අටසිය ගණන්වල අග ලංකාවේ කුලයෙන් හා ධනයෙන් පීඩිත පිරිමින්ගේ සහ ගැහැනුන්ගේ උඩුකය නිරුවත් ඡුායාරූපයක් දෙස බලා සිටියදී සිතට නැෙඟන සිතිවිලි බොහෝයි. එක් පැත්තකින් උඩුකය වසන්නට ඔවුන්ට අවසර නොදුන් සමාජ ක‍්‍රමය ගැන කල්පනා කරන්න පුළුවන්. තවත් පැත්තකින් එකල ලාංකිකයන්ගේ ශරීරය ගැනත් කල්පනා කරන්න පුළුවන්.
වසර දෙසීයකට පමණ පෙර ඡුවි වර්ණය අදට වඩා කෙතරම් වෙනස්ද. ඔවුන්ගේ සිරුරේ හැඩය කෙබඳුද. අද ගැහැණු පිරිමි දෙපාර්ශ්වයේම ඉදිරියට නෙරා රැුළි වැටී ඇති බඩත්, අව්වෙන් පීඩා නොවිඳි සමත්, කාන්තාවන්ගේ එල්ලා වැටෙන දෙපියවුරුත් අප අතර එදිනෙදා ලක්ෂණයක් වගෙයි.
එහෙත් පැරණි ඡුායාරුපවල සිටින අපේ මිනිසුන්ගේ අව්වෙන් පිළිස්සුණු කළුපැහැ හමත්, පිරිමින්ගේ යගදා වැනි බාහු යුගලත්, පිරිමින්ගේ ශක්තිය පෙන්වන පපුවත්, ගැහැනුන්ගේ සිරුරත් සමඟ ඉදිරියට නෙරා පිහිටි දෙපියවුරුත් ගැන කල්පනා කරන්නට සිදුවෙනවා.
එකල කළු පැහැ සමත්, සෞඛ්‍ය සම්පන්න බව පෙන්වන ශරීරයත් ලාංකිකයන්ගේ සුන්දරත්වය වෙන්න ඇති.
මෙවැනි කාරණා ගැන කල්පනා කරමින් සිටියේ මාදිවෙල සිට පිටකෝට්ටේ දක්වා යන මාර්ගය අසල සති අන්තයේ සහ නිවාඩු දිනවල එල්ලා ඇති පැරණි ශ‍්‍රී ලංකාවේ ඡුායාරූප දෙස බලා සිටින අතරතුරේදීයි. මේ ඡුායාරූප බොහොමයක් දෙස සෑහෙන වේලා බලා ඉන්න පුළුවන්. ඡුායාරූපවල එක් කෙළවරක ඇති පුංචි රූපයකින් කියැවෙන කතාව හඳුනාගනිමින් විස්මයට පත්වෙන්න පුළුවන්. ජායාරූපයේ ඇති පුංචි කරුණක් අල්ලාගෙන කල්පනාව බොහෝ දුරට ගෙන යන්න පුළුවන්.
මේ ඡුායාරූප එකතුව දැක ඇති ඕනෑම කෙනෙකු ඒ ගැන විශේෂයෙන් කල්පනා කර ඇතිවා නිසැකයි. අතීතකාමයට අකමැති කවුද? ඇතැම් අය වාහනය නවත්වා ඡුායාරූප බලා ඇති.
නෙත් පහන්
එලෙස ඡුායාරූප තබාගෙන ඉන්නේ නුවන් රංජන ඇතුළු ‘නෙත් පහන් හැන්ඩි ක‍්‍රාෆ්ට්’ නම් ආයතනයේ අය. අප සමඟ කතාකළ නුවන් රංජන කී විදියට එය කිහිපදෙනෙකුගේ එකතුවෙන් පවත්වාගෙන යන පුංචි ආයතනයක්. පැරණි ඡුායාරූප සොයාගෙන, ඒවා රාමු කොට අලෙවි කිරීම ඔවුන් සිදුකරනවා. දැනටමත් ලංකාවේ ඉතිහාසයට අදාල ඡුායාරූප හාරසීයකට වැඩි ප‍්‍රමාණයක් ඔවුන්ගේ එකතුවේ තියෙනවා.
එහෙත් ඔවුන් කරන්නේ ලංකාවේ ඓතිහාසික ඡුායාරූප එකතු කිරීම පමණක් නොවෙයි. යම් කෙනෙකුට, තමන්ගේ පවුලේ පැරණි ඡුායාරූපයක් වුව ඔවුන් ලවා ප‍්‍රතිසංස්කරණය කරවාගෙන අලූත් රාමුවක් සමග ප‍්‍රතිනිර්මාණය කරගත හැකියි.
