එන්නත එන තුරා..

ලෝක ඉතිහාසයේ මනුෂ්‍ය වර්ගයා ඕනෑ තරම් සොයාගැනීම් කර තිබෙනවා. 2020 ආරම්භය වෙද්දී ලෝකය බලාපොරොත්තුවෙන් සිටි ප්‍රමුඛ සොයාගැනීම් ගණනාවක් තිබුණා. කෘත්‍රිම බුද්ධිය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන තමන්ම ඉගෙනගත හැකි යන්ත්‍ර, ජීවය ඇති වෙනත් ග්‍රහලෝකයක්, අඳුරු පදාර්ථ, අඟහරු මෙහෙයුම් ආදි නොයෙකුත් දේවල් ගැන අප කතාකරමින් සිටියා.

එහෙත් පසුගිය මාස කිහිපයේදී ලෝකය අවධානය යොමු කළේ එකම එක සොයාගැනීමක් ගැන පමණයි. ඒ කොවිඩ්-19 මැඬලිය හැකි එන්නත සොයාගැනීම.

එන්නත සොයාගන්නේ කවදාද, එය ලෝකෙටම බෙදන්නේ කවදාද, මේ කරදරකාර සිරගත කිරීම්වලින් අප මිදෙන්නේ කවදාද කියා ලෝකයම බලා සිටිනවා. එහෙත් ඇත්තෙන්ම සියල්ලට විසඳුම එන්නතද, එන්නත ඇවිත් සියල්ල විසඳාවිද, ලෝකය සාමාන්‍ය තත්වයට එන්නට එන්නතක් ඕනෑමද යන පැනයත් බොහෝ අය විමසනවා.

එන්නත ගැන සංවාදය ඉතාම පුළුල්. ඉතාම සංකීර්ණයි. අනෙක් අතට නිශ්චිතව මේ මොහොතේ කිසිවක් කිව නොහැකියි. ඇතැම්විට එන්නතක් සොයාගැනීමට නොහැකි වීමේ ඉඩක් පවා තිබෙනවා.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ විශේෂඥ මයික් රයන් පසුගිය සතියේ අනතුරු හඟවා තිබුණේ කොවිඩ්-19 ‘එන්ඩමික්’ හෙවත් අවසාන නොවන වසංගතයක් බවට පත්වීමේ ඉඩක් ඇති බවයි. එනම්, මේ වසංගතය දීර්ඝ කාලයක් යනතුරු වරින් වර මතුවීමේ ඉඩක් ඇති බවයි. ඒ අනුව ඩෙංගු, ඒඞ්ස් ආදි එන්නත් නැති රෝගයක් බවට කොවිඩ්-19 පත්වීමේ අවදානමකුත් තිබෙනවා.

ඇත්තෙන්ම මාස කිහිපයක් ඇතුළත එන්නතක් නිපදවා, ලෝකෙටම බෙදීම මෙතෙක් මනුෂ්‍ය ඉතිහාසයේ මහා විස්කමක් බවට පත්වීමට නියමිතයි.

බලාපොරොත්තුවක්

ගෙවුණු සතියේදී එන්නත සොයායෑමේදී බලාපොරොත්තු සහිත පුවතක් වාර්තා වුණා. ලෝකයේම මාධ්‍ය ආයතන ඒ ගැන වාර්තා කර තිබුණා.

ඇමෙරිකාවේ මොඬේනා නම් ආයතනය එන්නතක් සොයාගැනීම සඳහා මිනිසුන් යොදාගනිමින් කළ අත්හදා බැලීමෙන් ධනාත්මක ප්‍රතිඵල ලැබී තිබීමයි ඒ සුවදායක පුවත. සත්‍ය තත්වය එම පරීක්ෂණ සාර්ථක වීම නොවෙයි. ධනාත්මක ප්‍රතිඵල ලැබීමයි.

මාධ්‍ය වාර්තා කර ඇත්තේ මිනිසුන් 8 දෙනෙකු යොදාගනිමින් කර තිබෙන මුල් අදියරේ පරීක්ෂණයකදී කොවිඩ්-19 රෝගීන්ගේ සිරුර තුළ තිබෙන වෛරස් පාලනය කරන්නට එන්නත සමත්ව ඇති බව හඳුනාගෙන තිබෙන බවයි. මීට පෙර මීයන් යොදාගනිමින් සිදුකළ පරීක්ෂණවලදී පෙණහලුවලට කොවිඩ්-19ආක්‍රමණය එල්ලවීම වැළැක්වීමට එන්නත සමත් වී තිබෙනවා.

