කොවිඩ්-19 වෙරසය ලෝකය පුරා පැතිරෙද්දී එහි ස්වරූපය වෙනස් වීම හෙවත් ‘මියුටේට් වීම’ පිළිබඳව බොහෝ දෙනෙක් අවධානය යොමු කරනවා. වෛරසය වෙනස්කම් ගැන බොහෝ අය කියනවා. ඒ ගැන බියක් ඇති කරගත යුතුදැයි විශාල ප්‍රශ්නයක් තිබෙනවා.
දැනට ඇති පිළිතුර වන්නේ කොවිඩ්-19වසංගතයට හේතු වූ චීනයේ වුහාන් ප්‍රාන්තයෙන් හමුවූ සාර්ස්-කොව්-2 නමින් හඳුන්වන මුල්ම වෛරසයේ යම් ප්‍රභේද වේගයෙන් පැතිර ගොස් තිබුණත්, එය පෙර ප්‍රභේදයට වඩා මාරාන්තික යැයි කිව නොහැකි බව. එහෙත් එය වේගයෙන් පැතිර යෑමේ හැකියාවකින් යුත් ප්‍රභේදයක්.
වෛරසයක ස්වභාවය වෙනස් වීම අනිවාර්ය තත්වයක්. මිනිසුන්ගේ පවා ජාන වෙනස් වෙනවා.
මිනිසුන්ගේ ඩීඑන්ඒවල ඔහුගේ ජීවයට අදාළ කේතයක් ඩීඑන්ඒ ලෙස තිබෙනවා. අප පරිණාමනය යැයි ඉගෙනගන්නේ ජීවීන්ගේ ඩීඑන්ඒ කේතය වෙනස් වීමෙන් පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට සිදුවන වෙනස්කම් ගැන. වසර බිලියන ගණනකට පෙර පුංචි ක්ෂුද්‍ර රසායනික ක්‍රියාවලියක් ක්ෂීරපායී සත්වයන් දක්වා වෙනස් වුනේ ක්ෂුද්‍ර මට්ටමෙන් සිදුවෙන වෙනස්කම් නිසායි. මිනිසා පරිණාමනය වුණේත් ඩීඑන්ඒ අණු පිටපත් කිරීමේදී සිදුවන ජාන විකෘති වීම් නිසා.
මිනිස් සිරුරේ ඩීඑන්ඒ තිබෙනවාක් මෙන්, වෛරසය තුළ තිබෙන්නේ ආර්එන්ඒ. ඩීඑන්ඒ පේළි දෙකකින් සමන්විතයි. එහෙත් ආර්එන්ඒවල තිබෙන්නේ එක් පේළියක්.
වෛරසය සිරුරකට ඇතුළු වී තමන්ගේම පිටපත් නිර්මාණය කරමින්, තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කරනවා. එලෙස පිටපත් කරද්දී, පිටපතෙහි කේතය වැරදීමෙන් වෛරසයේ වෙනත් උපප්‍රභේද නිර්මාණය වෙනවා.
ඇතැම් වෛරස්වලට සාපේක්ෂව කොවිඩ්-19වෛරසය අධිවේගයෙන් විශාල වෙනස්කම්වලට ලක් නොවන ස්ථාවර එකක් බව විද්‍යාඥයන් පවසනවා.
වෛරසය කෙතරම් වේගයෙන් වෙනස් වෙනවාද යන්න තීරණාත්මකයි. වෛරසය වෙනස් වෙන වේගයෙන්ම එහි ස්වභාවයත් වෙනස් වෙනවා. ඒ අනුව රෝගීන්ගේ රෝග ලක්ෂණ වෙනස් වීම එක් පැත්තකින් සලකන්නට සිදුවෙනවා. තවත් පැත්තකින් රෝගයට එන්නතක් සෙවීමේ ක්‍රියාවලිය සංකීර්ණ වෙනවා. ඒ අනුව එන්නත නිෂ්පාදනය කරන කාලය වන විට වෛරසයේ වෙනස්ම ප්‍රභේදයක් පැතිර යන්නට ඉඩ තිබෙනවා.
උදාහරණයන් ලෙස වාර්ෂිකව එන ඉන්ෆ්ලුවැන්සා වසංගතයෙහි වෛරසය වෙනස් වීම නිසා වසරින් වසර නිෂ්පාදනය කරන එන්නත් වෙනස් කරන්නට සිදුවෙනවා.
