කොවිඞ්-19 ආසාදිත යුද හමුදා සෙබළුන් හා නිලධාරීන් කී දෙනෙකු සිටීදැයි විමසීමට දූරකථන ඇමතුමක් ගත් අවස්ථාවක යුද හමුදා මාධ්ය ප්රකාශක ලියුම්කරුගෙන් ඉල්ලීමක් කළේය. ඒ කොවිඞ්-19 පිළිබඳ මාධ්ය භාවිතයට විවේචනයක්ද සමඟය. ඒ ඉල්ලීම ඉතා සාධාරණ එකකි. ඒ කොවිඞ්-19 ආසාදිතයන් අපහසුතාවට පත් කරමින්, පුද්ගලිකත්වයට හානි කරන මාධ්ය භාවිතාව නවත්වන ලෙසය.
ආරක්ෂක අමාත්යාංශයේ ලේකම් කමල් ගුණරත්නද එම ඉල්ලීම කර තිබුණි.
පසුගිය දිනවල මාධ්ය වාර්තාකරණය නිසා ගමේ සිටින හමුදා සෙබළා ගැනත් සාමාන්ය ජනතාවට බියක් ඇතිවෙන පසුබිමක් නිර්මාණය විය. අන්තිමේ රූපවාහිනී නාළිකාවලින් ‘අපි වෙනුවෙන් අපි’ තේමා ගීතය වරින් වර විකාශය කරන්නට සිදුවෙන තැනට ආණ්ඩුව පත්විය. පෙර විරුවන් වූ හමුදා සෙබළුන් ඈතින් පැමිණෙනු දකින විට ජනතාව හැංගෙන තැනට පත්විය.
මේ තත්වය ගැන කුරිරු සතුටක් අපට නැත. හමුදාවේ සිටියත්, සුදුවැල්ලේ සිටියත්, මුස්ලිම් ජාතිකයෙකු වුණත්, ඉතාලියේ සිට ආවත් කොවිඞ්-19 බෝ කළායැයි චෝදනා කිරීම ගැන එකඟ විය නොහැකිය. ඉහත කී කුමන කුලකයට අයිති වුණත්, ඒ කුලකයේ සිටින සියලූදෙනා කොවිඞ්-19 වාහකයෝ නොවෙති. විවිධ හේතු නිසා ඒ කුලක තුළ සිටින පුද්ගලයන්ට රෝගය ආසාදනය වී ඇත. එපමණකි. රෝගය ආසාදනය වූ පමණින් කැමරා රැුගෙන මුහුණු, ගෙවල් ආදිය පෙන්වමින් සිදුකරන මාධ්ය භාවිතාව ගැනත් එහෙත් අපට ලිපියේ සිරස්තලයෙහි ඇති ප්රශ්නය විමසන්නටම සිදුවේ.
මේ ජඩමාධ්ය භාවිතාවට විරෝධය දක්වන්නට, තමන්ගේ අය වින්දිතයන් බවට පත්වන තුරුම බලා ඉන්නට සිදුවුණේ ඇයි? මීට පෙර ඒ භාවිතාවට ඉඩ දී බලා සිටීම පමණක් නොව, ඒවා දිරිමත් කරන ලෙස ක්රියා කළේ ඇයිද? ලියුම්කරුගේ විශ්වාසය අනුව ඒ භාවිතයට මීට පසුවත් ඉඩ සලසා බලා සිටීමේ ඉඩක් ඇත.
