ජුනි 20දාට පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීමේ නව දිනය ලෙස නියම කරමින් මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව ගෙන ඇති තීරණයත්, කොරෝනා අර්බුදයේ පසුබිම තුළ විසුරුවා හැර ඇති පාර්ලිමේන්තුව යළි කැඳවීමට ජනාධිපතිවරයා ගෙන නැති තීරණයත් අභියෝග කරමින්, මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් ගණනාවක්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට මේ වන විට ඉදිරිපත් කර තිබේ. මෙය කිසිසේත්ම අනපේක්‍ෂිත වර්ධනයක් නොවේ. රටේ දැනට තිබෙන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාමය අර්බුදය විසඳාගැනීමට ඉතිරි වී තිබෙන එකම විකල්පය, පුරවැසියන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ සහාය සොයායාමයි.
එම ව්‍යවස්ථා ගැටලූ දේශපාලන වශයෙන් විසඳාගැනීමට අඩු තරමින් උත්සාහයක් ගැනීමේ අවකාශයද පසුගිය සඳුදා අවසන් විය. එය වූයේ අරලියගහ මන්දිරයේදී අගමැතිවරයා කැඳවා තිබුණු සාකච්ඡාව, එම අරමුණ සඳහා යොදාගැනීමට අගමැතිවරයාත්, විරුද්ධ පක්‍ෂවල නායකත්වයත් අසමත්වීමයි. ආණ්ඩු පක්‍ෂය හා විරුද්ධ පක්‍ෂ අතර සම්බන්ධතා සම්බන්ධව බලන විට දැනට තිබෙන්නේ අන්‍යෝන්‍ය හිරවීමකි. එනම් ඩෙඞ්ලොක් එකකි. එය කැඞීමට හැකි තත්වයක් අද හෙට පහළ වන ලකුණු දකින්නට ඇත්තේ ද නැත.
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ ඇත්තේද බැරෑරුම් කාර්යයකි. එය හුදෙක් නෛතික ගැටලූවක් විසඳාදීමේ කාර්යයක්ම නොවේ. අධිකරණය ඉදිරියේ ඇත්තේ අත්‍යන්තයෙන්ම දේශපාලනමය වූ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට සම්බන්ධ ගැටලූ කිහිපයක් විසඳා දීමයි. ඒ සමහර ගැටලූ විසඳීමේදී, ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ වගන්ති කිහිපයක් ගැන ලංකාවේ ප‍්‍රධාන දේශපාලන බල කඳවුරු දෙක අතර ඇති එකිනෙකට පටහැණි සහ තරගකාරී අර්ථකථන පිළිබඳ තම ඇස්තමේන්තුව ප‍්‍රකාශ කිරීමටද අධිකරණයට සිදුවනු ඇත. ලංකාවේ මේ තාක් තිබෙන හොඳ දෙයක් නම්, තමන්ට අවාසි අධිකරණ තීන්දුවක් ලැබුණත්, එය සාමකාමීව පිළිගැනීමට දේශපාලන බල කඳවුරුවලට හැකිවීමයි.
මේ අතර දැනට අධිකරණයට ගොස් තිබෙන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විවාදය තුළදී ‘නීතියේ ආධිපත්‍යය’ පිළිබඳ මූලධර්මය මතුවීම වැළැක්විය නොහැකි වනු ඇත. එබැවින්, ඒ කරුණ ගැන තරමක් විභාග කිරීම, අප රටේ පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන අධ්‍යාපනය තියුණු කර ගැනීමට දායක වනු ඇත.
මෙම පසුබිම තුළ, දේශපාලන සාක්‍ෂරතාව ඇති පුරවැසියන් මේ දිනවල කියවිය යුතු ප‍්‍රධාන ලේඛන දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න 19 වැනි සංශෝධනයද ඇතුළත් වන 1978 ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවයි. එහි ඉංග‍්‍රීසි, සිංහල සහ දෙමළ පිටපත් අන්තර්ජාලයෙන් බා ගත කර ගැනීමට පුළුවන. දෙවැන්න, 2018 වසරේ නොවැම්බර් 09දා එවකට සිටි ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව විසිරවීම පිළිබඳව ඇතිවූ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුකරවලදී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දුන් තීන්දුවයි. එහි ඉංග‍්‍රීසි පිටපත අන්තර්ජාලයේ ඇති අතර, සිංහල පරිවර්තනයක් ‘අනිද්දා ප‍්‍රකාශනයක්’ ලෙස පළකර තිබේ.
ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල
2018 නඩුවලදීද, මේ මාසයේ නඩුවලදීද එක් පොදු තේමාවක් තිබෙන බව පෙනේ. එය නම් ජනාධිපතිතුමාට, පාර්ලිමේන්තුව සම්බන්ධව ඇති බලතල අර්ථ නිරූපණය කිරීමයි. මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව සම්බන්ධ නඩුවේදී මෙම ප‍්‍රශ්නයම මතුවේ. එබැවින්, ජනාධිපතිවරයාට පාර්ලිමේන්තුව සම්බන්ධව ඇති බලතල සම්බන්ධව, 2018 දෙසැම්බර් මාසයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ තීන්දුවේ යෝජනා කර ඇති මූලධාර්මික රාමුව මතක් කර ගැනීම අපට ප‍්‍රයෝජනවත්ය. එම අලූත් නඩුකරවල මතු නොකළත්, දැනට මහජන පරිමණ්ඩලය තුළ සිදුවන විවාදය තුළ එම ප‍්‍රශ්නය මතු වන නිසා, එම මූලධර්ම රාමුව මතක් කර ගැනීම එම විවාදය පොහොසත් කිරීමටත්, එයට මූලධාර්මික මගපෙන්වීමක් ලබාගැනීමටත් බෙහෙවින් ප‍්‍රයෝජනවත් වනු ඇත.
2018 නොවැම්බර් 09 දා ජනාධිපති සිරිසේන මහතා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හළ විට, එම තීරණය නිවැරදිය, නීත්‍යනුකූලය සහ ව්‍යවස්ථානුකූලය යයි තර්ක කළ ජනාධිපතිවරයාගේ දේශපාලන මිත‍්‍ර මෙන්ම නිල නීතිඥයන්ද ඉදිරිපත් කළ තර්කවල මූලික උපකල්පනයක් තිබිණ. එනම්, 1978 මුල් ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනාධිපතිවරයා සතුව, පාර්ලිමේන්තුව අබිබවා තිබූ බලතලවල කිසිදු වෙනසක් 19 වැනි සංශෝධනය තුළින් සිදුවී නොතිබිණ යන්නයි. නීතිපතිවරයා අන් නීතිඥවරුන්ට වඩා අලූත් තර්කයක්ද ඉදිරිපත් කරමින්, ජනාධිපතිතුමා පාර්ලිමේන්තුව විසිරවීමේ ක‍්‍රියාව නිවැරදි යයි තර්ක කළද, එම තර්කය මෙන්ම අන් තර්කද ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය පිළිගත්තේ නැත. එම තර්කවල ගුණාගුණ විමසන්නේ නැතිව, අපගේ අවධානයට බඳුන් විය යුතු එක් වැදගත් කරුණක් මෙතැනදී මතු කළ යුතුව තිබේ. එය නම්, ජනාධිපතිතුමාගේ බලතල අර්ථකථනය කිරීමේ අතිමූලික සහ මග පෙන්වන මූලධර්ම කවරේද? යන්නයි. මෙම කාරණයේදී එම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව යෝජනා කළ මූලධර්ම දෙකක්, අද පවතින විවාදයටද අදාළ වේ. ඒවා මෙසේය:
ජනාධිපතිවරයාට රාජ්‍ය නායකයා වශයෙන් නිශ්ශේෂ, නැතහොත් පූර්ණ බලතල (Plenary Powers) හිමිවන්නේ නැති අතර, එසේ සැලකීම ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථානුකූල නොවේ. රාජ්‍ය නායකයා වශයෙන් ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල අර්ථ දැක්වීමේදී ‘‘මතක තබාගත යුතු වන්නේ ජනාධිපතිවරයා රාජ්‍ය නායකයා වන අතරම, ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන්ම නිර්මාණය කරන ලද ප‍්‍රාණියකු (a acreature of the Constitution) පමණක් වන බවයි. ඔහුගේ බලතල වන්නේ ඔහුට ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව සහ නීතිය විසින් පවරා දී තිබෙන බලතල පමණය.’’ (තීන්දුවේ ඉංග‍්‍රීසි පිටපතේ 37 පිටුව.) එමෙන්ම, ‘ජනාධිපතිවරයාට රාජ්‍ය නායකයා වශයෙන් රජකෙනකුට හිමි රාජ්‍ය වරප‍්‍රසාද (royal prerogative) වලට සමාන බලතල ඇතැයි ගරු නීතිපතිවරයා වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් කරන ලද යෝජනාව සම්පූර්ණයෙන්ම ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කළ යුතුව තිබේ.’
