වසරකට ශ‍්‍රී ලංකාවට රජයෙන් රසායනික පොහොර මෙට‍්‍රික් ටොන් ලක්ෂ දෙකකට අධික ප‍්‍රමාණයක් ආනයනය කරන බව පැවසෙයි. මෙට‍්‍රික් ටොන් එකක මිල ඩොලර් 300 ඉක්මවයි. ඩොලර් 300 බැගින් මෙට‍්‍රික් ටොන් ලක්ෂ දෙකක් ආනයනය කළොත්, ඩොලරය රුපියල් 170 ගාණේ ගණනය කරද්දී රුපියල් බිලියන 10.2 ඉක්මවූ මුදලක් ඒ වෙනුවෙන් වැයවෙන බව තේරුම්ගත හැකිය. දැනට යහපාලන ආණ්ඩුව සමයේ ගෙන්වූ රසායනික පොහොර වෙනුවෙන් රුපියල් බිලියන 23ක් පමණ ගෙවන්නට ඇති බවත්, ඉන් බිලියන 6ක් දැනට ගෙවා ඇති බවත් කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය පවසයි. එහෙත් පැහැරහැර ඇති ගෙවීම් නිසා පොහොර ගෙන්වීමට නොහැකි වූ බව වත්මන් ආණ්ඩුව කියන්නේය.
එහෙත් පොහොර ප‍්‍රශ්නය ඇත්තේ දැන් පොහොර ගෙන්වන්නට හැකිවුණාද, නොහැකි වුණාද යන කාරණය මත නොව නොමිලයේ රසායනික පොහොර ලබාදීමේ තීන්දුව නිසා රජයට දරන්නට සිදුව ඇති බර නිසා බව පැහැදිළි කාරණාවකි. දැන් කල්පනා කළ යුත්තේ රසායනික පොහොර අවශ්‍යද නැද්ද, ඒවා ගොවීන්ට සපයන්නේ කෙලෙසද, ලංකාවේ සහල් නිෂ්පාදනයෙන් ලංකාවට උපරිම ලාභ ලැබෙනවාද, නැතිනම් එය බරක්ද යන කාරණා ගැනය. ගොවීන් සමග ගණුදෙනු කරන ඇතැම් සිවිල් ක‍්‍රියාකාරිකයන් පෙන්වන්නේ ලංකාවේ රසායනික පොහොර වෙනුවට, කාබනික පොහොර යොදමින් වගා කිරීම කළ හැකි බවය. ගොවීන් ගැන අපට වඩා ඔවුන් දන්නා නිසා ඔවුන්ගේ යෝජනාවටද අපට විවෘත විය හැකිය. එහෙත් මේ මාතෘකාව ගැන විවෘත සාකච්ඡුාවක් වෙනුවට ප‍්‍රධාන දේශපාලන බලවේග දෙකෙන්ම අසන්නට ලැබෙන්නේ රසායනික පොහොර නොමිලයේ දෙන බවට ජනප‍්‍රිය පොරොන්දුවයි. ඒ ජනප‍්‍රිය පොරොන්දුව දී බලයට පත්වූ වත්මන් ආණ්ඩුව මුල් මාස දෙකේදීම පොහොර දෙන්නට බැරිව අසරණ තත්වයට පත්විය.
එදිනෙදා පාවිච්චි කිරීම සඳහා ආනයනය කරන ප‍්‍රධාන රසායනික පොහොර වර්ග තුනකි. යූරියා (ග‍්‍රැනියුලා*, මියුරියේට් ඔෆ් පොටෑෂ් (එම් ඕපී * සහ ට‍්‍රිපල් සුපර් පොස්පේට් ( ටීඑස්පී * එම ප‍්‍රධාන පොහොර වර්ග තුන වේ. ලංකා පොහොර සමාගම හා කොමර්ෂල් පොහොර සමාගම වෙනුවෙන් පොහොර ලංකාවට ගෙන්වන්නේ ආණ්ඩුවෙන්ය. ඒවා බෙදාහැරීමේ කටයුත්තද ආණ්ඩුව පාලනය කරයි. පොහොර ලේකම් කාර්යාලය නමින් ඒ සඳහා ආයතනයක්ද ඇත. ප‍්‍රධාන ආයතන කිහිපයකින් එම පොහොර බෙදාදීම සිදුකරයි.
