ස්වීට් හෝම්වලින් ඩොලර් හොයන හෝම්ස්ටේ

ඉබාගාතේ ගිහිං වැඩ වරද්දගත්ත දවසක් ඒකනම්. සිංහරාජේ දකුණු සීමාවෙ ලංකාගමට ගිහිං තිබුණට ඊට යාව තවත් දකුණට වෙන්න දෙණියායට හූවක් දුරින් තියෙන මිදේරිපිටියට ගිහිං තිබුණේ නෑ. ඉතිං කොළඹින් මාතර බස්සෙකකට නැඟලා ඉඳගත්තා.

හයිවේ ආවට මක්කටෙයි කියලා හිතෙන විදිහේ කෙටිල්ලකින් පස්සේ අකුරැුස්සටත්, ඊට තවත් පැය දෙකකට පස්සේ දෙණියායටත් බස්සෙක ආවා. බැහැලා දවල්ට කාලාබීලා වෙලාව බලනකොට හවස හයයි. ‘මිදේරිපිටියට ගියාට නවතින්න තැනක් සුවර් නෑ මහත්තයෝ අද සිකුරාදා පෝය එක්කම දවස් තුනක නිවාඩුවක්‘ දෙණියාය ත‍්‍රීවිලර් මිත‍්‍රයෙක් එහෙම කිව්වට පස්සේ තමයි මටත් මෙහෙක් වෙලා මතක් වුණේ. අපොයි..!! ඒත් ඉතිං, ‘උලක් උඩ උනත් උඹට නිදියගන්න පුළුවන් නෙහ්‘ කියලා මගේ මිත‍්‍රයෝ මට කියන්නේ නිකං යැ කියලා කරබා ගත්තා.
කොහොම වුණත් අන්තිමට බුකින් ඩොට්කොම් ගිහිං බැලූවා නවාතැනක්. එකම එක කාමරයක් සෙට්වුණා. ටක්ගාලා බුක් කරලා ආතල් එකටත් එක්ක කෝල් එකක් ගත්තා.

‘හෝටලේ හොයාගන්න අමාරුවෙන එකක් නෑ නේ‘ මම අහපි. මිදේරිපිටියෙන් බැහැලා ත‍්‍රීවිලර් එකකට කියන්න ගාමිණි ජයසිංහගේ ගෙදරට ගිහිං බස්සන්න කියලා. ඩෝන් ගාලා පෝන් එක තිබ්බා. මම කල්පනා කළා මේ මොකද්ද කියලා. ගාමිණි ජයසිංහගේ ගෙදරට ගියාම මිනිහා මාව සිංහරාජේ ඇතුළේ තියෙන හෝටලයට ගිහිං දායි.. එහෙම එහෙම මම හිත හදාගත්තා. වෙබ් එකට ගිහිං බලපුවාම පොටෝස්වල හැමතැනම තිබුණේ සිංහරාජේ. දිය ඇලි. සුද්දෝ සුද්දියෝ. හෝටලේ හැටි බලන්න තිබුණේ ලස්සන ඇඳක පින්තූරයක් සහ වොෂ් රූම් එකක පින්තූරයක්! නිදියගන්නයි අනික් වැඬේටයි පිරිසිදු තැනක් තිබුණහම ඇති. එහෙම හිත හිතා මිදේරිපිටියේ ලාස්ට් බස්සෙකට නැඟ්ගා.

තේවතු මැදින් නයාගිය පාරේ බස්සෙක යනවා. ගිං ගඟ පැටි දොළක් වගේ අපි පස්සෙන්ම වමත පැත්තෙන් ජනේලයෙන් එබෙනවා. ගොඩාක් තැන්වල තේ ගස් මැරිලා. මොකෝ මේ තේ ගස් මැරෙන්නේ?.. ‘දන්නේ නෑ මහත්තයෝ. තේ පරියේෂණයෙනුත් ඇවිත් බැලූවා හොයාගන්න බෑ. මැරුණ ගස් උගුල්ලලා බැලූවහම මුල් නෑ. කුණුවෙලා ගිහිං’