නීතියේ ආධිපත්‍යය
දෙවැන්න, නීතියේ ආධිපත්‍යය (Rule of law) පිළිබඳ මූලධර්මයයි. ව්‍යවස්ථාවේ වගන්ති අර්ථ නිරූපණය කිරීමේදී නීතියේ ආධිපත්‍යය පිළිබඳ මූලධර්මයේ ඇති කේන්ද්‍රීය වැදගත්කම පිළිබඳව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවේ මෙසේ ප‍්‍රකාශ කර තිබේ.
‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අර්ථ නිරූපණය කිරීමේදී අධිකරණය තම කාර්යයට ප‍්‍රවේශ විය යුත්තේ, තමන් ඉදිරියේ ඇති ලේඛනය ආණ්ඩුකරණයේ පදනම් වරපත‍්‍රය සහ ජාතියට මග පෙන්වන ආලෝක ධාරාව වන්නේය යන කරුණ සිහි තබාගෙනය. අධිකරණය එම වගකීම ඉටුකිරීමට බැඳී සිටින්නේ නීතියේ ආධිපත්‍යය සහ ව්‍යවස්ථාමය නිශ්චිතතාව ස්ථිරසාරව පිළිගන්නා ආකාරයට ව්‍යවස්ථාවේ වගන්ති තේරුම් ගෙන අර්ථකථනයද කරමිනි.’ (64 පිටුව)
ලංකාවේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ පදනම් මූලධර්මය නීතියේ ආධිපත්‍යය වන්නේය යන ස්ථාවරය තහවුරු කරනු පිණිස, මෙම නඩු තීන්දුව ලංකාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දු කිහිපයක්ම උපුටා දක්වයි. එයින් ඉතා වැදගත් උපුටනයක් මෙසේය:
‘විස්වලිංගම් එ. ලියනගේ සහ පේ‍්‍රමචන්ද්‍ර එ. ජයවික‍්‍රම යන නඩු තීන්දු දෙකෙහිදී මෙන්ම තවත් පසුකාලීන නඩු තීන්දු ගණනාවකදීම මෙම අධිකරණය (එනම් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය) අවධාරිතව ප‍්‍රකාශ කර ඇත්තේ නීතියේ ආධිපත්‍යය යනු අපේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ පදනම වන්නේය යන්නයි. නීතියේ ආධිපත්‍යය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ, හිතුවක්කාර බලයේ බලපෑමට පටහැණිව සාමාන්‍ය නීතියේ ඇති උත්තරීතරභාවයයි: එහි ප‍්‍රබලතාවයි. ආණ්ඩුවට හිතුවක්කාර, වරප‍්‍රසාදලාභී හෝ අභිමතානුසාරී අධිකාර බලයක් ඇත යන අදහස එය සපුරාම බැහැර කරයි.’
2018 දෙසැම්බර් නඩු තීන්දුවේදී ඉහත සඳහන් උද්ධෘත පාඨය, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය උපුටා ගත්තේ වෙන කාගේවත් නඩු තීන්දුවකින් නොව, 2008 වසරේදී අග‍්‍රවිනිශ්චයකාර ධුරය දැරූ සරත් එන් සිල්වා මහතා දුන් වාසුදේව නානායක්කාර එ. චොක්සි නඩුවේ තීන්දුවෙනි. ඉහත උද්ධෘතයේ අවසාන වාක්‍යය සරත් සිල්වා අග‍්‍රවිනිශ්චයකාරතුමා උපුටා ගත්තේ වෙන කාගෙන්වත් නොව, Law of the Constද්‍යtutද්‍යon ග‍්‍රන්ථය ලියූ ඒ. වී. ඩයිසිගෙනි. එම උද්ධෘතය දැක්වීමෙන් පසුව 2018 ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දුව පහත සඳහන් ඉතා වැදගත් ප‍්‍රකාශනයද කරයි.
