ඉන්ද්‍රචාප ලියනගේ
නවයොවුන් කාලයේ ඔබේ මිතුරු කණ්ඩායමේ සිටි කෞෂල්‍ය කුමාරසිංහ, සමනලී ෆොන්සේකා, විදර්ශන කන්නංගර, අසංක සායක්කාර, චරිත් සේනාධීර, චාමර ගුරුගේ ඇතුළු පිරිස ලංකාවේ තරුණ පරම්පරාවේ විකල්ප සංස්කෘතියක් සඳහා විශාල බලපෑමක් කර තිබෙනවා. ඒ මිතුරන් ඔබට බලපෑවේ කොහොමද?
ඔබ කීවා වගේ අපේ කණ්ඩායම අවුරුදු 17 වගේ වෙනකොට කණ්ඩායම්ගත වෙලා හිටියා. ඒත් අපි එකතුවුණේ තේරුමක් තියෙන වැඩක් කරන්න ඕනෑ කියන අදහසෙන් නෙවෙයි. වල් වැදෙන්න වුණත් එකතු වුණේ අපි. අපි එකිනෙකාගේ ආශ‍්‍රය ප‍්‍රියකළා. එකිනෙකාව විඳීමෙන් අපි ආස්වාදයක් ලැබුවා. මම ආනන්දයට ගියාම නාට්‍ය කරන පිස්සුවක් ආවා. ඒක තමයි මුලින්ම අපි වැඩක් විදියට පටන්ගත්තේ. මම ඒ නාට්‍යවල රඟපෑවා. අපි පාසල් නාට්‍ය විතරක් නෙවෙයි කළේ. පාසලේ කරපු නාට්‍ය එතැනින් එහා දුරකට ගියා. යොවුන් නාට්‍ය උළෙල, රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙල, වේදිකාවෙන් මහපොළොවට වගේ තැන්වලට අපේ නාට්‍ය ගමන් කරන්න ගත්තා. අපිත් එක්ක හිටපු එකම කාන්තා නිළිය තමයි සමනලී. ඇය බොහෝවිට හිටියෙ අපේ ඉස්කෝලේ. අපේ නාට්‍යවලට සංගීතය කළේ කසුන් කල්හාර. චාමර ගුරුගේ වගේ අය නාට්‍ය ලීවා. අපි හැමෝටම මොනවාහරි ලිවීමේ වුවමනාවකුත් තිබුණා. හැමෝම ළඟ පොඩි ඩයරි කෑලි තිබුණා. ඇත්තටම අපි කිසිවක් ඉලක්කගත කරලා නෙවෙයි කළේ. හිටපු ගමන් විහාරමහාදේවී පාක් එකේ වැටිලා හිටියා. දේවල් කුරුටු ගෑවා. බීච් වල ගිහින් කයිවාරු ගැහුවා. හරිත නිම්නයේ ඇල්බමයට පදනම වැටුණේත් ඒ ආශ‍්‍රයම තමයි.
පැවති සමාජය ගැන ඒ කණ්ඩායමේ සිටි අය අතර විරෝධයක් තිබුණු බවත්, ඒ විරෝධය ඔබ කරපු දේවල්වලට බලපෑව බවත් පේනවා නේද?