සාමාන්ය පුරවැසියන්ගේ කැමැත්ත, අකැමැත්ත නොවිමසා පෞද්ගලික අවකාශයේදී කැමරාව මෑනීමේ ‘ජඩමාධ්ය භාවිතාව’ ලංකාවේ මාධ්යවේදීන්ට හැමදාම තිබුණි. පෞද්ගලිකව ලියුම්කරුට පවා මාධ්ය සාකච්ඡාවක් අවසන්ව පෞද්ගලික සංවාදයක නිරත වන අතරේ අනවසරයෙන් කැමරා මුහුණට අල්ලා, මුහුණ රවුම් කරමින් ප්රවෘත්ති විකාශය කිරීම් පිළිබඳ අත්දැකීම් ඇත. මෙය ආචාරධර්ම විරෝධී බාල භාවිතාවකි. මෙලෙස වීඩියෝ කරන වාර්තාකරුවන් සමඟ කතාබහ කොට, වාද විවාද කොට අත්දැකීමෙන්ම ලියුම්කරු දන්නා කාරණයක් වන්නේ ඔවුන් ‘ජනමාධ්ය ආචාරධර්ම’ යන වචනය ගැනවත් නොදන්නා බවය. මේ ඇතැම් වාර්තාකරුවන් ඇත්තෙන්ම විවාහ උත්සව යනාදිය ආවරණය කරමින් සිට ප්රාදේශීය වාර්තාකරුවන් බවට පත්වූ අයය. කැමරාවට අදාළ තාක්ෂණික දැනුම හැර අන් කිසිදු දැනුමක් ඔවුන්ට නැත.
ඇතැම් විට, පෞද්ගලික අවකාශයේදී තමන් වීඩියෝ නොකරන ලෙස විරෝධය පළකරන පුරවැසියෙකු වෙත ‘අපි මීඩියා. අපට ඕනෑ දෙයක් වීඩියෝ කරන්න පුළුවන්’ යැයි බෙල්ලේ ජනමාධ්ය හැඳුනුම්පත එල්ලාගත් මාධ්යවේදීන් තර්ජනය කරන්නේ, ඇත්තෙන්ම ඒ ප්රකාශය ඔවුන් විශ්වාස කරන නිසාය. ලියුම්කරුගේ අත්දැකීම අනුව ඔවුන් ඇත්තෙන්ම සිතන්නේ ඔවුන්ගේ බුද්ධි මට්ටම අනුව ‘ප්රවෘත්තියක්’ යැයි කිව හැකි දෙයක් තිබෙනවා නම් ගෙයක් ඇතුළට රිංගා නිදන කාමරය වීඩියෝ කරන්නටත් තමන්ට අයිතිය ඇති බවය.
එහෙත් මේ ජඩමාධ්ය භාවිතාවට ලංකාවේ රාජ්ය අංශයෙන් ලැබී ඇත්තේ නොමඳ අනුග්රහයකි. විශේෂයෙන්ම ආරක්ෂක අංශවලින් ඒ අනුග්රහය ලැබී ඇත.
පාස්කු ඉරිදා ත්රස්ත ප්රහාරය අවසන්ව හමුදාව සහ පොලීසිය දිවයින පුරා මුස්ලිම් ජාතිකයන්ගේ නිවාස වටලන්නට පටන්ගෙන තිබුණි. විශාල අවදානමක් තිබුණු නිසා වැටලීම්වලට සාධාරණ හේතු තිබුණායැයි සිතමු. එහෙත් මෙලෙස වැටලීම් සඳහා ගිය හමුදා ට්රක්රථවල නැගී හමුදා සෙබළුන් මෙන් මාධ්යවේදීන් ගිය අන්දම අපි දුටුවෙමු. එදා ඒ ගැන අපි ලීවෙමු. මුස්ලිම් ජාතිකයන්ගේ ගෙවල් ඇතුළට රිංගා යට ඇඳුම් පවා වීඩියෝගත කරන තැනට මාධ්ය පත්විය.