‘එයට සම්බන්ධ තවත් මූලධර්මයක් වන්නේ, ජනාධිපතිවරයා හෝ වේවා, රාජ්‍ය නිලධාරියකු හෝ වේවා, රාජ්‍යයේ ශාඛාවක් හෝ වේවා, කිසිදු මහජන අධිකාර බලය හිමි ආයතනයකට අසීමිත බලයක් හෝ පරම අභිමත බලයක් හෝ හිමි නොවන බවයි.’ (67 පිටුව)
ජනාධිපතිධුරයේ බලතලවල සීමිත බව
2018 දෙසැම්බර් මාසයේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ නඩු තීන්දුවෙන් අවධාරණය කරන ලද මූලධර්ම අප නැවත මතක් කරගත යුත්තේ, පසුගිය දිනවල මෙන්ම දැන්ද ජනාධිපති ගෝඨාභය මහතාට අසීමිත බලයක් තිබෙන්නේය යන මතය ජනාධිපතිතුමා විශ්වාස කරන ගමන්ම, අගමැතිවරයාද, ඇමතිවරුන්ද, ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රචාරක කාඩර්වරුන්ද, සමහර ජනමාධ්‍යද ඉතා විශ්වසනීයත්වයෙන් ඉදිරිපත් කරන නිසාය. 2018දීද ඒ සියලූ දෙනාම ඉදිරිපත් කෙළේ මූලික වශයෙන් එම තර්ක මාලාවමය. ඒවා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය සම්පූර්ණයෙන් ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කළ බව ඔවුහු අමතක කරති. අලූත් තත්වය තුළ අලූත් නීති තර්ක තමන් සතුව ඇතැයි ඔවුන් සිතන බව පෙනේ.
මේ අතර ජනාධිපතිවරයාත්, අගමැතිවරයාත්, ආණ්ඩුවේ නීතිඥවරුනුත්, (අ) විසුරුවා හැර ඇති පාර්ලිමේන්තුව යළි කැඳවීම, (ආ) අයවැයක් හෝ අතුරු ගිණුමක් හෝ නැතිව රාජ්‍ය මුදල් වැය කිරීම, (ඇ) නෛතික පදනමක් නැතිව ඇඳිරි නීතිය පැනවීම, (ඈ) සහ පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය නැතිව රාජ්‍ය ණය ලබාගැනීම යන කරුණු හතර සම්බන්ධව ජනාධිපතිවරයාට පූර්ණ, බාධා රහිත සහ අභිමතානුසාරී බලතල ඇත යන උපකල්පනය මත තම අදහස් පළකර ඇත. ඔවුන්ගේ එම උපකල්පනයට සමාන්තර තවත් උපකල්පන දෙකක් තිබෙන බව පෙනේ. ඒවා මෙසේය.
මාර්තු 02 දා ජනාධිපතිතුමා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හළ පසු ආණ්ඩු බලය සම්පූර්ණයෙන්ම තිබෙන්නේ ජනාධිපතිවරයාටය. පාර්ලිමේන්තුවට ජනාධිපතිවරයා දැන් වගකිව යුතුද නැත. මන්ද යත් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැර ඇති බැවිනි. ජනාධිපතිවරයා වගකිව යුත්තේ හෝ සම්බන්ධතා පැවැත්විය යුත්තේ විසුරුවා හළ පාර්ලිමේන්තුවට හෝ එය සමග නොව, ඡන්දයෙන් අලූතෙන් පත්වන පාර්ලිමේන්තුවට හෝ එය සමගය.
මාර්තු 02 දා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරින ලද්දේ 2019 නොවැම්බර් මාසය තරම් මෑතදී ජනතාව විසින් ඍජුව තෝරා පත්කරගන්නා ලද, අලූත්ම වරමක් සහිත නව ජනාධිපතිවරයා විසිනි. අවුරුදු හතරහමාරක නිල කාලයකින් පසුව, මහජන පරමාධිපත්‍යය නියෝජනය කරමින් අලූතින් පත්වූ ජනාධිපතිවරයා විසින් විසුරුවා හරින ලද පාර්ලිමේන්තුවට තවදුරටත් දේශපාලන හෝ නෛතික සුජාතභාවයක් නැත. එබැවින් එම පාර්ලිමේන්තුව ජනාධිපතිවරයා විසින් නොසලකා හරිනු ලැබීම නිවැරදිය. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවටද එකඟය.
2019 නොවැම්බර් ජනාධිපතිවරණයෙන් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා ජයගැනීම සහ මාර්තු මාසයේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් පසු, 19 වැනි සංශෝධනයද දැන් බල රහිත වී ඇතැයි සැලකිය හැකිය.
