දේශපාලන ව්‍යාධිවලට බෙහෙත් මතුවන්නේ දේශපාලන අරගලය තුළිනි- ජයදේව උයන්ගොඩ

මගේ හිතවතකු ළඟදී දිනක මා සමග කළ කතාබහේදී මතු කළ කාරණයක් මෙම ලිපිය සඳහා තේමාව කර ගනිමි. එම කරුණ නම්, ‘ලංකාවේ දැනට තිබෙන අර්බුදය ගැන රෝග විනිශ්චය කරන අය නම් ඕනෑ තරම් ඉන්නවා. බෙහෙත් නියම කරන අය තමයි නැත්තේ’ යන්නයි.

මගේ මිතුරාගේ ප්‍රකාශය මටද කළ අභියෝගයක් වැනිය. දේශපාලන විචාරකයන් වන මා වැනි අය බොහෝ විට කරන්නේ, සිදුවී ඇති දේ විග්‍රහ කිරීමයි. සිදු කළ යුතු සහ කළ හැකි දේ ගැනද යෝජනා කිරීමට මම නම් බොහෝ විට උත්සාහ ගන්නෙමි. එහෙත් ගැටලුව නම්, දේශපාලන අර්බුදවලට බෙහෙත් නියම කිරීම, අර්බුදවල රෝග විනිශ්චය කිරීමට වඩා අතිශයින් දුෂ්කර වීමයි. යෝජනා කරන ප්‍රතිකාර පවා ප්‍රතිකාර ලෙස නොපෙනෙන්නට ඉඩ තිබෙන්නේද එබැවිනි.

රෝග විනිශ්චය කිරීම සහ බෙහෙත් නියම කිරීම යන වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක රූපක දෙක දේශපාලනය සහ සමාජය සම්බන්ධයෙන් ඒ තරම් නොගැළපෙන්නටද පුළුවන. එහෙත් වෛද්‍යවරයකුගේ පුත්‍රයකු වූ පුරෝගාමී දේශපාලන චින්තක ඇරිස්ටෝටල් සිතුවේ දේශපාලන විද්‍යාවේ කාර්යය, වෛද්‍ය විද්‍යාවේ කාර්යයට සමාන එකක්ය කියාය. වෛද්‍ය විද්‍යාව මනුෂ්‍ය දේහයේ (Human body එකේ) රෝග විනිශ්චය කර, බෙහෙත් නියම කර, ලෙඩ සුව කරන ආකාරයටම, දේශපාලන විද්‍යාව, සමාජ දේහයේ (Social body එකේ) අසනීප විනිශ්චය කර, ඒවාට ප්‍රතිකාර කරන බව ඇරිස්ටෝටල් කීය. එහෙත් දැන් කාලයේ නම් එලෙස සිතන දේශපාලන විද්‍යාඥයෝ නැත. වර්තමානයේ දේශපාලන විද්‍යාඥයන් කර තිබෙන්නේ එම කාර්යය වෘත්තීය දේශපාලනඥයන්ටත්, ප්‍රතිපත්ති විශේෂඥයන්ටත් භාරදීමයි.

මැතිවරණ ප්‍රකාශන, රාජාසන කතා, අයවැය කතා යනාදියෙන් සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන්නේ සමාජ දේහයේ ඇති රෝග විශ්ලේෂණ ඉදිරිපත් කරමින් ප්‍රතිකාර යෝජනා කිරීමයි. ඒ ලියවිලි නිර්මාණය කිරීම සඳහා වෘත්තීය දේශපාලනඥයෝත්, ප්‍රතිපත්ති විශේෂඥයෝත් එකතුව වැඩ කරති.

