ඇතැම් අය බල්ලන් පාවිච්චි කරන්නේ තමන්ගේ බලය පෙන්වන්නට. ඒ වෙනුවෙන් මිල අධිකම වංශයකට උරුමකම් කියන බල්ලකු මිලට ගන්නට ඔවුන් පෙළඹෙනවා. තවත් අය බල්ලන් ඇති කරන්නේ සැබෑ ආදරයෙන්. තමන්ගේ ආදරය දිනාගන්නට සමත් බල්ලන් වංශය ඔවුන් සොයා යනවා.
බලූ වංශයක් කියන්නේ සම්පූර්ණයෙන්ම කෘත‍්‍රිම නිෂ්පාදනයක්. විවිධ ලක්ෂණ ඇති බල්ලන් වෙන් කරමින්, ඔවුන් මිශ‍්‍ර කරමින්, පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට ඒ බල්ලන්ගේ ඞී.එන්.ඒ. රැුගෙන යමින් බලූ වංශ නිර්මාණය කර ඇත්තේ මිනිසුන්මයි. වෘකයාගේ සිට නූතනම බලූ වංශ දක්වා පරිණාමනය සිදුව ඇත්තේ එහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස. ඇතැම් බලූ වංශ බැලූ බැල්මටම විකෘතියි. සොබාදහම එවැනි බලූ වංශයක් කොහොමත් නිෂ්පාදනය කරන්නේ නැහැ.
කෙසේ වෙතත් තමන් කැමති වංශයට අයත් බල්ලෙකු ගෙදර ඇති කරන්නට සිහින දකින බොහෝ අය ඉන්නවා. ඇතැම් තරුණ යුවළක් තමන් කැමති බලූ වංශය ලංකාවේ දේශගුණයට ඔරොත්තු දෙනවාදැයි සිතමින් තැවෙනවා විය හැකියි. බල්ලා ඇතිදැඩි කිරීමට අවශ්‍ය දැනුම ලබාගන්නේ කෙලෙසදැයි සිතමින් තැවෙනවා විය හැකියි.
‘අපට ඕනෑ ‘හස්කි’ බල්ලෙක්. ඒත් කොළඹ හස්කි බල්ලන් හදන්න බැහැ. උන්ට සීතල පරිසරයක් ඕනෑ.’ ලියුම්කාරියගේ මිතුරන් වන තරුණ යුවළක් එසේ කියමින් තැවෙනවා.
ලෝකය පුරාවට බල්ලන් ඇති කිරීමේ පුරුදු කාලයෙන් කාලයට වෙනස් වෙනවා. ඇතැම් බල්ලන් වර්ග වේගයෙන් වර්ධනය වෙනවා. තවත් වර්ග වේගයෙන් අඩු වෙනවා. ලංකාවේ බල්ලන් ඇති කිරීමේ පුරුදු වෙනස් ආකාරය නිල දත්ත මත කියන්නට බැහැ.
එක් කාරණයක් අපට පොදු දැනුම මත කියන්නට පුළුවන්. වසර ගණනාවකට පෙර බල්ලන් සැලකුවේ නිවෙස්වල සිටින තිරිසන් සතුන් වර්ගයක් ලෙස. කූඩුවක් තනා, දම්වැලකින් බැඳ බල්ලන් හැදුවා. බල්ලාට ‘සතෙක්’ ලෙස සැලකුවා. එහෙත් දැන් බල්ලන් පවුලේ සාමාජිකයන් ලෙස සලකනවා. මනුෂ්‍යයන්ට වඩා පහත් කොට කතාකරන වචන පාවිච්චි කරන්නේත් නැහැ. ‘දරුවෙක්’ ලෙස සුරතල් බල්ලෙකුට පිළිගැනීම ලැබෙනවා. නිවසින් පිට කූඩුවක වෙනුවට බල්ලෙක් ජීවත් වෙන්නේ නිවස තුළ.
විවිධ වංශවලට අයත් බල්ලන්ට ලංකාවේ බලූ පේ‍්‍රමීන් වෙනස් වූ හැටි කතාකරන්න වටිනවා. අප ඒ සඳහා උත්සාහයක් ගත්තා.
