නැගී ආ පොදු විරෝධතාවෙන් ගැලවීම සඳහා සෞඛ්ය ඇමතිනි පවිත්රා වන්නිආරච්චි මහ මැතිවරණයේ සෞඛ්ය මාර්ගෝපදේශ නම්වූ වචන ටිකක් ගැසට් මගින් ප්රකාශයට පත් කර තිබේ.
එය කන්දක් විළි ලා කෙන්දක් වැදුවා වැනිය. මහමැතිවරණය සඳහා සකස් කරන ලද මීට පෙර මැතිවරණ කොමිසමේ හා නීතිපතිවරයාගේද අනුමැතිය හිමි වූ ‘කොවිඞ්-19 රෝග ව්යාප්තිය මධ්යයේ මැතිවරණය පැවැත්වීම සඳහා මාර්ගෝපදේශ’ නම්වූ මාර්ගෝපදේශ සංග්රහයත් සමග සැසඳූ කල එම මාර්ගෝපදේශ ගලිවරයෙකු නම් මෙම ගැසට් එක ලිලිපුට්ටෙකු වැනිය.
සෞඛ්ය ඇමතිනියගේ ජුලි 17 සිකුරාදා දිනැති මෙම ගැසට්ටුව තුළ ඇති වචන මාලාව ක්රියාත්මක කරන්නේ හා සොයා බලන්නේ කවුරුන්ද යන්නද සඳහන් නැත. එය එම වචන මාලාව කඩ කරන්නේ නම් සිදු කරන්නේ කුමක්ද යන්නද සඳහන් නැති හිස් ලියැවිල්ලකි.
එය හොඳටම ඔප්පු වන්නේ එම ගැසට් නිවේදනය නිකුත් කළ දින සිට මේ සටහන ලියන දින දක්වා දින හතරක කාලයේදී මහමැතිවරණ ප්රචාරක කටයුතු සම්බන්ධයෙන් මාධ්ය මගින් අප දකින රූපරාමු හා ඡායාරූප විස්තර නිසාය. ජුලි 21 දින ජනාධිපතිවරයා නුවරඑළිය ප්රදේශයේ මැතිවරණ ප්රචාරණයට ගියේය. මිනිසුන් අතර මීරටයකට පරතරයේවත්, ප්රචාරක රැස්වීමකට කැඳවිය හැකි උපරිම මිනිසුන් ගණනේවත් සීමා එහි නොවීය. එදිනම අගගමැතිවරයා මහනුවර මැතිවරණ ප්රචාරණයට ගියේය. පෙර කියූ පරිදිම මිනිසුන් අතර මීටරයේ පරතරය තිබුණේ නැත. මිනිසුන්ගේ ගණන හරිද යන්න සැක සහිතය.
සෞඛ්ය ඇමතිනියගේ මෙම ගැසට්ටුව අනුව ප්රචාරක රැස්වීමක් සඳහා කැඳවිය හැකි උපරිම මිනිසුන් ගණන 300කි. යම් දේශපාලන පක්ෂයක හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායමක නායකයා සහභාගි වනවා නම් එම රැස්වීමක් සඳහා 500ක පිරිසකට අවසර තිබේ.
ශ්රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේ නායකයා අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂය. ඔහු සහභාගි වන රැස්වීමකට 500ක් ආ හැකිය. එහෙත් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ යනු ශ්රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණෙන් ඡන්දය ඉල්ලා රටේ නායකයා වූවාට එම පක්ෂයේ නායකයා නොවේ. ඒ නිසා ජනාධිපතිවරයා සහභාගි වන මැතිවරණ ප්රචාරක රැස්වීමක උපරිමය විය යුත්තේද මිනිසුන් 300කි.
එහෙත් මෙම ගැසට් පත්රයේ ඇති මිනිසුන් ගණන, මීටරයක දුරස්ථභාවය වැනි සොච්චම් කරුණු බැලීමටවත්, ඒවා කඩ කළ විට ක්රියා මාර්ග ගැනීමවත්, කෙනෙකු නම් කර නැත. ගත හැකි ක්රියාමාර්ග මොනවාද යන්නද සඳහන් කර නැත.
මේ ප්රෝඩාකාරී ගැසට් එක නොව, සෞඛ්ය මාර්ගෝපදේශ නමින් සකස් කර තිබූ බරසාර ලියැවිල්ල ගැසට් කරන ලෙස දැඩි හඬක් නැගූ රජයේ වෛද්ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය මේ ගැන දැන් වෙන කථාවකට අවතීර්ණ වී ඇත. මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරුන්ගේ ඉල්ලීම්වලට එරෙහිව මේ ගැසට් එක ප්රමාණවත් බව වෛද්යවරුන්ගේ සංගමයේ මතයයි.
මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරුන් වෛද්යවරුන්ගේ සංගමයට කලින් සිටම සාදා අනුමැතිය ලක්ව තිබූ මහමැතිවරණයේ සෞඛ්ය මාර්ගෝපදේශ ගැසට් මගින් ප්රකාශයට පත් කරන ලෙස ඉල්ලීය. එය ගැසට් නොකරන්නේ නම් කොවිඞ්-19 මර්දන රාජකාරිවලින් බැහැර වන බව කීය. එයට හේතු කිහිපයක් මුල් විය. එකක් ආසාදිත පුද්ගලයන් සෙවීම, නිරෝධායනයට පිරිස් ලක් කිරීම ආදි බිම් මට්ටමේ මිනිසුන්ට සම්මුඛ වන සමීපම කාර්යය සිදුකළේ ඔවුන් වන නිසාය. දෙවැන්න ඒ වන විටත් එම කටයුතු සිදු කළද ඊට අවශ්ය බලයක් ඔවුන්ට නොතිබුණ නිසාය. තෙවැන්න මහමැතිවරණයේ මැතිවරණ ප්රචාරණ කටයුතු සෞඛ්ය උපදෙස් තුට්ටුවකට ගණන් නොගනිමින් සිදු කිරීම තුළ අනාගත අනතුරක් ඔවුන් දුටු නිසාය. සිව්වැන්න කන්දකාඩු පුනරුත්ථාපන මධ්යස්ථානයේ, සේනපුර පුනරුත්ථාපන මධ්යස්ථානයේ කොවිඞ්-19 ආසාදිතයන් බැහැදැකීමට ආවායැයි කියූ සමීපතමයන් සොයා එම නිවෙස්වලට යෑමේදී මුහුණදුන් අත්දැකීම්ය. එහිදී මත්ද්රව්ය ජාවාරම පැතිරී තිබූ නාගරික ජනාවාස ප්රදේශවල හඳුනාගන්නා ලද සමීපතමයන් ස්වයං නිරෝධායනය ප්රතික්ෂේප කර තිබුණේ ඔවුන් පුනරුත්ථාපන කඳවුරුවල රැඳී සිටින්නන් බැලීමට නොගිය බව මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරුන්ට පවසමින්ය.
සෞඛ්ය ඇමතිනියගේ මේ ගැසට් පත්රයේ සෞඛ්ය නිලධාරීන් සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේ එකම එක සඳහනක් පමණය. ගැසට් පත්රයේ එය සඳහන් වන්නේ මේ ආකාරයටය. ‘ඡන්ද විමසීමක් පැවැත්වෙන කාලසීමාව අතරතුර ඡන්ද විමසීමට අදාළව රැස්වීමක් සංවිධානය කිරීමට අදහස් කරනු ලබන සෑම තැනැත්තෙකුම ඒ රැස්වීම ආරම්භ කිරීමට පැය විසිහතරකට නොඅඩු කාලයකට පෙර ඒ පිළිබඳ ලිඛිත දැන්වීමක් ඒ රැස්වීම පවත්වනු ලබන ප්රදේශයේ සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරියා වෙත ලබාදිය යුතුය.’
මේ සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරියාටත් එම ඉල්ලීම බාරගන්නවා හැර ඉන් එහාට කරන්නට දෙයක් නැත. ගැසට් එක නිකුත් කළ දින සිට මේ දක්වා ඡන්ද ප්රචාරක රැස්වීම් මගින් අපට පෙන්නුම් කරන්නේ එයය.
හැබැයි මේ ‘සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරියා’ යන සඳහනට රජයේ වෛද්ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය කැමතිය. මන්ද සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරියා යනුද ඔවුන්ගේ කුලකයට අයත් වෛද්යවරයෙකු වන නිසාය. මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරුන් යනු ධුරාවලියේ ඊට අඩු තැනැත්තන් වන නිසාය. මේ වූ කලි රජයේ වෛද්යවරුන්ගේ සංගමය රජයේ වෛද්ය සේවය තුළ පවත්වාගෙන යනු ලබන සෞඛ්ය සේවය යනු තමන් පමණක් යන උඩඟු මතයේ පුනරුච්චාරණයකි. සෞඛ්ය සේවය යනු වෛද්යවරුන් මූලික කරගත් අනෙක් වෘත්තිකයන් හා සේවකයන්ගෙන් සැදුම් ලද්දක් බව ඒ උඩඟුකමට නොපෙනීම, නොතේරීම රටේ මහජනතාවගේ අභාග්යයකි.
මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරුන් සමඟ සැසඳූ කල සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරීන් සිටින්නේ අල්පයක්ය. එම සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරියාට බලතල පැවරුවත් ඔහුට අයත් බල ප්රදේශයේ කරක් ගසා මහමැතිවරණයේ සෞඛ්ය උපදෙස් පිළිපැදීම අධීක්ෂණය කිරීමටවත්, ක්රියාත්මක කිරීමටවත් බැරි බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. ඒ නිසා සෞඛ්ය ඇමතිනියගේ හිස් වචන මාලාවක් වන මෙම ගැසට් පත්රයට මහජන සෞඛ්ය පරීක්ෂකවරුන්ගේ සිට මැතිවරණ නිරීක්ෂණ සංවිධාන දක්වා විරෝධය පළවීම සාධාරණය. මුලින් කී ලෙසම මෙම ගැසට් පත්රය අවසන් මොහොතේ දියාරුවට හෝ ප්රකාශයට පත්වුණේ මහජන අපවාදයෙන් බේරී ආණ්ඩුවේ ඡන්ද දියාරු වීම වළක්වා ගැනීම සඳහාය.
කොවිඞ්-19 වසංගතය ඇරඹූ දා සිටම එය මර්දනය කිරීමේ හෝ පාලනය කිරීමේ පිළිවෙත් සඳහා රටේ නීතියක් තිබුණේ නැත. මුහුණු ආවරණ පැළඳිය යුතු යැයි, මීටරයක දූරස්ථභාවය රැකිය යුතු යැයි, සබන් ගා විෂබීජනාශක යොදා අත් සේදිය යුතු යැයි නීතියක් තිබුණේ නැත. තිබුණේ උපදෙස් පමණය. ඒවා කඩ කළ විට පොලීසිය තග දැම්මේද, අත්අඩංගුවට ගත්තේද අනීතිකවය. එමෙන්ම පොලිස් ඇඳිරි නීතිය හා පසුව නිරෝධායන ඇඳිරි නීතිය යැයි කියා ඇඳිරි නීතිය පැනවූවද එහිද කිසිදු නීත්යනුකූලභාවයක් තිබුණේ නැත. මිනිසුන් ඒ සෑම එකක්ම පිළිපැද්දේ තමන්ගේ ආරක්ෂාවටත් අන් අයගේ ආරක්ෂාවටත්ය.
කොවිඞ්-19 වසංගත රෝගය රට තුළ හඳුනාගැනීමෙන් පසු සෞඛ්ය ඇමතිනිය මීට පෙර නිකුත් කළේ ගැසට් පත්ර දෙකක් පමණය. එකක් මාර්තු 20 දින පළකරන ලද නිරෝධායන හා රෝග වැළැක්වීමේ ආඥාපනත යටතට වැටෙන රෝගයක් ලෙස කොවිඞ්-19 රෝගය නම් කිරීමය. අනෙක මාර්තු 25 දින නිකුත් කරන ලද කොවිඞ්-19 රෝගය සම්බන්ධයෙන් නිසි බලධාරීන් නම් කිරීමය. එහි මුළු රටම සම්බන්ධයෙන් ගත් කල නිසි බලධාරියා සෞඛ්ය සේවා අධ්යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා වේ.
මහනගර සභා, නගර සභා හෝ ප්රාදේශීය සභා බලප්රදේශයක් සම්බන්ධයෙන් නිසි බලධාරියා වන්නේ ඒවාහි නගරාධිපති, සභාපති හෝ සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරියාය. වරායේ හා ගුවන් තොටුපළ පරිශ්රයකදී නිරෝධායන අධ්යක්ෂ හෝ එහි සෞඛ්ය වෛද්ය නිලධාරී කාර්යාලයේ වෛද්යවරයා අදහස් වේ. යුද, නාවික හෝ ගුවන් හමුදා ස්ථානයක් සම්බන්ධයෙන් එම ස්ථානයේ වෛද්යවරයා අදහස් වේ. ඊට පරිබාහිර ප්රදේශ සම්බන්ධයෙන් දිස්ත්රික් සෞඛ්ය සේවා අධ්යක්ෂවරයා හෝ ප්රාදේශීය සෞඛ්ය සේවා අධ්යක්ෂවරයා අදහස් වේ.
එම ගැසට් පත්රය මගින් මේ නිසි බලධාරීන්ට පවරා ඇති කාර්යය වන්නේ ‘රෝගී ප්රදේශයක්’ නම් කිරීම පමණය.
කොවිඞ්-19 වසංගත රෝග ව්යාප්තිය පාලනය සඳහා නීතියෙන් පැනවූ සෞඛ්ය මාර්ගෝපදේශ නොමැති වීම සම්බන්ධයෙන් ඇත්තටම පළමුවෙන්ම හා ප්රබලව හඬ නැගිය යුතුව තිබුණේ සෞඛ්ය ධුරාවලියේ ඉහළින්ම සිටිනවායැයි කියන රජයේ වෛද්ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයය. එහෙත් එය ඔවුන්ගෙන් සිදුවුණේ නැත. සෞඛ්ය සේවයේ වෙනත් අය ඒ සම්බන්ධයෙන් හඬ නගන විට ඊට බාධා නොකර ඔවුන් කළ යුත්තේ අඩුම තරමේ මේ නීතිමය තත්වයන් පිළිබඳ ධුරාවලි ප්රශ්නයකින් තොරව විමසා බැලීමය.