සාවද්‍ය උපකල්පන
ලංකාවේ දැනට වලංගු ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව නම්, ඉහත අප දැක්වූ තර්ක සහ උපකල්පන සාවද්‍යය. ඒවා මූලික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ නඩු විමර්ශනයේදී ජනාධිපතිවරයාගේ උපදේශකයන් ඇත්තටම ඉදිරිපත් කරාවිදැයි අපි නොදනිමු. එහෙත් දැනට එම උපකල්පන සහ තර්ක මහජන පරිමණ්ඩලයේ සිදුවන සාකච්ඡාවල සැරිසරන නිසා ඒවා පරීක්‍ෂා කර බැලීම ප‍්‍රයෝජනවත්ය.
19 වැනි සංශෝධනයට අකැමැති, තමන්ගේ ආණ්ඩුවක් යටතේ එය අහෝසි කිරීමට ඡන්දදායකයන්ට පොරොන්දු වූ අපේක්‍ෂකයකු ජනාධිපති ධුරයට පත්වීම සහ 19 වැනි සංශෝධනය සම්මත කළ පාර්ලිමේන්තුව එම ජනාධිපතිවරයා විසින් විසුරුවා හැරීම නිසා, 19 වැනි සංශෝධනය බල රහිත හෝ අවලංගු හෝ නොවන්නේය. එය සමස්තයක් ලෙස හෝ එහි නිශ්චිත වගන්ති හෝ නොසලකා හැරීමට ජනාධිපතිවරයාට කිසිදු බලයක් නැත. ව්‍යවස්ථාවේ 33(1) වගන්තියට අනුව, ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුගමනය කරන බවටද, ආරක්‍ෂා කරන බවටද වගබලා ගැනීම’ ජනාධිපතිතුමා සතු වගකීමක් සහ කාර්යයකි. තමා අකමැති වගන්ති නොසලකා හැරීමටත්, කැමති වගන්තිවලට අනුව පමණක් ක‍්‍රියාකිරීමටත් එතුමාට නොහැකිය. තම වගකීම් හා කර්තව්‍යයන් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූලව ඉටුකිරීමට ශපථ වීම එතුමාගේ ධුර දිවුරුමේ ඇති එක් බැඳීමකි.
ලංකාවේ වර්තමාන ව්‍යවස්ථාවේ ජනාධිපතිතුමා නායකත්වය දෙන විධායකය සහ කතානායකතුමා නායකත්වය දෙන ව්‍යවස්ථාදායකය යන ආයතන දෙක අතරින්, වඩා බලසම්පන්න වන්නේ ව්‍යවස්ථාදායකය, එනම් පාර්ලිමේන්තුවයි. අගමැතිවරයා සහ කැබිනට් මණ්ඩලයද අර්ධ වශයෙන් අයත් වන්නේද පාර්ලිමේන්තුවටය. දේශපාලන විධායකය වන කැබිනට් මණ්ඩලයේ ප‍්‍රධානියා වන ජනාධිපතිවරයා හැර අන් සියලූ සාමාජිකයෝ ව්‍යවස්ථාදායකයට අයත් වෙති. පාර්ලිමේන්තුව සතු මෙම උත්තරීතරභාවය 19 වැනි සංශෝධනය විසින් හඳුන්වා දෙන ලද්දකි. එහි 33(අ) වගන්තිය එම මූලධර්මය මෙසේ ප‍්‍රකාශ කරයි.
‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේද, මහජන ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් තත් කාලයේ බලපවත්නා නීතිය ඇතුළු යම් ලිඛිත නීතියක් යටතේද, ස්වකීය බලතල, කාර්ය සහ කර්තව්‍ය යථා පරිදි ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සහ යථා පරිදි ඉටුකිරීම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුත්තේය.’
පාර්ලිමේන්තුවේ සිටින්නේ තමන් අකැමැති මන්ත්රීවරුන් නිසා එය විසිරවීමට හෝ නොසලකා හැරීමට හෝ බලයක්, තමන්ද මහජනතාව විසින් ඍජුව තෝරා ගනු ලැබුවද, වර්තමාන ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනාධිපතිවරයාට නැත. ඒ බලය තිබුණේ 1978 මුල් ව්‍යවස්ථාව සහ 18 වැනි සංශෝධනය යටතේය. විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමයක් ලංකාවේ දැනට නැත.
විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමයේ සහ 18 වැනි සංශෝධනයේ මනෝරාමුව එනම් මයින්ඞ්සෙට් එක, යටතේ වර්තමානයේ මතුවන ව්‍යවස්ථාමය ගැටලූ දෙස බැලීම සම්පූර්ණයෙන් වැරදි වන්නේ එබැවිනි.