එහෙත් මෙම පරීක්ෂණවල ප්‍රතිඵල සීමාව ඉක්මවා සැමරීමෙන් පලක් නැහැ. මෙය මුල්ම අදියර පමණයි.

‘නියමයි, දැන් අපට එන්නත තිබෙනවා. මෙය හැමෝටම බෙදමු.’ යැයි කියන්නට අවස්ථාව උදාවී නැහැ. අප සිතනවාට වඩා මේ ප්‍රතිඵල සංකීර්ණයි. තවත් අදියර දෙකක් පරීක්ෂණය ඉදිරියට යා යුතුයි. දෙවැනි අදියර 600 දෙනෙකු පමණ යොදාගනිමින් කළ යුතුයි. ඉන්පසුව තවත් පුද්ගලයන් යොදාගනිමින් දැවැන්ත තෙවැනි අදියරට යා යුතුයි. ඒ සියල්ල සාර්ථක වුණොත් මෙම එන්නත සාමාන්‍ය පාවිච්චියට ගත හැකියි.

මෙම පරීක්ෂණ ක්‍රියාදාමයට ඇත්තේ සියල්ල හොඳින් සිදුවේවායැයි ප්‍රාර්ථනාවක් පමණයි. සියල්ල හොඳින් සිදුවුණොත් ඔවුන් ජුලි මාසයේදී තෙවැනි අදියරේ පරීක්ෂණ කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒ සියල්ල සාර්ථක වුණත්, සාමාන්‍ය පාවිච්චියට එන්නත යොදාගත හැක්කේ තවත් වසරක පමණ කාලයකින්. ඒ නිසා ඒ එන්නත ගැන අනවශ්‍ය බලාපොරොත්තු තබාගැනීමෙහි ප්‍රයෝජනයක් නැහැ.

එන්නතක ක්‍රියාවලිය

එන්නත් නිපදවීමේ ක්‍රියාවලිය සරලව කීවොත් මෙසේයි.

වෛරසයක් හැදෙන්නේ ආර්එන්ඒ නම් ජාන රටාවෙන්. මිනිසුන්ගේ ජාන රටාව ඩීඑන්ඒ. එවැනි වෛරස් ජාන රටාව ආර්එන්ඒ. වෛරසයේ ආර්එන්ඒ අණුව වටේට උල්වලින් සමන්විත ප්‍රෝටීන් ස්ථරයක් තිබෙනවා. එම ප්‍රෝටීන් ස්ථරය මිනිස් සිරුරේදී මිනිස් සිරුරේ සෛලවලට රිංගනවා. සෛල තුළට ඇතුළු වී, එම සෛලවල ජෛව ක්‍රියාවලිය පාවිච්චි කරමින් වෛරසය වැනි පිටපත් තව තවත් නිර්මාණය කරනවා. අපේ සිරුරට අහිතකර වෙන්නේ එම ක්‍රියාවලිය.

දැනට එම වෛරසයේ ක්‍රියාවලිය අපේම සිරුරේ ප්‍රතිශක්ති පද්ධතියෙන් නවත්වනවා. සිරුරෙන් ප්‍රතිදේහ නිෂ්පාදනය කරනවා. වෛරසය මැඬලීම කරන්නේ ප්‍රතිදේහවලින්.

එන්නතකින් කරන්නේ මේ ක්‍රියාවලිය අතරට රිංගා, සිරුර තුළ වෛරසය පැරදවීමේ ක්‍රියාවලිය ශක්තිමත් කිරීම. ඒ අනුව වෛරසයේ ක්‍රියාවලිය සිරුරට හානි නොවන ආකාරයට අනුකරණය කරමින්, ප්‍රතිදේහ නිපදවීම සිදු කරන්නටයි උත්සාහ කරන්නේ. ඒ අනුව සැබෑ වෛරසය ඇතුළුවෙන විට ප්‍රතිදේහවලින් එය හඳුනාගෙන ක්ෂණිකව පරාජය කරනවා.

මීට පෙර එන්නතක් නිපදවීමට පාවිච්චි කළ සාම්ප්‍රදායික ක්‍රමයක් තිබෙනවා. එම ක්‍රමය අනුව වෛරසය වටා තිබෙන උල් සහිත ප්‍රෝටීන ස්ථරයේ විවිධ කොටස් නිෂ්පාදනය කරමින්, ඒ ඇසුරෙන් එන්නත නිෂ්පාදනය කිරීම එක ක්‍රියාවලියක්. එහෙත් එයට දීර්ඝ කාලයක් ගතවෙන බව කියනවා. එයට හේතුව විද්‍යාගාරයක ප්‍රෝටීන් නිපදවීම කල් ගතවෙන ක්‍රියාවලියක් නිසා.

