ලංකාවේ දේශපාලන විවාදය තුළ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සමහර වගන්ති අර්ථකථනය කිරීම පිළිබඳව ඇති සාකච්ඡාව බෙහෙවින් තියුණු වෙමින් පවතියි. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය සහ කොරෝනා අර්බුදයට මුහුණ දීමට ජනාධිපතිතුමා සහ ආණ්ඩුව ගෙන ඇති සමහර ක‍්‍රියාමාර්ගවල නෛතික පදනම්, සහ අප‍්‍රියෙල් 30දායින් පසු රාජ්‍ය මුදල් භාවිත කිරීමට ජනාධිපතිතුමාට ඇති බලය යන තේමා තුන මෙම විවාදයේ කේන්ද්‍රයේම තිබේ.
සිරිත් පරිදි මෙම විවාදය ආණ්ඩු පක්‍ෂය සහ විරුද්ධ පක්‍ෂය යන කඳවුරු දෙකට අනුව ධ‍්‍රැවීකරණයටත්, දේශපාලනීයකරණයටත් පාත‍්‍රවී තිබේ. දේශපාලන කණ්ණාඩි දමා ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව කියවීම ලංකාවේ මෑත කාලයේ නිරන්තරයෙන්ම සිදුවී ඇති දෙයකි. එය උච්චස්ථානයට පැමිණියේ 2018 ඔක්තෝබර් මාසයෙන් පසු මාස තුන තුළය. අද ලංකාව නැවත එළඹ සිටින්නේ එවැනි අවධියකටය.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව හෝ පනවා ඇති නීතිය පිළිබඳ මෙවැනි ආකාරයේ තියුණු මතභේද ඇතිවූ විට, ඒවා විසඳාගැනීමට ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රටවල සාමාන්‍යයෙන් පවතින භාවිතයක් වන්නේ, ඒ සඳහා ඇති ඉහළ, අපක්‍ෂපාත, අධිකරණමය ආයතනයක මැදිහත්වීමට ආරාධනා කිරීමයි. සමහර රටවල ඒ සඳහා වෙනම ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා අධිකරණයක් ඇත. 1972 ව්‍යවස්ථාව යටතේ ලංකාවේද එවැන්නක් තිබිණ. 1978න් පසුව ඒ කාර්යය පැවරී තිබෙන්නේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටය.
එසේ වුවත්, ජනාධිපතිතුමාගේ පැත්තෙන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ ආධාරය අපේක්‍ෂා කිරීමේ අදහසක් නැති බව පෙනේ. පාර්මේන්තු මැතිවරණය, ජනාධිපතිතුමා නියම කළ අප‍්‍රියෙල් 25දා පැවැත්විය නොහැකි බව කියමින්, කළ යුත්තේ කුමක්දැයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් විමසන්නැයි මැතිවරණ කොමිසම ජනාධිපතිතුමාට යෝජනා කළ විට, එතුමාගේ පැත්තෙන් එල්ලවුණු ප‍්‍රතිෂේධාත්මක ප‍්‍රතිචාරයෙන් ඒ බව හොඳින් පෙනිණ. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාමය සහ නීතිමය ගැටලූ විපක්‍ෂය විසින් මතුකෙරෙන හැම විටකම, ජනාධිපතිතුමා, අගමැතිතුමා, ඇමතිවරුන්, හිටපු ඇමතිවරුන් සහ ආණ්ඩුව සම්බන්ධ නීතිඥවරුන් තදින් කියාසිටින්නේ, කිසිම නීතිමය ගැටලූවක් නැති බවයි. අවශ්‍ය කෙනකුට උසාවියට ගොස් කාරණාව විසඳාගත හැකි බවද, එය නොකරන්නේ මක් නිසාද? යන අභියෝගයද එම ප‍්‍රතිචාරයේ තිබේ. එජාපය, සමගි බලවේගය, ජවිපෙ, ටීඑන්ඒ වැනි විරුද්ධ පක්‍ෂ තවමත් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගොස් නැත්තේ මන්ද යන ප‍්‍රශ්නයටද පිළිතුරක් අවශ්‍ය බව පෙනේ.