මැයි මාසයේ මුල ලන්ඩන් විශ්වවිද්‍යාලයෙහි පුද්ගලයන් 7500ක් පමණ පරීක්ෂා කිරීමෙන් මෙම වෛරසයේ විවිධ ස්වරූප 198ක් හඳුනාගෙන තිබෙනවා. වෛරසයෙහි වෙනස්වන ආකාරය එයින් අවබෝධ කරගත හැකියි.
කෙසේ වෙතත් ඒවායේ වෙනස ඉතා පුංචි වෙනසක් විය හැකියි. ඒ නිසා මේ වෛරසයේ ප්‍රභේද කාණ්ඩවලට බෙදිය හැකියි.
වෛරසයේ ජානමය කේත වෙනස්වීම් අනුව විවිධ කාණ්ඩවලට බෙදා, විද්‍යාඥයන් හඳුන්වා තිබෙනවා. ජර්මනියේ විද්‍යාඥයන් පිරිසක් මෙම වෙනස්වීම් ඒ,බී සහ සී නමින් කණ්ඩායම් වශයෙන් හඳුන්වා තිබුණා. ඒ සහ සී යන නම්වලින් හැඳින්වූ කාණ්ඩු යුරෝපා හා ඇමෙරිකානු මහාද්වීපවල වැඩිපුර දකින්නට ලැබී තිබුණා. නැගෙනහිර ආසියාවෙහි බී කාණ්ඩය වැඩිපුර දකින්න ලැබී තිබුණා.
කෙසේ වෙතත් ඉහතින් හඳුන්වා ඇත්තේ විශාල වශයෙන් පැතිර ගිය කණ්ඩායම්. ඊට අමතරව කුඩාවට පැතිර ගිය ප්‍රභේද පවා තිබෙනවා. මෙවැනි කාණ්ඩ ගැන අධ්‍යයනය කිරීමෙන් එය වුහාන් හෝ ඉතාලිය වැනි මුල් අදියරක් දක්වා සම්බන්ධ වෙන හැටි විද්‍යාඥයන්ට හඳුනාගත හැකියි.
වෛරසයේ ඇතැම් වෙනස්කම්වලින් සිදුවන්නේ ඉතා කුඩා බලපෑමක්. එහෙත් මඳ කාලයක් ගත වන විට ඒ වෙනස්කම් අනුව වෛරසය වඩා වේගයෙන් පැතිර යන තත්වයට පත්විය හැකියි. අවසානයේදී මීට පෙර වෛරසයේ වෙන ප්‍රභේදයක් වැළඳුණු, එයට අදාළ ප්‍රතිශක්තිය දරාගෙන සිටින සිරුරක් දක්වා නැවත ගමන් කළ හැකියි. පසුගිය කාලසීමාවේදී චීනයෙන් හා කොරියාවෙන් පටන්ගෙන විවිධ රටවලින් එවැනි සිදුවීම් වාර්තා වී තිබුණා.
මෙලෙස වෛරසය වෙනස් වෙමින්, අන්තිමේදී මිනිස් සිරුරට වඩාත් සුදුසු ප්‍රභේද ශක්තිමත්ව නැගී සිටීමට ඉඩ තිබෙනවා. එමෙන්ම මිනිසුන් අතර වේගයෙන් පැතිර යෑමේ හැකියාව තිබෙන වෛරස් ප්‍රභේද ශක්තිමත්ව මතුවීමට ඉඩ තිබෙනවා.
විශේෂයෙන්ම විද්‍යාඥයන් අවධානය යොමු කරන්නේ කොවිඩ්-19 වෛරසය වටා ඇති ප්‍රෝටීන්වලින් සැදුණු රැස් වළල්ලක් වැනි කොටසේ උල්වල වෙනස්වීම් කෙරෙහියි. අප කතාකරන මොහොත වන විට එම කොටසෙහි වෙනස්වීම් අඩු බව කියනවා. එහෙත් ගෝලීය මට්ටමෙන් එම කොටසෙහි නව වෙනස්වීම් සහ ප්‍රවණතා ගැන අවධානයෙන් පසුවීමේ වැදගත්කම විද්‍යාඥයන් පෙන්වාදෙනවා.
ඒ අනුව කොවිඩ්-19 ඇති රෝගීන් හඳුනාගැනීමෙන් එහා ගොස්, වෛද්‍ය රසායනාගාරවලට ඇති තවත් ප්‍රධානම වගකීමක් වන්නේ වෛරසයේ ප්‍රභේද හා වෙනස්කම් පිළිබඳව ප්‍රවේශමෙන් නිරීක්ෂණය කිරීම.
අමිල රත්නායක
