අලූත් සතිය ආරම්භ වන්නේ, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ලංකාවේ දේශපාලන සාකච්ඡාවේ ප්රධාන තේමාව බවට පත්කරමිනි. සමහර විට ලබන සතිය වන විට, කොරෝනා වයිරසය පැතිරීම විසින් ඇතිකරන ලද මහජන සෞඛ්ය අර්බුදය, මැතිවරණය පිළිබඳ සාකච්ඡාවේ උපාංගයක් බවට පත්වීමට හොඳටම ඉඩ තිබේ. එය ආණ්ඩුවේ දේශපාලන උපායමාර්ගයේම ප්රතිඵලයක් බවද පෙනේ.
ඉදිරි සතිය තුළදී වෙනස් විය හැකි දේශපාලන සාකච්ඡාවේ ගමන්මග හඳුනාගැනීමට ආධාරයක් වශයෙන්, පෙබරවාරි තෙවන සතියේදී ආරම්භ වූ, කොරෝනා තර්ජනය සම්බන්ධ ආණ්ඩුවේ උපායමාර්ගය විකාශනය වූ ආකාරය සිතියම්ගත කිරීම ප්රයෝජනවත්ය. ආණ්ඩුවේ උපායමාර්ගයේ ප්රධාන අංගයක් වූයේ, කොරෝනා ආඛ්යානයක්, එනම් නැරටිව් එකක්, නිර්මාණය කිරීමයි. මහජනයා වන අප ලංකාවේ ඇතිවූ මහජන සෞඛ්ය අර්බුදයේ ස්වභාවය, පැතිරීම, එහි තියුණු නොතියුණු බව සහ ප්රතිඵල පිළිබඳව දැනගත්තේද, අපේ දැනුම තීරණය වූයේද මෙම නිල කොරෝනා නැරටිව් එක විසිනි. එම අර්බුදය පිළිබඳ සමාජයට ‘සත්යය’ කුමක්දැයි කියාදුන්නේ එම නැරටිව් එක විසිනි. එය අවධි තුනකින් මේ වනවිට විකාශනය වී තිබේ. ඒවා මෙසේය.
පළමුවැන්න හැඳින්විය හැක්කේ, කොරෝනා තර්ජනය සැහැල්ලූවෙන් සැලකීමේ නැරටිව් එක හැටියටය. මාර්තු 02 පාර්ලිමේන්තුව විසිරවීම සිදුවූයේද එම සැහැල්ලූ නැරටිව් එක පසුබිමේය.
දෙවැන්න හැඳින්විය හැකි ‘හිස ගිනිගත්තකු එගිනි නිවන ලෙස’ නැරටිව් එක ලෙසය. දැඩි ක්රියාමාර්ග ගැනීමට ආණ්ඩුව මුලදී අකැමති වුවද, රජයේ වෛද්ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේත්, නාගරික මධ්යම පන්තික ජනතාවගේත් බලපෑම පිට, දැඩි වැළැක්වීමේ මූලෝපායකට (hard containment strategy ) ආණ්ඩුව එළැඹිණි. ලොක් ඩවුන්, ඇඳිරි නීතිය, මහජන සෞඛ්ය හදිසි අවස්ථාවක් නිල නොවන ලෙස ප්රකාශ කිරීම, හමුදාවේ නායකත්වය යටතේ ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකාය පිහිටුවීම යන ක්රියාමාර්ග මෙම මූලෝපායේ කොටසකි. ආණ්ඩුවට එහි ඇති දේශපාලන ප්රයෝජනයද ක්ෂණිකවම අවබෝධ විය.
දැන් අප සිටින්නේ තුන්වැනි නැරටිව් එකක් දිගහැරෙනු බලාගෙනය. එය ‘නෝමලයිසේෂන් නැරටිව්’ කියා හැඳින්විය හැකිය. එනම්, ‘අර්බුදය විසඳෙමින් සාමාන්ය තත්වයට හැරෙනවා’ යන ආඛ්යානයයි. මැතිවරණය මැයි මස අගදී පැවැත්වීමට ආණ්ඩුවේ දැනට ප්රදර්ශනය වන සූදානම සහ මෙම රට සාමාන්ය තත්ත්වයට හැරීමේ ආඛ්යානය එකට සම්බන්ධ බව පැහැදිලිවම පෙනේ.