මගේ ප‍්‍රශ්නයට වයසක මාමා කෙනෙක් උත්තර බඳිනවා. කෝපි වගාවට උනාවගේ වෙන්නද යන්නේ?’ මිනිහා හිනාවෙලා අහක බලාගන්නවා. කුරුඳු දැම්මොත් නරකද? ‘අපිට තේරෙන්නේ නෑ මහත්තයෝ. තේරෙන උන්දැලා තලන්න ආවහම දෙකෙන් එකට තමයි තලන්නේ. ඉතිං වැඩක් නෑ.’ ඔහොම කතාබතා අස්සේ, බස් දෙකක් මාරුවෙන්න බැරි මේ පාරේ, බස්සෙක සීරුවට පල්ලෙගම එහෙම පාස් කරලා, මිදේරිපිටියට ආවා… දැන්නම් ටිකක් කළුවරයි. හද්දා ගම හිනාවෙනවා. ඒ හිනාවත් හැන්දෑව වගේ..

හෝම්ස්ටේ අද්දැකීම

මම ගාමිණි අයියගේ ගෙදරට යන්න ත‍්‍රීවිලර් එකකට නැඟ්ගා.. ඩකොස් ඩොකොස් පාරේ ආපු ත‍්‍රීවිලර් එක ලස්සන වෙල් යායක් වටකරගත්ත චූටි ¥පත් ගෙදරකට පාර පෙන්නුවා. ඔන්න ගාමිණි අයියගේ ප්ලේස් එක. රජයේ වියදමින් ගහපු බෝඞ්ඩෙක මෙන්න හෝම්ස්ටේ නවාතැනක් කියලා ගාමිණි අයියගේ ගෙදරට පාර පෙන්නුවා.

ගාමිණි ජයසිංහ, මේ අලූත් ව්‍යාපාරේ කරට අරගෙන කරන මිනිහගේ පුතණ්ඩියා, ඊළඟට බිරිඳ හිනාවක් මූණේ අලෝගෙන මාව පිළිගත්තා. චූටි ¥ නම් වැඬේට එච්චර මනාපයක් නැතුව වාගේ අහක බලාගත්තා..! ‘මොනවද ?ට කන්නේ?’ ගාමිණීගේ බිරිඳ අහනවා. එහෙම තමයි ආගන්තුක සත්කාරය පටං ගත්තේ. කැලේ කොලේ දේවල් මට එච්චර අමුතු නෑ. ඒත් කොළඹ තෙලින් බැදලා, තෙලට උයලා, තෙලට පිහලා, කාලා කාලා ඇති වෙලා හින්දා ගමේ මොනාහරි කියපු නිසා, රහට කිරි කොස් මාළුවක් උයලා තිබුණා. කිරි කොස් උයනකොට ඒක හොඳටම රහ වෙන්නනම් මදුලූවලට හරි හරියට කොස් ඇට මාත්තු වෙන්න ඕනෑ. ගාමිණි අයියගේ බිරිඳගේ කොස් මාළුව එහෙම මාළුවක්..!!

මිදේරිපිටිය

‘මිදේරි කියන පරණ වී වර්ගය වපුරපු නිසා මිදේරිපිටිය වුණා කියලා කියනවා. මම මේ ගමට කරකාරේ ආවේ 1959 අවුරුද්දේ. එතකොට මේ මහපාලම නෑ. මඟුල් කාර් එකෙන් ගඟ ළඟට ඇවිත් එතන ඉඳලා පයින් තමයි ආවේ..’ මනමාල මහත්තයා අම්ම කරේ තියාගෙන එන්න ඇති එහෙනම්, මම එහෙම කිව්වම බිසෝ මැණිකේ නැන්දා කැකිරිපලනවා. බිසෝ මැණිකෙට දැන් වයස අවුරුදු 88ක්. මිදේරිපිටියේ සමුපකාරේ මැනේජර් මහත්තයා එක්ක නැන්දා මිදේරිපිටියට කරකාරේ එන්නේ පල්ලේගම ඉඳලා. පල්ලේගම තමයි අල්ලපු ගම. දෙණියායට යාව තියෙන ගම.

