– ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය තීන්දු කළ යුතුයි
– ජනාධිපතිවරයාට බලය තිබුණත්, සුජාතභාවයක් ඕනෑ
– ජුනි 20 මැතිවරණය පවත්වන්න බැරි වුණොත්?
(මේ සටහන සැකසෙන්නේ කථිකාචාර්ය මේනක හරන්කහ සමඟ කළ සංවාදයක් ඇසුරෙනි.)
කොවිඞ්-19 වසංගතය දෙවැනි ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව ලෝකය මුහුණදෙන දැවැන්තම අර්බුදය බව විද්වතුන් පිළිගන්නවා. දෙවැනි ලෝක යුද්ධය සමයේදීත් ලෝකයේ රටවල් ගණනාවක මැතිවරණ පැවැත්වීමට අසීරු තත්වයක් උදා වුණා. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී රටවල නියමිත කාලය ඉක්මවමින් ව්‍යවස්ථාදායක, විධායක ආයතන ක‍්‍රියාත්මක වුණා.
රටක් පවත්වාගෙන යෑමට ව්‍යවස්ථාදායකය, විධායකය, අධිකරණය යන ආයතන තුනම වැදගත්. විශේෂයෙන්ම මෙවැනි කාලසීමාවක එම ආයතනවලට වගකීමක් තියෙනවා.
අප පැහැදිලිව තේරුම් ගන්න ඕනෑ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කිරීමේදී ඇතැම් සිදුවීම් ගැන නිශ්චිතවම කල් තියා කීමේ හැකියාවක් නැහැ. ඇතැම් අවස්ථාවල අප ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුව කළ යුත්තේ කුමක්ද කියා අපැහැදිලිතාවක් ඇතිවෙනවා. විවිධ අදහස් ඇතිවෙනවා. එවැනි අවස්ථාවක කළ යුත්තේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියට ගොස් ව්‍යවස්ථාමය ගැටලූව පැහැදිලි කරගැනීම. මේ මොහොතේත් වඩා සුදුසු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියට යෑම.
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙහි 70 වගන්තියට අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමෙන් මාස තුනක් ඇතුළත නව පාර්ලිමේන්තුව රැස්විය යුතුයි. නව පාර්ලිමේන්තුවක් රැස්වෙන දිනය දක්වා බලය හිමිවන්නේ භාරකාර ආණ්ඩුවකට. මැතිවරණය පැවැත්වීමේ වගකීම පැවරෙන්නේ මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවට. කොමිසම මැතිවරණය පවත්වා මාස තුනක් ඇතුළත නව පාර්ලිමේන්තුව රැස්කිරීමට අවශ්‍ය පසුබිම සකස් කළ යුතුයි.
ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා මාර්තු 02 වැනිදා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමේ නිවේදනය නිකුත් කළා. ඒ අනුව ජුනි 02 වැනිදාට පෙර දිනයක නව පාර්ලිමේන්තුව රැස්වෙන්න ඕනෑ.
එහෙත් දැන් ජුනි 02 වැනිදාට පෙර මැතිවරණය පවත්වන්න බැහැ. මැතිවරණය පවත්වන්න බැරිවෙලා තියෙන්නේ පාලනය කළ නොහැකි හේතුවක් නිසා. වසංගතයක් නිසා. මැතිවරණයක් යැයි කියන්නේ මැතිවරණ කොමිසම ජනතාවගේ ඡන්දය විමසා, ඡන්ද ගණනය කොට ප‍්‍රතිඵල ලබාදීම පමණක් නොවෙයි. එය ක‍්‍රියාවලියක්. මැතිවරණ ප‍්‍රචාරණය, සිවිල් ක‍්‍රියාකාරීත්වය, මාධ්‍ය ක‍්‍රියාකාරීත්වය, මැතිවරණ නිරීක්ෂණය, ජාත්‍යන්තර මැතිවරණ නිරීක්ෂකයන් වගේම ජාත්‍යන්තර මැතිවරණ නිරීක්ෂකයන්, ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය ආදි කටයුතු ගණනාවක් මැතිවරණයක කොටස් ලෙස පවතිනවා. ලක්ෂ ගණනක් රජයේ නිලධාරීන් මැතිවරණ රාජකාරී සඳහා යෙදවීමට සිදුවෙනවා.
ඒ නිසා මේ මොහොතේ මැතිවරණය පැවැත්වීමේ නොහැකියාව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. ඒ නිසා අපට ජුනි 02 වැනිදාට පෙර නව පාර්ලිමේන්තුව රැස් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ.
කොමිසම දැන් මාස තුනක් ඉක්මවූ දිනයක් මැතිවරණය සඳහා නියම කර තිබෙනවා. ඒ අනුව ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 70 වැනි ව්‍යවස්ථාවෙන් පෙන්වාදෙන ආකාරයට මාස තුනක් ඇතුළත පාර්ලිමේන්තුවට රැස්වෙන්න බැහැ. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කළ නොහැකියි.
දැන් කොමිසම මාස තුන ඉක්මවූ දිනයක් මැතිවරණය සඳහා නියම කර තිබෙනවා. ඒ ජුනි 20 වැනිදා.