මමයි කසුනුයි ඒ කාලයේ තිබුණු වට්ටෝරුවේ සිංදු කීවේ නැත්තේ ඒ විරෝධය නිසා. ඒ වෙනකොට මාලිනී බුලත්සිංහල ආන්ටිත් ජීවතුන් අතර හිටියා. එයාගේත් උදව් අරගෙන අපට මැච් එකක් ගහන්න තිබුණා. අපට සංගීත කොම්පැණියක් දාන්න තිබුණා. ඒත් ඒ වෙනකොටත් අපේ හිත් තුළ විකල්පය ගැන අදහසක් තිබුණා. කෞෂල්‍ය කුමාරසිංහ, විදර්ශන කන්නංගර, සුදන්ත මාධව වගේ අය විකල්ප සංස්කෘතියක් ගැන හිතමින් වැඩකළා. ඒ අය දර්ශනය හැදෑරීමේ වුවමනාවෙන් කියැවීම් කව පටන්ගත්තා. අපි අතර පවා විවේචන තිබුණා. එකිනෙකාගේ සාරය එකිනෙකා මත බලපෑවා. ඒ නිසා තමයි ඒ රස්තියාදු කල්ලියේ හිටපු අය කරපු දේවල්වල අදටත් බරක් තියෙන්නේ. කසුන්ගේ සහ මගේ සංගීතයේ ඒක තිබුණා. අපි මහා විදග්ධ සංගීතයක් පාවිච්චි කළේ නැහැ. මහා සම්ප‍්‍රදායේ තිබුණු බටහිර සම්භාව්‍ය සංගීතය හෝ උත්තර භාරතීය සම්භාව්‍ය සංගීතය අපි පාවිච්චි කළේ නැහැ. සරල සංගීතය පාවිච්චි කළේත් නැහැ. අපේ වැඬේ වෙනම පොප් හැඩයක් ගත්තා. අපිත් සංගීතය අහමින්, ඇබ්බැහි වෙලා හිටපු පොප් සංගීතයක් තිබුණා. පොප් සංගීතයට අලූත් අර්ථකතනයක් අපට තිබුණා.
ඔබේ පවුලේ අයව ඔබේ ජීවිතයට බලපෑවේ කොහොමද?
සරල භාෂාවෙන් කීවොත් අපේ තාත්තා සහ අයියා කලාවේ හිටපු අය. සෞම්‍ය අයියා මට වඩා අවුරුදු දහයක් වැඩිමහල්. ඒ කාලයේ වේදිකාවේ හිටපු දැවැන්තයා ඔහු. රාජිත දිසානායක, පියල් කාරියවසම්, බුද්ධික දමයන්ත වගේ අයගේ නාට්‍යවල ඔහු හිටියා. ඒ නිසාම අපේ ගෙදර සංගීතය අහන පරිසරයකුත් තිබුණා. අයියා නාට්‍ය කරන්නත් කලින් ඉඳලා සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථාන, ගම්ලත්ගේ පංති වගේ තැන්වලට ගිය කෙනෙක්. ඔහු ඉන්දීය සම්භාව්‍ය සංගීතයට තමයි කැමති. කැසට් අරගෙන ඇවිල්ලා දාගෙන අහනවා. තාත්තා අඩියක් හෙම දාගෙන කියනවා මොකක්හරි කැසට් එකක් අහමු කියලා. ඒවා තමයි මමත් ඇහුවේ. ඔය කාලයේ මගෙත් කැමැත්ත ඉන්දියන් ක්ලැසිකල් ශෛලියට තමයි තිබුණේ. මම තනිවම ඒ වගේ ගායනා කළා. මටත් ඕනෑ වුණා උච්චස්වරයෙන් ගයන ගායකයෙක් වෙන්න. මටත් ඒ විදියට සිංදු කියන්න පුලූවන් කියලා තමයි එදා හිතුවේ. දැන් තමයි දන්නේ ඊට වඩා ස්කේල් දෙකක් විතර අඩු ස්වරයකින් ගයපු බව. කොහොම වුණත් මම මාපියන් එක්ක හිටපු කාලේත් සංගීතය කරන්න හිතුවා.
එයට ගෙදරින් ලැබුණ ප‍්‍රතිචාරය මොකක්ද?
