කොරෝනා සමය කවදා නිම වී, නැවත සුපුරුදු ජන ජීවිතය අරඹන්නට හැකි වේ දැයි අද සමස්ත ලෝක ජනගහනය වන බිලියන 7.5න් බහුතරයක්ම අසන ප්රශ්නයක් බවට නම් කිසිදු විවාදයක් නැත. එසේ ම එය ලෝකයේ සියලූ රජයන්ට වධ දෙන ප්රශ්නයක් බවට ද කිසිදු විවාදයක් නැත. දැනටත් ලෝකයේ විවිධ රටවල් ක්රමයෙන් කොරෝනා සමය අවසන් කිරීමට හෝ ලිහිල් කිරීමට මාන බලමින් සිටී. ඒ ඔවුන් මුහුණ දෙන සමාජ ආර්ථික ප්රශ්න මුල් කරගෙන විය හැක. කොරෝනා සම්බන්ධව දැඩි පාලන ක්රියාමාර්ග නොගත් රටවලට ඉන් ඉවත් වීම දැඩි පාලන ක්රමවේද අනුගමනය කළ රටවලට වඩා පහසු වනු ඇත.
කොරෝනා සමය ආරම්භයේ දී මෙන්ම කොරෝනා සමය අවසන් කිරීමේදීත් සමාජ ආර්ථික අවශ්යතාවන් විසින් සෞඛ්ය අවශ්යතාවන් ගිලගනී දෝ යන සැකයක් ද මේ සමග මතු වෙමින් තිබේ. ඒ නිසාම ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය ද මේ පිළිබඳව දැඩි විමසිල්ලෙන් සිටින බවටද ලකුණු පෙනෙන්නට ඇත.
ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානයේ අධ්යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය ටෙඩ්රෝස් ඇඞ්නෝම් ගැබි්රයොසෙස්ට අනුව රටක් තම කොරෝනා පාලන ක්රමවේදයන් ලිහිල් කිරීම ඉතා කල්පනාකාරීව කළ යුතු අතර, එය කිසිදු හදිසියකින් නොකළ යුතුය. ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය මේ පිළිබඳව සය වැදෑරුම් වැඩපිළිවෙළක් යෝජනා කර ඇත. එනම්,
1. කොරෝනා ව්යාප්තිය පාලනය කළ යුතුය.
2. රෝගීන් හඳුනා ගැනීමටත්, නිරෝධායනයටත්, ප්රතිකාර කිරීමටත් සියලූ පහසුකම් සලසා තිබිය යුතුය.
3. රෝහල් හා වෙනත් සෞඛ්ය මධ්යස්ථාන වැනි ස්ථානවල රෝග බෝවීම සඳහා ඇති ඉඩකඩ අවම කළ යුතුය.
4. රැකියා ස්ථාන, පාසල් සහ වෙනත් අත්යවශ්ය ස්ථානවල රෝගය බෝවීම වැළැක්වීම සඳහා ගත යුතු සියලූ පියවර සැපිරිය යුතුය.
5. විදේශයන්ගෙන් රට තුළට වෛරසය පැමිණීමේ ඇති හැකියාව අවම කළ යුතුය.
6. ‘නව තත්ත්වවලට’ මුහුණ දීම සඳහා ජනතාව දැනුවත් කර, සම්බන්ධ කර හා ශක්තිමත් කර තැබිය යුතුය.
ඉහත සය වැදෑරුම් වැඩපිළිවෙළේ පළමු අංගය කොරෝනා ව්යාප්තිය පාලනය කිරීම ලෙස සඳහන් වුවද, ඒ සඳහා නිශ්චිත නිර්ණායක ඉදිරිපත් කිරීමට ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය ද අපොහොසත් වී ඇත. (මේ පිළිබදව සෞඛ්ය අමාත්යාංශයෙන් කළ විමසුමකදී ද ඔවුන් පැවසුවේ ඔවුන් දන්නා පරිදි එවැනි නිර්ණායක ඉදිරිපත් වී නොමැති බවයි). මෙය ඇතැම් විට ඔවුන් අනුගමනය කරන ‘අත පුච්චා නොගැනීමේ’ ක්රමවේදයක් වන්නට ද ඉඩ ඇත. එසේනම් එහි තීන්දුව ඒ ඒ රටවල රජයන් සතුය.
