කරුණු සහ දේවල් පිළිබඳව ඔබත්, මාත්, අනෙකාත් වෙන් වෙන්ව දරන අදහස් එකිනෙකට සමාන නොවේ. යම් සිදුවීමක් හෝ කාරණාවක් පිළිබඳ අර්ථ දැක්වීම් ද පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වේ. යමක් ගැන යමෙකුගේ මතය උපදින්නේ ඔහුගේ දැනුම සහ ස්වභාවය, ජීවන පසුබිම සහ අත්දැකීම්, දෘෂ්ටිය සහ අවශ්‍යතා යනාදිය තුළින් යැයි කිව හැකි ය. එවන් වෙනස් මතවාදයන් සර්ව සාධාරණත්වයේ හෝ පරම සත්‍යයේ සීමා රේඛාවන් මත වැටී අත්‍යන්තයෙන් ම සමපාත වන්නේ නැති බව අපට පිළිගැනීමට සිදු වේ. මේ ධර්මතාව සැබෑ සමාජ දේශපාලන කරළිය මතින් නිබඳව ම පිළිබිඹු වන්නක් වන අතර එය ඕනෑ ම කාලයකදී ගැඹුරින් සලකා බැලිය හැකි කාලීන තේමාවකැයි ද සිතේ. විවිධ තලවල මිනිසුන්ගේ මෙකී දෘෂ්ටිමය වෙනස අතිශය සියුම් ලෙස නිරූපණය කළ සම්භාව්‍ය රූප කාර්යයක් කෙටි අකුරු හුයක අමුණා ගන්නට මා අද තැත් කරන්නේ එබැවිනි.
නවසිය පනහ දශකයේ ඇමරිකානු සමාජ සංස්ථාව සහ යුක්තිය පසිඳලීමේ ව්‍යුහය නිරූපනය කළ 12 Angry Men නමැති ටෙලි නළුව නිර්මාණය කරනුයේ ඇමරිකානු ලේඛක Reginald Rose විසිනි. විවිධ රටවල විවිධ භාෂාවන්ගෙන් යළි යළිත් නිර්මාණය වූ මෙම අධිකරණ ශාලා රංගය ^Courtroom Drama& 1957 දී § Sidney Lumet එනමින් ම කළ සිනමා කෘතිය ඔස්සේ ඉහළ ඇගයීමකට හා ජනප‍්‍රියත්වයකට ලක් විය. Debbie Hershey විසින් අධ්‍යක්ෂණය කළ 12 Angry Men වේදිකා නාට්‍යය ද, Lumetගේ චිත‍්‍රපටය ද නැරඹීමේ අවස්ථාව ලද මම ගැඹුරු කලාවේ හිත තෙරපන ග‍්‍රහණය අත්වින්දෙමි. ඕනෑ ම රටක සමාජ ව්‍යුහය ක‍්‍රියාත්මක වන අයුරත්, නිගමනයන්ට එළඹීමේ කාර්යයේ ඇති සංකීර්ණ බවත්, කලා නිර්මාණයක් තුළින් විවරණය කළ හැකි නම් සමාජ සංවර්ධනාත්මක කාර්යයක් වනු ඇත. 12 Angry Men රංග කාර්යය මෙරට තථ්‍ය ස්වභාවයන් සමග ටක්කෙට ම නොපෑහිය හැකි නමුත් අතුල පතිරණ ඇතුළු දක්ෂ නාට්‍යවේදීන් පිරිසක් විසින් එහි පරිවර්තනයක් සිංහල වේදිකාවට ද රැගෙන විත් තිබීම සතුටට කරුණක් වනුයේ එබැවිනි.
12 ්බටරහ ඵැබහි කතා ඇරඹුම මෙසේ ය. පිහියකින් ඇන සිය පියා ඝාතනය කළ බවට දහ අට හැවිරිදි තරුණයෙකුට චෝදනා එල්ල වෙයි. සමාජයේ විවිධ ස්ථර නියෝජනය කරන දොළොස් දෙනෙකුගෙන් සැදුම් ලත් ජූරියට විනිසුරුගේ උපදෙස් ලැබෙනුයේ ඔහු වරදකරු ද? නිවැරදිකරු ද? යන්න ඒකමතික තීරණයකින් දැනුම් දෙන ලෙස ය. වරදකරු වුවහොත් තරුණයාට මරණ දඬුවම පැනවෙනු ඇත. ජූරියේ පළමු ඡුන්ද විමසීමේදී එකොළොස් දෙනෙකු ම ඔහු වරදකරු බව කියා සිටින අතර අටවෙනි ජූරි සභිකයා පමණක් ඊට එරෙහි වෙයි.
