සාමාන්‍යයෙන් පාර්ලිමේන්තුවේ ධුර කාලය අවුරුදු පහයි. එහෙත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 70 වැනි ව්‍යවස්ථාව අනුව ජනාධිපතිවරයාට වසර හතරකුත් මාස හයකට පසුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමට බලය තියෙනවා. කෙසේ වෙතත් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින දිනයේම මාස තුනකට නොඅඩු දිනයක් නැවත පාර්ලිමේන්තුව රැස්වෙන දිනය ලෙස නම් කරන්න ඕනෑ. වෙනත් හේතු මත නැවත කල් දැමීමක් කළත් මාස තුනකට නොඅඩු දිනයක් නම් කරන්න ඕනෑ.
රටේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ පැවැත්ම වෙනුවෙන් ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රධාන ආයතන තුනේම අඛණ්ඩ පැවැත්ම වැදගත්. ඒ නිසා මාස තුනකට වඩා පාර්ලිමේන්තුව නැතිව පවතින්න බැහැ.
පාර්ලිමේන්තුව ඇයිද කියලා සමහරු විමසනවා. පාර්ලිමේන්තුව අත්‍යවශ්‍ය බව ඉතාම පැහැදිලියි. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව ආරම්භයේදීම හතරවැනි ව්‍යවස්ථාවෙන් මහජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය බලය ක‍්‍රියාත්මක කරන ආකාරය සඳහන් වෙනවා. ඒ අනුව ව්‍යවස්ථාදායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කරන්නේ පාර්ලිමේන්තුව. ඒ විතරක් නෙවෙයි ජනතාවගේ අධිකරණ බලය අධිකරණ, විනිශ්චය අධිකාර සහ ආයතන මගින් පාර්ලිමේන්තුව විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුත්තේය කියලා ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් වෙනවා.
මුදල් පිළිබඳ සම්පූර්ණ බලය අයිති පාර්ලිමේන්තුවට. 148 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙහි ඒ බව සඳහන් වෙනවා.
ඊට අමතරව අණපනත් සම්මත කරගැනීම, විධායකය සුපරීක්ෂණය ආදි කටයුතු පාර්ලිමේන්තුව සිදුකරනවා. විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණය කියන ආයතන තුන සංවරණ හා තුලන බලය මත සමබරව පවතිනවා. ඒ නිසා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයේ පැවැත්මට මේ ආයතන තුන ප‍්‍රාථමික අවශ්‍යතාවක්. එකක් හෝ නැති රටක ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයක් තියෙන බව කිසිවෙක්ට කියන්න බැහැ.
අනෙක මේ මොහොතේ වසංගතය මර්දනය කිරීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ සහයෝගය අත්‍යවශ්‍යයි. දැනට වසංගත මර්දනය සඳහා තිබෙන්නේ ඉතාම පැරණි නීති. දැන් පවතින තත්වයට ගැළපෙන ලෙස නීති සකස් කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් තියෙනවා. වෙනත් රටවල පාර්ලිමේන්තු නවීන තාක්ෂණය පාවිච්චි කරමින් රැස්වෙලා එවැනි නීතිරීති සම්මත කරගෙන තිබෙනවා. වසංගතය මර්දනයට ඉතාම වැදගත් නීති ඒ ආකාරයට සම්මත කරගෙන තිබෙනවා.
අප දැන් පවතින තත්වය ගැන කතාකළොත්, ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමෙන් මාස තුනක් ඇතුළත නැවත පාර්ලිමේන්තුවට රැස්වෙන්නට බැරි නම් ජනාධිපතිවරයාගේ විසුරුවාහැරීමේ බලය අහෝසි වෙනවා. ඒ නිසා පාර්ලිමේන්තුවට රැස්විය හැකියි.
ඒ තත්වය පසෙකින් තැබුවත් රටක හදිසි තත්වයක් ඇතැයි ජනාධිපතිවරයා සෑහීමට පත්වුණොත් පාර්ලිමේන්තුව කැඳවිය යුතු බව 70(7) ව්‍යවස්ථාවෙන් පැහැදිලි කරලා තියෙනවා.
දැන් රටේ හදිසි තත්වයක් පවතින බව ජනාධිපතිවරයා සෑහීමට පත්වෙන්නේ නැතිද යන්න ප‍්‍රශ්නයක්.
මේ වගේ බලතල ජනාධිපතිවරයාට බලය ලැබිලා තියෙන්නේ ඔහුට කැමති නම් පාවිච්චි කරන්න, අකමැති නම් පාවිච්චි නොකර ඉන්න නෙවෙයි. හදිසි තත්වයකදී පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීම ඔහු කළ යුතු දෙයක්. එසේ කිරීමේ වගකීම ඔහුට පැවරිලා තියෙනවා. එහි සඳහන් වෙනවා හදිසි තත්වය අවසාන වනතුරු පාර්ලිමේන්තුවට කටයුතු කරන්න පුළුවන් කියලා. මේ බලතල දීලා තියෙන්නේ හදිසි තත්වයකදී පාර්ලිමේන්තුව නැතිව බැරි නිසායි.