මේ අතර ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මැදිහත්වීමක් සඳහා ඇත්තේද සීමිත ඉඩකඩකි. එක්කෝ එය කළ යුත්තේ ජනාධිපතිතුමාය. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ කරුණක් සම්බන්ධව සැකයක් මතුවූ අවස්ථාවක එම කරුණ ව්‍යවස්ථාවේ අර්ථකථනයක් තුළින් විසඳා දෙන්නැයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ උපදේශනය ඉල්ලා සිටීමේ බලය ව්‍යවස්ථාවෙන් දී තිබෙන්නේ ජනාධිපතිතුමාට පමණය. දෙවැනි ක‍්‍රියාමාර්ගය වන්නේ තමන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවී ඇතැයි හෝ කඩවීමට ආසන්න වී ඇතැයි හෝ යන පදනම මත, පුරවැසියන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් ගොනුකිරීමයි. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මැදිහත්වීමට ආරාධනා කිරීමට තරම් නීති ප‍්‍රශ්න තමන් ඉදිරියේ නැතැයි ජනාධිපතිතුමා සිතන පසුබිමක, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මතය විමසීමට ඇති එකම මග වන්නේ මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුකර පැවරීමයි.
මේ පසුබිම තුළ ඇතිවී තිබෙන විවාදයේ දෙපැත්ත ගැන අවබෝධ කරගැනීම පුරවැසියන්ට ප‍්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. අපි පළමුවෙන් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජුනි 20ට කල් තැබීම නිසා ඇතිවී ඇති ව්‍යවස්ථා ව්‍යාකුලත්වයට, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මැදිහත්වීම අවශ්‍ය මන්දැයි බලමු.
මැතිවරණය කල් දැමීමෙන් ඇතිවී තිබෙන ගැටලූව
පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජුනි 20දාට කල් තැබීම නීතියට අනුකූලව මැතිවරණ කොමිසම විසින් ගනු ලැබ ඇති පියවරක්ය යන්න ගැන කිසිවකු ප‍්‍රශ්න කරන්නේ නැත. එහෙත් ප‍්‍රශ්නයක් මතුවන්නේ ඊළඟට අලූත් පාර්ලිමේන්තුව රැස්විය යුත්තේ කවදාදැයි දින නියමයක් කර නොතිබීම නිසාය. ඒ සඳහා බලය තිබෙන්නේ මැතිවරණ කොමිසමට නොවේ. ජනාධිපතිතුමාටය. එහෙත් එතුමා තවමත් ඒ දිනය නියම කර නැත.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 70 වගන්තියත්, එහි අනුවගන්තිවලටත් අනුකූලව පාර්ලිමේන්තුව මාර්තු 2දා විසුරුවා හළ ජනාධිපතිතුමා එම විසුරුවා හළ ප‍්‍රකාශයෙන්ම, මැතිවරණය සඳහාත්, අලූත් පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීම සඳහාත් දින නියම කෙළේය. අලූත් පාර්ලිමේන්තුවේ රැස්වීම සඳහා දින නියම කෙළේ 70(5)(ආ) උපවගන්තියට අනුකූලවය. එහෙත් කොරෝනා වෛරසය නිසා මතුවූයේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් අපේක්‍ෂා නොකළ ගැටලූවකි. එය නම් ජනාධිපතිතුමා නියම කළ අප‍්‍රියෙල් 25දා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීමට නොහැකි වීමයි. මේ නිසා ව්‍යවස්ථාමය ප‍්‍රශ්නයක් ඇතිවන බැවින්, ඒ ගැන ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් අදහස් විමසා උපදෙස් ලබාගන්නැයි, මැතිවරණ කොමිසම ජනාධිපතිතුමාගෙන් ඉල්ලා සිටියත් ඒ ඉල්ලීම ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කෙරිණ. අලූත් දිනයක් නියම කිරීමට මැතිවරණ කොමිසම තීරණය කෙළේ, එසේ කිරීමේ බලය ඇත්තේ කොමිසමට පමණක් යැයි ජනාධිපතිවරයාත්, අගමැතිවරයාත් තදින් කියා සිටි නිසාය.
