ජිනීවා කතාව ඉදිරියේදී මොනවා වේවිද?

‘30/1 යෝජනාවෙන් ඉවත් වුණාට ජිනීවා ලොක්කීට යකා නගී. ලංකාවට දිගට හරහට චෝදනා කරමින් තර්ජන කරයි.’ පෙබරවාරි 28 වැනිදා ලංකා සී නිවුස් වෙබ් අඩවියේ තිබුණු පුවතක සිරස්තලය වුණේ එයය. ජාතික නිදහස් පෙරමුණට සම්බන්ධ එම වෙබ් අඩවිය එම පුවතෙන් පෙන්වා තිබුණේ ලංකාවේ තීන්දුව ගැන එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ ප‍්‍රතිචාරය ගැන ලංකාවේ ජාතිකවාදීන් දකින්නට කැමති ආකාරයය. එහෙත් සැබෑව එය නොවේ.

ලංකාවට නරකක් කිරීමේ ඒකායන අරමුණෙන් නිර්මාණය කළ දුෂ්ට ආයතනයක් ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය මවා පෙන්වීම ලංකාවේ සාමාන්‍ය දැනුමක් ඇති අය රවටන්නට ගැළපෙන උපක‍්‍රමයකි. ලංකාව විනාශ කිරීමේ තනි අරමුණෙන් ලංකාවට එරෙහිව යෝජනා සම්මත කිරීමත්, ලංකාව යෝජනාවෙන් ඉවත්වන බව කී විට කෝපාවිෂ්ඨව අප සිනමාවේ දකින දුෂ්ටයන් සේ හැසිරීමත් ජාතිකවාදීන්ගේ සිතිවිලි ලෝකයේ ඇතත් සැබෑ යථාර්ථය එය නොවේ.

මිෂෙල් බැචලේ මහත්මිය ප‍්‍රකාශ කර තිබුණේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ තීන්දුව ගැන කනගාටු වෙන බව පමණි. එතැනින් එහාට ශ‍්‍රී ලංකාව ගැන ඇය අමතර ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමක් කර තිබුණේ නැත. මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස් කාර්යාලය ශ‍්‍රී ලංකාව ගැන සකස් කළ වාර්ෂික වාර්තාව ඇය ඉදිරිපත් කර තිබුණි. ඇගේ ප‍්‍රතිචාරය වුණේ එපමණකි. කිසිදු තර්ජනයක් හෝ, ශ‍්‍රී ලංකාවේ ක‍්‍රියාවට එකට එක කිරීමක් ගැන ලංකාවේ ජාතිකවාදීන් අනුමාන කරන අන්දමේ කිසිවක් කර තිබුණේ නැත.

ඊට අමතරව ශ‍්‍රී ලංකාව සමග මානව හිමිකම් කවුන්සිලය වෙත සම අනුග‍්‍රාහකත්වයෙන් යෝජනා ඉදිරිපත් කළ අනෙකුත් රටවල්ද කනගාටුව ප‍්‍රකාශ කර තිබුණා පමණි. කැනඩාව, ජර්මනිය, මැසිඩෝනියාව, මොන්ටිනිග්‍රෝ සහ එක්සත් රාජධානිය යන එම රටවල ඒකාබද්ධ ප‍්‍රකාශයක් මානව හිමිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර තානාපතිනි රීටා ෆ්‍රෙන්ච් ඉදිරිපත් කර තිබුණි. එහිදී ඇය කියා තිබුණේ යෝජනාවලට සමඅනුග‍්‍රාහකත්වය දැක්වීමෙන් ශ‍්‍රී ලංකාව මානව හිමිකම් ක්ෂේත‍්‍රයේ ප‍්‍රගතියක් අත්පත් කරගත් බවයි. යෝජනා සම්මතය සම්බන්ධයෙන් රජයේ ප‍්‍රවේශය වෙනස් කරගන්නා ලෙස එයින් ඉල්ලා තිබුණි.

