බස් රථ ධාවනය සම්බන්ධයෙන් ගත් තීන්දු ගැන අලුත්ම කරුණු දෙකක් මැයි මස 20 දින මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත.
ඉන් එකක් වන්නේ රාජ්‍ය සේවකයන්ට ගමන් පහසුකම් සැපයීම සඳහා ලංකා ගමනාගමන මණ්ඩලය විශේෂ කාර්යාල ප්‍රවාහන සේවයක් ආරම්භ කරන බවය.
ඒ මගින් සේවයේ යෙදෙන පෞද්ගලික අංශයේ අතිබහුතරයකගේ ප්‍රවාහන පහසුකම් සඳහා කිසිදු ප්‍රතිකර්මයක් නොලැබෙන බව පැහැදිලිය.
දෙවැනි කරුණ වශයෙන් සඳහන් වන්නේ අවදානම් නොමැති දිස්ත්‍රික්ක හා පළාත් අතර පොදු මගී බස් රථ ධාවනයට මැයි 20 දින සිට අවසර ලැබෙන බවය. එහිදීත් එම බස්රථවල ගමන් කිරීමට හැකි වන්නේ අත්‍යවශ්‍ය කාරණාවලට යනෙන අයට පමණක් බවය. එහි වැඩිදුරටත් දැක්වෙන්නේ කොළඹ හා ගම්පහ දිස්ත්‍රික්ක අධිඅවදානම් කලාප බැවින්ද, කළුතර හා පුත්තලම් දිස්ත්‍රික්ක අවදානම් කලාප ලෙසද සලකන හෙයින් එම දිස්ත්‍රික්ක අතර ගමනාගමනයට පොදු මගී බස්රථවලට අවසර නොලැබෙන බවයි.
මේ තීරණය මගින්ද රාජ්‍ය අංශයේ හා පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයාට විසඳුමක් ලැබෙන බවක් පෙනෙන්නට නැත. මන්ද කොළඹ, ගම්පහ, කළුතර අයත් බස්නාහිර පළාත යනු රටේ ආර්ථිකයේ වැඩි පංගුවක් ක්‍රියාත්මක වන පළාත වන නිසාය. විශේෂයෙන්ම රජයේ කාර්යාල කටයුතු, පෞද්ගලික අංශයේ කාර්යාල හා ව්‍යාපාරික කටයුතු සඳහා පොදු ප්‍රවාහනයෙන් ගමන් ගන්නා අයට කොළඹට ඒමට අවසර නැත්නම් ඒ මගින් අත්වන ප්‍රතිඵලය සීමා සහිතය. අද කොළඹ බොහෝ ව්‍යාපාරික ස්ථාන විවෘතව තිබුණද ගනුදෙනුකරුවන් නොමැතිකම බරපතළම ප්‍රශ්නයය. මේ ගනුදෙනුකරුවන්ට පෞද්ගලික වාහනයක හෝ පොදු ප්‍රවාහනයේ පැමිණෙන්නට අවසර නොලැබීම ඊට හේතුවය.
කොවිඩ්-19 වෛරසය පැතිරීම සීමා කිරීම සඳහා රටේ කටයුතු වසා දමා ඇති විට පොදු ප්‍රවාහනයේ අවශ්‍යතාවක් පැනනගින්නේ නැත. එහෙත් රට විවෘත කර බොහෝ කටයුතුවලට අවසර දී ඇති තත්වයක් තුළ පොදු ප්‍රවාහනය බිඳවැටීම මහජනයාට දුෂ්කරතා රැසක් ඇති කරන්නකි.
මේ පොදු ප්‍රවාහනය අනිවාර්යයෙන්ම යථා තත්වයකට පත්වනු ඇත්තේ ආණ්ඩුවේ මාර්ගෝපදේශ අනුව පාඩු නොලබා බස් ධාවනය කිරීමට පෞද්ගලික බස්රථ ධාවකයන්ට අවසරය හා සහන ලැබීම මගින් පමණය.
ඒ සම්බන්ධයෙන් වූ සාකච්ඡාවක් මැයි 19 දින විෂයභාර අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීරගේ ප්‍රධානත්වයෙන් ආණ්ඩුවේ හිතවත් බස් සංගම් නියෝජිතයන් හා විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්ය පිරිසක් සමඟ පවත්වා ඇත.
එහිදී අනුමත වී ඇත්තේ බස්රථවල හිඳගෙන යන ප්‍රමාණයට මගීන් රැගෙන යෑමට අවසර ලබාදිය යුතු බවය. එම අවසරයට හේතුවී ඇත්තේ බස්රථවල සිටගෙන මගීන් යෑමෙන් කොවිඩ්-19 රෝගය පැතිරිය හැකි බවත් සීට් ගණනට හෙවත් හිඳගෙන යෑම මගින් කොවිඩ්-19 වෛරසය බෝ නොවිය හැකි බවටත් විශ්වවිද්‍යාල උගතකු පළකරන ලද අදහස් දැක්වීම පිළිගැනීමය. එහි විද්‍යාත්මක සත්‍ය අසත්‍යතාව දන්නේ එම කරුණ ඉදිරිපත් කළ විශ්වවිද්‍යාල උගතාත් එය අනුමත කළ පිරිසත් පමණය.