‘ඒ කාලේ මීට වඩා කැලේ. පැණි හකුරු කර්මාන්තයෙන් තමයි මිනිස්සු ජීවත් වුණේ. මමත් හකුරු හදලා තියෙනවා. ගමේ මිනිස්සු කැලේ ගිහිං පැණි කපාගෙන ඇවිත් පැණි උණු කරනවා. නැත්තං තව ටිකක් උණු කරලා හකුරු හදනවා. ඒ කාලේ හකුරු ඇස්සක් සත පනහයි.’ දැන් නැන්දාම ඒ හකුරු ඇස්ස විකුණන්නේ රුපියල් 400ට, නේද? මම හෙම කියනකොට උන්දැට හිනා.. ඒ කාලෙත් මේවගේ සීනි හකුරු තිබුණද?.. ‘අපොයි නෑ’ බිසෝ මැණිකේ නැන්දගේ කඬේ දැන් හොඳ හකුරුයි හොඳ නැති හකුරුයි කියලා දෙවර්ගයක හකුරු තියෙනවා. පැණිත් එහෙමයි.. ‘මෙයාලා දැන් සීනි දාලත් එකක් හදනවනේ‘ නැන්දා හිනාවෙවී කියනවා.
හකුරු කිලෝ එකක් රුපියල් 800යි කිව්වහම මිනිස්සු ගන්නවා හොරයි. සීනි ටිකක් කළවං කරලා 600ට දුන්නහම අපේ මිනිස්සු ගන්නවා. ඒකයි හැටි. ඉතිං බිස්නස් එකත් එහෙමට හැඩගැහිලා. කොහොම වුණත් මේ පැණි හකුරු රස්සාව, දැන් මේ හෝම්ස්ටේ කෙරුවාව හින්දා නැගලා යනවා.

මොකද්ද මේ හෝම්ස්ටේ.

හෝම්ස්ටේ කියන්නේ සරලව කියනවනම් වෙන රටකින් එන සංචාරකයෙකුට නවතින්න තමන්ගෙ ගෙදරම කොටසක් නවාතැන් දෙනවා කියන එක. ‘සංචාරක සත්කාර නිවාස’ කියලා තමයි මේක සිංහල කරලා තියෙන්නේ. දේශීය ආහාර, සිරිත්විරිත්, ආගන්තුක සත්කාර, ජීවන රටාව සමීපව විඳිමින් සංචාරයේ යෙදීම තමයි මේකේ අරමුණ. කොටින්ම කියනවනම් අපි යන රටේ සංස්කෘතිය ඒ රටේ මිනිස්සු ඇතුළට කිමිදිලා අත්විඳීම. දීර්ඝ ඉතිහාසයක් තිබෙන සංචාරක සංස්කෘතියක් තමයි මේ හෝම්ස්ටේ කියන්නේ. අද මේ කර්මාන්තයට පණ දෙන්නේ ලෝකය පුරා ජනප‍්‍රිය ්රසඉබඉ, ්‍යදපැිඒහගජදප, ඊදදනසබටගජදප වගේ වෙබ් අඩවි. ඔවුන් කියන විදිහට අද වෙනකොට ලෝකය පුරා මෙවැනි සංචාරක නිකේතන මිලියන් ගණනක් විසිරිලා තිබෙනවා. ලෝකයම සංචාරක හෝටලයක සිරි අරගෙන තමයි තියෙන්නේ මේ හින්දා. ඔබට බාලි යන්න ඕනෑනම් ටක්ගාලා මේ වෙබ් අඩවියකට ගිහිං තැනක් හොයාගන්න පුළුවන්. තරු පන්තියේ හෝටලවල වගේ තරු පනින මිලගණන් මේ කාමර අස්සේ නෑ. සංස්කෘතිය විඳින්න බැරියර් නෑ. කොත්තු රොටියක් කාලා තේ කහට උඟුරක් බීලා සංචරණ ආසාවෙ දියවෙන්න පුළුවන්.