යහපාලන ආණ්ඩුව සමයේ සීමාසහිත ලංකා පොහොර සමාගමේ හා සීමාසහිත කොළඹ කොමර්ෂල් පොහොර සමාගමේ 2019 අවුරුද්දේ ජූලි මාසය සඳහා වන පොහොර අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා යූරියා මෙට‍්‍රික් ටොන් 30,000ක් මෙට‍්‍රික් ටොන් 1ක් ඇමරිකානු ඩොලර් 318.25 ක මිලට ඇග‍්‍රිකොමෝඩිටිස් ඇන්ඞ් ෆයිනෑන්ස් වෙතින් ගෙන්වා ඇත. එම් ඕපී මෙට‍්‍රික් ටොන් 3,000ක් මෙට‍්‍රික් ටොන් 1ක් ඇමරිකානු ඩොලර් 342.2 බැගින් සීමාසහිත ඇග‍්‍රිකල්චරල් රිසෝසස් ඇන්ඞ් ඉන්වෙස්ට්මන්ට් පුද්ගලික සමාගම වෙතින් ගෙන්වා ඇත. ටීඑස්පී මෙට‍්‍රික් ටොන් 15,500ක් මෙට‍්‍රික් ටොන් 1ක් ඇමරිකානු ඩොලර් 324 බැගින් සීමාසහිත ගෝල්ඩන් බාලි ඉන්ටර්නැෂනල් පුද්ගලික සමාගම වෙතින් මිලදී ගෙන ඇත. ඒ සඳහා වියදම එකතු කර බලද්දී රුපියල් බිලියන 2.6කට වැඩි මුදලක් ඒ වෙනුවෙන් වියදම් වී ඇත. ගොවීන්ට පොහොර නොමිලයේ ලබාදීම සඳහා රජය ඉතා ඉහළ මුදලක් වාර්ෂිකව වෙන් කරයි. ඒවාට මුදල් ගෙවීම අර්බුදයක්ව ඇති බව මෙම පොහොර හිඟයෙන් පැහැදිළි වෙයි.
ගොවි සංවිධාන
පොහොර හිඟයට මුහුණදෙන්නේ ගොවීන්ය. ගොවි නියෝජිතයන් කිහිපදෙනෙකු පොහොර හිඟය ගැන අදහස් දක්වා ඇත. හිඟය ගැන සමස්ත ලංකා ගොවිජන සම්මේලනයේ නාමල් කරුණාරත්න විස්තර කළේ මෙසේය.
‘තවමත් පොහොර ප‍්‍රශ්ණය විසදිලා නැහැ. යූරියා පොහොර නැති වීම තමයි මේ පොහොර හිගයට බලපාලා තියෙන්නේ. අපි පසුගිය සතියේ දඹුල්ල ප‍්‍රදේශයේ පොහොර පිලිබඳව විමසීමක් කරන්න ගිය වෙලාවේ දැක්කා දඹුල්ලේ පොහොර ගබඩාවට රජයෙන් පොහොර කිලෝ 200 ක් විතරක් එවලා තියෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් දඹුල්ලේ පොහොර ගබඩාවට පොහොර කිලෝ 2000ක් එවන්න ඕනෑ. 200 ක් පමණක් එවපු නිසා ඒ නිලධාරීන් පෝලීමේ හිටිය ගොවීන්ගේ හැදුනුම්පත්වලට පොහොර නිකුත් කරලා තිබුනා. ඒ නිසා පැයක්වත් යන්න කලින් පොහොර ඉවර වෙලා. එතන ආරවුලක් ඇති වෙලා තිබුණා.
පොහොර හිගයක් ඇති වෙලා තිබෙන බව විෂය භාර රාජ්‍ය අමාත්‍යවරයා පවා පිළිගන්නවා. පොහොර හිඟයට පසුගිය රජයත් වගකියන්න ඕනෑ බවත් ඇත්ත. ඔවුන් අදාල සමාගම්වලට නිසියාකාරව මුදල් ලබා දී තිබුණා නම් මේ වගේ ප‍්‍රතිඵලයක් ගොවීන්ට අත්වෙන්නේ නැහැ.
ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ ප‍්‍රධානඅපේක්ෂයන් දෙදෙනාම ගොවීන්ට පොරොන්දු වුනේ පොහොර නොමිලේ ලබා දෙනවා කියලා. ඒ විශ්වාසය මත බහුතරයක් ගොවීන් තමන්ට රජයෙන් ලැබෙන පොහොර සහන ඉල්ලලා අයදුම්පත් පොහොර ලේකම් කාර්යාලයට යොමු කළේ නැහැ. ඒ ගොවීන් හැමෝම හිතුවේ නොමිලේ පොහොර ලැබේවී කියලා.
