මොන්ටිසෝරියක දරුවන්ගේ විවිධ ප‍්‍රසංගයකදී, හැම දරුවෙක්ම සිතන්නේ අනෙක් සියලූ ඉදිරිපත් කිරීම්වලට වඩා තමන්ගේ ඉදිරිපත් කිරීම සුවිශේෂ බවය. ඒ නිසා අනෙක් හැමෝටම වඩා තමන්ගේ ඉදිරිපත් කිරීමට අවධානය යොමුවිය යුතු බවය. උදාහරණයක් ලෙස සාමූහික ගායනයකදී දරුවන් එකිනෙකා අබිබවමින් වැඩිපුර දඟලමින්, වැඩිපුර ශබ්ද නගමින් ගයන්නේ තමන් වෙත වැඩි අවධානයක් ලබන්නටය. ළමයා නොදන්නාකමට එසේ සිතුවත්, හැම ඉදිරිපත් කිරීමම එක සේ වැදගත්ය.
ඇතැම් රටවල විධායකයේ ප‍්‍රධානීන් මොන්ටිසෝරි දරුවන් මෙන් හැසිරෙන අවස්ථා ඇත. රටේ එකම වැදගත් කටයුත්ත කරන්නේ තමන් බවත්, අනෙක් හැමෝම එයට ඉඩ දිය යුතු බවත් ඇතැම් නායකයෝ කල්පනා කරති. ඒ බව ප‍්‍රසිද්ධියේ කියති. එහෙත් ඇත්තටම රටක ව්‍යවස්ථාදායකය, විධායකය හා අධිකරණය යන ආයතන තුනටම ඇත්තේ සමාන වැදගත්කමකි. ගැටලූව වන්නේ එසේ සිතන නායකයන්ගේ ක‍්‍රියාකාරීත්වය මොන්ටිසෝරි දරුවන් තරම් අහිංසක නොවීමය.
ශ‍්‍රී ලංකා නීතිඥ සංගමය වාර්ෂිකව සංවිධානය කරන ජාතික නීති සම්මේලනයේදී දේශනයක් කළ ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ තමන්ට ඇති ජනවරම ගැන සිහිපත් කළේය. එම ජනවරමට අධිකරණය බාධා නොකළ යුතු බව කීය.
ජනාධිපතිවරයාගේ කතාවෙන් කොටසක්, ජනාධිපති මාධ්‍ය අංශයේ මාධ්‍ය නිවේදනයෙන් උපුටා දැක්වුවහොත් මෙසේය.
‘විධායකය හෝ ව්‍යවස්ථාදායකය හෝ නීතිමය ක‍්‍රියාවලියට සහ අධිකරණයට මැදිහත් වුවහොත් එය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට හානිකරය. ඒ හා සමානව විධායකයේ සහ ව්‍යවස්ථාදායකයේ ක‍්‍රියාකාරිත්වයට අධිකරණය අනවශ්‍ය ලෙස මැදිහත් නොවීම ද වැදගත්ය.
විධායකය හා ව්‍යවස්ථාදායකය ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී ක‍්‍රියාවලියක් ඔස්සේ ජනතාව විසින් තෝරාපත් කර ගැනේ. විශේෂයෙන් විධායකයට ජනතාවගේ අවශ්‍යතා සපුරාලීමට ජනවරමක් ඇත. එබැවින් ජනතාවගේ යහ පැවැත්ම සහ සමෘද්ධිය වෙනුවෙන් විධායකය ගනු ලබන සංවර්ධන ප‍්‍රයත්නයන් සදහා අධිකරණය බාධා නොකිරීම වැදගත් බව ද ජනාධිපතිතුමා පෙන්වා දුන්නේය.