නුවන් කී විදියට ඡුායාරූප ප‍්‍රතිසංස්කරණය කිරීම ලෙහෙසි සෙල්ලමක් නොවෙයි. එය අතිශය වෙහෙසකර හා අසීරු කලාවක්. එමෙන්ම ඡුායාරූපයක් ප‍්‍රතිසංස්කරණය කිරීමත්, පැරණි වටිනාකම රැුකගෙන එය ඉදිරිපත් කිරීමත් හරිම අසීරුයි. එහෙත් හැමවිටම ඒ වෙහෙසට ගැළපෙන මිලක් ගෙවන්නට සූදානම් පාරිභෝගිකයන් ඉන්න බවත් නුවන් කීවා.
‘පරණ පින්තූර මිලදී ගැනීම ටිකෙන් ටික වැඩිවෙන රැුල්ලක්. දැන් බොහෝදුරට මේ වගේ පින්තූර ගෙනියන්නේ හෝටල්වලට. ඊට අමතරව විදේශිකයන් පරණ පින්තූර මිලදී ගන්නවා. අනෙක් පිරිස තමයි ලංකාවේ ඉහළම පැළැන්තියේ උදවිය. තමන්ගේ සුඛෝපභෝගී ගෙවල්වලට ඔවුන් මේ ෆොටෝ අරගෙන යනවා. පිටරට ඉන්න ලංකාවේ අයත් මේ ෆොටෝවලට හරිම කැමතියි. එයාලාගේ ගෙවල්වලට එන අමුත්තන්ට මේ ෆොටෝ පෙන්වන්න පුළුවන්නේ. ඊට අමතරව පෞද්ගලික සමාගම්වල අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල කාමරය වගේ තැන්වලටත් මේ ෆොටෝ යනවා.’ නුවන් විස්තර කළා.
‘ඉහළම පැළැන්තියේ මිනිස්සු අපි ළඟට එන්න ගත්තා. අපෙන් කිංස්බරි හෝටලයට ෆොටෝ තිහක් ගත්තා. ධම්මික පෙරේරා මහතා පවා අපෙන් ෆොටෝ අරන් තියෙනවා. අපි උත්සාහ කළේ පුළුවන් උපරිම ප‍්‍රමිතියට, අඩුම මිලකට මේවා අලෙවි කරන්න. සාමාන්‍යයෙන් අපි ඇඞ්වාන්ස් එකක් ගන්නේ නැහැ. සම්පූර්ණ ඇණවුම ඉවර වෙලා, මුදල් අයකරනවා. අපි විශ්වාස කරන්නේ සේවාව හොඳට දුන්නොත් ඉල්ලූම තියෙන බව. අපේ පාරිභෝගිකයන්ගේ ස්වභාවයත් අඳුනගන්න ඕනෑ. ගොඩක් අය වාහනයක වේගය අඩු කරමින් ගිහිල්ලා, තමන්ගේ සේවකයෙක්ව මෙතැනට එවනවා.‘
ඔවුන් පැරණි ඡුායාරූප එකතු කරන්නට පටන්ගෙන වසර හයක් පමණ වෙනවා.
‘මීට අවුරුදු 7කට විතර කලින් අපි වර්ණ ජායාරූප විකුණුවා. පැරණි රජමහා විහාරවල තියෙන ඓතිහාසික ඡුායාරූප වගේ ඒවා. පස්සේ අපි පරණ කළුසුදු ඡුායාරූප විකුණන්න පටන්ගත්තේ. මොකද අපි ඒ කාලේ විකුණපු කළුසුදු ෆොටෝවලට වැඩි ඉල්ලූමක් ආවා.‘ ඔහු එහෙම කීවා.
පාරිභෝගිකයෙක්
අප සැලකිය යුතු වෙලාවක් නුවන් සමග මඟ අයිනේ ඡුායාරූප නරඹමින් රැුඳී සිටියා. සුඛෝපභෝගී වාහන ගණනාවක් තමන්ගේ වේගය අඩු කරමින්, ඡුායාරූප බලමින් යන බව අප දුටුවා. එක් වාහනයක් ටික දුරක් ඉදිරියට ගිහින්, නැවත හැරී ආවා. ඒ ඡුායාරූපයක් මිලදී ගන්නට.
‘මම මේ බිස්නස් එක කරලා එන්නම්.‘ අපට එහෙම කී නුවන්, වාහනය නැවැත්වූ පාරිභෝගිකයා එක්ක කතාවට යොමු වුණා. ඒ අතරේ අප නැවතත් ඡුායාරූප බලන්න පටන්ගත්තා.