මගේ අම්මා හරිම අහිංසක කාන්තාවක්. ඇයට මගේ සුරක්ෂිතභාවය ගැන බයක් තිබුණා. මම හිතන විදියට තාත්තාගේත් හිතේ තිබුණේ උපාධිය ඉවරවුණාම මාව පරිපාලන සේවයට වගේ යවන්න. ඒත් ඔහු ඒක කෙළින් කීවේ නැහැ. ඒත් මම රස්සාවකට අයදුම්පතක්වත් දැම්මේ නැහැ. සංගීතය කරන්නමයි හිතුවේ. මේක තමයි මගේ ආස්වාදය. මට කිසිම අනාරක්ෂිත බවක් දැනුණේ නැහැ. මම යාළුවෝ එක්ක හතරවටේ සැරිසරමින් හිටියා. ජීවිතේ ගැන ප්ලෑන් ගොඩක් නැහැ. සංගීතය කරමින් ඉඳලා මෙහෙමම මැරිලා යන එක තමයි එකම ප්ලෑන් එක. තාත්තාට මගේ කැමැත්ත තේරුණා. ඔහු මාව අතෑරලා දැම්මා. ආදරණීය සම්බන්ධය තියාගත්තා. ඒත් මට ඕනෑ දෙයක් කරන්න ඉඩහැරියා. අමාරුවෙන් වුණත් අම්මාත් ඒකට එකඟ වුණා. ඒ නිසා මට සෑහෙන ලිහිල් තරුණ වයසක් ලැබුණා. මොනතරම් ලිහිල්ද කීවොත් මට තරුණ වයස මතකත් නෑ.
ඒ තරම් සිහින ලෝකෙක හිටියේ. අඩි ගැහුවා. සංගීතය ගැන කතාකළා. වැටිලා හිටියා. ඇත්තටම වයස අවුරුදු විස්ස තිහ අතර මතකය ජෙලි එකක් වගේ අපැහැදිළියි. ඉරි බෙදලා, වෙන් කරලා කියන්න බැරි මිශ‍්‍ර මතකයන් ගොඩක්. ඒ කාලය සම්පූර්ණයෙන්ම අතිශය සුන්දර නැහැ. වැරදුණ තැන් තියෙනවා. කළයුතු වුණත් නොකළ දේවල් තියෙනවා. ඉහළ යෑම්, පහළ යෑම් තිබුණා. ඒත් ඒ කාලය නිදහසේ වැඩකරන තැනට ගෙදරින් ලණුව කපලා දුන්නා. එහෙම නැත්නම් මම අමාරුවෙන් ලණුව කපාගත්තා. තාත්තාගේත්, අයියාගේත් කලා ලෝකය එක්ක මම සම්බන්ධ වුණේ නැහැ. අදටත්, ප‍්‍රසිද්ධ වැඩසටහනකදී වුණත් මට ඔවුන්ගේ නම් සඳහන් කිරීම පොඩි ලැජ්ජාවක් වගේ. අහවල් ලියනගේගේ පුතා හෝ මල්ලි කියලා මාව හැඳින්වීම ගැන මගේ කැමැත්තක් නෑ. එයාලා එක්ක ගැටලූවක් තියෙන හින්දා නෙවෙයි. මට ඕනෑ වුණේ ඒ අය ගැන සඳහන් නොකර ඉන්න.
කසුන් කල්හාර හා ඔබ අතර වෙනස ඇතිවුණේ කොහොමද?
කසුන් එක්ක මම අවුරුදු හතරක් පහක් එකට වැඩ කළා. මම ආපස්සට හැරිලා බලද්දී ඒ කාලයේ පටන්ම අපි දෙදෙනාගේ සංගීත භාවිතයේ වෙනසක් තිබුණා. අපි කටහඬ පාවිච්චි කරපු විදිය, ඉදිරිපත් කිරීම් කරපු විදිය එකිනෙකට වෙනස්. අපි දෙන්නාම එක විදියකට සිංදු කීවානම් දෙන්නෙක් ඕනෑ නැහැනේ. අපි දෙදෙනා අතර හැමදාම එකට වැඩකිරීමේ සැලසුමක් තිබුණේ නැහැ. ඒ වෙනකොට ලංකාවේ ජනප‍්‍රිය සංගීතයේ යුගල ගායන කණ්ඩායම් දෙකක් තිබුණා. රනිල් සහ හර්ෂ කියන යුගලය හිටියා. භාතිය සහ සන්තුෂ් කියන යුගලය හිටියා. විශේෂයෙන්ම භාතිය හා සන්තුෂ් අතර එකඟතාවයක් හා සැලසුමක් තිබුණා. ඔවුන් අදටත් ව්‍යාපාරික අතින් සාර්ථක වෙලා ඉන්නේ ඔවුන් දෙදෙනා එකට වැඬේ ඉදිරියට ගෙනයෑම සඳහා ඇති කරගත් එකඟතාවය හින්දා. ඒක් කසුන් සහ මා අතර ඒ වගේ එකඟතාවයක් තිබුණේ නැහැ. අපි මේක කළේ සංගීත ව්‍යාපාරයක් විදියට ඉදිරියට ගෙනියන්න නෙවෙයි.