සමෘද්ධිමත් අනාගතයක් නිර්මාණය කිරීමට රජය ගෙන යන ක‍්‍රියාවලියට නීති ප‍්‍රජාවේ සාමාජිකයන්ගෙන් පූර්ණ සහාය අපේක්ෂා කරන බව ද ජනාධිපති රාජපක්ෂ මැතිතුමා සඳහන් කළේය.‘
බැලූ බැල්මට ඔහු ඉහත කතාවෙන් කියන කාරණය එතරම් බරපතළ එකක් නොවේ. අධිකරණය අනවශ්‍ය ලෙස මැදිහත් නොවීම වැදගත් බව ඔහු කියා ඇත. අනවශ්‍ය ලෙස මැදිහත් වීම යන්නෙහි ඇත්තේ අහිංසක අර්ථයක් බව කෙනෙකුට තර්ක කළ හැකිය. එය කතාව මැද්දේ කී කරුණක් පමණක් ලෙස සැලකිය හැකිය. එහෙත් ජනාධිපතිවරයාගේ මෙම අදහස, එලෙස සුළුවෙන් නොතැකිය යුතු බව අපගේ අදහසය. ඔහු තමන්ට ඇති ජනවරම ගැන ඉස්මතු කරමින්, තමන් කරන්නට සූදානම් වෙන කටයුතුවලට සුජාතභාවයක් ලබාගැනීමට උත්සාහ කරන බව බැලූ බැල්මට පෙනේ. ඒ සුජාතභාවය නිසා, අධිකරණයට පවා තමන්ගේ කටයුතු ප‍්‍රශ්න කළ නොහැකි බව ඔහු අදහස් කරන බව පෙනේ.
තමන්ට ඇති ජනවරම ගැනත්, එම ජනවරමට බාධා නොකළ යුතු බවත් නිදහස් දිනයේ කළ කතාවේදීද ජනාධිපතිවරයා කියා තිබුණි.
ඉහත කතාවෙන් ජනාධිපතිවරයා කරුණු කිහිපයක් කියන්නට උත්සාහ කරන බව පෙනේ. ව්‍යවස්ථාදායකයට සහ විධායකයට ජනවරමක් ඇති බව ජනාධිපතිවරයා පවසන්නේය. එයින් අධිකරණයට ජනවරමක් නැති බව ජනාධිපතිවරයා අදහස් කරන්නේදැයි අපහැදිලිය. එහෙත් ඔහුගේ කතාවෙන් ඉඟි කරන්නේ එය බව පෙනේ. අධිකරණය මහජනතාව සමඟ සම්බන්ධයක් නැති තෙවැනි ආයතනයක් ලෙස උලූප්පා පෙන්වීමට ඔහු උත්සාහ කර ඇති බව එම කතාවෙන් පෙනෙන්නට ඇත.
එහෙත් මේ රටේ ජනවරමක් තිබෙන්නේ ව්‍යවස්ථාදායකයට හා විධායකයට පමණක් නොවේ. වරින් වර මැතිවරණ පවත්වා අලූත් නොකළත්, අධිකරණයද කටයුතු කරන්නේ ජනතා පරමාධිපත්‍යය වෙනුවෙනි. සරල බසින් කීවොත් ජනතා අපේක්ෂාවන් වෙනුවෙනි.
ශ‍්‍රී ලංකාවේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ තුන්වැනි ව්‍යවස්ථාවෙහි මෙසේ සඳහන්ව ඇත. ‘ශ‍්‍රී ලංකා ජනරජයේ පරමාධිපත්‍යය ජනතාව කෙරෙහි පිහිටා ඇත්තේය. පරමාධිපත්‍යය අත්හළ නොහැක්කේය. පරමාධිපත්‍යයට පාලන බලතල, මූලික අයිතිවාසිකම් සහ ඡුන්ද බලයද ඇතුළත් වන්නේය.‘
හතරවැනි ව්‍යවස්ථාවෙන් විස්තර කර ඇත්තේ ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍යය ක‍්‍රියාත්මක වීම හා භුක්ති විඳීම සිදුවන ආකාරයය. හතරවැනි ව්‍යවස්ථාවේ ඇ කොටසෙහි මෙසේ සඳහන්ය.