මේ අතර, වෘත්තීය දේශපාලනඥයන් හා ප්‍රතිපත්ති විශේෂඥයන් සිදුකරන රෝග විනිශ්චය සහ යෝජනා කරන ප්‍රතිකාරවලට වෙනස් ලෙස, සමාජ දේශපාලන දේහයේ රෝග විනිශ්චය කිරීම හා ප්‍රතිකාර යෝජනා කිරීම සිදුකළ යුතුයැයි සිතන ප්‍රජාවෝද දැන් කාලයේ සිටිති. ඒ සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරීන්ය. ස්වාධීනව වැඩ කරන, සමාජ-දේශපාලන ක්‍රියාකාරිකයන්ය. මා සමග ඉහත කී අදහස පළකළ මිතුරාද අයත් වන්නේ එම සිවිල් සමාජ ප්‍රජාවටය.

ලංකාවේ සිවිල් සමාජ සහ දේශපාලන-සමාජ ක්‍රියාකාරක ප්‍රජාව, විශේෂයෙන් ලිබරල්, වාමාංශික සහ ප්‍රගතිශීලී දේශපාලන විශ්වාස ඇති පිරිස්, ලංකාවේ පවතින වර්තමාන දේශපාලන ව්‍යාධි දකින්නේ, වෘත්තීය දේශපාලනඥයන්ද, ප්‍රතිපත්ති විශේෂඥයන්ද දකින ආකාරයට වෙනස්වය. එම දැක්මට අනුව, ලංකාවේ සමාජය දැන් සිටින්නේ තීරණාත්මක දේශපාලන සන්ධිස්ථානයකය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ආයතන බිඳවැටීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙනුවට අධිකාරවාදය ආදේශ කිරීම, පශ්චාත්- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන පරිවර්තනයක් කරා ඉක්මනින් ළඟාවීම, සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයට, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයක් ආදේශ වීම වැනි සූත්‍රගත කිරීම්වලින් ප්‍රකාශයට පත්කෙරෙන්නේ, ලංකාවේ දේශපාලනය වර්තමානයේ මුහුණ දී ඇති විකල්ප තෝරා ගැනීමේ නව අභියෝගයයි. මෙය ‘ව්‍යාධියක්’ යන වෛද්‍ය භාෂාවෙන් හඳුන්වනවාට වඩා සුදුසු වන්නේ ‘දේශපාලන අර්බුදයක්’ ලෙස හැඳින්වීමයි. මෙම අර්බුදයට ‘බෙහෙත්’ නොව ‘විසඳුම්’ තිබේද? ඒවා කවරේද?

මා සිතන හැටියට නම් මෙම අර්බුදය බොහෝ විට තුඩු දෙන්නට ඉඩ තිබෙන්නේ, දුර්වල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග සහ ශක්තිමත් පශ්චාත්- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග අතර තරගයෙන් ජයගැනීමට පශ්චාත්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග කෙටිකාලීනව සමත් වනු ඇත යන ප්‍රතිඵලය ඇතිකරමිනි. එයද ව්‍යාධියට විසඳුමක් ලෙස දකින බලවේගද අප රටේ සිටිති. ලංකාවේ සමාජය සහ දේශපාලනය දැනට තිබෙන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පසුබැසීමේ අවධියකය. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රැකගැනීමේ අරගලයකට නායකත්වය දිය හැකි දේශපාලන පක්‍ෂයක් හෝ දේශපාලන නායකත්වයක් හෝ නැත. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග සිටින්නේ බෙදී, දුර්වලවී සහ අසමගියෙනි. ඊට වෙනස්ව පශ්චාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග ශක්තිමත්ය, මනා ලෙස සංවිධානය වී සිටිති. ඒවාට අධිෂ්ඨාන සහගත නායකත්වයක්ද තිබේ. රාජ්‍ය බලය ලබාගැනීමට සහ දිගටම තම අතේම තබාගැනීම සඳහා වූ අධිෂ්ඨානයක්ද ඔවුන්ට තිබේ. මෙය වනාහි එක්තරා විධියක රෝග විනිශ්චයකාරී විග්‍රහයකි. එහෙත් එවැනි ‘යථාර්ථවාදී’ විග්‍රහයක් නැතිව, දේශපාලන අනාගතය දෙස බැලිය නොහැකිය.