රටක කොරෝනා පාලනය සාර්ථකව සිදු කර ඇද්දැයි සම්බන්ධව සහතිකයක් ඉදිරිපත් කිරීමේ දී සැලකිල්ලට ගත යුතු කාරණා කීපයක් ඇත.
1. නව රෝගීන් ඇති වීමට ඇති හැකියාව අවම කර ගැනීම.
2. නව රෝගීන් හඳුනා ගැනීම සැලකිය යුතු දින ගණනක් තුළම ශුන්ය අගයක් ගැනීම
3. ප්රජාව තුළ ව්යාප්තිය සිදු නොවන බවට සහතිකයක් දීමට ඇති හැකියාව.
4. කාලය – රෝගීන් ප්රස්ථාරයේ පැහැදිලි අඩුවීමක් පෙන්වීම.
නිතැතින්ම මේ සම්බන්ධව පැහැදිලි නිගමනයකට පැමිණීම සෞඛ්ය බලධාරීන්ට ද ඉතා අසීරු කාරණාවක් විය හැක. ඇතැම් විට එය දැලිපිහියෙන් කිරි කෑමක් වුව විය හැක. වරෙක සාර්ථක පාලනයක් වූයේ යැයි විශ්වාසයක් තිබූ චීනය, සිංගප්පූරුව වැනි රටවල අද ඇතිවී ඇති අලූත්ම තත්වය මේ පිළිබඳව සැලකිලිමත් වීමට අපට අනතුරු අගවයි.
තවත් පසෙකින් ශ්රී ලංකා රජය කොරෝනා සමය අවසන් කිරීම සම්බන්ධව දක්වන උනන්දුව පිළිබඳව ද යම් යම් සංඥා මතු වෙමින් තිබේ. විශ්වවිද්යාල, පාසල්, රැුකියා ස්ථාන යළි ආරම්භ කිරීම හා සම්බන්ධව දින ඉදිරිපත් වීම මෙහි එක් පැතිකඩකි.
සමාජ ආර්ථික ක්රියාවලිය නැවත පණ නැංවීමට රජයක ඇති අවශ්යතාව සාධාරණය. ඇත්තෙන්ම අද රට යම් ආර්ථික කඩාවැටීමකට ලක් වී ඇත. එයින් ගොඩඒමට නිෂ්පාදන ක්රියාවලිය ඇරඹිය යුතුය. එහෙත් එය ඉතා සීරුවෙන් කළ යුත්තක් වන්නේ වැරදි තීරණ මත ප්රකෘතිමත් කිරීමට උත්සාහ කරන සමාජ ආර්ථික ක්රියාවලියක ක්ෂණික ආර්ථිකමය ලාභයට වඩා එහි මධ්යකාලීන හා දිගුකාලීන සෞඛ්යමය සමාජමය හා ආර්ථිකමය අලාභ වැඩි විය හැකි නිසාය. රටේ ඇති වී ඇති කොරෝනා වසංගතය හා සම්බන්ධව මධ්යකාලීන හා දීර්ඝකාලීන වැඩපිළිවෙළක් පිළිබඳව ද සිතීමට කාලය එළඹී ඇත්තේ ද මේ නිසාය.
එසේ ම රජයට කොරෝනා සමය නිම කිරීමේ ඇති නිල නොවන අවශ්යතාව මහ මැතිවරණය පැවැත්වීමේ උවමනාව දැයි සැකයක් ද මතුවී ඇත. මේ පිළිබඳ ඉඟි රජයේ ඇතැම් මැති ඇමැතිවරුන් විසින් විටින් විට පළ කරනු ලැබ ඇත. එය එසේ නම්, ඉතා බැ?රුම් තත්වයකි. කිමද, මෙවන් සෞඛ්යමය ව්යසනයකට රට මුහුණ දී ඇති අවස්ථාවක දී මැතිවරණ පැවැත්වීම යනු ඡුන්දදායකයන්, ඔවුන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සහ විශේෂයෙන්ම මැතිවරණ කාර්ය මණ්ඩල කොරෝනා වෛරසයට නිරාවරණය වීමේ දැඩි අවදානමකට පත් වන බැවිනි.