මැතිවරණය සහ ප්රජාතන්ත්රවාදය
මැතිවරණය පැවැත්විය හැකිද? නැද්ද? යන ප්රශ්නය වටා දිගහැරෙන දේශපාලන සාකච්ඡාවේ පැති දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න ආණ්ඩුවයි. කොරෝනා අර්බුදයේ තියුණු බව අඩුවෙමින් පවතින්නේය යන්න සහ එබැවින් මැතිවරණය මැයි අග වන විට පැවැත්වීමට හැකිවන්නේය යන්න ආණ්ඩුවේ ස්ථාවරයයි. එහෙත්, ආණ්ඩුවෙන් පිට අය එම ස්ථාවරය දරන්නේ නැත. ආණ්ඩුව කියන්නේ ජුනි 02දාට පෙර මැතිවරණය පවත්වා, මහජන පරමාධිපත්යය ප්රකාශයට පත්වීමට ඉඩ සැලසීම මගින් අලූත් පාර්ලිමේන්තුවක් තෝරාපත් කරගැනීම තමන් කැපවී සිටින ඉහළින්ම ප්රජාතන්ත්රවාදී වන වගකීමක් බවයි.
මේ අතර විරුද්ධ පක්ෂ කියන්නේ දැනට තිබෙන තත්වයන් තුළ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීම ප්රජාතන්ත්රවාදී මැතිවරණ ක්රියාවලියක් සහතික වීමට තුඩු නොදෙන බවයි. ඔවුන්ගේ තර්කයේ ප්රධාන කරුණු 3ක් තිබේ. පළමුවැන්න, කොරෝනා තවදුරටත් පැතිරීමේ අනතුර තවදුරටත් අවසන්වී නැති නිසා මැතිවරණ ක්රියාවලියම, කොරෝනා වසංගතය තවත් උග්ර කිරීමටත්, අර්බුදය උත්සන්න කිරීමටත් තුඩුදීමේ පැහැදිලි අනතුරක් තිබෙන්නේය යන්නයි. දෙවැන්න, ඡන්දදායක සහභාගිත්වය අසාමාන්ය ලෙස අඩුවීමට හැකි බවයි. තෙවැන්න, දැනට සහනාධාර බෙදීමේ ක්රියාවලිය දේශපාලනීයකරණය කරමින්, ආණ්ඩුව දැනටමත් මැතිවරණ ප්රචාරක ව්යාපාරය නොනිල වශයෙන් දියත් කර ඇති නිසා, මැතිවරණ ව්යාපාරය ආණ්ඩු පක්ෂයට අයුතු ලෙස වාසි ගෙනදීමේ ක්රියාමාර්ගයක් බවට දැනටමත් පත්වී තිබෙන්නේය යන කරුණයි.
මෙතැනදී මතුවන ප්රශ්න දෙකක් තිබේ. පළමුවැන්න, මැතිවරණයක් පැවැත්වීම පමණක්ම අංගසම්පූර්ණ ප්රජාතන්ත්රවාදී ක්රියාවක් නොවන්නේය යන්නයි. මැතිවරණ ප්රජාතන්ත්රවාදී වන්නේ, ඡන්දදායකයන් ඡන්දය දීම නිසාම නොවේ. ඡන්ද ව්යාපාරය නිදහස්, සාධාරණ සහ සමබිමකින් සමන්විත වීම, නිර්බාධිතව ප්රචාරක ව්යාපාරය පැවැත්වීමට පක්ෂ, කණ්ඩායම්වලට සහ අපේක්ෂකයන්ට හැකිවීම, මහජනයාට ඡන්ද ප්රචාරක ව්යාපාරයට සක්රිය ලෙස සහභාගිවීමට හැකිවීම, සහ ඡන්දය ප්රකාශ කිරීමට සහභාගි වීම සඳහා නිදහස්, බිය නැති වාතාවරණයක් ඡන්දය දවසේ පැවතීම, ඡන්දයක් ප්රජාතන්ත්රවාදී වීමේ අත්යවශ්ය පූර්ව කොන්දේසි වෙයි.
ඡන්දය කල්දැමීම?