ඔබ දෙදෙනා එදා ඉඳන් අද වෙනතුරු එහෙම වැඩ කළානම් දෙන්නාටම මීට වඩා ධනවත් වෙන්න තිබුණා නේද?
අපට එහෙම ඕනෑ වුණේ නැහැ. මම දැන් කරමින් ඉන්න ගායනා ශෛලියට මම කැමතියි. ඒ ශෛලිය එදාත් අංකුර විදියට මා තුළ තිබුණා. කසුන් බැලූවේ වෙන විදියකට. ඒ නිසා අපි දෙන්නා වෙනස් පාරවල් තෝරාගත්තා. මම විශ්වවිද්‍යාලයට යෑම මගේ වෙනසට පෙළඹුමක් ඇති කරන්න ඇති. ඒ ඇතුළේ මම අලූතින් හිතන්න පටන්ගත්තා. සංගීතය එක්ක සමාජය ගැනත් මම හිතුවා. හුදු විනෝදාස්වාදයෙන් එහා දෙයක් කරන්න හිතුවා. මම රොක් ශානරය පැත්තට ටිකක් ඇදිලා ගියේ ඒ විදියට. ඒත් අදටත් කියනවා මම රොක් ගායකයෙක් නොවන බව. ඇත්තටම මගේම සද්දෙ හොයාගැනීම තමයි මට තිබුණු අභියෝගය. ඒ සඳහා මූලිකාංග විවිධ ශානරයන්ගෙන් ගත්තා. රොක් සංගීතය කියන ශානරයේ ලක්ෂණ ආවේ එහෙම.
ඔබ දෙපළගේ මුල්කාලීන ගීතවලට ජනප‍්‍රිය සංස්කෘතියේ ලොකු ඉඩක් වෙන්වෙලා තිබුණා. ඒ කාලයේ ලංකාවේ ප‍්‍රකට නොවුණ ගායන ශෛලියකට එකවර මාරුවෙන්න බයවුණේ නැද්ද?
මම හිතන්නේ මම කරපු වැඩෙන් යම් විකල්ප රසයක් හැදුණු බව. කසුන් කරන වැඬේ ඒ විදියටම යනකොට මම වෙනස් වුණා. එදා මම කියපු ආදර මල් වගේ සිංදු කියන්න අද අමාරුයි. මම පුරුදු වෙලා ඉන්නේ වෙන විදියකට. මට ආයේ ආදර මල් කියන්න ඕනෑ නැහැ. ඒ නිසා මට කණගාටුවක් නෑ. මගේ ගායනය වෙනස් වෙන්න පටන්ගත්ත මුල් කාලයේ යාළුවෝ කීවා ඔහොම කියන්න එපා කියලා. ඒ වෙනකොට චිත‍්‍රාල්ගේ නදී ගංගා තරණයේ ගීතය තිබුණා. ඊට අමතරව ලංකාවේ එදිනෙදා සංගීතයෙහි මා වගේ ගායනා කරන අය හිටියේ නැහැ. ඒ නිසාම සිංහලෙන් මෙහෙම සිංදු කියන්න පුලූවන්ද කියලා සමහරු ඇහුවා. මේක පට්ට කැතයි කියලා සමහරු කීවා. ඒත් මේ ශෛලිය මට ලස්සනයි. ලංකාවේ ජනප‍්‍රිය සංස්කෘතියේ තියෙන සීමා ඇතුළේ මගේ කටහඬ හිර කරගන්න ඕනෑ නැහැ. ඒ නිසා මම වෙනස් වුණා. අද මම ආදර මල් වගේ සිංදු කියන්න බයයි. මට දැන් ඉන්න පොඩි රසික පදනම නැතිවේවි කියලා. මම කරපු වෙනසට කැමති පිරිසක් ඉන්නවා. මට නැතිවෙන්න දෙයක් තිබුණේ නැහැ. අපි එදාත් පැවති ක‍්‍රමයට වඩා වෙනස් දෙයක් තමයි කළේ. අපි අනන්තයට යන පාර දිගේ වගේ ගීත කළේත් පැවති ජනප‍්‍රිය ආකෘතියට වෙනස් කරමින්. අපි එදා පැවති අධිපති සංගීතයට එකතු වුණානම්, හොඳට මුදල් හම්බ කරමින් ඉන්න තිබුණා. පසුකාලීනව මම ගත්ත තීරණ පවා කිසිදු බයකින් ගත්ත එකක් නෙවෙයි.