එහෙත් දැන් මතුවන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ප‍්‍රශ්නය මෙයයි. පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීමේ දිනයක් නියම නොකර, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් පැවැත්වීම ව්‍යවස්ථානුකූලද? අලූත් පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීමේ දිනය නියම කිරීමේ ප‍්‍රකාශනය නිකුත් කිරීමේ බලය තිබෙන්නේ කාටද? ජනාධිපතිවරයාටද? එතුමා දිනයක් නියම නොකර, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් පැවැත්වීම වැරදි පූර්වාදර්ශයක් වන්නේ නැද්ද? මේ ප‍්‍රශ්නවලට විසඳුම් ව්‍යවස්ථාවේ නැත. ජනාධිපතිතුමාගේ පාර්ශ්වයේ අය එක් පිළිතුරක්ද, විරුද්ධ පක්‍ෂයේ අය ඊට වෙනස් පිළිතුරුද මෙම ප‍්‍රශ්නවලට සැපයීම දැනට තිබෙන යථාර්ථයයි.
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අපක්‍ෂපාත සහ ප‍්‍රබුද්ධ උපදේශයක් අවශ්‍ය වන්නේ මේ නිසාය.
ඇඳිරි නීතියේ ප‍්‍රශ්නය
කොරෝනා අර්බුදය පාලනය කිරීමට ඇඳිරි නීතිය පැනවීම හොඳ දෙයකි. වෙනත් බොහෝ රටවල්ද ඒ පියවර ගෙන තිබේ. එහෙත් ලංකාවේ මේ ගැන නීතිමය ප‍්‍රශ්නයක් තිබේ. එය නම් ඇඳිරි නීතිය පනවන ලද බලධරයා කවුද? එම බලධරයාට එම බලය ලැබුණේ කවර නීතියකින්ද? යන්න ගැන ආණ්ඩුවෙන් පැහැදිලි පිළිතුරක් නැතිවීමයි. දැනට තිබෙන්නේ මහජන ආරක්‍ෂක පනත යටතේ පනවන ලද ඇඳිරි නීතිය නොවේ. ආණ්ඩුව මුලදී කියා සිටියේ දණ්ඩ නීති සංග‍්‍රහයේ ඇති පොලිසියට හිමි බලතල යටතේ, ඇඳිරි නීතිය පනවා ඇති බවයි. එහෙත් මාසයකට වඩා මුළු රටටම බලපාන ඇඳිරි නීතියක් පැනවීමට පොලිසියට නෛතික බලයක් නැති බව පෙන්වා දුන් විට, ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රකාශකයෝ තම පිළිතුර වෙනස් කළහ. මීට දින කිහිපයකට පෙර ජී.එල්. පීරිස් මහතා ඬේලි මිරර් පත‍්‍රයට දුන් සම්මුඛ සාකච්ඡාවක, විපක්‍ෂයට ඉතා දෝෂාරෝපණය කරමින් කියා සිටියේ, නිරෝධායන සහ බෝ වෙන රෝග පනත යටතේත්, මහජන ආපදා පනත යටතේත්, ඇඳිරි නීතිය පනවා ඇති බවයි. එහෙත් එතුමාගේ පිළිතුර වැරදිය. එතුමා කියන ආකාරයට, මහජන ආරක්‍ෂක පනතේ III කොටසේ 16 වැනි වගන්තිය යටතේ ඇඳිරි නීතිය පැනවීමක් සිදුවී නැත. මහජන ආරක්‍ෂක පනතේ ඇඳිරි නීතිය ගැන සඳහන් වී තිබෙන නිසාම වලංගු ඇඳිරි නීතියක් තිබේයැයි ජී.එල්. පීරිස් මහතා ඉදිරිපත් කර ඇති තර්කය කිසිදු පදනමක් නැති එකකි. මහජන ආරක්‍ෂක පනතට අනුව ඇඳිරි නීතිය පැනවීමට නම්, එය ව්‍යවස්ථාවේ 155 වගන්තිය යටතේ සිදුවන බවට ප‍්‍රකාශයක්ද ගැසට් නිවේදනයක්ද තිබිය යුතුය. එවැන්නක් තිබෙන බවක් පුරවැසියන්ට දැනගන්නට නැත.
එලෙසම, 1897දී මුලින්ම පනවා වරින්වර යාවත්කාලීන කර ඇති නිරෝධායන සහ බෝ වෙන රෝග වැළැක්වීමේ පනතේවත්, 2005දී සම්මත කර ඇති හදිසි ආපදා පනතේවත්, ඇඳිරි නීතිය ගැන සඳහන් වන්නේවත් නැත.
