ශ‍්‍රී ලංකාව ඉවත් වන බව කිව්වත් මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ යෝජනාව ඉදිරියට
පසුගිය 25 වන සඳුදා සිරස ටී වී හි සහෝදර නාලිකාව වන ටී වී වන් හි ‘ෆෙස් ද නේෂන්‘ දේශපාලන සංවාදය සඳහා සහභාගි වීමට අවස්ථාවක් මේ ලියුම්කරුට ලැබිණි. මාතෘකාව එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 30/1, 34/1 සහ 40/1 යෝජනාවන්හි සම අනුග‍්‍රාහකත්වයෙන් ඉවත්වීමට ශ‍්‍රී ලංකාව ගෙන ඇති තීරණය යි. සාකච්ඡුා මණ්ඩපයේ සෙසු සාමාජිකයන් වූයේ ඉංග‍්‍රීසි සහ සිංහල දෙබසින්ම ලියන ප‍්‍රවීණ මාධ්‍යවේදීන් දෙපළක් වන මාලින්ද සෙනෙවිරත්න සහ ෂමීන්ද්‍ර ෆර්ඩිනැන්ඩු ය.
මෙහිදී පළමු ප‍්‍රශ්නය වශයෙන් ලියුම්කරුගෙන් විමසන ලද්දේ මෙම යෝජනාවේ සම අනුග‍්‍රාහකත්වයෙන් ඉවත්වීමට ආණ්ඩුව විසින් ගත් තීරණය විසින් කම්පනයක් ඇති කළාද යන්න යි, මෙවන් තීරණයකට එළැඹෙන ලද්දේ යුද හමුදාපති සහ ආරක්ෂක මාණ්ඩලික ප‍්‍රධානී ලූතිනන් ජනරාල් ෂවේන්ද්‍ර සිල්වා වෙත ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් සංචාරක තහනමක් පැනවීම කෙරෙහි ප‍්‍රතිචාරයක් ලෙස බවට අග‍්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ ප‍්‍රකාශ කොට තිබිණි. ලංකා ආණ්ඩුවේ මෙම ප‍්‍රතිචාරය පුදුමයට කරුණක් නොවන බව ලියුම්කරුගේ ස්ථාවරය විය.
2015 සැප්තැම්බර් මාසයේදී එවකට විදේශ අමාත්‍ය මංගල සමරවීර විසින් කරන ලද්දේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ ප‍්‍රතිසන්ධානය, වගවීම සහ මානව හිමිකම් පිළිබඳව ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ප‍්‍රමුඛ රාජ්‍යයන් සමූහයක් විසින් ශ‍්‍රී ලංකාවේ එකඟතාව නොමැතිව ආරම්භ කර ගමන් කරමින් තිබූ ක‍්‍රියාවලියකට සාධනීය ලෙස මැදිහත් වීමයි. එනම්, ඒ වන විටත් ගමන් කරමින් තිබූ බසයකට ගොඩ වීමයි. එවැනි තීරණයක් සඳහා එම ආණ්ඩුවට ජනවරමක් ලැබී තිබිණි. පළමුව 2015 ජනවාරි 08 ජනාධිපතිවරණයෙනි; දෙවනුව 2015 අගෝස්තු 17 පාර්ලිමේන්තු ඡුන්ද විමසීමෙනි. ආණ්ඩුව පිහිටුවන ලද්දේ ප‍්‍රධාන විපක්ෂ කණ්ඩායම වූ එක්සත් ජනතා නිදහස් සන්ධානයේ ප‍්‍රධාන පක්ෂය වන ශ‍්‍රී ලංකා නිද්හස් පක්ෂයද එකතු කරගනිමිනි. එම විපක්ෂ කණ්ඩායමේ නායකත්වය දරන ලද්දේ ජනාධිපති සහ ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රධානියාද වූ මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන යි. විපක්ෂයේ මී ළඟට විශාල කණ්ඩායම හෙවත් පසුව නිල විපක්ෂය බවට පත්වූ දෙමළ ජාතික සන්ධානය ද මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා ලෙස පත් කර ගැනීමේ ක‍්‍රියාවලියේදී සක‍්‍රිය භූමිකාවක් ඉටු කරන ලද අතර, නව රජයේ මැදිහත්වීමෙන් ජාතික ප‍්‍රතිසන්ධානයක් ඇති කර ගැනීම කෙරෙහි බලාපොරොත්තු සහගත විය. මේ අනුව විදේශ අමාත්‍යවරයා ජිනීවා මානව හිමිකම් කවුන්සිලය වෙත යන්නේ රට තුළ දේශපාලන වශයෙන් පොදු සම්මුතියක් මගින් බලගැන්වී ය.