දැනට තිබෙන දේශපාලන අර්බුදය විසඳීමේ නොව, එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට අඩුවෙන් හානි ඇතිවන ලෙස දේශපාලන ගමන්මගක දිසාගත කිරීමට තුඩු දීමට ඉඩ තිබෙන කෙටිකාලීන සහ මධ්‍යකාලීන පියවර දෙකක් යෝජනා කිරීමට මම කැමැත්තෙමි. පළමුවැන්න, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය කල් නොයවා පැවැත්වීමයි. දෙවැන්න, රාජ්‍යයේ ශාඛාවක් ලෙස පාර්ලිමේන්තුව ආරක්‍ෂා කිරීමයි. මේ යෝජනා දෙක පැහැදිලි කරන්නේ නම් මෙසේය.

පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීම

ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන අර්බුදය තියුණු කිරීමට තුඩු දී ඇති ප්‍රධාන කාරණයක් වන්නේ ව්‍යවස්ථානුකූලව වලංගු පාර්ලිමේන්තුවක් නොමැතිවීමයි. ව්‍යවස්ථාව අනුව සාපේක්‍ෂ වශයෙන් බල රහිත විධායකය, රාජ්‍යයේ බල කේන්ද්‍රය ලෙස මතුවී තිබෙන්නේ, කෝවිඩ් වසංගතය විසින් විවෘත කරන ලද අවකාශය තුළ සහ අලුත් පාර්ලිමේන්තුවක් තෝරා පත්කරගැනීම කල් යාමෙන් ඇතිවූ දේශපාලන හිදැස තුළය. විධායකයේ නැගීම, ලංකාවේ පශ්චාත්- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පරිවර්තනයේ ප්‍රධාන ලක්‍ෂණයද වේ. මෙම ප්‍රවණතාව වැළැක්වීමට හෝ දුර්වල කිරීමට දැනට ඇති ක්‍රියාමාර්ගයක් වන්නේ මැතිවරණ ක්‍රියාවලිය ආරම්භ කිරීමයි. එය වනාහි දැනට අත්හිටුවී තිබෙන පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලියද යළි ආරම්භ කිරීමක් වනු ඇත. විසඳාගත යුතු ප්‍රශ්නයක් වන්නේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය සඳහා දිනයක් තීරණය කිරීමයි. එය විවෘත දේශපාලන ක්‍රියාවලියක් වන්නේ නම් වඩාත් හොඳය. සියලුම දේශපාලන පක්‍ෂවල නියෝජිතයන් සහ වෛද්‍ය විශේෂඥයන් සමග මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව සිදුකරන සාකච්ඡාවක් තුළින් එම තීරණය ගැනීම වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීය.

වැදගත් වන්නේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් කවුරු දිනන්නේද, කවුරු පරදින්නේද යන්න නොවේ. දැනට තිබෙන තත්වයට අනුව නම්, ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණු සන්ධානය විශාල බහුතරයක් සහිතව ජයග්‍රහණය කිරීම වැළැක්විය නොහැකිය. ඒත් එය දැනට අකර්මණ්‍ය වී ඇති පාර්ලිමේන්තුව යළි ක්‍රියාත්මක කරවීමේ අත්‍යවශ්‍ය ක්‍රියාවලියේ අතුරු ඵලයකි. ජනාධිපතිවරයා නියෝජනය කරන පක්‍ෂය පහසු ජයග්‍රහණයක් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් ලබන්නේ නම්, එයට විරුද්ධ පක්‍ෂද වගකිව යුතුය. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය දැනට පත්වී ඇති අර්බුදය තුළ පාර්ලිමේන්තුව යළි සක්‍රිය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ගයකි. එය කළ යුත්තේ කල් නොයවා පවත්වන පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් මාර්ගයෙනි. දැනට විධායකය සහ පාර්ලිමේන්තුව අතර තිබෙන අන්තර්-ආයතන බල අරගලයේ පසුබිම තුළ, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය තව තවත් කල් යෑමේ විපාකය වනු ඇත්තේ රාජ්‍යයේ පාර්ලිමේන්තු ශාඛාව තව තවත් දුර්වල වීමයි. විධායකය පාර්ලිමේන්තුව අබිබවා නැගී සිටීමයි. මෙය වැළැක්වීමට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේග ඉදිරියේ ඇති විකල්පය වන්නේ මැතිවරණ ක්‍රියාවලිය යළි පණ ගැන්වීමයි.