මෙම පසුබිම තුළ නීතියේ ආධිපත්‍යය (Rule of Law) පිළිබඳ විශාල ප‍්‍රශ්නයක් පැනනගී. මාස එකහමාරක පමණ කාලයක් තිස්සේ ආණ්ඩුව රටේ සියලූ පුරවැසියන්ගේ එක් අවස්ථාවකදීත්, විශාල පුරවැසි ප‍්‍රමාණයකගේ තවත් අවස්ථාවලදීත් පුද්ගලික නිදහස උල්ලංඝනය කිරීම කර ඇත්තේ නෛතික වශයෙන් වලංගු බව ආණ්ඩුව තවමත් හරියට ප‍්‍රකාශ කිරීමට අසමත් නීතිමය තත්වයක් තුළය යන්නයි. නිසි ප‍්‍රකාර නීතිමය ප‍්‍රතිපාදන යටතේ නොවේය යනුවෙන් එම අදහසම වඩාත් ඍජුව ප‍්‍රකාශ කළ හැකිය.
මෙහිදී අතිශයින් අසාමාන්‍ය තවත් තත්වයක්ද පැනනැගී තිබේ. එය නම් නෛතික වලංගුභාවය පැහැදිලිව ප‍්‍රකාශ කිරීම ආණ්ඩුව තවමත් සිදුකර නැති ඇඳිරි නීතියට රටේ පුරවැසියන් සියලූ දෙනාම පාහේ සිය කැමැත්තෙන් අනුගතව ක‍්‍රියාකිරීමයි. ඇඳිරි නීතිය උල්ලංඝනය කර ඇති බවට වාර්තා වන්නේ ටික දෙනෙකි. ඔවුන් එසේ කර ඇත්තේ, ‘මේක නෛතිකව වලංගුභාවයක් නැති ඇඳිරි නීතියක් නිසා මම ඒක ගණන් ගන්නේ නැත’ යන ස්ථාවරය උඩ හිඳ නොවේ. ඇඳිරි නීතියේ ඇති නෛතික වලංගුභාවය ගැන සැක කරන මා ඇතුළු තවත් බොහෝ දෙනා, ඇඳිරි නීතිය බොහෝ උනන්දුවෙන් පිළිපදින අය වෙමු. ඇඳිරි නීතිය උල්ලංඝනය කරන්නැයි අප කියන්නේද නැත.
මා ඇතුළු බොහෝ දෙනා එසේ කරන්නේ, කොරෝනා වසංගතය පාලනය කිරීමට ආණ්ඩුව නියම කර ඇති ඇඳිරි නීතියට සහ ලොක්ඩවුන් නීතියට අවනත වීම අපේ පුරවැසි යුතුකම නිසාය. එහෙත් එය වත්මන් ඇඳිරි නීතියේ නෛතික වලංගුභාවය තහවුරු කිරීමට ආණ්ඩුව අසමත්වීම වැසීමේ තිරයක් විය යුතු නොවේ. ආණ්ඩුව කළ යුත්තේ ප‍්‍රමාද වී හෝ එය, අතීත සති හයටද බලපාන ලෙස නීත්‍යනුකූල කිරීමයි. දේශපාලන අලංකාරෝක්ති මගින් එය මග හැරීම නොවේ.
එසේ ඇඳිරි නීතියට නෛතික වලංගුභාවයක් ලබාගැනීමටද හොඳම ක‍්‍රියාමාර්ගයක් වන්නේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ උපදෙස් පතා ඒ අනුව ක‍්‍රියාකිරීමයි.