මෙයට අමතරව සැලකිය යුතු තවත් වැදගත් සාධකයක්ද පැවතුණි. ඒ නම් රට තුළ පැවැති ප්රජාතන්ත්රවාදය පිළිබඳ හිඟය හෙවත් පරතරය පියවීම අරමුණු කර ගත් 19 වන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ජනාධිපතිවරයා බලයට පත්වී මාස හතරක් තුළ දී පාර්ලිමේන්තුව විසින් ඒකමතිකව සම්මත කර ගැනීමයි. මේ සංශෝධනය මගින් විධායක ජනාධිපතිවරයා සතුව තිබූ අසීමිත බලය නීතියේ පාලනයට යටත් කොට තිබූ අතර ව්‍යවස්ථාදායකයෙහි සහ අධිකරණයෙහි ස්වාධීනත්වය තහවුරු කොට තිබිණි. මෙයද රට තුළ ගුණාත්මක වෙනසක් සිදුව ඇති බවට ජාතීන්ගේ ප‍්‍රජාව වෙත සන්නිවේදනය කළ හැකි දර්ශකයක් විය.
කෙසේ වුවද නව රජය සහ එහි නියෝජිතයා ලෙස මංගල සමරවීර ඇතුළු වන්නේ වසර පහක් තිස්සේ ජාත්‍යන්තර වේදිකාව මත රඟ දක්වමින් පැවතුණු නාටකයකටය. මෙම නාටකයේ පිටපත අනුව එහි ශ‍්‍රී ලංකාවට රඟපෑමට නියමව තිබුණේ තම රට තුළ ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් නීති සහ මානවාදී නීති කඩකිරීමක් සිදුව තිබියදී, ඒ ගැන වගකිවයුත්තන් කවුරුන්දැයි යන්න පිළිබඳව සොයා බැලීමට කිසිදු උනන්දුවක් නොදක්වා වහසි බස් කියන චරිතයකි. මේ නාටකයේ ශ‍්‍රී ලංකාවට ලැබී තිබුණේ දුෂ්ටයාගේ චරිතය වුවත්, නාට්‍යය රඟ දැක්වෙන්නේ ඉංග‍්‍රීසි භෂාවෙන් බැවින් ලංකාවේ පේ‍්‍රක්ෂකයන්ගේ තේරුම් ගැනීම පිණිස සිංහල බසින් හඬ කවා තිබූ බැවින් සිංහල පේ‍්‍රක්ෂකයන්ට පෙනුණේ ශ‍්‍රී ලංකාව වීරයාගේ චරිතයට රඟපාමින් සිටින බවය. එය හඬ කැවීම් ශිල්පීන්ගේ දක්ෂකමකි.
නාටකය ආරම්භ වූයේ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ එවකට සිටි මහ ලේකම් බෑන් කී මූන් 2009 මැයි මාසයේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ සංචාරය කිරීමත් සමඟය. යුද්ධය අවසන්වූ වහාම ශ‍්‍රී ලංකාවේ ආරාධනයෙන් මෙහි පැමිණි මහ ලේකම්වරයා එවකට ශ‍්‍රී ලංකාවේ ජනාධිපතිි වූ, වර්තමාන අග‍්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ සමග ඒකාබද්ධ ප‍්‍රකාශයක් නිකුත් කළේය. එම ප‍්‍රකාශය මගින් කරුණු තුනක් අවධාරණය කරන ලදි.