අප මූලික වශයෙන් මේ සටහනට පාදක කරගත්තේ වසර ගණනාවක් තිස්සේ බල්ලන් ඇතුළු සුරතල් සතුන්ට ප‍්‍රතිකාර කරන පශු වෛද්‍ය සෙනරත් කරුණානායක දැක්වූ අදහස්. වෛද්‍ය කරුණානායකට වසර ගණනාවක් තිස්සේ බල්ලන් ඇති කිරීමේ පුරුදු ගැන අත්දැකීම් තිබෙනවා. ඊට අමතරව බල්ලන් අලෙවි කරන ආයතනවල බල්ලන් අලෙවි කිරීම පිළිබඳ දැන්වීම්, බල්ලන් ක්‍රොස් කිරීම හෙවත් මුහුන් කිරීම සඳහා පළකරන දැන්වීම්, බල්ලන් අලෙවි කරන අයගේ අත්දැකීම් අප මෙයට පාදක කරගත්තා.
පළමුවෙන්ම අවබෝධ කරගන්නට ඕනෑ වසර ගණනාවකට පෙර බල්ලන් ඇති කිරීමට වඩා අද බල්ලන් ඇති කිරීමේ සංස්කෘතිය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වී ඇති බව. අනෙක් අතට ඉන්දියාව වැනි රටවල්වල ප‍්‍රාදේශීය බල්ලන්ගේ වංශ ඇතත්, ලංකාවේ එවැනි ප‍්‍රාදේශීය බලූ වංශ නැති බව. ඒ වෙනුවට ලංකාවේ ඉන්නේ විදේශ රටවල නිර්මාණය කරන ලද බලූ වංශ.
වසර ගණනාවකට පෙර ගෙවල්වල බොහෝ සිට ඇත්තේ පොමනේරියන් හා ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් යන වර්ගවලට අයත් බල්ලන්. ඉහළ ධනවතුන් ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් හෙවත් ඇල්සේෂන් බල්ලන් ඇති කළා. බොහෝ අය දැන සිටි හොඳම බල්ලන් වර්ගය ඇල්සේෂන් බල්ලා. එහෙත් කාලය ගෙවී යන විට බලූ රසිකයන් වෙනත් බල්ලන් වර්ගවලට වැඩි කැමැත්තක් දැක්වුවා.
ජර්මන් ෂෙපර්ඞ්ලා අතිශය බුද්ධිමත් බලූ වර්ගයක්. ඒ නිසාම පුහුණු කිරීම පහසුයි. වේගවත්, ශක්තිමත් බලූ වර්ගයක් නිසා ඔවුන් ලෙහෙසියෙන් පුහුණු කොට ආරක්ෂක අංශ ආදියෙහි කටයුතු සඳහා යොදාගන්න පුළුවන්. අදටත් මේ බුද්ධිමත් බලූ වර්ගයට ආදරය කරන රසිකයන් ඕනෑ තරම්. රුපියල් 25,000කට වැඩි මිලකට ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් බල්ලෙකු මිලදී ගත හැකියි.
තමන් ළඟ සිටින බල්ලා නිතර දකින්නට නොලැබෙන බලූ වංශයක් නම්, හිමිකරුවන් එයට කැමතියි. ඒ නිසා ජනප‍්‍රිය බල්ලන් වර්ගය වෙනුවට වෙනත් වර්ගයක් නැගී ඒම දකින්නට පුළුවන් තත්වයක්. ඒ ඒ බලූ වංශයට ආවේණික ලක්ෂණත් වෙනස් වෙනවා. එහෙත් අලූත් බලූ වර්ගයට අදාළ දැනුම ලබාගැනීම අද අමාරු නැහැ. අන්තර්ජාලයෙන් ඕනෑ දෙයක් දැනගත හැකියි. වෛද්‍ය කරුණානායක කියන්නේ ඇතැම් බලූ හිමිකරුවන් තමන්ට පවා බල්ලන් ගැන අලූත් කරුණු උගන්වන බව.