මහජන මූල්‍ය පිළිබඳ ගැටලූව
තුන්වැනි ගැටලූ ක්‍ෂෙත‍්‍රය වන්නේ අප‍්‍රියෙල් 30දායින් පසුව, ඒකාබද්ධ අරමුදලේ මුදල්, රජයේ වියදම් සඳහා භාවිත කිරීමට ජනාධිපතිතුමාට නීතිමය බලයක් තිබේද යන්නයි. මේ ගැටලූව මතුවී තිබෙන්නේ පහත සඳහන් හේතුව නිසාය. පාර්ලිමේන්තුව මාර්තු 02දා විසුරුවන විට, ඉදිරි කාලය සඳහා රාජ්‍ය මුදල් වැය කිරීමට, අයවැයක් හෝ අතුරු සම්මත ගිණුමක් හෝ පාර්ලිමේන්තුවෙන් සම්මත කර තිබුණේ නැත. අතුරු ගිණුමක් සම්මත කර ගැනීම සඳහා ආණ්ඩු පක්‍ෂය මාර්තු 01 දා පාර්ලිමේන්තුවේදී උත්සාහ ගත්තද, වියදම් උපරිමය වැඩිකිරීමට ආණ්ඩු පක්‍ෂය ගත් උත්සාහයට විපක්‍ෂය විරුද්ධ වීම නිසා, ආණ්ඩු පක්‍ෂය කෙළේ, අතුරු ගිණුම් යෝජනාව ඉල්ලා අස්කර ගැනීමයි. ජනාධිපතිතුමාගේ පාර්ශ්වය සමහර විට සිතා ගන්නට ඇත්තේ, මාර්තු 02 දා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් පසු, මෙම රාජ්‍ය වියදම් ප‍්‍රශ්නය විසඳාගැනීමට අවස්ථාවක් ලැබෙනු ඇත කියා වන්නට පුළුවන.
එහෙත්, කොරෝනා අර්බුදය විසින් මේ තත්වය සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් කරනු ලැබ ඇත. අප‍්‍රියෙල් 30දා, පෙර සම්මත කර තිබුණු අතුරු සම්මත ගිණුමේ කාලය අවසන් වී ඇත. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජුනි 20දාට පැවැත්වීමට අලූතෙන් නියම කර ඇතත්, ඒ ගැන ස්ථිරභාවයක්ද නැත. මේ අතර, ජනාධිපතිතුමා කොරෝනා අරමුදලක්ද දියත් කෙළේය. එයට එකතු වූ මුදල්ද යායුත්තේ ඒකාබද්ධ අරමුදලටයි. දැන් තිබෙන ප‍්‍රශ්නය, ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් රජයේ වියදමට මුදල් ලබාගැනීමට නෛතික අවසරයක් තිබේද යන්නයි. මේ ගැනද ඇත්තේ එකිනෙකට ප‍්‍රතිවිරුද්ධ පිළිතුරු දෙකකි. අපි දැන් ඒ පිළිතුරු දෙක විමසා බලමු.
ආණ්ඩුවේ පිළිතුර නම්, ව්‍යවස්ථාවේ 150(03) වගන්තිය යටතේ, ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් ලබාගෙන රජයේ වියදම් පියවා ගැනීමට, ජනාධිපතිතුමාට කිසිදු බාධාවක් නැති බවයි. එසේ බාධාවක් ඇතැයි කීම විපක්‍ෂයේ කඩාකප්පල්කාරී වැඩක්යැයි අග‍්‍රාමාත්‍යවරයා ළඟදී චෝදනා කෙළේය. ළඟදී එතුමා නිකුත් කළ ප‍්‍රකාශයක, විපක්‍ෂය ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ ‘විකාර තර්කයක්’ යැයි හඳුන්වමින් මෙසේ කියා ඇත. ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 150(3) වගන්තිය යටතේ, පාර්ලිමේන්තුව අරමුදල් වෙන්කර නැති ඕනෑම කාර්යයක් සඳහා මුදල් වෙන්කර දීමේ සම්පූර්ණ අධිකාර බලය ජනාධිපතිතුමාට තිබේ.’ හිටපු ජනාධිපතිවරයකු වූද, හිටපු මෙන්ම දැනට සිටින මුදල් ඇමතිවරයාද වන අගමැතිතුමාගේ මෙම ස්ථාවරය, විරුද්ධ පක්‍ෂ පිළිගන්නේ නැත. ඔවුන් කියන්නේ, 150(3) වගන්තියට අනුව, දැනට තිබෙන තත්වය තුළ, ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මිදුල් වියදම් කිරීමට ජනාධිපතිතුමාට බලයක් නැති බවයි.
මෙතැනදී අප ඇත්තටම බැලිය යුත්තේ, ව්‍යවස්ථාවේ 150(3) වගන්තිය කියන්නේ කුමක්ද යන්නයි. ව්‍යවස්ථාවේ වගන්ති ව්‍යවස්ථාවේ වචනවලින්ම තේරුම් ගැනීම අප හැම දෙනාටම ප‍්‍රයෝජනවත්ය. එම වගන්තිය මෙසේය.