‘නීතිය අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසින්ම ක‍්‍රියාත්මක කළ හැකි පාර්ලිමේන්තුවේ සහ එහි මන්ත‍්‍රීවරයන්ගේ වරප‍්‍රසාද, පරිහාර හා බලතල සම්බන්ධයෙන් විනා ජනතාවගේ අධිකරණ බලය, ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ඇතිකොට පිහිටුවන ලද හෝ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් පිළිගන්නා ලද නැතහොත් වෙනත් යම් නීතියකින් ඇතිකොට පිහිටුවන ලද අධිකරණ, විනිශ්චය අධිකාර සහ අයතන මගින් පාර්ලිමේන්තුව විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුත්තේය.‘
ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ නව වැනි පරිච්ෙඡ්දයෙහි 105 වැනි ව්‍යවස්ථාවේ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය, අභියාචනාධිකරණය, මහාධිකරණය ඇතුළු අධිකරණ ආයතන ගැන මෙසේ සඳහන් කර ඇත.
‘මේ ආයතන ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ විධිවිධානවලට යටත්ව ජනතාවගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන්නා වූ, තහවුරු කරන්නා වූ සහ බලගන්වන්නා වූ යුක්තිය පසිඳලන ආයතන වන්නේය.‘
ඉහත උපුටා දැක්වීම්වල පැහැදිලිව සඳහන්ව ඇති පරිදි, අධිකරණ බලය අයිති ජනතාවටය. එය අධිකරණයෙන් ක‍්‍රියාත්මක කරයි. එය ජනතාව ව්‍යවස්ථාවෙන් අධිකරණයට පවරා ඇති කටයුත්තකි. ඒ අයිතිය ප‍්‍රශ්න කළ නොහැකිය.
අනෙක් අතට සංවර්ධනය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීම නොවේ. සංවර්ධනය පුළුල් අර්ථයකින් සැලකුවොත් අධිකරණයද සංවර්ධනයට ප‍්‍රගතිශීලී ලෙස මැදිහත් වන්නේය. ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව ආරක්ෂා කිරීම අතිශයින් වැදගත් සංවර්ධන කටයුත්තකි.
විධායකයේ යම් කටයුත්තක් සංවර්ධන කටයුත්තක්ද නැද්ද යන්න පිළිබඳව විධායකයට වෙනම අර්ථකතනයක් තිබිය හැකිය. විධායකයට මොන අර්ථකතනය තිබුණත්, එම කටයුත්ත පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතීන් සීමා කරන, ව්‍යවස්ථා විරෝධී කටයුත්තක් නම් එය නැවැත්වීමේ බලය අධිකරණයට ඇත. ඒ බලය පවරා ඇත්තේ ජනතාවය.
ඒ නිසා ජනතා අවශ්‍යතාව ඉටු කරන්නේ තමන් පමණක් බව කියන්නට උත්සාහ කිරීම විධායකයට ගැළපෙන්නේ නැත. විධායකය ඉටු කරන්නේ ජනතා අවශ්‍යතාවෙන් කොටසක් පමණි. තමන්ගේ කොටස, තමන්ගේ සීමා තුළ ඉටු කිරීම විධායකයේ කාර්යභාරයයි. එසේ නැතිව, අනෙක් ආයතනවලට වක‍්‍ර බලපෑම් කිරීම යහපත් ප‍්‍රවණතාවක් නොවේ.
මීට පෙර ලෝක ඉතිහාසයේදී ජනතා අවශ්‍යතාව ඉටු කරන්නේ තමන් පමණක් බව කියමින් අධිකරණය තමන්ට බලපෑම් නොකළ යුතු බව කී පාලකයන් ගමන් කර ඇත්තේ අධිකාරිවාදී ඒකාධිපති දේශපාලන ගමනකය. ඒ නිසා ජනාධිපතිවරයා කළ කතාවෙන් වහනය වෙන්නේ අධිකාරිවාදී දුර්ගන්ධයකි.