- යුද්ධයේ අවසන් අදියර තුළ සිදුවූ බවට චෝදනා කෙරෙන ජාත්‍යන්තර මානවවාදී නීති සහ මානව හිමිකම් නීති කඩවීම පිළිබඳව සොයා බලා වගවීම සහතික කිරීම.
- යුද ගැටුම නිසා අවතැන්වූවන් තම ගම් බිම්වල නැවත පදිංචි කිරීම.
- යුද ගැටුමට පාදක වූ හේතු සඳහා දේශපාලන විසඳුමක් ලබා දීම.
මේ සම්බන්ධව වගකීම ඇත්තේ ස්වෛරී රාජ්‍යයක් වූ ශ‍්‍රී ලංකාවේ රජයටය. එහෙත්, දශක තුනක් තිස්සේ දිග් ගැසුණු සිවිල් යුදමය තත්ත්වයක් යටතෙ ජීවත් වූ ප‍්‍රජාවක්, යුද්ධය අවසන් වූවද, තම රටේ රජය විසින් තම ආරක්ෂාව සහතික කරනු ඇතැයි පිළිනොගන්නා තත්ත්වයක් තුළ මෙම විසඳුම් ක‍්‍රියාවලිය සාර්ථක කරගැනීමට නම් ඒ සඳහා කිසියම් ඇපකරුවෙකු අවශ්‍ය විය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය මැදිහත්වන්නේ එම හිස්තැනටය. එමගින් බලාපොරොත්තු වූයේ ශ‍්‍රී ලංකාව විසින් ඉදිරිපත් කරන විසඳුම් ක‍්‍රියාවලිය වින්දිතයන්ගේද පිළිගැනීමට ලක් වන සාධාරණ, අපක්ෂපාතී සහ වාස්තවික එකක් වන බවට වග බලා ගැනීමයි. ”අපි හෙමිහිට පස්සේ බලමු” න්‍යාය අනුව කටයුතු කළ ශ‍්‍රී ලංකා රජය මේ සම්බන්ධයෙන් උගත් පාඩම් සහ ප‍්‍රතිසන්ධාන කොමිසන් සභාව සම්පූර්ණ දේශීය යාන්ත‍්‍රණයක් ලෙස පත් කළ අතර, එයට ජාත්‍යන්තර පිළිගැනීමක් ලැබුණා නම් ඒ මඳ වශයෙනි. ඒ අතර එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ ලේකම්වරයා මේ සම්බන්ධව තමන්ට උපදෙස් දෙනු වස් ඉන්දුනීසියාවේ හිටපු නීතිපති මර්සුකී දරුස්මාන්ගේ ප‍්‍රධානත්වයෙන් යස්මින් සූකා සහ ස්ටීවන් රට්නර් යන අයගේ සහභාගිත්වයෙන් විද්වත් මණ්ඩලයක් පත් කළේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ විරුද්ධත්වය මධ්‍යයේය. මෙම කණ්ඩායම් දෙකම වින්දිතයන් සහ පරදු පාර්ශ්වයන් සමග සාකච්ඡුා කොට වාර්තා ඉදිරිපත් කරන ලද අතර, එතැන් පටන් නාටකය සඳහා පිටපත සැකසුණේ මෙම වාර්තාවන්හි නිර්දේශ පදනම් කරගෙනය.