මේ වගේ මොහොතක විපක්ෂයේ දේශපාලන පක්ෂ ආණ්ඩුවට සහයෝගය නොදී ඉන්නේ නැහැ. ඒ බව විපක්ෂයේ දේශපාලන පක්ෂ පැහැදිලිව ප‍්‍රකාශ කරලා තිබෙනවා. කොහොමත් වසංගතයක් පවතින මොහොතක විපක්ෂය සහයෝගය නොදී හිටියොත් ඔවුන්ට ජනතාවට මුහුණදීමේ හැකියාවක් නැහැ. අනෙක හදිසියේවත් එවැනි තත්වයක් ඇතිවුණොත්, නැවත පාර්ලිමේන්තුවේ වාරඅවසාන කිරීමේ හැකියාව ජනාධිපතිවරයාට තිබෙනවා. විපක්ෂය සහයෝගය නොදෙනු ඇතැයි උපකල්පනය කරමින් පාර්ලිමේන්තුව මඟහැරිය යුතු නැහැ.
පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමට තිබෙන බාධාව මොකක්ද? අපහසුව මොකක්ද? මේ වගේ මොහොතක ආණ්ඩුව වාචිකව ප‍්‍රකාශ කරන රෙගුලාසි ආදිය නීතිය බවට පත්වෙන්නේ නැහැ. ඒවා ජනතාවට ප‍්‍රතික්ෂේප කළ හැකියි. එහෙත් පාර්ලිමේන්තුවෙහි නීති හා අණපනත් ලෙස ඒවා සම්මත කරගැනීමේ හැකියාව තිබෙනවා. එහෙම කරන්න පුළුවන්කම තිබියදී නොකරන්නේ ඇයි? පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමෙන් ආණ්ඩුව දැනටමත් කරන වසංගත මර්දනය, සහනාධාර ලබාදීම, නැවත ආර්ථිකය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම ආදි කටයුතු වඩා ව්‍යවස්ථානුකූලව කරන්න පුළුවන්කම තියෙනවා.
කෙසේ වෙතත් අප පෙන්වාදුන් පරිදි ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 70 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙහි සඳහන් වෙලා තියෙන ආකාරයට මාස තුනක් තුළ පාර්ලිමේන්තුව රැස් කිරීමට නොහැකි වන නිසා පාර්ලිමේන්තුවට රැස්වීමට හැකියාව තියෙනවා.
කතානායකවරයා තමයි පාර්ලිමේන්තුවේ භාරකරු. මෙවැනි මොහොතක පාර්ලිමේන්තුව රැකගැනීමේ වගකීම ඔහුට තිබෙනවා. මීට පෙර හිටපු ජනාධිපතිනි චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක පාර්ලිමේන්තුවේ වාරඅවසාන කළ අවස්ථාවේ එවකට කතානායක ජෝසෆ් මයිකල් ප‍්‍රකාශ කර සිටියා පාර්ලිමේන්තුවේ භාරකාරයා ලෙස පාර්ලිමේන්තුව ආරක්ෂා කරගැනීමේ වගකීම තමාට තිබෙන බව.
කෙසේ වෙතත් 2018 දී හිටපු ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන නීතිවිරෝධීව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම කළ අවස්ථාවේදී හිටපු කතානායක කරු ජයසූරිය පාර්ලිමේන්තුව කැඳවා සිටියේ නැහැ. ඒ වෙනුවට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ තීන්දුව ලැබෙන තුරු බලා සිටීමට ඔහු තීන්දු කළා. පෙනෙන ආකාරයට මෙවරත් එසේ සිදුවේවි.
ඔහු ගැටුමක් ඇති නොවෙන ආකාරයට කටයුතු කිරීමට කැමති බව පෙනෙනවා. ඒ අනුව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියට යෑමට යම් කෙනෙකු තීරණය කරනු ඇතිද, පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමට ජනාධිපතිවරයා තීන්දු කරනු ඇතිද කියා අපට බලා ඉන්න සිදුවෙනවා.
දැන් මහමැතිවරණයක් පවත්වන්න හදිසි වෙන්න ඕනෑ නැහැ. සාධාරණ ලෙස මැතිවරණයක් පැවැත්වීමට පහසුකම් සැලසෙන තුරු මැතිවරණය කල් දැමීමේ හැකියාව තිබෙනවා. එතෙක් පාර්ලිමේන්තුවට රැස්විය හැකියි.
පාර්ලිමේන්තුව රැස්විය යුතු බව අප කියන්නේ කෑම්බීම්, මුදල් හෝ පහසුකම් මන්ත‍්‍රීවරුන්ට ලබාදිය යුතු නිසා නොවෙයි. අනෙක දිනපතා රැස්වීම් වාර පැවැත්වීමටත් නෙවෙයි. දිනක් හෝ දෙකක් රැස්වී විසර්ජන පනත හා අනෙකුත් පනත් සම්මත කරගැනීමෙන් පසු පාර්ලිමේන්තුව රැස් විය යුතු නැහැ. දැනටමත් ඇතැම් මන්ත්රීවරුන් ඒ පහසුකම් අවශ්‍ය නොවන බව කියා තිබෙනවා. පාර්ලිමේන්තුව රැස්වෙන්න ඕනෑ ප්රජාතන්ත්රවාදය වෙනුවෙන්. මේ මොහොතේ එම ආයතනයට විශාල කාර්යභාරයක් පැවරී තිබෙන නිසා.
ායාරූපය: ඉෂාර එස් කොඩිකාර / Getty Images