අපේක්ෂයන් පොහොර නොමිලේ දෙනවා කියපු නිසා පෞද්ගලික පොහොර සමාගම් ගොවි ජන සේවා කාර්යාල බය වුණා. ඒ පොහොර මිලදී ගත්තොත් විකුණගන්න බැරිවෙයි කියලා. ඒ නිසා ඔවුන් පොහොර මිලදී ගත්තේ නැහැ.2018 වර්ෂයේ පැවැති දින 52 ආණ්ඩුව සමයේදී පොහොර රුපියල් 500 කින් අඩු කළා. ඒ වෙලාවේ පොහොර ගෙන්වන පෞද්ගලික සමාගම් ඒ පොහොර හැංගුවා. ගොඩක් සමාගම් මේ අඩු කිරීමත් එක්ක පොහොර එළියට දැම්මේ නැහැ.
ඒ විදියට හංගපු පොහොර නැවත ඔවුන් මිශ‍්‍ර පොහොර ලෙස වෙළඳපොළට දානවා. යුරීයා, එම්. ඕ.පී සහ ටී.එස්.පී පොහොර වර්ග වලට වෙළඳපොලේ පාලන මිලක් තිබෙනවා.මේ පාලන මිලට වැඩියෙන් පොහොර විකුණන්න බැහැ. මිල වැඩි වුනොත් පාරිභෝගික අධිකාරියෙන් නඩු දානවා. වෙළපොළේ මිශ‍්‍ර පොහොර කියලා පොහොර වර්ග තියෙනවා. මිශ‍්‍ර පොහොර කියලා වර්ගයක් නැති වුණත් සමාගම් කරන්නේ එක එක අනුපාතයන්ට යූරීයා, එම්. ඕ.පී සහ ටී.එස්.පී පොහොර වර්ග මිශ‍්‍ර කරලා. මිරිස් පොහොර, කෙසෙල් පොහොර කියලා නම් ගහලා විකිණීම. නමුත් මිශ‍්‍ර පොහොර වලට පාලන මිලක් නැහැ. ඒ නිසා තමන්ට වුවමනා ගාණකට කඩහිමියා මිශ‍්‍ර පොහොර විකුණනවා. මේ මිශ‍්‍ර පොහොරවලට පාලන මිලක් දාන්න ඕනෑ.‘
රාජාංගණය ගොවි ව්‍යාපාරයේ ටෙරන්ස් ගාමිණී මහතා මෙසේ පැවසීය. ‘අපට වී ගොවිතැනට අවශ්‍ය පොහොර සම්බන්ධයෙන් ගැටළුවක් නැහැ. එහෙත් වෙළඳපොලේ මිලදී ගන්නට තියෙන කිලෝ 50 පොහොර මිටි හිඟයි. ඒ පොහොර ඉඳහිට වෙළඳපොලට එනවා. ආපු සැණින් ඉවර වෙනවා. රාජාංගණය ගොවිජන ව්‍යාපාරයේ ගොවීණ්ට පොහොර දුන්නා. ඒත් අපට දුන්නේ අක්කරයකට කිලෝ 28ක් වගේ සුළු ප‍්‍රමාණයක්. ඒ නිසා මුදලට පොහොර ගන්න වෙනවා. එතකොට තමයි හිඟයක් මතුවෙන්නෙ.‘
ඒ අනුව ගොවීන්ගේ පාවිච්චියට පොහොර නැති බව පැහැදිළි කාරණාවකි. ගොවීන් අසරණ වී ඇත. එහෙත් අප මුලින්ම සඳහන් කළ පරිදි පොහොර හිඟයට මුල පොහොරම විය හැකිය. රජයෙන් පොහොර ගෙන්වීම හා ඒවා නොමිලයේ බෙදාදීම මුල් කරගත් ක‍්‍රමවේදයම අවුල් සහගත බව පෙනී යයි. ලංකාවේ ආහාර නිෂ්පාදනයම කිසිදු පිළිවෙලක් නැති ක‍්‍රියාවලියකි. කල්පනා කළ යුත්තේ එය පිළිවෙලක් කරගැනීම ගැනය. මෙවැනි අතුරු ප‍්‍රශ්න ඇතිවන්නේ එහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසය.