කොරෝනා සමය ඇරඹීමට රජය ප්රමාද වීමට ද මැතිවරණ උණුසුම බලපෑය. පාර්ලිමේන්තුවේ නිල කාලය අවසන් වීමට පෙර එය විසුරුවනු ලැබුවේ ද කොරෝනා අන්තරාය ලොව පුරා උත්සන්නව තිබුණු අවධියකය. මැතිවරණ නාමයෝජනා කැඳවීම අරඹන විට ශ්රී ලංකාව තුළ මුල්ම රෝගියා හඳුනාගෙන හමාරය. එසේම රට තුළ කොරෝනා රෝගීන් ක්රමයෙන් හදුනා ගන්නා වට පිටාවක් තුළ පවා රෝග පාලනය සඳහා ලොක්ඩවුන් ක්රමවේදයක් ක්රියාත්මක කිරීම සඳහා මැතිවරණ නාමයෝජනා ක්රියාවලිය හරස් වුණි. මින් අපට පැහැදිලි වන්නේ ශ්රී ලංකාවේ කොරෝනා සමය හා මැතිවරණ උවමනාව යනු ඉතා සමාන්තරව විහිදුණු ධාරාවන් දෙකක් වූ බවය.
දින කිහිපයකට පෙර තිලංග සුමතිපාල මහතා මාධ්ය සාකච්ඡුාවක් පවත්වමින් කොරෝනා හා ඩෙංගු සමාන්තර ව දැකීමට උත්සාහයක් ගත්තේ ය. ඇත්තෙන්ම මෙවැනි ප්රයත්නයන්හි යෙදෙන්නට පෙර දේශපාලනඥයන් ඒ සඳහා අවශ්ය තාක්ෂණික දැනුම ලබා ගන්නවා දැයි ප්රශ්නයක් ද පවතී. ඒ කෙසේ වෙතත් කියන්නට ඇත්තේ ඔවුන් ‘එළහරකා’ හා ‘මීහරකා’ පටලා ගෙන ඇති බවය.
නිම කළාද, ඇතුළු වුණා ද?
රජය කොරෝනා සමය නිම කරන්නට මාන බලනවා නම්, සැලකිල්ලට ගත යුතු තව කරුණක් ඇත. ඒ ඇත්තෙන්ම අප නියම කොරෝනා සමයට අවතීර්ණ වුණාද යන ප්රශ්නය යි.
පැහැදිලිවම කොරෝනා යනු අප රටට පිටතින් පැමිණි රෝගයකි. එය රටට ඇතුළු වීම වැළැකීමට ගත හැකි ක්රියාමාර්ග ගැනීමට අපි අපොහොසත් වුණෙමු. ඉදිරියටත් ශ්රී ලංකාවට පිටරටින් ශ්රී ලාංකිකයන් (විශේෂයෙන් පිටරට වෙසෙන ශ්රමිකයන් හා ශිෂ්යයන්) පැමිණීමට බොහෝ ඉඩකඩ ඇත. මේ සඳහන් කළ අයවලූන් සංඛ්යාත්මක වශයෙන් ඉතා විශාලය. ඔවුන්ගේ මුළු ගණන මිලියන 1.5ට වැඩි ය. මෙයින් ඇතැමුන් පැමිණෙනවා ඇත්තේ කොරෝනා තදින් ව්යාප්ත වූ රටවලින් පවා විය හැක. ඔවුන් ශ්රී ලාංකිකයන් නිසා ඔවුන් අප භාරගත යුතු වේ. එසේ ම ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාවත් රටේ අන් අයවලූන්ගේ ආරක්ෂාවත් යන දෙකම රැුක ගත යුතු වනු ඇත. මේ කරුණ පිළිබඳව ද අප දැන් තියාම විමසිලිමත් වෙනවා නම් එයද ඉතා අගනේය.
වෛද්ය ප්රසන්න කුරේ
ඡායාරූපය: ලක්රුවන් වන්නිආරච්චි/ Getty Images