2012 මාර්තු මාසයේදී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් ශ‍්‍රී ලංකාවේ ප‍්‍රතිසන්ධානය සහ වගවීම පිළිබඳ යෝජනාවක් මානව හිමිකම් කවුන්සිලය වෙත ඉදිරිපත් කරන ලද අතර, එමගින් බලාපොරොත්තු වූයේ ශ‍්‍රී ලංකාව විසින් ආරම්භ කොට ඇති ප‍්‍රතිසන්ධාන ක‍්‍රියාවලියට සහයෝගය පළකිරීමයි. මෙහිදී ශ‍්‍රී ලංකාවෙන් බලාපොරොත්තු වූයේ උගත් පාඩම් සහ ප‍්‍රතිසන්ධාන කොමිසමේ වාර්තාවේ අඩංගු නිර්දේශ ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සම්බන්ධව ක‍්‍රියාකාරී සැලැස්මක් ඉදිරිපත් කිරීම්ය. එහෙත්, ඒ අවස්ථාවේදී ශ‍්‍රී ලංකාව ජිනීවාහි සිදුවන කුමන්ත‍්‍රණයක් ගැන කියමින් මෙම යෝජනාව ඉදිරිපත් කිරීමට විරුද්ධ විය. කිසියම් රටක් නිශ්චය කරගෙන සුවිශේෂ යෝජනාවක් ගෙන ඒමට එරෙහි සටනට චීනය සහ කියුබාව වැනි රටවල් නායකත්වය දුන් අතර මානව හිමිකම් කවුන්සිලය යුද පිටියක සිරිය ගත්තේ යෝජනාවට පක්ෂව සහ විපක්ෂව ඉදිරිපත්වූ කරුණුවලිනි. කෙසේ වුවද අවසානයේදී ඇමරිකානු යෝජනාව වැඩි ඡුන්දයෙන් සම්මත වූයේ ශ‍්‍රී ලංකාව අපේක්ෂා භංගත්වයට පත් කරමිනි. ඉන් අනතුරුව, 2013 සහ 2014 වසරවලද ශ‍්‍රී ලංකාවේ විරෝධය නොතකා ශ‍්‍රී ලංකාව සම්බන්ධ යෝජනා මානව හිමිකම් කවුන්සිලය විසින් වැඩි ඡුන්දයෙන් සම්මත කර ගන්නා ලදි. 2014 යෝජනාවෙන් කියැවුණේ දේශීය වශයෙන් ක‍්‍රියාත්මක වීම සඳහා විශ්වසනීය ජාතික යාන්ත‍්‍රණයක් නොමැති තත්ත්වයක් යටතේ ශ‍්‍රී ලංකාව සම්බන්ධයෙන් මානව හිමිකම් විමර්ශනයක් සිදු කරන ලෙස මානව හිමිකම් පිළිබඳ මහ කොමසාරිස් කාර්යාලයට පැවරිය යුතු බවය. ඒ අනුව ඕඅයිඑස්එල් නමින් හැඳින්වුණු එම විමර්ශනය ආරම්භ කරන ලද අතර, එහි වාර්තාව 2015 මාර්තු සැසිවාරයට ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිත විය.