වෙනත් විද්‍යාගාර නව ක්‍රමයක් පාවිච්චි කරනවා. වෛරසයේ ආර්එන්ඒ ජානවලින් කොටසක් පිටපත් කොට මිනිස් සිරුරට ඇතුළු කිරීම ඒ ක්‍රමය. ඒ මගින් ප්‍රතිශක්තිකරණ ප්‍රතිචාරය ඇති කිරීමට උත්සාහ කරනවා. ආර්එන්ඒ අනුකරණය කිරීමේ ක්‍රමවේදය පාවිච්චි කිරීමේදී විද්‍යාගාරයක ප්‍රෝටීන් නිපදවිය යුතු නැහැ. ප්‍රෝටීන් නිපදවීම ශරීරය තුළදී සිදුවෙනවා. එසේ කිරීමෙන් විශාල කාලයක් පරීක්ෂණ ක්‍රියාවලියෙන් අඩු වෙනවා.

කාලය

මෙතෙක් ඉතිහාසයේ ඉක්මනින්ම මනුෂ්‍යයන් යොදාගත් පර්යේෂණ සඳහා එන්නතක් යොදාගත් අවස්ථාව වන්නේ සීකා වසංගත පැමිණි අවස්ථාව බව කියනවා. මාස හතක් ඇතුළත මිනිසුන් යොදාගත් පර්යේෂණ ආරම්භ කර තිබුණා.

එහෙත් කොරෝනාව කිසිවෙකුට දෙවැනි නැහැ. දින 63ක් ඇතුළත මිනිසුන් යොදාගත් පර්යේෂණ ආරම්භ කරමින් පෙර කී වාර්තාව කැඩුවා.

සාමාන්‍යයෙන් එන්නතක් පරීක්ෂා කොට, නිෂ්පාදනය කොට බෙදාහැරීම සඳහා වසර 15ක් පමණ ගතවෙන බව කියනවා. එහෙත් දැන් එතරම් කාලයක් නැහැ. ඒ නිසා මේ වෙද්දී ලෝකය පුරා විද්‍යාගාර එන්නත සෙවීමේ සටනක යෙදී සිටින්නේ කාලය සමඟ සටන් කරමින්. ජනවාරි මාසයේදී චීන විද්‍යාඥයෙකු මෙම වෛරසයේ ජාන කේතය ප්‍රසිද්ධ කළ මොහොතේ සිට වෛරසය පරාජය කිරීමේ එන්නත සොයාගැනීම, නිපදවීම හා බෙදාහැරීම ගැන සැලසුම් කරමින් පවතිනවා.

ඇතැම් අය තරගයක සිටින නිසා, රහසේ පර්යේෂණ කරනවා. අනෙක් පැත්තෙන් දැනටමත් ප්‍රසිද්ධියේ, විවෘතව පර්යේෂණවල යෙදෙන පර්යේෂකයන්ද සිටිනවා. ඔවුන්ගේ තොරතුරු ප්‍රසිද්ධ නිසා, උනන්දුව හා දැනුම තිබෙන කෙනෙකුට එම පර්යේෂණ සඳහා අදහස් එකතු කරමින් දායක විය හැකියි.

නිෂ්පාදනය

පර්යේෂණ යනු මුල්ම අදියර විතරයි. සැබෑම සටන ඇත්තේ මහා පරිමාණ නිෂ්පාදනය සිදුකිරීමේදීයි. දැනට බොහෝදෙනෙක් අනුමාන කරන පරිදි 2021 මුලදී එන්නතක් සොයාගන්නට වාසනාවන්ත වුණත් මිලියන ගණනක් ජනතාවට එන්නත ලබාදෙන්නට ඊටත් වඩා බොහෝ කාලයක් ගතවේවි. එන්නත් නිෂ්පාදකයෙක් වන ජොන්සන් සහ ජොන්සන් සමාගම කියන්නේ 2021 මුලදී එන්නත සොයාගත්තොත්, එය 2021 අගදී මිලියන ගණනකට ලබාදිය හැකිවේවි කියායි.

එහෙත් ලෝකයේ ජනගහනය මිලියන ගණන්වලින් නොවෙයි, බිලියන ගණන්වලින් මනින්නට සිදුවෙනවා. ඒ සියලුදෙනාට එන්නත ලැබෙන්නේ නැහැ. එසේ නම් මුලින්ම ලැබෙන්නේ කාටද?