මධ්‍යකාලීන පියවර

පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් පසු බල සම්පන්න ආණ්ඩු පක්‍ෂයක්ද, දුර්වල විපක්‍ෂයක්ද සහිත දේශපාලන බල සම්බන්ධතාවක් රටේ ගොඩ නැගීමට තිබෙන අවකාශ වැඩිය. 2009 පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් පසු තත්වයට සමාන බල සම්බන්ධතාවක් ආණ්ඩු පක්‍ෂය සහ විරුද්ධ පක්‍ෂ අතර ඇතිවීම මෙහි ප්‍රතිඵලයක් වනු ඇත. එහෙත් ආණ්ඩුවේ ශක්තිය තීරණය වනු ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය හෝ විධායකය සහ ව්‍යවස්ථාදායකය එකම පක්‍ෂයකට හිමිවීම යන කාරණා දෙක මත නොවේ. කෝවිඩ් වසංගතය විසින් ඇතිකර තිබෙන අති දැවැන්ත ආර්ථික සහ සමාජ අර්බුදය කළමනාකරණය කිරීමට ආණ්ඩුවට හැකිවීම හෝ නොවීම මතය. ආර්ථික කඩාවැටීම, මහා පරිමාණ ලෙස රැකියා සහ ස්වයං රැකියා අහිමිවීම, විශාල, මධ්‍යම හා කුඩා ව්‍යාපාර බිඳවැටීම, පාලනය කිරීමට දුෂ්කර මූල්‍ය අර්බුදය, ඍණ ආර්ථික වර්ධනය, සහ අවසානයේ සමාජ අසහනය යන නව තත්වයන් විසින් අප රටේ දේශපාලනය කවර දිසාවකට තල්ලුකරනු ඇද්ද යන්න ගැන අනාවැකි කීමටද නොහැකිය. එහෙත් නිශ්චිතව කිව හැකි දෙයක් වන්නේ, පාර්ලිමේන්තුව යළි ක්‍රියාත්මක කිරීම තුළින් යළි පණගැන්වුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාවලියට නම් අඛණ්ඩව ඉදිරියට යාමට නොහැකි වනු ඇත යන්නයි. සමාජ සහ දේශපාලන ගැටුම් අලුත්වීම, නව බල අරගල මතුවීම සහ දේශපාලන ආයතනවල නොනවතින පරිහාණිය ඉදිරි අවුරුදු කිහිපය තුළ බොහෝ විට සිදුවිය හැකි වර්ධනයන්ය. ආණ්ඩු බලයේ සිටින්නේ කවර දේශපාලන පක්‍ෂයක්ද, කවර පුද්ගලයන්ද යන්න නොතකා මෙම අර්බුදය අලුත් වීම සිදුවනු ඇත. පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය තිබීමම, දේශපාලන ස්ථාවරභාවයේ සාධකයක් හෝ සලකුණක් නොවීමේ ඉඩකඩ විවෘත වීමට වැඩිකල් ගත නොවන්නට බොහෝ විට අවකාශ තිබේ.