ලෝකය දිහා බැලූවහම අද මේක සංචරණයට විතරක් නෙවෙයි ඔබට ඕනෑනම් ලෝකේ කොහේට හරි ගිහිං නිසොල්මන්ව ටික කාලයක් ඉන්න.. මෙන්න ඒකට හොඳම තැන..! වෙබ් සයිට් එකට රිංගුවා ලෝක සිතියමේ ආසම තැනට ගිහිං ගෙවල් නවාතැනක් බැලූවා. ඊළඟ අද ඉගෙනගන්න පිටරට යන ශිෂ්‍යයන් වුණත් මේ ක‍්‍රමයෙන් තමන්ට ඉගෙනගන්න කාලේ ජීවත්වෙන්න තැනක් සොයාගන්න මේ හෝම්ස්ටෙයි කියන සංස්කෘතිය පාවිච්චි කරනවා. ඔබට ලෝකයම විඳින්න ඕනෑනම් ඔබ එනකම් ලෝකයේම ගෙවල් මිලියන ගණනක් බලන් ඉන්නවා ඔබව සාදරෙන් පිළිගන්න. වීසා කතන්දර ගොඩදාගන්න ලේසියෙන් පුළුවන්නම් අඩු වියදමින් රවුමක් ගහලා ඒ සංස්කෘතිය අස්සේ පීනලා එන්න හොඳටම චාන්ස් එක මේ ක‍්‍රමය නිසා දැන් උදාවෙලා.

2011 අවුරුද්ද වෙනකොට අපි මේකට බහිනවා. හැබැයි 2016 වගේ වෙනකොට තමයි රාජ්‍ය අංශය පුළුල් වෙන සංචාරක කර්මාන්තය එක්ක මේ ක‍්‍රමය ගැන හිතන්නේ. එහෙම හිතලා පටන්ගන්න පළවෙනි ගම තමයි කෑගල්ල දිස්ත‍්‍රික්කයේ පදවිගම්පොළ ආශ‍්‍රිත හෝම්ස්ටේ ගම්මානය. ඒත් ඒ වෙනකොට ලංකාවේ මේ ක‍්‍රමයට සංචාරක නිවෙස් කරන පුද්ගලයෝ හිටියා කියන එක අපි අමතක කරන්න හොඳ නෑ. 2016 අවුරුද්දේ සංචාරකයෝ මිලියන 2.5ක් බලාපොරොත්තුවෙන එවක රජය ඒකට එවකට තිබුණ කාමර පහසුකම් ප‍්‍රමාණය මදිවෙයි කියන පුරෝකථනය එක්ක මේ වැඬේට බහිනවා. බහිනවා කිව්වට ඉතිං දන්නවනේ එහෙමට වැඩක් වෙන්නේ නෑ.. රජය මේ ක‍්‍රමයේ සංචාරක නවාතැන් කරන්න බලාපොරොත්තුවෙන අයට ණය යෝජනා ක‍්‍රමයකුත් අයවැයෙන් යෝජනා කරනවා. ඒත් ඒවායින් ලොකු වැඩක් වෙලා නැහැ කියලා තමයි මේ මිදේරිපිටියේ ඇවිද්ද මට හිතුණේ.

කොහොමහරි 2013 වෙනකොට සංචාරක සංවර්ධන අධිකාරිය මේ ක‍්‍රමයට කවුරුහරි තමන්ගේ ගෙදර කෑල්ලක් සංචාරකයින්ට වෙන්කරනවනම් ඒ ගෙදර මොනවගේ ගෙදරක් වෙන්න ඕනෑද, ඒක මොනවගේ තැනක පිහිටන්න ඕනෑද වගේ, නිර්ණායක ටිකක් කියනවා. තනි නිදන කාමරයක් නම්, අවම ප‍්‍රමාණය වර්ග අඩි 100ක් වෙන්න ඕනෑ, ද්විත්ව නම් අවම වර්ග අඩි 120ක් වෙන්න ඕනෑ, බාත්රූම් එකක ප‍්‍රමාණය අවම වර්ග අඩි 30ක් වෙන්න ඕනෑ වගේ.. පස්සේ 2016 අග යහපාලන විශාල සංදර්ශනයක් දාලා තමයි මේ ක‍්‍රමය වැඩිදියුණු කරන්න ණයක් දෙනවා කියලා කියන්නේ. ඒ ලක්ෂ 50ක.