ඡන්දය පැවැත්වීම පිළිබඳව අප රටේ මත තුනක් දැනට ගොඩනැගෙමින් තිබේ. සමාජමාධ්ය සාකච්ඡාවලින් යෝජනා වන පළමුවැන්නෙන් කියන්නේ, ඡන්දය අවශ්යම නැති බවයි. ඡන්දයක් නොපවත්වා, හමුදාවේ සහභාගිත්වය ඇතිව ඡන්ද රහිත ආණ්ඩුක්රමයක් පවත්වාගෙන යන ලෙස මේ යෝජනාවෙන් තවදුරටත් කියවේ. මෙම අදහස ඉදිරිපත් කරන අය, තම යෝජනාවේ ඇති අතිශය බරපතළකම ගැන කල්පනා කර තිබේද යන්න සැකසහිතය. ලංකාවේ දේශපාලන පක්ෂ, පාර්ලිමේන්තුව සහ වෘත්තීය දේශපාලනඥයන් පිළිබඳ විශාල මහජන කලකිරීමක් තිබීමේ පසුබිම තුළ, ‘මැතිවරණ එපා’ යන ප්රකාශය දේශපාලන අපේක්ෂාභංගත්වයට පත් සමහර සමාජ කොටස්වල ආවේගශීලී ප්රකාශනයක් විය හැකිය. එහෙත් එවැනි ප්රකාශ සැහැල්ලූවෙන් සැලකිය යුතු නොවේ. අධිකාරවාදී, මිලිටරිවාදී, ඒකාධිපති පාලනතන්ත්ර බිහිවීමට අවශ්ය පොදුජන විඥානයත්, ඒවාට සුජාතභාවයත් සැපයෙන්නේ එවැනි දේශපාලන අපේක්ෂාභංගත්ව මූලාශ්රවලිනි.
පාර්ලිමේන්තු ඡන්දය කල් දැමිය යුතුද? නැද්ද? යන විවාදය දින කිහිපයකට පෙර ඡන්දය පැවැත්වූ දකුණු කොරියාවේද තිබිණ. එම විවාදය කොරෝනා වසංගතයේ පසුබිම තුළ මතුවූවකි. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය කල්නොදැමීමට දකුණු කොරියානු ආණ්ඩුව තීරණය කෙළේ මන්ද යන්නට ප්රධාන හේතුව, එරට විදේශ අමාත්යවරිය සමග පැවැත්වූ රූපවාහිනී සම්මුඛ සාකච්ඡාවක අගේට ප්රකාශ විය. මීට පෙර මැතිවරණ අවලංගු කර ඒකාධිපති පාලනතන්ත්ර බිහිකිරීමේ අප්රසන්න ඉතිහාසයක් තම රටට තිබෙන නිසා, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය කල්දැමීමට ආණ්ඩුවත්, ජනතාවගෙන් බොහෝදෙනාත් තදින් අකමැතිවූහ යන්න එම හේතුවයි.
ලංකාවේ ඇත්තේ එම උභතෝකෝටිකය උඩුයටිකුරු වීය. එනම් ප්රජාතන්ත්රවාදයට පසුබෑමක් වනු ඇත්තේ කොරෝනා වසංගතය ව්යාප්ත වීමේ අනතුර ඉදිරියේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය පැවැත්වීමෙන්ද? වඩා සුදුසු පසුබිමක් ගොඩනැගෙන තුරු මාස කිහිපයකට කල් තැබීමෙන්ද?
තීරණය ප්රජාතන්ත්රවාදීව ගැනීම
මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව සහ ජනාධිපති කාර්යාලය අතර, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේ දිනය තීරණය කිරීම සම්බන්ධ ලිපි හුවමාරුවත්, අගමැතිවරයා කර ඇති ප්රකාශනයත් දෙස විමසිල්ලෙන් බලන විට පෙනෙන්නේ, තියුණු අර්බුදයක් ගොඩනැගෙමින් පවතින අවස්ථාවක, රාජ්ය ව්යුහයේ දැනට ඉතාම වැදගත් ආයතන දෙකක් අතර ගැටලූවක් විසඳීමක් සඳහා ඇතිවී තිබෙන සාකච්ඡාව, ගැටලූ විසඳීමේ සාකච්ඡාවකට වඩා කේවෙල් කරමින් සිදුකරන විවාදයක් බවය. මෙය වනාහි දැනට තිබෙන ප්රශ්නය විසඳීමේ ප්රජාතන්ත්රවාදී ක්රියාමාර්ගයක් නොවේ. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය සම්බන්ධයෙන් අදාළ බලධාරී ආයතන ගන්නා ක්රියාමාර්ග මීට වඩා විවෘත, විනිවිදභාවය සහිත සහ සියලූ දේශපාලන පක්ෂවල ලේකම්වරුන් සහ නියෝජිතයන්ද සමග පවත්වන සාකච්ඡාවලින් පසුව නිගමනය කළ යුතු එකකි. මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව අදහස් විමසිය යුත්තේ රජයේ නිලධාරීන්ගෙන් පමණක් නොවේ. මැතිවරණ ක්රියාවලියේ ප්රධාන පාර්ශ්වකරුවන් කණ්ඩායමක් වන සියලූ දේශපාලන පක්ෂවල අදහස් විවෘතව විමසීමද අත්යවශ්ය වේ.