එහෙත් ඇත්තටම මාස තුනක් ඇතුළත මැතිවරණය අවසන් කරන්නට බැරි නම් කොමිසම කළ යුත්තේ කුමක්ද? මාස තුනකට පසු දිනයක් නියම කිරීමද? නැතිනම් දිනයක් නියම නොකර සිටීමද?
ජනාධිපතිවරයාට බලය ලැබිලා නැහැ එම දිනය මාස තුනකට වැඩි කාලයක් දක්වා විසුරුවලා තියන්න. ඔහුට නැති බලයක් ආරෝපණය වෙන්නේ නැහැ.
මෙවැනි මොහොතක ජනාධිපතිවරයාටත් වගකීමක් පැවරෙනවා. ජනාධිපතිවරයා විසුරුවා හැරියේ තවත් මාස හයක ධුර කාලයක් තිබෙන පාර්ලිමේන්තුවක්. විසුරුවාහැරියේ පාර්ලිමේන්තුවේ වරදක් නිසා නෙවෙයි. ඇත්තටම මේ පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය ආණ්ඩුවට තියෙනවා. අගමැතිවරයා පත්වෙලා ඉන්නේ ඒ අනුව. අගමැතිවරයාට එරෙහි විශ්වාසභංග යෝජනාවක් ඉදිරිපත් වෙලාත් නැහැ. අයවැය යෝජනාවක් ඉදිරිපත් වෙලා, ආණ්ඩුවට එය සම්මත කරගැනීමට නොහැකි වුණේත් නැහැ.
දැන් පවතින වසංගතය පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින මොහොතේදීත් ජනාධිපතිවරයාට අවබෝධයක් තිබුණා. එවැනි පසුබිමක පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම තමන්ගේ බලය අවභාවිත කිරීමක් ලෙස විග‍්‍රහ කිරීමේ හැකියාවක් තියෙනවා. ජනාධිපතිවරයාට වසර හතරකුත් මාස හයක් ගෙවී ගිය පසුව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමේ බලය ලැබෙනවා තමයි. එහෙත් එම බලය අවභාවිත නොකිරීම ඔහුට ලැබෙන වගකීමක්. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව ආරක්ෂා කිරීමට ඔහු බැඳී සිටිනවා.
අප මීට වඩා වෙනස් තත්වයකින් උදාහරණයක් ගනිමු. අපි හිතමු, ලංකාවේ දැවැන්ත විනාශයක් සිදුවූ යුද්ධයක්, ගංවතුරක් වැනි තත්වයකින් මැතිවරණය පැවැත්විය නොහැකි බව හොඳින්ම පෙනෙන තත්වයක් උදා වුණා කියලා. එවැනි මොහොතක මැතිවරණය මාස තුනක් ඇතුළත පවත්වන්නට බැරි බව දැන දැනම ජනාධිපතිවරයා සිතාමතා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරියොත් මොනවා සිදුවේවිද? එවැනි ආපදා තත්වයකින් රට ගොඩගත නොහැකිව, වසරකටත් වැඩි කාලයක් තිස්සේ මැතිවරණය පැවැත්විය නොහැකි තත්වයක් ඇතිවුණොත් කුමක් සිදුවේවිද? ජනාධිපතිවරයෙක් ව්‍යවස්ථාදායකය සම්පූර්ණයෙන්ම නොතකා හැර, ඒකාධිපතිත්වයක් කරා ගමන් කිරීමට මේ සිදුවීම පූර්වාදර්ශයක් කරගතහොත් මොනවා සිදුවේවිද?
දැන් පවතින තත්වය පවා එසේ විය හැකියි. ජුනි 20 වැනිදාත් මැතිවරණය පැවැත්වීමට නොහැකි වුණොත්, තවත් කාලයකට මැතිවරණය පැවැත්විය නොහැකි වුණොත් සිදුවන්නේ කුමක්ද? පාර්ලිමේන්තුවක් හෙවත් ව්‍යවස්ථාදායකයක් නොමැතිව අප සිතනවාට වඩා දිර්ඝ කාලයක් රට පවතීවිද? මේ මොහොතේ ජනාධිපතිවරයාට තම වගකීමෙන් ගැලවිය නොහැකියි.
ජනාධිපතිවරයාට යම් කටයුතු සඳහා ව්‍යවස්ථාවෙන් බලතල ලැබුණත්, ඔහු ඒ කටයුතු සිදු කිරීමේදී එයට සුජාතභාවයක් ලැබෙන්න ඕනෑ. දැන් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමට එවැනි සුජාතභාවයක් තිබෙනවාද කියා ප‍්‍රශ්න කළ හැකියි.
මෙවැනි ගැටලූ සහගත තත්වයකදී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මතය විමසීම ඉතාම වැදගත්. මේ මොහොතේ පවතින තත්වය අනාගතයේදී වැරදි පූර්වාදර්ශයක් ලෙස පාවිච්චි කිරීමට ඉඩ නොතැබිය යුතුයි.
ඡායාරූපය: Getty Images