2015 දී විදේශ අමාත්‍ය මංගල සමරවීර පිවිසුණේ මේ ආකාරයට සැකසී තිබුණු රංග භූමියටය. එසේ පිවිසි ඔහු නාටකයට ‘ට්විස්ට් ඇන්ඞ් ටර්න්‘ එකක් ලබා දී කියා සිටියේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ නව රජය විසින් මෙම ප‍්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා පිළිගත හැකි දේශීය යාන්ත‍්‍රණයක් වින්දිතයන්ගේ සහ පරදු පාර්ශ්වයන්ගේද අදහස් විමසා ගොඩ නගන බවය. ඒ අනුව මෙතෙක් දුෂ්ඨයාගේ භූමිකාව රඟපාමින් සිටි ශ‍්‍රී ලංකාව ද එක්තරා ආකාරය වීරයෙකු බවට පත්වීමේ ලකුණු පෙන්වූ අතර, ඇමරිකානු යෝජනාව වඩා මෘදු එළැඹුමක් සහිතව ඉදිරිපත් වී ශ‍්‍රී ලංකාවද සම අනුග‍්‍රහය ඇතිව ඒකමතිකව සම්මත විය.2015 ඔක්තෝබර් මස මෙසේ සම්මත වූ 30/1 යෝජනාවෙන් අනතුරුව ශ‍්‍රී ලංකාව විසින් අග‍්‍රාමාත්‍ය කාර්යාලය යටතේ සංහිඳියා යාන්ත‍්‍රණ සම්බන්ධීකරණ කාර්යාංශයක් පිහිටුවන ලද අතර, සංහිඳියා යාන්ත‍්‍රණ පිළිබඳ ප‍්‍රවිචාරණ කාර්ය සාධක බලකාය නම් විද්වත් මණ්ඩලයක් මගින් ප‍්‍රවිචාරණ ක‍්‍රියාවලියක් පවත්වා නිර්දේශ ඇතුළත් වර්තාවක්ද ඉදිරිපත් කරන ලදි. එම නිර්දේශද පාදක කරගෙන දේශීය සංහිඳියා යාන්ත‍්‍රණ ලෙස අතුරුදන්වූ තැනැත්තන් උදෙසා වූ කාර්යාලය සහ හානිපූරණ කාර්යාලය පිහිටුවන ලදි. අවතැන්වූවන් යළි පදිංචි කිරීම සඳහා ඉඩම් නිදහස් කිරීම ඇතුළු පියවර රාශියක් ගැනීමද සිදු විය. එහෙත්, කේන්ද්‍රීය ප‍්‍රශ්නය වන වගවීම් සහතික කිරීම සම්බන්ධයෙන් කිසිදු පියවරක් ගැනීමට අපොහොසත් විය. මෙම තත්ත්වය යටතේ වුවද 2017 මාර්තු මාසයේදී 34/1 යෝජනාව මගින්ද, 2019 මාර්තු මාසයේදී 40/1 යෝජනව මගින්ද ශ‍්‍රී ලංකාවේද සම අනුග‍්‍රහය ඇතිව දේශීය සංහිඳියා වැඩපිළිවෙළට ජාත්‍යන්තර අනුමැතිය ලැබිණි.
දැන් නව ජනාධිපතිවරයා පත්වීමෙන් පසුව, පිහිටුවනු ලැබූ නව ආණ්ඩුව බලයට පත්වූයේ පැරැුණි ආණ්ඩුවේ සංහිඳියා වැඩපිළිවෙළ දෝෂදර්ශනයට ලක් කරමිනි. එබැවින් ඔවුන් විසින් එම සංහිඳියා යාන්ත‍්‍රණ ඉදිරියට ගෙන යනු ඇතැයි අපේක්ෂා කළ නොහැකිය. එම තත්ත්වය යටතේ ශ‍්‍රී ලංකාව හමුවේ ඇති විකල්පය වන්නේ ක‍්‍රියාවලියෙන් ඉවත්වීමයි. 2015 සැප්තැම්බරදී විදේශ අමාත්‍යවරයා ලෙස මංගල සමරවීර ගොඩ වූ බසයෙන් තමා බැසයන බව දිනේෂ් ගුණවර්ධන විදේශ අමාත්‍යවරයා 2020 මාර්තුවේදී ප‍්‍රකාශ කළේ එබැවිනි. දැන් ශ‍්‍රී ලංකාව නොමැතිව ශ‍්‍රී ලංකාව පිළිබඳ යෝජනාව නමැති බසය ඉදිරියට ධාවනය වනු ඇත. ශ‍්‍රී ලංකාව නැවතත් ජිනීවාහි වීරයාගේ භූමිකාවෙන් දුෂ්ටයාගේ භූමිකාවට මාරු වන විට හඬ කවා ප‍්‍රචාරය කරන ශ‍්‍රී ලංකාවේ පිටපතෙහි එය නැවතත් වීරයාගේ භූමිකාව ලබා ගනු ඇත.
-සුදර්ශන ගුණවර්ධන