පාර්ලිමේන්තුවට බර බල තුලනය
විධායකය, එනම් ජනාධිපතිවරයා සහ ව්‍යවස්ථාදායකය, එනම් පාර්ලිමේන්තුව අතර ඇති, පාර්ලිමේන්තුව පැත්තට බරව පවතින බල තුලනය 19 වැනි සංශෝධනය යටතේ ඇති දෙමුහුන් (hybrid) ආණ්ඩුක‍්‍රමයේ විශේෂ ලක්‍ෂණයකි. මෙය 2018 දෙසැම්බර් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවේද තහවුරු වූ නව මූලධර්මයකි. මෙම මූලධර්මය ව්‍යවස්ථාවේ, 1978 පටන් පවතින අවස්ථා හතරකද තිබේ. ඒවා නව ව්‍යවස්ථාවේ පහත සඳහන් විධිවිධානවල තිබේ.
(අ) අවුරුදු හතරහමාරකට පසුව පාර්ලිමේන්තුව විසිරවීමෙන් පසුව, රටේ හදිසි තත්ත්වයක් තිබෙන බවට ජනාධිපතිවරයා ප‍්‍රකාශ කිරීමෙන් දින තුනක් ඇතුළත විසුරුවා හළ පාර්ලිමේන්තුව යළි කැඳවීමට හැකි බව කියන 70(7) වගන්තිය.
(ආ) මහජන මුදල් පිළිබඳව සම්පූර්ණ බලය පාර්ලිමේන්තුවට හිමි බව කියන 148 වැනි වගන්තිය.
(ඇ) ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් වැයකිරීම අනුමත කිරීමේ සම්පූර්ණ බලය ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තුවටය යන 150(2) වගන්තිය.
(ඈ) ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් පසුව, ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් වැය කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට ඇති සීමිත බලය, එම කාලය තුළට අදාළ වන විසර්ජන පනතක් හෝ ගිණුමක් හෝ පාර්ලිමේන්තුවෙන් අනුමත නොකර තිබීම යන කොන්දේසියට යටත් කරන 150(3) වගන්තිය සහ,
(ඉ) අවිනිශ්චිත අවස්ථා අරමුදලෙන් මුදල් වැය කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට සහ මුදල් ඇමතිවරයාට ඇති බලය, එම බලය පාවිච්චි කරන හැම අවස්ථාවකම ඒ සඳහා හැකි ඉක්මනින් පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය ලබාගත යුතු බව කියා සිටින 151(3) වගන්තිය.
1978 මුල් ව්‍යවස්ථාවේ සිට එන මෙම වගන්තිවල පාර්ලිමේන්තුවට ඇති රාජ්‍ය මූල්‍ය කටයුතු පිළිබඳ අධිකාර බලය, 19 වැනි සංශෝධනයෙන් අලූතෙන් ඉදිරිපත් කළ, අප ඉහත උපුටා දැක්වූ 33(අ) වගන්තිය නිසා තවදුරටත් තහවුරු කර ඇත. එහි අර්ථය නම් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියාට පසු, ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් වැය කිරීමට නියෝග කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට පූර්ණ බලයක් ඇත යන ජනාධිපතිතුමා සතු බව පෙනෙන විශ්වාසයත්, අගමැතිවරයා සහ ආණ්ඩුවේ නීතිඥවරුන් ඉදිරිපත් කරන තර්කයත්, 19 වැනි සංශෝධනය යටතේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති වගන්ති සහ ව්‍යවස්ථාවාදී රාමුව නොසලකා ගොඩ නගා ඇති ඒවා බවය.
මෙම කරුණු ඉදිරි සති කිහිපය තුළදී මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවලදී දෙපාර්ශ්වයේ නීතිඥයන් අතර ගැඹුරට විවාද කෙරෙනු ඇත. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය එම මතභේදාත්මක කාරණා ගැන තම තීන්දුවද ප‍්‍රකාශ කරනු ඇත. ඒ අතර පුරවැසියන්ද කළ යුත්තේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව කියවා තමන්ගේම විනිශ්චයන්ද සම්පාදනය කර ගැනීමයි. ඒ සඳහා ජනාධිපති සිරිසේන මහතා පාර්ලිමේන්තුව විසිරවීම අවලංගු කරමින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දුන් විනිශ්චය කියවීම බෙහෙවින් ප‍්‍රයෝජනවත් වනු ඇත.