ඒ වැටලීම්වලදී විවිධ හේතු මත මුස්ලිම් ජාතිකයන්ගේ නිවෙස්වලින් හමුවූ විවිධ ද්රව්ය මත ඔවුන් අත්අඩංගුවට ගැනුණි. වෝකි ටෝකි යන්ත්ර, කැමා ඇඳුම්, සිතියම්, ගල්වෙඩි දැමීම සඳහා තබාගෙන සිටි වෙඩිබෙහෙත්, උණ්ඩ කොපු පමණක් නොව පොත්පත් ආදි සාමාන්යයෙන් පුද්ගලයන්ගේ නිවෙස්වල තිබිය හැකි, දුටු විගස ‘ත්රස්තවාදී’ යැයි සිතිය නොහැකි බොහෝ දේවල් මත පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගන්නා අන්දම වීඩියෝ කර තිබුණි. එදා අත්අඩංගුවට ගත් බොහෝ පුද්ගලයන් අද නිදහස් කර ඇතත් හමුදා ‘මෙහෙයුම්වලට’ සම්බන්ධ වූ මාධ්යවේදීන්ගේ වාර්තාකරණයන් නිසා සිදුවූ හානිය අදටත් මැකී නැත.
ලංකාවේ පොලීසිය හා හමුදාව ඇතුළු අංශ තමන්ගේ රාජකාරී කටයුතුවලදී මාධ්යවේදීන් බුරුත්තක් එක්කාගෙන යන අන්දම දකින්නට ලැබේ. ඇතැම් රහසිගත ක්රියාකාරකම් ගැන පවා මාධ්යවේදීන් හරියටම දැනගෙන ඒ තැනට යන්නේ කෙසේදැයි සාමාන්ය පුරවැසියන්ට ප්රශ්නයක් ඇතිවිය හැකිය. ‘හිරු සීඅයිඒ’ වැනි නම්වලින් පෙන්වන ඇතැම් වාර්තාවල ඇත්තේ පොලීසියේ රහසිගත මෙහෙයුම්ය. මාධ්යවේදීන් මේවා ගැන කලින් දැනගත්තේ කොහොමදැයි පුරවැසියන්ට පැනයක් නැගෙනු ඇත.
කොවිඞ්-19 වසංගතය පාලනයේදීත් තත්වය එසේය. මාධ්ය මේවා ගැන කලින්ම දැනගන්නේ කෙසේදැයි විමසිය හැකිය.
හමුදාව, පොලීසිය හා ඇතැම් සෞඛ්ය අමාත්යාංශයේ නිලධාරීන් පවා ක්ෂේත්රයේ රාජකාරීවලට යන මොහොතක මුලින්ම ඇමතුම දෙන්නේ ප්රාදේශීය මාධ්යවේදීන්ටය. දැන් එවැනි සංස්කෘතියක් නිර්මාණය වී ඇත. මුල සිටම එය සිදුවිය.
හැමදාම ප්රවෘත්තිවලින් කොවිඞ්-19 මර්දනය වෙනුවෙන් ක්ෂේත්ර රාජකාරීවල සිටින නිලධාරීන්ගේ රාජකාරී අපට දකින්නට සිදුව ඇත්තේ ඒ නිසාය. ඇතැම් විට නිවෙසකට තට්ටු කර සාමාන්ය ඇඳුම් පැළඳුම්වලින් සැරසී සිටින පුද්ගලයන් වීඩියෝ කරන අන්දම පෙන්වන්නේ ඒ ලෙසය. දැන් දැන් එවැනි වාර්තාවලදී පුද්ගලයන්ගේ මුහුණ ආවරණය කරන බව පෙනේ. එහෙත් එම පුද්ගලයන්ගේ නිවෙස, ශරීර භාෂාව ඇතුළු සියල්ල දකින විට කී දෙනෙකු මේ අහවලායැයි හඳුනාගන්නවා ඇතිද?
මියගිය නාවික හමුදා සෙබළාගේ නිවසේ සාමාජිකයන්ට ඒ පිළිබඳව දැනුම් දීමට නිලධාරීන් යන මොහොත පවා වාර්තා කර තිබුණේ එසේය. ඒ නිලධාරී කණ්ඩායම සමඟ මාධ්යවේදියාද එයි. බාගෙට ඉදිවූ නිවස පෙන්වයි. මරණය ගැන අසා දුක්බර වෙන මුහුණු පෙන්වයි.