බල්ලන් වර්ගයක් මොන තරම් මිනිසුන්ට කීකරුද, ඒ බලූ වර්ගයේ සෞඛ්‍ය තත්වය කෙලෙසද, කෙබඳු දේශගුණයකට ඔරොත්තු දෙනවාද, සාමාන්‍යයෙන් කෙතරම් කාලයක් ජීවත් වෙනවාද, දරුවන් සමග ගනුදෙනුව කෙබඳුද වැනි කාරණා රැුසක් ගැන සොයාබැලීම වැදගත්. නව ලෝකයේ සැලකිල්ලට ගත යුතු තවත් කාරණාවක් වන්නේ කුඩා ඉඩක ජීවත්වෙන්නට බල්ලාට හැකිද යන්න.
ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් බල්ලන් වැඩි වන විට තවත් පිරිසක් රොට්වයලර් බල්ලන් වෙත යොමු වුණා. එහෙත් ඇතැම් අය අදටත් ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් බල්ලන්ගේ ඉහළ ගතිගුණවලට කැමැත්තක් දක්වනවා. රොට්වයලර් බල්ලන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව වසර 9ක් පමණ. ඔවුන් ශක්තිමත් බලූ වර්ගයක්. එමෙන්ම ස්වාමියාට කීකරුයි. අනවශ්‍ය ලෙස හිංසාකාරී නැහැ. අද රොට්වයලර් බල්ලෙක් රුපියල් 50,000ක පමණ මිලකට සොයාගත හැකියි.
වසර ගණනාවක් තිස්සේ පැවති රොට්වයලර් බල්ලන්ගේ වර්ධනය ටිකෙන් ටික අඩු වන විට මෑත කාලීන බලූ රසිකයන් වැඩි කැමැත්තක් දක්වන්නේ පිට්බුල් බල්ලන්ට බව වෛද්‍ය කරුණානායක පෙන්වනවා. අන්තර්ජාලයේ පවා පිට්බුල් බල්ලන් අලෙවි කිරීම හා මිශ‍්‍ර කිරීම සඳහා වැඩි වැඩියෙන් දැන්වීම් පළකරන බව දකින්න පුළුවන්.
පිට්බුල් බල්ලා ඇමෙරිකානු නිෂ්පාදනයක්. එංගලන්තයේ බිහිකළ බුල්ඩෝග් වර්ගයට යම්කිසි සමානකමක් දක්වනවා. එහෙත් පිට්බුල් බල්ලා ඊට වඩා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කෘත‍්‍රිම පෙනුමක් ඇති බලූ වර්ගයක්. විශාල හිසක් තිබෙනවා.
‘ළඟදි පිට් බුල් බල්ලන්ගේ ප‍්‍රදර්ශනයක් තිබුණා. එතැනට පිට්බුල් බල්ලන් 150ක් විතර ගෙනල්ලා තිබුණා.’ වෛද්‍ය කරුණානායක පැහැදිලි කළා.
පිට්බුල් බල්ලාගේ හිස විශාලයි. බාහු අතිශය ශක්තිමත්. මේ බල්ලන් මිනිසුන්ට මරණීය තුවාල කිරීම සඳහා පුරුදු කළ හැකියි. දෙවැනි තට්ටුවක ජනේලයක් දක්වා උඩ පැනීමට හුරු කළ හැකියි. තුවක්කුවක් හඳුනාගෙන, ක්ෂණයෙන් තුවක්කුව ඇති අත සම්පූර්ණයෙන්ම ගැලවෙන තරම් සැපීමට පුරුදු කළ හැකියි. ඒ සියලූ පුහුණුව ලැබූ පසුව ස්වාමියාගේ අත දරුවා ළඟ වුව පිට්බුල් බල්ලෙකු විශ්වාසයෙන් තැබිය හැකියි. ඇමෙරිකාවේ ඉහළම ධනවතුන් තමන්ගේ දැවැන්ත වතුවල ආරක්ෂාවට පුහුණු කළ පිට්බුල් බල්ලන් පාවිච්චි කරනවා. ලංකාවේදී පිට්බුල් බල්ලෙක් රුපියල් ලක්ෂයකට පමණ මිලට ගත හැකියි.