ඊට අමතරව මානව හිමිකම් කොමසාරිස් කාර්යාලය ප‍්‍රකාශ කර තිබුණේ 30/1 හා 40/1 යෝජනා සම්මත වී අවසන් නිසා එම යෝජනා ඉවත් කළ නොහැකි බවය. සම්මත වූ යෝජනාවක සමඅනුග‍්‍රාහකත්වයෙන් ශ‍්‍රී ලංකාවට ඉවත් විය නොහැකි බව මේ වනවිට පැහැදිලිවම තහවුරු වී ඇති කාරණාවකි. ඒ අනුව එම යෝජනා ඉදිරියටත් බල පැවැත්වෙන අතර ශ‍්‍රී ලංකාව එම යෝජනා ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට වගකිව යුතුය. ඉහත කී රටවල් හා ආයතන ශ‍්‍රී ලංකාව මානව හිමිකම් කවුන්සිලය ගැන දැක්වූ ආකල්ප වෙනස් කිිරීම ගැන කනගාටුව ප‍්‍රකාශ කළා මිසක වෙනත් කිසිදු බලපෑමක් කළේ නැත.

ඒ අනුව ජාතිකවාදීන් කල්පනා කළ අන්දමේ උණුසුම් ප‍්‍රතිචාර මානව හිමිකම් කවුන්සිලය පැත්තෙන් ලැබුණේ නැත. මෙවර සැසිවාරයේදී ශ‍්‍රී ලංකාව පිළිබඳ වෙනත් විශේෂ යෝජනාවක් සම්මත වන බවක් පෙනෙන්නේද නැත. එහෙත්  යෝජනා අවලංගු වීමක් සිදුව ඇත්තේද නැත. ඊළඟට සිදු වන්නේ කුමක්දැයි දැනට නිශ්චිතව කිව නොහැකිය. කෙසේ වෙතත් බරපතළ ප‍්‍රතිචාරයක් නැති නිසා මහ මැතිවරණයේදී ජිනීවා බිල්ලා මැවීමට ආණ්ඩුව ගත් උත්සාහයද දුර්වල වී ඇත.

අප සමඟ අදහස් දැක්වූ මානව හිමිකම් ක්ෂේත‍්‍රයේ ප‍්‍රවීණයන් පෙන්වාදුන් කාරණයක් මෙසේය. ආණ්ඩු මාරු වීම අපගේ රටවල අභ්‍යන්තර කාරණාවකි. ජාත්‍යන්තර ආයතන ගනුදෙනු කරන්නේ ආණ්ඩු සමග නොව රාජ්‍යයන් සමගය. ඒ අනුව ඔවුන් දකින්නේ ශ‍්‍රී ලංකාව යහපත් ප‍්‍රගතියක් හා ගෞරවයක් අත්පත් කරගත් රාජ්‍යයක් ලෙසය. ඒ නිසා ආණ්ඩුව මාරු වූ විගස හෝ ආණ්ඩුව ප‍්‍රකාශයක් කළ විගස එයට දරුණු ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමක් එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය කරන්නේ නැත. ඔවුන්ට අනුව  ශ‍්‍රී ලංකා රජය සමඅනුග‍්‍රහයෙන් ක‍්‍රියාත්මක කරන බව කී යෝජනාවක් දැනට පවතී. මෙවර ඉදිරිපත් කළ ප‍්‍රගති වාර්තාව අනුව එම යෝජනාවෙහි කාර්යසාධනය පැත්තෙන් යම් අඩුපාඩු ඇත. එහෙත් ශ‍්‍රී ලංකාවට එරෙහි බරපතළ තීන්දුවක් ගැනීමක් දැන්ම සිදු වන්නේ නැත.

ඒ අනුව බොහෝ විට ශ‍්‍රී ලංකාවට අභියෝගවලට මුහුණදෙන්නට සිදුවනු ඇත්තේ 2021 මාර්තු මාසයේදී පැවැත්වීමට නියමිත ජිනීවා මානව හිමිකම් කවුන්සිල සැසිවාරයේදීය. ශ‍්‍රී ලංකාව ඇතුළු රටවල් 2015 දී සම්මත කරගත් 30/1 යෝජනාව ඇතුළු යෝජනා 2021 වන විට දේශීය වශයෙන් ක‍්‍රියාත්මක කරන බව එකඟ වී තිබුණි.

පෙබරවාරි 26 වැනිදා සහ 27 වැනිදා අදහස් දැක්වූ විදේශ අමාත්‍ය දිනේෂ් ගුනවර්ධන මානව හිමිකම් කවුන්සිලයට පොරොන්දු වුණේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කරන බවය. ලංකාවේදී අතුරුදන්වූවන්ගේ කාර්යාලය, හානි පූර්ණ කාර්යාලය වැනි ආයතනවලට බැණවැදුණද ඔවුන් එහිදී කීවේ එවැනි ආයතන පවත්වාගෙන යන බවය.