මේ මාධ්ය භාවිතාව අහිංසක නැත. මෙලෙස වාර්තා කරන මාධ්ය ආයතනවල වැරැද්දක් නැතැයි අප කියන්නේ නැත. එහෙත් මේ මාධ්ය භාවිතාව දිරිමත් කරමින් පවත්වාගෙන ආවේ ත්රිවිධ හමුදාව, පොලීසිය ඇතුළු රාජ්ය ආයතන සහ නිලධාරීන්ය. මාධ්ය පිරිවරාගන්නේ නැතිව රාජකාරී කළ නොහැකි තැනට ඇතැම් අය පත්ව සිටිති.
ශ්රී ලංකාවේ යුද හමුදා සෙබළුන් 175,000ක් සිටින බවත් අපේ්රල් 26 වැනිදා වන විට ඒ අතරින් සෙබළුන් තිදෙනෙකුට පමණක් වෛරසය ආසාදනය වී තිබුණු බවත් හමුදා මාධ්ය ප්රකාශකවරයා පෙන්වාදුන්නේය. ඇත්තෙන්ම නාවික හමුදා සෙබළුන්ද විශාල පිරිසක් අතරින් රෝගය වැළඳී තිබුණේ අඩු ප්රතිශතයකටය.
ඒ නිසා සමස්ත හමුදා සෙබළුන් ගැන බිය ඇතිකරන අන්දමේ මාධ්ය භාවිතාවක යෙදීම නුසුදුසුය. එමෙන්ම සෙබළුන්ගේ පෞද්ගලිකත්වයට හානි වන අන්දමින් මාධ්ය භාවිතාවක යෙදීමත් යහපත් නැත. රෝගය පැතිරුණේ හමුදා සෙබළුන් නිසාම බවට සමාජ මතයක් නිර්මාණය කරනවා නම් එයද යහපත් නැත.
එහෙත් රෝගය වැළඳෙන ආසාදිතයන් ‘වාහකයන්’ ලෙස නම් කළේ මේ මාධ්ය පමණක් නොවන බවත් සිහි තබාගත යුතුය. මුල සිටම රෝගය පැතිරීමේ වරද ආසාදිතයන් වෙත යොමුකළේ මාධ්ය පමණක් නොවේ.
ඉතාලියේ සිට පැමිණි අය, මුස්ලිම් ජාතිකයන්, සුදුවැල්ලේ වැසියන්, බණ්ඩාරනායක මාවතේ වැසියන් ආදි නොයෙකුත් පුද්ගලයන්ට රෝගය වැළඳුණේ ඒ පුද්ගලයන්ගේ වැරැද්දෙන් බවට සමාජ මතයක් හැදුණේ ඉබේම නොවේ.
මුලින්ම ‘මුස්ලිම්’ යන වචනය ආසාදිතයන් ගැන කතාකරන විට යෙදුවේත් හමුදාපති ශවේන්ද්ර සිල්වාය.
ඒ සියලූ භාවිතයන් දැන් හමුදාව දෙසට හැරී ඇත. ආණ්ඩුවේ සාක්කුවෙහි සිටින මාධ්ය වැඩි දවසක් හමුදාව දෙසට කැමරාව මානාගෙන සිටිනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු විය නොහැකිය. නැවත ඒ කැමරාව ලාංකික සමාජයේ විවිධ කුලකවලට එල්ල කරනු ඇත. විවිධ ජනවර්ග, වෘත්තීන්, ප්රදේශ දෙසට කැමරාව එල්ලවනු ඇත.
අප බලා සිටිය යුත්තේ දැන් ‘ජඩමාධ්ය’ ගැන ඇතැමුන්ට ඇති පිළිකුල එදාටත් තිබේද යන්නය.