මීට පෙර කුරුලු උණ වසංගතය පැතිරුණු මොහොතේත් ලෝකයේ එන්නත් යුද්ධයක් තිබුණා. මුලින්ම එන්නතක් සොයාගත්තේ ඕස්ට්‍රේලියානු සමාගමක්. ඕස්ට්‍රේලියානු රජය එය මුලින්ම ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ට ලබාදීමට පියවර ගත්තා. එය ලෝකයට විවෘත නොකිරීම ගැන එරට රජය පිළිබඳව විශාල විවේචන එල්ලවුණා.

මෙවරත් බලවත් රාජ්‍යයන් එය කරනු ඇතිදැයි බොහෝ පිරිසක් අතර සැකයක් ඇතිව තිබෙනවා. ඒ සැකයට පදනමක් තිබෙනවා. ලොව පුරා විශාල සැකයක් ඇතිව තිබෙන්නේ. එකම එක පුද්ගලයෙක් ඒ සැකය මනාව තීව්‍ර කර පෙන්වනවා.

ඒ තමයි ළමා මනසක් ඇති අවුරුදු හැත්තෑතුනේ ඇමෙරිකානු ජනාධිපතිවරයා, ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප්. මෙවැනි මොහොතක ගෝලීය වශයෙන් ඉහළම වගකීමක් ඇති පුද්ගලයා වන්නේ ඇමෙරිකාවේ ජනාධිපතිවරයා බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ.

ලෝකයේ වෙනත් ඕනෑම රටක් මේ මොහොතේ ආත්මාර්ථකාමීව කටයුතු කරන්නේ නම්, එයට ඉඩ නොදී ලෝක ප්‍රජාව එකතු කිරීමේ වගකීම නූතන ලෝක දේශපාලනය සමඟ නිතැතින්ම ඇමෙරිකාවේ ජනාධිපතිවරයාට පැවරී තිබෙනවා. ඇත්තටම ඔහුගේ හිතුවක්කාරකම්වලට සීමා පනවන්නට ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ සභාපතිවරයාට හෝ වෙන ගෝලීය නායකයෙක්ට හැකියාවක් නැහැ.

මීට පෙර ඇමෙරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප් කොවිඩ්-19එන්නතක් සොයායෑමේ මෙහෙයුමෙහි ඉදිරියෙන් සිටි ජර්මානු සමාගමක් ඇමෙරිකාවට ගෙන්වාගැනීමට උත්සාහ කර තිබුණා. එයට එරෙහිව ජර්මානු රජය හඬ නගා තිබුණා. එන්නතෙහි අධිකාරය කිසිදු රටකට නොතිබිය යුතු බවත්, උක්ත සමාගම ජර්මනියේ රැඳී සිටිය යුතු බවත් කීවා. කෙසේ වෙතත් රටවල් අතර තරගය ඒ මොහොතේ දකින්නට තිබුණා.

ගෙවුණු සතියේ බි්‍රතාන්‍යයෙහි රාජ්‍ය හා ව්‍යාපාර අමාත්‍යාංශ ලේකම් ආලෝක් ෂර්මා ප්‍රකාශ කර තිබුණේ මේ වන විටත් යුරෝ මිලියන 38ක ව්‍යාපෘතියක් එන්නත නිෂ්පාදනය සඳහා ආරම්භ කර ඇති බව. ඒ අනුව එන්නත මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා එරට ඉදිකිරීම් කරනවා. මේ වන විට ඔක්ස්ෆර්ඞ් විශ්වවිද්‍යාලය ඇතුළු බ්‍රිතාන්‍යයේ පාර්ශ්ව ගණනක් එන්නතක් සෙවීමේ පර්යේෂණ කරනවා. දැනටමත් ඉදිකිරීම් කරන්නේ හැකි ඉක්මනින් නිෂ්පාදනය ආරම්භ කරන්නට.

ආලෝක් ෂර්මා කියා තිබෙන්නේද බ්‍රිතාන්‍යයේදී එන්නතක් සොයාගත්තොත්, එය මුලින්ම එරට පුද්ගලයන්ට ලබාදෙන බව.