දේශීය යාන්ත‍්‍රණයක් මගින් සංහිඳියා හා වගවීමේ ක‍්‍රියාදාමයක් ඔස්සේ තිරසර සාමය ළඟා කරගැනීමට රජය කැපවීම, ආයතනික ප‍්‍රතිසංස්කරණ වෙනුවෙන් පියවර ගැනීම ආදිය කරන බව ඔහු පොරොන්දු වී තිබුණි.

මෙම 30/1 යෝජනාව යනු කුමක්දැයි තේරුම් ගත යුතුය. 2015 ඔක්තෝබර් මාසයේදී එම යෝජනාව සම්මත වී තිබුණි. 40/1 යෝජනාවෙන් සිදු වුණේ පෙර යෝජනා කර ඇති කරුණු ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා 2021 දක්වා කාලය ලබාගැනීමය. ඒ අනුව 2021 දී මූලික වශයෙන් සලකා බලනු ඇත්තේ එම යෝජනා ශ‍්‍රී ලංකාව ක‍්‍රියාත්මක කර තිබේද කියාය.

30/1 යෝජනාව බොහෝ කරුණු ඇතුළත් දීර්ඝ එකකි. එහි ඇති සියලූ කරුණු මෙහි සටහන් කරන්නේ නැත. එහෙත් එහි මූලික වශයෙන් සාමය ඇතිකිරීම, සංහිඳියාව තහවුරු කිරීම, සාධාරණ මැතිවරණ පැවැත්වීම ආදි කරුණු ඇතුළත්ය. ඒ සියල්ල යෝජනා ලෙස එයට ඇතුළත් කර ඇත. ඒවා නීතිරීති නොවේ. අනිවාර්යයෙන්ම ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු බවත්, ක‍්‍රියාත්මක නොකළොත් ද`ඩුවම් ලබන බවත් එහි සඳහන් නොවේ. ලංකාවේ අප නොදත් අමුතු යෝජනාද එහි නැත. ශ‍්‍රී ලාංකිකයන්ගේ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වැදගත් වන, අප කොතෙකුත් දේශීය වශයෙන් කතාකර ඇති කරුණු එහි සඳහන්ය. එහි ඇති කරුණු කිහිපයක් මෙසේය.

රටට අයහපත් යෝජනා නොවන බව බැලූ බැල්මට පැහැදිලිය. ඊට අමතරව 19 වැනි සංශෝධනය සම්මත කිරීමෙන් ආයතන ස්වාධීනත්වය තහවුරු කිරීම ගැන සඳහන්ය. දූෂණ, වංචා, අපරාධ සහ බලය අවභාවිත කිරීම් පිළිබඳව පරීක්ෂණ සිදුකරන බව සඳහන්ය. උතුරු නැගෙනහිර සිවිල් පාලනය ස්ථාපිත කිරීම එම යෝජනාවෙන් අගය කර ඇත.

මානව හිමිකම් ආරක්ෂකයන්ට හා සිවිල් සමාජයට ආරක්ෂාකාරී පරිසරයක් සකස් කිරීම අගය කරමින් ඒ තත්වය වර්ධනය කිරීමට යෝජනා කර ඇත.

මීට අමතරව උගත් පාඩම් හා ප‍්‍රතිසන්ධාන කොමිෂන් වාර්තාවෙහි නිර්දේශ ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට යෝජනා කර ඇත. පිළිගත හැකි ජාතික ක‍්‍රියාදාමයක් මගින් දරුණු මානව හිමිකම් කඩකිරීම් ගැන සොයාබැලීමට යෝජනා කර ඇත.

සත්‍යය, යුක්තිය, පුනරුත්ථාපනය හා නැවත සිදු නොවීම පිළිබඳ කොමිෂන් සභාවක් ස්ථාපිත කරන්නට යෝජනා කර ඇත. අතුරුදන්වූවන්ගේ කාර්යාලය හා හානිපූර්ණ කාර්යාල පිහිටුවීමටද යෝජනා කර ඇත.

එමෙන්ම එල්ටීටීඊය මගින් කළ මානව හිමිකම් උල්ලංඝනයන් හා අපරාධ පිළිබඳව සොයා බැලීමටද එහිදී යෝජනා කර ඇත.

මීට අමතරව විශේෂ අධිකරණයක් පිහිටුවීමට යෝජනා කර ඇත. ඒ අනුව ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් නීතිය කඩකිරීම ගැන එහිදී විමසා බැලීමට යෝජනා කර ඇත. ඒ සඳහා පිළිගැනීමට ලක් වූ විනිසුරුවරුන් පත්  කිරීමටද යෝජනා කර තිබේ. එම අධිකරණයේ විනිවිදභාවය තහවුරු කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර විනිසුරුවරුන් සිටීමේ වැදගත්කම එම යෝජනාවෙන් ඉස්මතු කර ඇත.