එහෙත් තවමත් පිට්බුල් බල්ලන් ලංකාවට විදෙස් රටවලින් ගෙන්වන අය ඉන්නවා. ලක්ෂ ගණනාවක් ඒ සඳහා වියදම් කරන අය ඉන්නවා.
ලංකාවේ බලූ වංශ ගැන කතා කරන විට බල්ලන් ආනයනය ගැනත් අමතක කළ නොහැකියි. දැන් ඔබ කැමති ඕනෑම බලූ වර්ගයක් ආනයනය කළ හැකියි. ඒ සඳහා මිල ගෙවන්නට සූදානම් නම් අවැසි වන්නේ එපමණයි.
අනෙක් අතට අප කලින් සඳහන් කළ පිට්බුල් බල්ලන්ට ආවේණික භයානක ගතිලක්ෂණ නොමැති, පිට්බුල් බල්ලන් පවා සොයාගත හැකියි.
ඉහත කී හැම යුගයකම එක සේ ජනප‍්‍රියව සිටි අනෙක් බලූ වර්ගය වන්නේ ලැබ්රෝඩර්. අතිශය ක‍්‍රීඩාශීලී සහ බුද්ධිමත් බලූ වර්ගයක් ලෙස ලැබ්රෝඩර්ලා ප‍්‍රකටයි. ඔවුන් දවස පුරාම ක‍්‍රීඩා කරන්නට හැකි තරම් ජව සම්පන්න බල්ලන් වංශයක් වන නිසා බොහෝ අය ලැබ්රෝඩර් බල්ලන් සොයනවා.
මීට පෙර ලංකාවේ ජනප‍්‍රියව සිටි, එහෙත් දැන් අඩු වී ඇති බල්ලන් වර්ග ලෙස ඩැල්මේෂන් හා ගේ‍්‍රට් ඬේන් බල්ලන් සැලකිය හැකියි. මේ බල්ලන් වර්ග දෙකම අතිශය දැවැන්තයි. ඩැල්මේෂන් බල්ලන් සුදු පැහැතියි. සිරුරේ කළු තිත් තියෙනවා. ලංකාවේ ඩැල්මේෂන් බල්ලන්ට මුත‍්‍රා පද්ධතියේ අසනීපයක් පවා තිබුණු බවත් ඔවුන්ගේ අඩු වීමට හේතු අතර කියනවා. වෙනත් බල්ලන් සමග ඔවුන් මිශ‍්‍ර වී ගොසින්.
කොකේසියන් ෂෙපර්ඞ් බල්ලන් අඩුව ගොස් අද සොයාගන්නට නැති බලූ වර්ගයක්. සෙන් බර්නාඞ් තවත් එවැනි බලූ වර්ගයක්.
ජනප‍්‍රිය වංශයකට අයත් බල්ලෙකු සොයාගැනීමේදී වාසි ගණනාවක් තිබෙනවා. සාපේක්ෂව අඩු මිලකට සොයාගත හැකි වීම, සොයාගැනීම පහසු වීම, මිශ‍්‍ර කිරීමේ පහසුව ආදි වාසි තියෙනවා. දුර්ලභ බලූ වංශයක් සොයාගැනීම මඳක් අසීරුයි. වැඩි මිලක් ගෙවන්නට සිදුවේවි. එහෙත් ඕනෑ බාධකයක් ජයගෙන තමන් කැමති බලූ වර්ගය ඇති කරන්න පුළුවන්.
උදාහරණයක් ලෙස කාර්ය බහුලත්වය තමන් කැමති බල්ලා ඇති කරන්නට බාධාවක් වේදැයි ඇතැමුන් කල්පනා කරනවා. එහෙත් වෛද්‍ය කරුණානායක කියන්නේ කාර්යබහුල අයට වුව නිසි වෙලාවට නිසි පියවර ගනිමින් බල්ලෙකු ඇති කළ හැකි බව.