වෙනත් විකල්ප
මේ අතර කවුඩුල්ලේ ව්‍යාපාරයෙහි කටයුතු කරන කවුඩුල්ලේ ජයතිස්ස මහතා පෙන්වාදෙන්නේ පොහොර අර්බුදයට විසඳීම පොහොර ගෙන්වීම නොවන බවය. පොහොර අනවශ්‍ය බව ගොවීන්ට පෙන්වාදීම බවය.
‘ගෝඨාභය මහත්මයා තමන්ගේ ඡුන්ද පොරොන්දුවක් විදියට අනුරාධපුරයේදී මහා හයියෙන් කෑගහලා ගොවීන්ට පොරොන්දු වුණා පොහොර නොමිලේ ලබා දෙනවා කියලා. දැන් ඔවුන් බෝලේ පාස් කරනවා කලින් ආන්ඩුව තමයි මේ සියල්ලටම වග කියන්න ඕන කියලා. නමුත් කවුරුවත් කල්පනා කරලා බලන්නේ මේ වගේ කාරණාවලදී ගොවියා කොතරම් අසරණ වෙනවා ද කියලා.
ගොවීන්ට තියෙන ලොකුම ප‍්‍රශ්නය පොහොර ලබා තැනීම නෙවෙයි. අපට පුළුවන් රසායනික පොහොර පාවිච්චි කරන්නේ නැතිව ගොවිතැන් කරන්න. ඒක ක‍්‍රියාවට රජය ගොවීන් උනන්දු කරන්න ඕනෑ. රසායනික පොහොර සහන මිලට ලබා දෙනවා වෙනුවට රජය කරන්න ඕන කාබනික පොහොරවලට මිනිස්සු උනන්දු කරන්න ජාතික ප‍්‍රතිපත්තියක් හදන එක. රසායනික පොහොර දිගින් දිගටම පාචිච්චි කිරීම නිසා පස මේ වෙනකොට නිසරු වෙලා. අස්වැන්න නැති වුණාම ගොවීන් කලින් දාපු ප‍්‍රමාණයට වඩා රසායනික පොහොර යොදනවා. පොහොර භාවිතය පිලිබඳව ගොවීන්ව දැනුවත් කරන්න ඕන. අපිට පුලූවන් කාබනික පොහොර වලින් හොඳ වස විසෙන් තොර අස්වැන්නක් ලබා ගන්න.‘
ගොවීන් මෙසේ කියද්දී ඒ ගැන සලකා බැලීමද වටින්නේය. ඒ සියලූ කාරණා පදනම් කරගනිමින් ආණ්ඩුව නැවත කෘෂිකර්ම ප‍්‍රතිපත්තිය ගැන කල්පනා කළ යුතුය. එසේ නැතිනම් වරින් වර මෙවැනි ප‍්‍රශ්න ඇතිවීම වැළැක්විය නොහැකිය.
කලින් ආණ්ඩුව මුදල් ගෙවලා නෑ
සී/ස ලංකා පොහොර සමාගමේ වෙළඳ අංශයේ නිලධාරියෙක්
මේ වෙනකොට මහ කන්නය වගා කරලා ඉවරයි. ඒ නිසා දැන් මහ කන්නයට පොහොර ලබා දීම පිළිබදව ගැටලූවක් ඇති වෙලා නැහැ. යූරියා, එම්. ඕ.පී සහ ටී.එස්.පී වැනි පොහොර වර්ග තුනක් පිටරටින් ආනයනය කරනවා. සිංගප්පුරුව, පකිස්ථානය වැනි රටවල් වලින් තමයි මේ පොහොර අනයනය කරන්නේ. අවුරුද්දකට දළ වශයෙන් මෙට‍්‍රික් ටොන් ලක්ෂ දෙකක් වගේ ප‍්‍රමාණයක් ගෙන්වනවා. මේ වෙනකොට යම් පොහොර හිඟයක් ඇති වෙලා තියෙන්න ප‍්‍රධාන හේතුව විදියට කියන්න පුළුවන් කලින් ආන්ඩුව පොහොර ගෙනවන සමාගම් වලට මුදල් නොගෙවා තිබීම.