නූතනයට ගැළපෙන පරිදි වින්දිතයන් හා සාක්ෂිකරුවන් ආරක්ෂා කිරීමේ පනතක් ඇති කිරීමටද එහි යෝජනා කර ඇත. ඒ අනුව සාධාරණ ලෙස අධිකරණ කටයුතුවලට සහභාගි වන පුද්ගලයන් ආරක්ෂා කිරීමේ වැදගත්කම පෙන්වාදී ඇත.

හමුදාව යටතේ තිබුණු අවතැන් වූ සාමාන්‍ය ජනයාගේ ඉඩම් ලබාදිය යුතු බව යෝජනා කර ඇත. ත‍්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත වැනි පනත් සංශෝධනය කිරීමේ වැදගත්කම පෙන්වාදී ඇත. ආයතනික ප‍්‍රතිසංස්කරණයන් වෙනුවෙන් පියවර ගැනීම, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය මෙන්ම එහි නියෝජිතායතන සමඟ ද අඛණ්ඩව කටයුතු කිරීම ආදි කාරණා ගැන එයින් යෝජනා කර තිබුණි.

එහි ඇති සියලූ කරුණු එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට හෝ ශ‍්‍රී ලංකාව සමග සමයෝජනා ඉදිරිපත් කළ කිසිදු රටකට වාසිදායක ඒවා නොවේ. එය ශ‍්‍රී ලංකාවේ සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ගේ මානව හිමිකම් රැුකගැනීම වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් කළ යෝජනාවකි. පෙර සිදුවූ කඩකිරීම් ගැන සොයාබැලීම, දැන් එවැනි කඩකිරීම් සිදු නොකිරීම හා අනාගතයේදී ඒවා සිදු නොවන තැනට නීතිරීති සකස් කිරීම මෙම යෝජනාවල එකම අරමුණය.

ඒ අනුව 2021 දී ශ‍්‍රී ලංකාව එම යෝජනා කොතෙක් දුරට ක‍්‍රියාත්මක කර ඇතිදැයි සොයා බලනු ඇත. සරලව කිවහොත් එහිදී සලකා බලන්නේ ශ‍්‍රී ලංකාව කෙතරම් දුරට තමන්ගේම රටේ සිටින පුරවැසියන්ගේ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කර ඇතිද කියාය. එමෙන්ම ශ‍්‍රී ලංකාව පොරොන්දු වූ පොරොන්දු කොතෙක් දුරට ඉටුකර ඇතිද කියාය.

මෙය එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය මිස එක්සත් ජාතීන්ගේ ජාත්‍යන්තර අධිකරණය නොවේ. ඒ නිසා ලංකාවේ ජාතිකවාදීන් කියන අන්දමට රටේ නායකයන් විදුලි පුටුවට දැක්කීමක් සිදු නොවනු ඇත. 2021 දී මෙවර මෙන්ම ප‍්‍රගති වාර්තාවක් ඉදිරිපත් කිරීම සිදුවනු ඇත.

එම වාර්තාව අනුව, ශ‍්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් අලූත් යෝජනාවක් සම්මත කරගැනීම ඇතැම් විට සිදුවිය හැකිය. ශ‍්‍රී ලංකාවට කිසිම යෝජනාවක් නැති නම්, මානව හිමිකම් කවුන්සිලය ශ‍්‍රී ලංකාවට යෝජනාවලියක් ඉදිරිපත් කිරීමට ඉඩ ඇත. ඒ ගැන තේරුම් ගැනීමට හියුමන් රයිට්ස් වොච් වැනි සංවිධාන ශ‍්‍රී ලංකාව පිළිබඳව නිකුත් කළ නිවේදනය තේරුම් ගැනීම වැදගත් වෙයි.

හියුමන් රයිට්ස් වොච් සංවිධානය මානව හිමිකම් කොමිසම මෙවර සැසිවාරයේදී ශ‍්‍රී ලංකාවේ ස්ථාවරය පිළිබඳව ඇල්මැරුණු ප‍්‍රතිචාරයක් දැක්වූ බවට චෝදනා කර තිබුණි. ශ‍්‍රී ලංකාව තමන්ගේ අනුග‍්‍රාහකත්වයෙන් ඉදිරිපත් කළ යෝජනා ක‍්‍රියාත්මක නොකරන්නේ නම් ශ‍්‍රී ලංකාවට ජාත්‍යන්තර වශයෙන් යුක්තිය පසිඳලීමේ ක‍්‍රියාදාමයක් ඇති කරන මෙන් එම සංවිධානය යෝජනා කර ඇත.