‘යම්කිසි වර්ෂයක විසර්ජන පනත් කෙටුම්පත නීතිය බවට පත්වීමට පෙර ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හරිනු ලැබූ අවස්ථාවක පාර්ලිමේන්තුව විසින් රජයේ සේවාවන් සඳහා මුදල් වෙන් කර නොමැත්තේ නම් අභිනව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීමට නියමිත දින සිට මාස තුනක් ඉකුත් වන තෙක් රජයේ සේවාවන් සඳහා යම්කිසි මුදලක් අවශ්‍ය වෙතැයි ජනාධිපතිවරයා සලකයි නම් ඒ මුදල ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් නිකුත් කිරීමටත්, වැය කිරීමටත් නියම කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට බලය ඇත්තේ ය.’
මේ වගන්තියෙන් පැහැදිලි වන කරුණක් නම්, එම වගන්තියට අනුව ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් නිකුත් කිරීමටත්, වැය කිරීමටත් නියම කිරීමට ජනාධිපතිතුමාට ඇති බලය, අභිමතානුසාරී හෝ කොන්දේසි විරහිත හෝ බලයක් නොවන බවයි. එය කොන්දේසි දෙකකට යටත් විය යුතු බව පෙනේ. ඒවා නම්,
* ඉදිරි වර්ෂය සඳහා ඉදිරිපත් කර ඇති විසර්ජන පනත් කෙටුම්පතක් පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරනු ලැබ නොතිබීම
* පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියාට පසු අභිනව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීමේ දිනයක් නියමව තිබීම.
දැනට මේ කොන්දේසි දෙකම සපිරෙන්නේ නැති බව කිව හැකිය. ජනාධිපතිතුමා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවන විට
නව වර්ෂය සඳහා විසර්ජන පනත් කෙටුම්පතක් පාර්ලිමේන්තුවේ තිබුණේ නැත. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජුනි 20 දිනට කල් දැමීමෙන් පසුව අභිනව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වන දිනයක් තවම ජනාධිපතිතුමා නියම කර නැත.
දැන් මෙතැන ප‍්‍රශ්නයක් තිබේ. මේ කොන්දේසි දෙක සපුරන්නේ නැතිව, ඒකාබද්ධ අරමුදලෙන් මුදල් වියදම් කිරීමට නියෝග කිරීමට ජනාධිපතිතුමාට 150(3) වගන්තිය යටතේ ඇත්තටම බලය තිබේද යන්නයි. එක් පිළිතුරක් වන්නේ, ‘නැත’ යන්නයි. ‘ඔව්’ යන පිළිතුරට පදනමක් මෙම වගන්තියෙන් නොලැබේ. අභිනව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වන දිනයක් නියම කිරීමෙන්, ජනාධිපතිතුමාට දෙවැනි කොන්දේසිය සපුරාලීමට දැන් වුවත් පුළුවන. එහෙත් පළවැනි කොන්දේසිය?
මෙය පැහැදිලිවම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අර්ථ නිරූපණයක් සහ උපදේශයක් අවශ්‍ය ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාමය ගැටලූවකි.
අවිනිශ්චිත අවස්ථා අරමුදල?
මේ අතර ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 151(1) වගන්තිය යටතේ, අවිනිශ්චිත අවස්ථා අරමුදලෙන් මුදල් සැපයීමට නියෝග දීමට මුදල් අමාත්‍යවරයාට බලය ලැබී තිබේ. එහෙත් එම බලයද වැදගත් කොන්දේසියකට යටත්ය. එය 151(3) වගන්තියේ මෙසේ දැක්වේ.
‘අත්තිකාරම් වශයෙන් එවැනි මුදලක් දුන් සෑම අවස්ථාවකම ඒ මුදල ආපසු ගෙවීම සඳහා පරිපූරක ඇස්තමේන්තුවක් අප‍්‍රමාදව පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ යුත්තේය.’