වසර ගණනාවකට පෙර බල්ලන් ඇති කිරීම බලය පෙන්වන සාධකයක්ව තිබුණා. එහෙත් අද සාමාන්‍ය මධ්‍යම පාන්තික පවුලක් පවා බල්ලෙක් මිලදී ගන්නට රුපියල් ලක්ෂයක් වුව වියදම් කරන්නට සූදානම් බව ඔහු අත්දැකීමෙන් කියනවා. එමෙන්ම කාර්යබහුල අය පවා බල්ලන් ඇති කරනවා.
අනෙක් බිය වන්නේ තමන් කැමති බල්ලන් වර්ගය කොළඹ දේශගුණයට ගැළපේද යන්න. අප මුලින්ම කී උදාහරණය වන්නේ හස්කි බල්ලන් කොළඹ ඇතිදැඩි කළ හැකිද යන්නයි. හස්කි වැනි දිගැති ලොම්වලට හිමිකම් කියන බලූ වංශ කොළඹ ඝර්ම කලාපීය පරිසරයට නොගැළපෙන බව විශ්වාස කරනවා.
‘හස්කියෙක්ව හොයාගන්න පුළුවන් නම් කොළඹ වුණත් ඇති කරන්න පුළුවන්. ලොම් දිග වෙනත් බලූ වර්ගයක් වුණත් එහෙමයි. තවම කොළඹ හස්කි රැුල්ලක් නැති නිසා හොයාගන්න ටිකක් අමාරුයි. ඒක තමයි එකම අභියෝගය. සීතල දේශගුණයට කැමති බල්ලෙකු හදන්න ක‍්‍රම ගොඩක් තියෙනවා. රස්නය වැඩි කාලයට දවල්ට ‘කූල් වතුර’ දෙන්න පුළුවන්. නිතර නාවන්න පුළුවන්. ඕනෑ නම් ඒසී දාන්න පුළුවන්. ඒසී නැතත් නිතර ෆෑන් දාන්න පුළුවන්. ගෙදර සිසිල් පරිසරයක් ඇති කරන්න පුළුවන්. රස්නය වැඩි කාලයට ලොම් අඩු කරන්න පුළුවන්.’
ඇත්තෙන්ම තමන් කැමති බලූ වංශය තමන් කැමති ප‍්‍රදේශයේ ඇතිදැඩි කරන්නේ කෙසේදැයි දැනගැනීමට උපදෙස් ඕනෑ තරම් අන්තර්ජාලයේ තියෙනවා.
‘දැන් අපිට තියෙන්නේ ලෙඩක් හැදුණොත් බෙහෙත් ටික දීලා, පොඩි උපදෙස් ටිකක් දෙන්න විතරයි.’ වෛද්‍ය කරුණානායක කියනවා.
මේ බොහෝ බලූ වර්ග කෘත‍්‍රිමයි. ඒ නිසා ඔවුන්ට අවශ්‍ය සෞඛ්‍ය පහසුකම් සැපයීම ගැන හිමිකරුවෙක් සැලකිලිමත් විය යුතුයි. දැන් ඕනෑ තරම් සුරතල් සතුන්ට සෞඛ්‍ය පහසුකම් සපයන ආයතන තිබෙනවා.
එහෙත් ලංකාවේ හදන්නට බැරි බලූ වංශයක් නැහැ. වෛද්‍ය කරුණානායක කියන්නේ මුල් කාලයේ ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් බල්ලන් පවා ලංකාවේ ඇතිදැඩි කරන්නට අසීරු වූ බව. ජර්මන් ෂෙපර්ඞ් බල්ලන්ටත් දිගැති ලොම් තිබෙනවා. එහෙත් පරම්පරාවක් දෙකක් ගත වනවිට ඒ බල්ලන් දේශගුණයට හුරු වෙනවා. මේ වන විට හස්කි, පිට්බුල් වැනි බලූ වර්ග ලංකාවට වැඩි වැඩියෙන් පැමිණෙද්දී ඒ බල්ලන් ලංකාවේ තත්වයට හුරු වේවි.
ඒ නිසා තමන් සිහින දකින ඕනෑම වංශයකට අයත් බල්ලෙකු ඇතිදැඩි කිරීම අසීරු නැහැ. ඕනෑ සිහිනයක් දකින්න පුළුවන්.x