ඊට අමතරව විනිසුරුවරුන්ගේ ජාත්‍යන්තර කොමිසමද නිවේදනය කරමින් කියා ඇත්තේ ශ‍්‍රී ලංකාව පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර විභාගයක් පැවැත්වීම දැන් ඇති එකම විකල්පය බවය. ජාත්‍යන්තර යාන්ත‍්‍රණයක අවශ්‍යතාව මතු කළ තවත් සංවිධානයක් වන්නේ ජාත්‍යන්තර ක්ෂමා සංවිධානයය.

කෙසේ වෙතත් එක්සත් ජාතීන්්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය ‘හදිසි’ තීන්දු ගන්නා ආයතනයක් නොවේ. බොහෝවිට 2021 දී ශ‍්‍රී ලංකාව පිළිබඳ නව යෝජනාවක් සම්මත වීමේ ඉඩක් ඇත. එම යෝජනා අනුව ඇතැම් විට ජාත්‍යන්තර මට්ටමෙන් යම්කිසි ආයතන පිහිටුවීමක්ද සිදුකිරීමේ ඉඩක් ඇත.

එම කරුණු තීරණය වන්නේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ රජය ඉදිරියේදී මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කරනවාද නැද්ද යන කාරණාව මතය.

කෙසේ වෙතත් මානව හිමිකම් කවුන්සිලය අධිකරණයක් නොවේ. කිසිදු අවස්ථාවක ලංකාවේ ජාතිකවාදීන් අනුමාන කරන පරිද්දෙන් ලංකාවේ නායකයන්ට ‘ද`ඩුවම්’ කිරීමක් සිදු නොකරනු ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් මහකොමසාරිස් කාර්යාලය ඇත්තේ නායකයන්ට ද`ඩුවම් කිරීමට නොවේ. ඒ බලය ඇත්තේ එක්සත් ජාතීන්ගේ ජාත්‍යන්තර අධිකරණයටය. හේග් නුවර එහි කාර්යාලය පිහිටා ඇත. ජාත්‍යන්තර  අධිකරණයේ විමර්ශකයන් ශ‍්‍රී ලංකාව ගැන පරීක්ෂණයක් සිදුකොට එම අධිකරණය ඉදිරියේ නඩුවක් පැවරුවොත් මිස ශ‍්‍රී ලංකාවේ නායකයන්ට ද`ඩුවම් කිරීමට මානව හිමිකම් කවුන්සිලය පියවර ගැනීමක් සිදු නොවේ.

ඒ වෙනුවට මානව හිමිකම් කවුන්සිලය කරන්නේ යෝජනා හා නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමය. එම නිර්දේශ ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ශ‍්‍රී ලංකාවේ කීර්තියට විශාල බලපෑමක් වනු ඇත. ජාත්‍යන්තර සම්බන්ධතාවලදී ශ‍්‍රී ලංකාව අපකීර්තිමත් රාජ්‍යයක් වනු ඇත. ඇතැම් විට ශ‍්‍රී ලංකාවට වෙනත් රටවල් ලබාදෙන ජී.එස්.පී. ප්ලස් ආදි ආර්ථික සහන අහෝසි කරනු ඇත.

කෙසේ වෙතත් යෝජනා ක‍්‍රියාත්මක නොකිරීමෙන් සැබෑ ලෙස ද`ඩුවම් විඳීමට සිදු වන්නේ ලාංකික පුරවැසියන්ටය. පෙර මානව හිමිකම් කැඞීම් ගැන යුක්තිය ඉටු නොවීම, දැන් මානව හිමිකම් ආරක්ෂා නොකිරීම හා අනාගතයේ මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කිරීමට පසුබිම නොසැකසීම යන සියලූ කරුණු අපේ රටේ පුරවැසියන්ට අදාල කරුණුය. ඒ නිසා ජිනීවා යෝජනා යැයි කීවත්, එම යෝජනා ක‍්‍රියාත්මක නොකිරීමේ අවසාන ප‍්‍රතිඵලය භුක්ති විඳින්නට සිදුවනු ඇත්තේ අපටය.x