මේ මොහොතේ එන්නතක් බෙදාහැරීමේ කටයුතුවලට මැදිහත්වීමේ බලය හා හැකියාව ඇති ජාත්‍යන්තර ආයතනයක් නැහැ. පෞද්ගලික සමාගම් හෝ රජයන් පාලනය කිරීමේ හැකියාවක් ඔවුන්ට නැහැ. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයටත් එවැනි පාලන හැකියාවක් නැහැ.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය ඉබෝලා වසංගතය මොහොතේ සකස් කළ රීති තිබෙනවා. ඒ අනුව එන්නත සොයාගතහොත්, මුලින්ම එය ලොව පුරා අත්‍යවශ්‍ය පුද්ගලයන්ට ලබාදිය යුතුයි. ප්‍රමුඛතම උදාහරණය වන්නේ ලොව පුරා ඉදිරිපෙළ සේවය කරන සෞඛ්‍ය සේවකයන්. ඊට අමතරව වැඩිමහල් සහ අවදානමට ලක්වූ අනෙකුත් පුද්ගලයන්.

එහෙත් ඒ නිර්දේශවලට අබමල් රේණුවක වටිනාකමක් නොදී කටයුතු කිරීමේ හැකියාව බලවත් රාජ්‍යයන්ට තියෙනවා.

අනිවාර්යයෙන්ම මේ මොහොතේ එන්නත සොයාගතහොත්, එය තමන්ගේ මූල්‍යමය ලාභය වෙනුවෙන් පාවිච්චි නොකිරීමට තරම් පෞද්ගලික ඖෂධ සමාගම්වලට සිදුවෙනවා. එලෙස කිරීමෙන් ඔවුන් වැළැක්වීමට තරම් පීඩනයක් ලෝක ප්‍රජාව ඔවුන්ට එල්ලකරනවා. එහෙත් එන්නතක් නිෂ්පාදනය කිරීමේදී විශාල වියදමක් දරන්නට සිදුවෙනවා. ඒ අනුව කිසිදු ලාභයක් නැතිව, එය නිෂ්පාදනය කරන්නට ඔවුන් සූදානම් නැහැ.

ගේට්ස් නම් දෙවියා

බිල් ගේට්ස් මේ වසංගතය එන්නට වසර ගණනාවකට පෙර සිටම වසංගතයේ අනතුර දුටු අයෙක්. ඉබෝලා වසංගතය පැවති මොහොතේත් එය පැරදවීමේ සටනෙහි බිල් ගේට්ස් සහ ඔහු යටතේ ඇති ‘ගේට්ස් පදනම’ විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කළා. හුදු ලාභ ඉපයීමෙන් එහා ගොස්, ලෝකයට සේවයක් කිරීමට කැමති හොඳ මිනිසෙක් ලෙස ප්‍රකට බිල් ගේට්ස් ඩොලර් බිලියන ගණනක් එන්නත නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා අවශ්‍ය වන ඉදිකිරීම් කිරීමට සූදානම් කර හමාරයි.

ඔහුගේ පදනම ප්‍රධාන එන්නත් සෙවීමේ මෙහෙයුම් 7කට අවධානය යොමු කර තිබෙනවා. මුලින් නිපදවන එන්නත නිෂ්පාදනයට යොමු වෙනවා. ඒ අනුව රිලේ ධාවකයෙකු තමන් අතට බැටන් පොල්ල ලැබෙන තුරු බලා සිටිනවාක් මෙන්, එන්නතට අදාළ පර්යේෂණ අවසාන වන තුරු බිල් ගේට්ස් බලා සිටින්නේ බෙදාහැරීමේ ක්‍රියාවලිය සඳහා. ඔහු ලෝකයේ දිළිඳු ප්‍රජාවට එන්නත සැපයීමට දෙවියෙකු ලෙස ඉදිරිපත් වේවි.

එහෙත් අනිවාර්යයෙන්ම මේ එන්නත දැවැන්ත දේශපාලන ගැටුම්වලට ඉඩ විවර කරනු ඇති. එන්නත නොමිලයේ ලබාදෙන බවටත්, අවශ්‍යම පුද්ගලයන්ට ලබාදෙන බවටත් කිසිදු සහතිකයක් මේ සටහන ලියන මොහොත වනතුරු නැහැ.

මේ සියල්ල නිසා, මායාකාරී එන්නතක් පැමිණ කෙටි කාලයකින් වසංගතය අවසාන කළ හැකියැයි සිතීම තේරුමක් නොමැති බලාපොරොත්තුවක්.

ඒ වෙනුවට අප මෙතෙක් අනුගමනය කළ සමාජ දූරස්ථකරණ නීති අනුගමනය කරමින්, එකිනෙකාගෙන් ඈත්ව අඩුම තරමේ 2022 දක්වා අවදානමත් සමඟ ජීවත්වෙන්නට අපට සිදුවේවි.

අමිල රත්නායක