ලංකාවේ සමාජයේ අත්දැකීම් මත සමහරු හිතන්නේ පෞද්ගලික තරහකින් ඔබ දෙපළ වෙන්වුණා කියලයි..
ඇත්තටම මුල් කාලේ සමහරු ඇහුවා තරහ වෙලාද කියලා. සල්ලි බෙදාගන්න බැරිවුණාද කියලා ඇහුවා. ඒත් එහෙම එකක් තිබුණේ නැහැ. මම අලූත් විදියට මුල්ම ගීතය කරනකොට කසුන් තමයි ඒකේ තනුව හැදුවේ. සර්පිනාවකින් තනුව දාලා දුන්නේ. ඔහුට මේක වැඩ කරයිද කියලා දෙගිඩියාවක් තිබුණා. ඒත් මම මේ පාරේ යන බව කීවා.
ඔබත් ඔබේ බිරිඳ සමනලී ෆොන්සේකාත් අධිපති සමාජ ක‍්‍රමය ගැන විවේචනයක් තියෙන දෙපළක්. ඔබ ආදරය හා විවාහය ගැන දකින්නේ කොහොමද?
මම විවාහයට කලින් ජීවත්වුණ විදියක් තිබුණා. වඩා නිදහස් ජීවිතයක්. පසුව මම අවුරුදු ගාණක් ලිවින් ටුගෙදර් හිටියා. ඒවා ඒ ඒ යුගයේ තෝරාගැනීම්. ඒ හැම යුගයකම මම ආදර සම්බන්ධතා පවත්වාගෙන ගිය හැඩයක් තියෙනවා. විවාහය කියන්නේ සම්බන්ධතාවයක් පවත්වාගෙන යන එක් හැඩයක් විතරයි. මම විවාහ වුණේ යුතුකමකට නෙවෙයි. සමනලීත් මමත් ඉදිරි ජීවිතය ගෙනයන්නට සුදුසු ආකෘතිය විදියට විවාහය තෝරාගත් නිසා. විවාහ වුණත් නැතත් එකිනෙකා අතර ආදරය සහ අනුරාගය තියෙවානම් දෙන්නෙක්ට ඕනෑම ක‍්‍රමයකට ජීවත්වෙන්න පුලූවන්. මනුෂ්‍යයන් විදියට අපි අවංකව පේ‍්‍රම කිරීම තමයි වැදගත් වෙන්නේ. ඒ පේ‍්‍රමය තුළ හිංසනය තියෙන්න හොඳ නැහැ. අපට එකට ඉන්න බැරිනම් වෙන්වෙන එක අපේ තීරණයක්. වෙන්වුණාට පස්සේ වෛරයෙන් කටයුතු නොකර සාමයෙන් ජීවත්වීම වැදගත්. මමත් සමනලීත් මගේ කලින් පෙම්වතියන් එක්ක අදටත් හොඳින් කතාකරනවා. මම සමනලීගේ කලින් පෙම්වතුන් එක්ක හොඳින් ඉන්නවා. අපට අපේ පෙර සම්බන්ධතා එක්ක වෛරයක් නැහැ. අපි අදටත් මිතුරන්.