හිඟයක් නෑ
සී/ස කොළඔ කොමර්ෂල් පොහොර සමාගමේ ප‍්‍රධාන කළමණාකරු ජයරත්න වීරරත්න
අපි වී ගොවීන්ට පමණයි පොහොර ලබා දීම් කටයුතු කරන්නේ. වී ගොවිතැනට අවශ්‍ය සහනාධාර පොහොර ගොවීන්ට ලබා දීම් රජයේ පොහොර සමාගම් දෙක අතරේ බෙදී යනවා. ලංකාවේ වී ගොවීතැනේ සීයයට 60 ක් සඳහා පොහොර ප‍්‍රමාණයක් ගොවීන් අතරේ බෙදා දීම සී/ස ලංකා පොහොර සමාගමට පැවරෙනවා. වී ගොවිතැන කරනා ගොවීන්ට අවශ්‍ය දේශිය දළ අවශ්‍යතාවෙයෙන් සීයයට 40 ක පොහොර සහනාධාර ලබා දීමේ කටයුතු සී/ස කොළඔ කොමර්ෂල් පොහොර සමාගමට පැවැරෙනවා. ඒ වගේම වෙනත් බෝග වගාවන් සදහා අවශ්‍ය දේශිය දළ පොහොර අවශ්‍යතාවයෙන් සීයයට 4 ක අවශ්‍යතාවයන් ගොවින්ට ලබා දෙන්නටත් අපි කටයුතු කරනවා. අපට අනුව දැනට නම් පොහොර හිඟයක් නැහැ.
අපට එන ඉල්ලූම සපුරනවා
සී/ස පොස්පේට් සමාගමේ සාමාන්‍යාධිකාරී එච්.ආර්.යු.ඞී. බණ්ඩාර
වර්තමානයේදී එප්පාවල රොක් පොස්පේට් මෙට්රික්ටොන් 60,000 ක් පමණ නිපදවනු ලබනවා.අපගේ පොහොර තේ,පොල්,රබර්, පළතුරු බෝග සහ අපනයන බෝග සදා භාවිතා කරනු ලබනවා. සීයට 60 ක් තේ වගාව සදහා යොදා ගනු ලබනවා. තවත් සීයයට 30 ක් රබර් සහ පොල් වලට භාවිතා කරනවා. ඉතිරි සීයයට 10 ක පොහොර ප‍්‍රමාණය භාවිතා කරන්නේ අපනායන මුදල් බෝග සහ පළතුරු වලට. අපට එන ඉල්ලීම සපුරන්න අපට පුලූවන්.
ගොවීන් වැඩිපුර පොහොර පාවිච්චි කරලා
කෘෂිකර්ම රාජ්‍ය අමාත්‍ය විදුර වික‍්‍රමනායක
පසුගිය කාලයේ වර්ෂාව තිබුණා. අධික වර්ෂාවෙන් වගා සේදීලා ගියාට පස්සේ නැවත වපුරනකොට වැඩියෙන් පොහොර යෙදීමක් සිදු කරනවා. අනෙක් කාරණය පොහොර ලේකම් කාර්යාලය කියන්නේ සෑහෙන්න ¥ෂණ වංචා ඇති ආයතනයක් කියලා මට වාර්තා වෙලා තියෙනවා. අපි මේ පොහොර අවශ්‍යතාවය හදුනගන්නේ ගම් මට්ටමේ නිලධාරීන්ගේ ලේඛණ මගින්. ඒ නිලධාරීන් ලබා දෙන්නා වු දත්ත සහ සංඛ්‍යා ලේඛනවලින් තමයි ඒ ඒ ප‍්‍රදේශයේ වගාකරන භූමී ප‍්‍රමාණය පිළිබඳව කෘෂිකර්ම අමාත්‍යංශය නිගමනයට එන්නේ. මේ දත්ත නිවැරදිද කියලා හොයලා බලන්න අපිට ක‍්‍රමයක් නැහැ. ඒ නිසා මුලින්ම කළ යුත්තේ විද්‍යාත්මකව සංඛ්‍යා ලේඛණ එකතු කිරීමේ වැඩ පිළිවෙලක් හැදීම. දැන් මේ කරන්නේ පරණ දත්ත බලලා නැවත නැවත කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයට ලබා දීම විතරයි. ඒ වගේම රසායනික පොහොර පාවිච්චියෙන් ගොවීන්ව ඈත් කරලා, කාබනික පොහොර පාවිච්චි කිරීමට යොමුකිරීම සඳහා වැඩපිළිවෙලක් සකස් කරන්නත් ඕනෑ.