මේ ඡුායාරූප අතර එයාර් සිලෝන්හි පළමු ගුවන් යානය 1960 දී ගුවන්ගත කළ අවස්ථාවෙහි ඡුායාරූප තිබෙනවා. පැරණි ගුවන්යානා තාක්ෂණයත්, එකල ගුවන්තොටුපොලත් දෙස ඕනෑ තරම් බලාසිටිය හැකියි. මෙවැනි ඡුායාරූපයක් නිවසේ එල්ලාගැනීමට බොහෝ අය කැමති වේවි.
පුරාණ කොළඹ නගරය මෙන්ම තේ කර්මාන්තයේ අතීතයත් ඕනෑ කෙනෙකුට නිවසක බිත්ති සැරසිල්ලක් ලෙස පාවිච්චි කරන්නට කැමති වේවි. නිවසට එන ඕනෑම අයෙකු, ක්ෂණිකව එවැනි ඡුායාරූපයක් දෙසට යොමුවේවි. අසන්නට ප‍්‍රශ්න බොහෝ තිබේවි.
මේ ඡුායාරූප අතර පැරණි දළදා මාලිගයේ පින්තූරයක් තිබෙනවා. ඉතාම සරල, අඩි පාරකින් දළදා මාලිගයට යා හැකි අන්දම එහි බලන්න පුළුවන්. ඉදිරිපස මාර්ගයෙන් සාමාන්‍ය ලෙසට ගමන්බිමන් ගිය හැටි පෙනෙන්නට තියෙනවා.
නුවර දළඳා පෙරහැර නැරඹූ කණ්ඩායම් අතර විවිධ කුලවලට අයත් පුද්ගලයන් මෙන්ම එකල පොලිස් නිලධාරීන් සිටිනවා. ඉහළ නිලමේවරුන් පවා ඉන්නවා. ඔවුන් එකිනෙකා සමග මුසුව, පෙරහැර නරඹන හැටි බලන්න පුළුවන්.
කැලණියේ පාරු පාලම දෙස සියුම්ව නිරීක්ෂණය කළොත්, පාලම මත විදුලි ලාම්පු පවා තිබුණු බව බලන්න පුළුවන්. වතුර මත පාවෙන පාරු පාලමකට විදුලි ලාම්පු ගෙන ඒම ගැන කල්පනා කරන්න පුළුවන්.
පාරිභෝගියා අතට ඡුායාරූප ඇල්බමයක් දුන් නුවන්, නැවත අප වෙත හැරුණා. ඔහුගේ පාරිභෝගිකයන් දෙපළ ඇල්බමය අතැතිව වාහනයට ගොඩවී, මඳක් ඉදිරියට ගෙනගොස් වාහනය නවත්වාගත්තා.
‘සාමාන්‍යයෙන් මෙතැන අපි එල්ලලා තියෙන ඡුායාරූපවලට වඩා ජායාරූප අපි ළඟ තියෙනවා. ඒ ජායාරූප ඇතුළත් කරලා ඇල්බම් හතරක් අපි හදලා තියෙන්නේ. සමහරු කැමතියි ඒවා එකින් එක බලලා හෙමීට තෝරාගන්න. මේ අව්වේ ඒක කරන්න බැහැනේ. ඒ නිසා අපි ඇල්බම් එක දෙනවා. එයාලා වාහනයේ ඒසී එක දාගෙන, හොඳට වෙලාව අරගෙන ෆොටෝ එකක් තෝරාගන්නවා.’ නුවන් අපට විස්තර කලා.
ඡුායාරූප සොයාගැනීම
නුවන්ලා ඡුායාරූප සොයාගැනීමට ක‍්‍රම ගණනාවක් පාවිච්චි කරනවා. අන්තර්ජාලය, ජාතික ලේඛනාරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව, ශ‍්‍රී ලංකාව ගැන ලියැවුණු විදෙස් පොත්පත් ආදි මූලාශ‍්‍ර ගණනාවක් පවතිනවා. තැපැල්පත් ආදියෙහිද පැරණි ඡුායාරූප තියෙනවා. ඊට අමතරව ඇතැම් පාරිභෝගිකයන් ඡුායාරූප ගෙනත් දෙන අවස්ථාත් තියෙනවා.
‘අපි සමහර දවස්වල ලේඛනාරක්ෂණයට ගිහින් පැය ගණන් පරණ පත්තර බලමින් පරණ පොටෝ එකතු කර ගන්නවා.ඒක දවස් ගණනක් යන වැඩක්.’ නුවන් එලෙස කීවා.
‘ගොඩක් වෙලාවට මේ පින්තූර ගත්ත අයව කවුද කියලා අපිට හොයාගන්න බැහැ. අප ළඟ තියෙන හැම පින්තූරයක්ම පාහේ විදේශිකයන් ගත්ත ඒවා.’ ඡුායාරූපවල හිමිකම් ගැනත් නුවන් එහෙම කීවා.