මෙයින් ඇඟවෙන අසාමාන්‍ය නිගමන කිහිපයක්ම තිබේ. පළමුවැන්න, කොරෝනා වසංගතයේ පැතිරීම පාලනය කළත්, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජුලි හෝ අගෝස්තු මාසයේ පැවැත්වුවත්, අප රටේ දේශපාලනය සපුරාම අලුත් ස්වභාවයක් ගනු ඇත යන්නයි. එමෙන්ම දේශපාලන තරගයේ සහ දේශපාලන ගැටුම්වල ස්වභාවයද, පාර්ශ්වකරුවන්ද අලුත් වනු ඇත. රාජ්‍යයේ සහ ආණ්ඩුකරණයේ ස්වභාවයද වෙනස් වනු ඇත. ඒ කිසිවක් කෙලෙස වෙනස් වනු ඇත්ද යන්න ගැන නිශ්චිත අදහසක් ඇති කර ගැනීමට තවමත් නොහැකිය. එහෙත් නිශ්චිතවම කිව හැක්කේ, දැනට ගොඩනැගෙමින් පවත්නා ව්‍යුහාත්මක තර්කණය තුළ එවැනි තීරණාත්මක වෙනස්වීම් ඇතිවීම අනිවාර්ය බවයි.

ඒ සමගම අප අමතක නොකළ යුතු දෙයක් නම්, මෙම ව්‍යුහාත්මක තර්කණය ඒක රේඛීය හෝ ඒක මාර්ගික එකක් නොවනු ඇත යන්නයි. හේගල්ගෙන් සහ මාක්ස්ගෙන් අප ඉගෙනගත යුතු සරල සහ වැදගත් පාඩමක් තිබේ. එය නම්, සමාජ-දේශපාලන පරිවර්තනවල දයලෙක්තික, එනම් ද්වන්ද්වාත්මක ස්වභාවයක් තිබෙන බවයි. යමක් මතු වන විට එහි නිෂේධනයද මතු වේ. දේශපාලන වශයෙන් අඳුර පෙනෙන අවස්ථාවල ආලෝකයද දැකිය හැකි වන්නේ දයලෙක්තිකව සිතීමෙනි. ඉදිරි කාලය ලංකාවේ සමාජයේ සහ දේශපාලනයේ පෙර නොවූ විරූ සමාජ සහ දේශපාලන ප්‍රතිවිරෝධතා පුපුරා එළියට ඒම, වැළැක්විය නොහැකි වනු ඇත. එවැනි නව අර්බුදකාරී පරිසරයක් තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්ප සහිත දේශපාලන මැදිහත්වීම් කළ හැකි දේශපාලන සහ බුද්ධිමය බලවේග ගොඩනැගීම දැන්ම සිටම කළ යුතු දෙයකි.

මගේ මිතුරාගේ ප්‍රශ්නයට ආපසු යෑම, මෙම රචනය අවසන් කිරීමට ඇති හොඳම මාර්ගයයි. දරුණු දේශපාලන ව්‍යාධිවලට ක්‍ෂණික සුවය දෙන ප්‍රතිකාර නැත. ඒ සඳහා ඇති ප්‍රතිකාර මතුවන්නේ දේශපාලන අරගල තුළිනි. අප රටේ සමාජ ගැටුම් සහ දේශපාලන අරගල තියුණු වීමේත්, උත්සන්න වීමේත් කාලයක් වැඩි කල් නොගොස් මතු වන බව පැහැදිලිය. එම අවිනිශ්චිතකාරී පසුබිම තුළ, රටේ දේශපාලන ගමන්මග ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමේ දිසාවක් කරා යොමු කිරීමට සමත් වන පරිදි, දේශපාලන පක්‍ෂ, සිවිල් සමාජ සහ මහජන සංවිධානවල දේශපාලන අධිෂ්ඨානය සහ ක්‍රියාකාරිත්වය ශක්තිමත්ව යළි ගොඩ නැගීම ‘ප්‍රතිකාර’ ක්‍රියාවලියේ අනිවාර්ය අංගයක් ලෙස සැලකිය යුතුවද තිබේ. ඉදිරි කාලය ලංකාවේ දේශපාලන අර්බුද, ගැටුම් මෙන්ම දේශපාලන අරගලද තියුණු වීමේ කාලයක් වීම වැළැක්විය නොහැකි බවද කිව යුතුව තිබේ. ව්‍යාධි විනිශ්චය සහ ප්‍රතිකාර නිර්දේශය එකිනෙකින් වෙන් කළ නොහැකි වන්නේ ඒ නිසාය.