‘ණය දුන්නේ අපි වගේ පොඩි මිනිස්සුන්ට නෙවෙයි ලොකු ලොකු දේශපාලන හයිය හත්තිය තිබුණ මිනිස්සුන්ට. අපිට දුන්නේ ඔය පාරේ තියෙන බෝඞ් එක විතරයි. ගමට එන්න පාර කොන්ක‍්‍රීට් කළා. එච්චර තමයි.’ මේ ගාමිණි අයියගේ හඬ. මිනිහා අවුරුදු තුනක් වෙනවා මේ කර්මාන්තයට බැහැලා. ‘ගොඩාක් සුද්දෝ එනවා. මට දෙන්න තියෙන්නේ කාමර එකයි. ජර්මන්, එංගලන්ත ස්විස් වගේ අය ආවහම හොඳයි, සීසන් කාලෙට දවසට දෙසියක් තුන්සීයක් සුද්දෝ බහිනවා. ගමේ එච්චර කාමර ඇත්තේ නැහැ.’

දුප්පතුන් නැතිකරන ස්වීට් හෝම්

දුප්පතුන් නැති කරන්න බොහෝ රටවල දුෂ්කර ඉම් සංවර්ධනය කරන්න කියාපු ක‍්‍රමයක් විදිහට එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයත් අද මේක පිළිගන්නවා. ඉන්දියාවේ, මැලේසියාවේ, ඉන්දුනීසියාවේ වගේ රටවල දුෂ්කර කලාපවල ජීවත්වෙන මිනිස් ජීවිත අද මේ කර්මාන්තය හින්දා දුප්පත්කමින් මිදිලා. ඇමරිකාවට ළඟ කියුබාව වගේ රටක් ගත්තොත් මේ ක‍්‍රමය හින්දා ඔවුන්ගේ රටේ දුෂ්කර ප‍්‍රදේශවල මිනිස්සුන්ගේ ජීවිතවලට ඩොලර් එන්න පටං අරං. ඒක ලොකු දෙයක්. අනික තමයි මේ ක‍්‍රමය නිසා ලෝකයේම මිනිස්සු ඔවුන්ගේ සංස්කෘතීන් මිශ‍්‍රවීම. ඒක අද ලෝකයට අවැසිම දෙයක්..

‘රුසියන් අය නම් හරිම අමාරුකාරයෝ. හැමදෙයක්ම නූලට තියෙන්න ඕනෑ. කචල් එකටම තමයි එන්නේ. මමයි පුතයි තමයි ඉතිං මේකට මහංසි වෙන්නේ. පුතා දැන් ඕලෙවල් කරලා ගෙදර ඉන්නවා. මේ ගේ තව ටිකක් ලොකු කළොත් අපිට හොඳයි. ඒත් ඒකට යටකරන්න සල්ලි නෑ.’ හැමවෙලාවෙම මුහුණේ හිනාවක් අලෝගෙන ඉන්න ගාමිණි අයියගේ ප‍්‍රියාවිය කතාවට එකතුවුණේ එහෙමයි. මෙහෙම ගෙදරට අමුත්තෙක් ආවාම ගෙදර ඉන්න බවලතීට තමයි හැම සුම්මක්කරේම. ඒත් පවුලේ දියුණුව වෙනුවෙන් ඒ හැමදෙයක්ම සෙනෙහෙවත්ව ඇය භාරගෙන වගේ තමයි පෙනුණේ.

‘මෙයාලට අපි නැත්තං මොකුත් කරගන්න බෑ මල්ල’‘ ඇය සරදම් සිනහවක් එක්ක එහෙමත් කියනවා. කොහොම හරි මේ පවුලේ ඊළඟ බලාපොරොත්තුව තමයි පුතා මේ කර්මාන්තය අස්සේ ඉස්සරහට යැවීම.. ‘මට නම් ඉංග‍්‍රීසි බෑ. නෝනටයි පුතාටයි දෙන්නට පුළුවන්‘. කොහොම වුණත් ඔවුන්ට දැන් භාෂාව අවුලක් නෙවෙයි..!