මිල
ශ‍්‍රී ලංකාවේ පැරණි ඡුායාරූප අලෙවි කරන ආයතන ගණනාවක්ම තියෙනවා. එහෙත් නුවන්ලාගේ වෙනස වන්නේ, ඔවුන් මහමඟ සිට ඡුායාරූප අලෙවි කිරීම. අනෙක් අතට සාධාරණ මිලට අලෙවි කිරීම.
‘පොෂ් විදියට ඒසී කඩ කාමරයකට යනවාට වඩා, මේ වගේ තැනක ඉන්න එක අපට පහසුයි. අනෙක් අතට මහපාර කලාගාරයක් කිරීමත් අපූරු අත්දැකීමක්.‘ නුවන්ලාගේ අදහස එයයි.
‘ඔය අපට විකුණන්න පුළුවන් අඩුම මිල. ඒත් විදේශිකයෙක් ආවොත් නම් අපි ටිකක් වැඩි මිලක් ගන්නවා.‘ නුවන් එහෙම කීවා.
රාමු
ඔවුන්ගේ ආයතනය තිබෙන්නේ හොරණ. එය මිතුරන් පිරිසකගේ සමාගමක්. ‘යාළුවෝ හය දෙනෙක් එකතු වෙලා මේ වැඬේ පටන් ගත්තේ. මධුසංක රාමුවලට අවශ්‍ය ලී පටි හදනවා. බන්දුල සහ මියුරු ඒ ලී පටි අරගෙන රාමු සම්පුර්ණයෙන්ම හදනවා. ඉසුරු තමයි පින්තූරේ එකලස් කරන වැඬේ සම්පූර්ණයෙන්ම කරන්නේ. මමත්, පද්මසිරිත් අලෙවිකරණ පැත්ත ආවරණය කරනවා.‘
ඡුායාරූප සංස්කරණය හා රාමු කරන්නේ එතැනදී. සංස්කරණය මෙන්ම රාමු කිරීමත් අසීරු බව නුවන් පෙන්වනවා.
‘එක පින්තූරයක් හදන්න පැය හතරක් පහක් යනවා. පින්තූරයේ මුල් වටිනාකම රැුකගෙන සංස්කරණය කරන්න ඕනෑ. ඒ අතර විනාශ වුණ තැන් තියෙනවා. ප‍්‍රමිතිය වැඩි කරන්න ඕනෑ. ඒ නිසා තමයි අපි අවුරුදු හයක් වැඩ කළාට පස්සේත් පින්තූර පන්සීයක විතර එකතුවක් තියෙන්නේ. ප‍්‍රමිතිය මදි නිසා අත්හැරපු පින්තූර වගේම ලොකු කාලයක් අරගෙන හදමින් පවතින පින්තූර තියෙනවා. මේ පින්තූරය මුද්‍රණය කරන්න වෙනම මැෂින් එකක් තියෙනවා. ඒ යන්ත‍්‍රය කෝටි තුනක් විතර වෙනවා. සාමාන්‍ය යන්ත‍්‍රවලින් මුද්‍රණය කළොත් ඒක සවුත්තුයි.‘
මේ ඡුායාරූපවල ප‍්‍රමිතිය මෙන්ම ඒවායේ රාමු පවා ඡුායාරූපවල පෞරාණික වටිනාකම ආරක්ෂා කරමින් නිර්මාණය කර ඇතැයි නුවන් පෙන්වුවා.
‘අපි පරණ වලව් ආදියෙහි තියෙන පින්තූර රාමුවලින් ආභාසය ගන්නවා. ඒ ආභාසයෙන් තමයි අපේ අලූත් රාමු හදන්නේ. පින්තූරය මොන තරම් පැරණි, වටිනා එකක් වුණත් රාමුව හොඳ නැත්නම් වටිනාකමක් නෑ. දැන් පින්තූර රාමු චීනයෙන් පවා එනවා. ඒවායේ අපට ආවේණික හැඩය නැහැ. ගොඩක් ප්ලාස්ටික් රාමු තමයි තියෙන්නේ. ඒත් අපි රාමුව ගැන බොහෝදුරට හිතනවා. අපේ රටට ආවේණික රාමු වර්ග කිහිපයක්ම අපි ළඟ තියෙනවා. පාරිභෝගිකයාට රාමුව තෝරාගන්නත් පුළුවන්.‘
අපට කිසිදා භෞතිකව යන්නට බැරි යුගයකට අපව මනසින් ගෙනයන්නට අතීතකාමයට පුළුවන්. මාදිවෙල පැත්තෙන් යන කෙනෙක්ට, කැමැත්තක් තියෙනවානම් රාමු කළ අතීතකාමය රැුගෙන ගොස් නිවසේ එල්ලාගන්න පුළුවන්.