කොහොමත් ප්‍රවාහන අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීර මුලින් කීවේ බස්රථවල දෙදෙනෙකු හිඳගත හැකි සීට් එකක එක් අයෙකු බැගින් ඉදිරිපස හා පසුපස සීට්වල සිග්සැග් ක්‍රමයට හිඳගෙන මගීන් ගෙන යෑමට අවසර ලැබෙන බවයි. ඒ සඳහා හේතුවූයේ දෙදෙනෙකු අතර සමාජ දූරස්ථභාවය බස්රථවල ගමන් කිරීමේදී පවා රැකගත යුතු වූ බැවිනි.
සීට් ගණනට මගීන් ගෙන යෑමට ගෙන ඇති තීරණය මේ සමාජ දූරස්ථභාවය යන සංකල්පය බිඳ දමා ඇති බව පැහැදිලිය. ලංගම බස්රථ සම්බන්ධයෙන් වත්මන් ප්‍රායෝගික තත්වය වන්නේද එයයි. ඒවාහිද සිග්සැග් ක්‍රමයට මගීන් ගෙන යෑමක් කරන්නේ නැත. සෑම අසුනකම මගීන්ට හිඳගන්නට සලස්වා ඒවා ධාවනය වේ. ලංගම රියැදුරු හා කොන්දොස්තර යන දෙපළද, මගීන්ද මේ තත්වයට වගකිවයුතු නැත. ඊට වගකිව යුත්තේ සමාජ දූරස්ථභාවය රැකගෙන ධාවනයට අවශ්‍ය තරම් බස් රථ සැපයීමට හෝ ඒ සඳහා අවශ්‍ය පහසුකම් සැලසීමට අසමත් ආණ්ඩුවය.
බස්රථවල ගමන් කරන්නේ විවිධ ප්‍රදේශවල ජීවත්වන, විවිධ වෘත්තීන්හි යෙදෙන, එකිනෙකා නොහඳුනන පිරිස්ය. එම පිරිස්වලට එකිනෙකාට ළංව හිඳගෙන ගමන් කිරීමට හොඳ නම් අනෙකුත් ප්‍රවාහන මාධ්‍යයන්හි ගමනාගමනයේ සමාජ දූරස්ථභාවය රැකීම විහිළුවකි. මන්ද ත්‍රීවීල් රථයක, කාරයක හෝ වෑන් රථයක ගමන් කරන්නේ බොහෝ විට එකම පවුලේ හෝ දන්නා හඳුනන පිරිස් වීමය. නාඳුනන අය සමඟ ළංවී ගමන් කරනවාට වඩා දන්නා අය සමග ළංවී ගමන් කිරීම එතරම් අනතුරුදායක නැත. කොවිඩ්-19 ආසාදනයට ලක්වුවත්, එය ආසාදනය වූයේ කෙසේද යන්න දැන ගැනීමත්, පැතිරීම වැළැක්වීමත් එම දන්නාකම නිසා පහසුවෙන් කළමනාකරණය කරගත හැකිය. එහෙත් නොහඳුනන අය සමඟ ළංව බසයේ ගමන් කිරීමේදී එම හඳුනාගැනීම් අපහසු නිසා වසංගතය කළමනාකරණය කරගැනීමද අසීරුය.
එහෙත් ආණ්ඩුවේ සමාජ දූරස්ථකරණ මාර්ගෝපදේශ අනුව ත්‍රීවීල් රථයක පසුපස ගමන් කළ හැක්කේ දෙදෙනෙකුට පමණකි. කාරයක පසුපස අසුන්වල ගමන් කළ හැක්කේ දෙදෙනෙකුට පමණි. වෑන් රථවල ගමන් කළ යුත්තේ දූරස්ථභාවය තබාගත් සිග්සැග් ක්‍රමයටය.
සිග්සැග් ක්‍රමයට මගීන් ගෙනයෑම සඳහා බස්රථවලට ඔවුන් ඉල්ලන ආකාරයේ ඉන්ධන සහනයක් ලබා නොදී සීට් ගණනට මගීන් ගෙනයෑමට අවසර දීම මගින් සමාජ දූරස්ථභාවය රැකීම විහිළුවක් වනු ඇත. එමෙන්ම අනෙකුත් ප්‍රවාහන මාධ්‍යයන්ට දමා ඇති සිග්සැග් ක්‍රමයේ තහංචි හා දූරස්ථභාවයේ තහංචි ප්‍රතිඵලදායකද යන ප්‍රශ්නයද මේ මගින් මතුකර තිබේ.