මිදේරිපිටිය කියන්නේ සිංහරාජයේ තියෙන කිතුලෙන් වැටෙන පැණිවලින් ජීවත්වුණ හද්ද පිටිසරක්. හැබැයි දැන් මේ කර්මාන්තය එක්ක ¥විලි ගසලා නැගිටලා. ගමේ ගෙවල් 20ක් විතර අද මේ රස්සාවට බැහැලා. මිදේරිපිටියෙන් කැලෑවට ඇතුල් වුණාම ලංකාගමට යනකම් දිය ඇලි 6කට වැඩියි. සංචාරකයෝ වැඩිහරියක් එන්නේ සිංහරාජයෙන් කඩාගෙන වැටෙන මේ දිය ඇලි පහස විඳින්න. ඊළඟට උදේ රැුයින් එළියට පැනලා මීදුම් දුමාරයේ මුහුවෙලා විහඟ දඩයමේ යන්න. හැබැයි තුවක්කුවෙන් නෙවෙයි ඇස් දෙකෙන් බයිනෝවෙන් කැමරාවෙන් තමයි දඩයම! මමත් උදෙන් එළියට බැහැලා මීදුමේ ඉන්නකොට ජපන් යුවතියක් අහල ගෙදරක ඉඳලා අපේ ගෙදරට ඇවිත් කැමරාව මානගෙන ඉන්නවා. බැලින්නම් මොනරෙක්! ඉස්සරනම් කොහේ හිටිය මොනරුද කියලා හිතුණා. උදේට කැහිබෙල්ලෝ හවසට දුම්බොන්නෝ වගේ බලන්න අමාරු කුරුල්ලෝ මෙහේ ඉන්නවා.. මේ විදිහට මේ ගමේ ලස්සන කැලේ ලස්සන බලන්න එන සුද්දෝ එක්කරගෙන ගිහිං සිංහරාජේ දියඇලි පෙන්නලා දවසට ලොකු ගාණක් හොයන සංචාරක මඟපෙන්වන්නෝ දැන් මිදේරිපිටියේ එමටයි. රුපියල් 2500 ඉඳලා රුපියල් 6500 වගේ වෙනකම් ගෙවලා කැලෑගතවෙන්න පුළුවන් පැකේජ අද මිදේරිපිටියේ තියෙනවා..

කොහොම හරි කියන්න ඕනෑ දේ තමයි මිදේරිපිටියේ මිනිසුන්ට නැගිටින්න මේ ක‍්‍රමය ලොකු හේතුවක් වෙලා තියෙනවා කියන එක. ගමට සහ ගමෙන් කැලෑව දෙසට වැටුණු පාර තව ටිකක් සංවර්ධනය කරලා මේ මිනිසුන්ට තමන්ගේ ගෙදර මේ කර්මාන්තයට ගැළපෙන විදිහට නවීකරණය කරගන්න ආධාරයක් රජය කරනවනම් හෝම්ස්ටේවලින්ම මිදේරිපිටිය ගොඩදාන්න අමාරු නෑ.

දැන් දැන් ලොකු ලොකු ව්‍යාපාරිකයොත් ඉඩම් කට්ටි සල්ලිවලට අරගෙන වඩා පහසුකම් ඇති සංචාරක නිවෙස්න හදමින් මිදේරිපිටියේ මේ හෝම්ස්ටේ කර්මාන්තයට පොඩි තරගයක් දෙමින් ඉන්නවා. ඒ තරගය ඇතුළේ මේ පුංචි මිනිස්සුන්ට නැඟිටින්න රජය අත දෙන්න ඕනෑ. ඊළඟට සංචාරකයන්ට හකුරු සහ පැණි අලෙවි කරන්න වෙළඳසැළක් කරන බිසෝ මැණිකේ නැන්දගේ කඬේ වගේ තැන් වුණත් තව ටිකක් දියුණු කරන්න රජය උදව් දුන්නනම් මේ ගම තව ටිකක් සෝබන වෙයි.. කොහොම වුණත් මේ තියෙන සොබාවික ලස්සන නැතිකරගන්නේ නැතුව කරන මඟුලක් කරන්න අපි හැමෝම මහංසි වෙන්න ඕනෑ. මොකද සුද්දෝ එන්නේ ගෙවල් බලන්න නෙවෙයි.. කොහොම වුණත් මේ සංචාරක කර්මාන්තයට අපේ දුරබැහැර ගම් හැම එකක්ම වගේ ගැළපෙනවා. ඒ නිසා මිනිස්සුන්ගේ අතට සල්ලි ලේසියෙන් අරගෙන යන්න පුළුවන් මේවගේ දේවල් ගැන අපි අලූතින් හිතන්න ඕනෑ.