ජුනි 20දා සිට දවස් කිහිපයක් ගතවන තුරු වලංගු පාර්ලිමේන්තුවක් අප රටේ නැත. ජුනි 20දා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්විය නොහැකි නම් එය තවත් පස්සට යයි. මේ අනුව, අවිනිශ්චිත අවස්ථා අරමුදලෙන් මුදල් ලබාගෙන ඒ සඳහා පරිපූරක ඇස්තමේන්තුවක් ‘අප‍්‍රමාදව’ නැතහොත් ව්‍යවස්ථාවේ ඉංග‍්‍රීසියෙන් කියා ඇති පරිදි ‘zas soon as possibleZ’ ඉදිරිපත් කළ හැකිද?
මුදල් පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තුවේ බලය
මේ අතර, 2018 ඔක්තෝබර් ව්‍යවස්ථා අවුල කාලයේ සිදුවූ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා විවාදයේ තිබි එක් ලක්‍ෂණයක් මෙම විවාදයේදීද ප‍්‍රකාශ වන බව අපට නිරීක්‍ෂණය කළ හැකිය. එය නම්, ජනාධිපතිතුමා, එතුමාගේ ඇමතිවරුන්, පුද්ගලික නීති උපදේශකයන් සහ ප‍්‍රචාරක කාඩර්වරුන් සිතන්නේ සහ ක‍්‍රියාකරන්නේ, දැනට ලංකාවේ වලංගුව තිබෙන්නේ 18 වැනි සංශෝධනය යටතේ තිබි විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමයක්ය යන වටහාගැනීමෙන් යුතුව වීමයි. පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හළ වහාම, 19 වැනි සංශෝධනය අහෝසි වී ගොස් ඇතැයිද, 18 වැනි සංශෝධනයට රට ආපසු ගොස් ඇතැයිද යන වැරදි අවබෝධයෙන් ඔවුන් ක‍්‍රියාකරන බව පෙනේ.
මේ ලිපියේ මාතෘකාවෙන් යෝජනා වන්නේ, අප රට පාලනය විය යුත්තේ වලංගු ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ ප‍්‍රකාශිත විධිවිධාන සහ ඒවායේ රාමුව ඇතුළත මිස, බලයේ සිටින එක් එක් අයගේ ‘නීතිය යනු මා සිතන දේය’ යන වැරදි ස්ථාවරය මත නොවේ. ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධාන ගැන නොපැහැදිලි සෑම අවස්ථාවකම කළ යුත්තේ, නීතිය නොසලකා හැරීම හෝ ‘මා කියන දේ නීතිය’ය කියමින් ක‍්‍රියාකිරීම නොවේ. ව්‍යවස්ථාවෙන්ම ඉඩ ලබා දී ඇති පරිදි, එවැනි ව්‍යාකුල, නොපැහැදිලි, මතභේදකාරී ව්‍යවස්ථාමය සහ නෛතික ගැටලූ නිරවුල් කර විසඳා දෙන ලෙස ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් විමසා බැලීමයි. එම කාර්යය ව්‍යවස්ථාවෙන්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පවරා ඇති බලයකි. එහෙත් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය එම කාර්යය ස්වේච්ඡාවෙන් කරන්නේ නැත. එක්කෝ එය ජනාධිපතිතුමා විසින් ව්‍යවස්ථාවේ 129(1) වගන්තියට අනුව සිදු කළ යුත්තකි. නැතහොත් මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුකරයක් මගින් කළ යුත්තකි. එහෙත් ජනාධිපතිතුමා එම කාර්යය කරන බවක් නොපෙනේ. එසේ වී ඇත්තේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ අධිකරණ උපදේශනය ලබාගැනීමට තරම් වැදගත් ‘පොදු වැදගත්කමකින් යුත් යම් නීතියක් හෝ සිද්ධිය පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නයක් උද්ගත වී හෝ උද්ගත වීමට ඉඩ ඇති බව’ හෝ ශ‍්‍රී ලංකාවේ ජනාධිපතිවරයාට දැනට පෙනීගොස් නැති නිසාය.
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ උපදේශක මග පෙන්වීම ඉක්මනින් නොලැබුණහොත්, කොරෝනා අර්බුදය විසඳුණත්, ව්‍යවස්ථා සහ දේශපාලන අර්බුදය නම් ඉතා තියුණු වීම වැළැක්විය නොහැකි බව නම් දැනට පෙනේ.