”වැරදිකාරයා බවට ඡුන්ද එකොළහක් ම ලැබිලා ඉවරයි. මේ ගැන කතා කරන්නෙ නැතුව, නිකම් ම අත උස්සලා මේ තරුණයාව මැරෙන්ඩ අරින එක ලේසි නෑ. මේක ජීවිතයක් සම්බන්ධ කාරණයක්”
මෙතැන් පටන් රංගය පුරා ජූරි සභිකයන්ගේ සංවාදය විහිද යන්නේ තරුණයා විසින් මිනීමැරුම සිදු කළේ දයන කරුණ සියලූ සාක්ෂි සහ අවස්ථාපිත සම්බන්ධයන් යටතේ විමසා බැලීමට ය. එහිදී නාට්‍යොචිත උත්ප‍්‍රාසය සහ චරිත ඝට්ඨනය විශිෂ්ට අයුරින් අන්තර්ගත කර ඇත්තේ ප‍්‍රශස්ත ආකාරයේ අවස්ථා නිරූපණයකින් බව කිව යුතු ය. කිසිදු විටෙක ජූරි සභිකයන්ගේ නම් හෝ විස්තර ඉදිරිපත් නොකෙරෙන්නේ පේ‍්‍රක්ෂකයාට ඔවුන්ගේ පසුබිම් පුවත් සහ චරිත ස්වභාවයන් රඟපෑම් තුළින් ම තම තම නැණ පරිද්දෙන් වටහා ගැනීමේ දුර්ලභ ඉඩ ප‍්‍රස්ථාව ඉතිරි කරමිනි. ඒ අනුව පිටපතේ පටන් ම ජූරි සභිකයන් හඳුන්වා ඇත්තේ එක, දෙක, තුන, හතර,…. ආදි වශයෙනි. පාත‍්‍ර වර්ගයා එකිනෙකාට වෙනස් චරිත ලක්ෂණ දරන්නන් වීම තුළින් සමාජයේ පුද්ගල චරිතවල විවිධත්වයන් සහ පරස්පරතාවන් පිළිබඳ තියුණු පැතිකඩක් හරවා පෙන්වීමට නිර්මාණකරුවා සමත් වී ඇත. යම් ප‍්‍රස්තුතයකට අදාළ කරුණු, ඒවා ගෙන හැර පාන්නන්ගේ සිතිවිලි සහ හැසිරීම් අනුව වෙනස් වන ආකාරය නාටකය තුළ මෙන් ම සිනමා කෘතිය තුළත් විවරණය කර ඇත්තේ ආකර්ෂණීය අයුරිනි. රෙජිනල්ඞ් රොස් එය සිය පෙළෙහි ලියන්නේ මෙලෙසිනි.
”කරුණු, ඒවා ඉදිරිපත් කරන පුද්ගලයන්ගේ පෞරුෂයන්ගෙන් වර්ණ ගැන්වෙනවා.”
සාක්ෂි සහ සිද්ධි සමාලෝචනය කෙරෙමින් පැයකුත් අඩක් පමණ තිස්සේ රංගය ඇදී යත් ම ජූරි සභාවේ පොදු මතය උඩු යටිකුරු වන ආකාරය ඉතා ම තාර්කික ලෙස පියවරෙන් පියවර නිරූපණය වේ. විචාරකයෙකුට හෝ රසිකයෙකුට මේ අදියර පිළිබඳ ප‍්‍රසාදජනක නිරීක්ෂණයන් රැසක් තිබෙනු ඇත. මේ කලා කෘතිය පිළිබඳ මගේ විඳීම් එලෙස ම ඉදිරිපත් කිරීමට වුව ද අති විශාල වචන ප‍්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වෙතියි හැෙඟ්. එසේ හෙයින් එක් කුඩා නිදසුනකට සිමා වෙමින් සටහන හමාර කරමි.
පියාගේ මරණය සම්බන්ධව ලැබෙන ප‍්‍රධාන සාක්ෂියක් වන මහලූ මිනිසාගේ ප‍්‍රකාශය අවිශ්වාස කටයුතු එකක් බවට නොම්මර නවය විසින් තර්ක කරන ආකාරය මෙහිදී තෝරා ගනිමි. සමාජයෙන් පිළිගැනීමක් ලබාගැනීම උදෙසා පමණක් ඕනෑ ම ව්‍යාජයක් මවා පෑමට රිසි සංකීර්ණ මනුෂ්‍යාත්මයන් එදිනෙදා දිවි පවත් තුළින් අපට හමු වේ. ඔව්! එයත් වටහා ගැනීමට අසීරු පෘථග්ජන මිනිස් හැසිරීමකි. මහලූ මිනිසා සාක්ෂි දෙනුයේ එවන් අරමුණකින් බව ”නවය මහතා” පවසයි. ඉතින් එය විය හැකි ද නොවිය හැකි ද නොවේ යැයි පේ‍්‍රක්ෂකාගාරයේ සිටින මට සිතේ.
”…..මේ නිස්සද්ද, බියගුළු, වැදගැම්මකට නැති නාකි මනුස්සයා… ජීවිතේට ම කිසිවක් නොලබපු… කවදාවත් පිළිගැනීමකට ලක් නොවුණු මනුස්සයා…. (ආ! දැන් නම් මිනිහගෙ නම පත්තරවලත් වැටිලා*….කවුරුවත් මිනිහව දන්නේ නෑ. කවුරුවත් මිනිහ කියන දේවල් පිළිගන්නෙ නෑ.. අවුරුදු හැත්තෑ පහක් ගිහිල්ලත් කිසිම කෙනෙක් උන්නැහැගෙන් උපදේසයක් ගන්නෙ නෑ. මේක හරිම ශෝකජනක තත්ත්වයක්.. නිකම් ම නිකමෙක් වෙන එක! මේ වගේ මිනිහෙකුට පිළිගැනීමක් ඕන වෙනවා…තමන්ගෙ හඬට කවුරු හරි සවන් දෙනවා දකින්ඩ… එක ම එක පාරක් තමන්ගෙ කීමක් උපුටා ගන්නවා අහන්ඩ ඕන වෙනවා…මේක හරි ම වැදගත්…….”x
x ලක්ශාන්ත අතුකෝරල