සමනලීගේ පෙර විවාහයේ දික්කසාදයේ තීන්දුව දවසේ උසාවියට ඇතුළේ ගියේ ඇගේ පෙර සැමියා සහ මම. සමනලී වාහනයට වෙලා හිටියා. ඔවුන් දෙදෙනාගේ සම්බන්ධය එක්තරා තැනකදී නැවතුණා තමයි. එහෙත් එහි අදහස ඔවුන් දෙදෙනා වෛර කළ යුතු බව නෙවෙයි. ඔවුන් දෙදෙනා අතර සම්බන්ධය ඒ ස්වරූපයෙන් සම්බන්ධය ගෙනියන්න බැරි බව විතරයි. ඒත් අහවලා තමයි ඔක්කොටම මුල කියලා කියමින් ගැටෙන්න ඕනෑ නැහැ. සාමකාමීව වෙන්වෙන්න, ඉන්පස්සේ සාමකාමීව එකම සමාජයක ජීවත්වෙන්න, වෙනස්කම් තේරුම්ගන්න අපට පුලූවන් වෙන්න ඕනෑ. එහෙම වුණාම හරිම ලේසියි. එතැනින් දියුණු සමාජයකට යන්න පුළුවන්.
දියුණු දේශපාලන අවබෝධයක් තියෙන පිරිමියෙකුට විවාහයෙන් පස්සේ තමන්ගේ බිරිඳව පීඩාවට පත් නොකර, ඇයට හිමි තැන ලබාදීමේ වගකීමක් තියෙනවා. ප‍්‍රායෝගික භාවිතාවේදී සැමියන් බිරිඳව පීඩාවට පත්කරන අවස්ථා බොහොමයි. ඔබට සැමියෙකු වීමේ වගකීම දැනෙන්නේ කොහොමද?
මම කොහොමත් ස්ත‍්‍රියව ටිකක් උඩින් තියන්න කැමතියි. කුමන වරදක් මත වුණත්, මම පසුබහින්න කැමතියි. යම් ප‍්‍රමාණයකට අඩිය පසුපසට ගන්න පුළුවන්. ඒත් හැමවිටම අපි නිවැරදි නැහැ. අපි වැරදි කරන අවස්ථා තියෙනවා. අපි දේශපාලනිකව නිවැරදි වෙනවා කියන්නේ හැම තත්පරයේදීම සීයට සීයක් නිවැරදි වෙන එකට නෙවෙයි. සමාජය ගැන, දේශපාලනය ගැන අවබෝධයකින් සිටීම. තමන්ගේම ක‍්‍රියාකාරකම් මොනතරම් දේශපාලනිකව නිවැරදිද කියලා තේරුම් ගැනීම. ස්ත‍්‍රිය ගැන කුමන කතාව කීවත්, අපි සාම්ප‍්‍රදායික පිරිමින් වෙන අවස්ථා ඕනෑතරම්. සරල උදාහරණයක් මම කියන්නම්. පිරිමි කැමති නැහැ මන්දපෝෂණයෙන් පෙළෙන, ඒත් ඒ නිසා විකෘති වුණ පෙනුමක් තියෙන කාන්තාවක විවාහ කරගන්නට. හැමෝම කැමති බ්ලොන්ඞීස්ලාට. ඇමෙරිකාවෙන් හදපු සුන්දර කාන්තාව යැයි කියන පෙනුමට අපි කැමතියි. ඒ තමයි අපේ ලෝකය. ලස්සන කැත බෙදීම් හදලා තියෙනවා. අපි ඒවා ගැන අවබෝධයකින් ජීවත් වෙන එක තමයි වඩා වැදගත්.
