වෘත්තිය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමයේ සභාපති දුමින්ද සම්පත්
මාධ්‍ය සංවිධාන වාර්ෂිකව ජනවාරි මාසය කළු ජනවාරිය ලෙස නම් කරන්නේ ඇයි?
මාධ්‍යවලට එල්ලවුණ බරපතළ ගණයේ අපරාධ වැඩිපුරම සිදුවෙලා තියෙන්නේ ජනවාරි මාසයේදී වන නිසා. ජනවාරි 8 වැනිදා තමයි ලසන්ත ඝාතනය සිද්ධවුණේ. ප‍්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ පැහැරගැනීම සිදුවුණේත් ජනවාරි මාසයේදී. ඒ නිසා මාධ්‍යවේදීන්ව ඝාතනය කිරීම, අතුරුදන් කිරීම, පැහැරගැනීම, පහරදීම, මාධ්‍ය ආයතනවලට පහරදීම, මාධ්‍ය ආයතන මර්දනය ආදි සිදුවීම් සමරන මාසය ලෙස ජනවාරි මාසය අපි සලකනවා. හැම වසරකම සංකේතාත්මකව රටේ මාධ්‍යවේදීන්ට එල්ලවුණ තර්ජනයන් සිහිපත් කරනවා. අපි ජනවාරි මාසයේදී විතරක් සමරනවා නෙවෙයි. අපි හැමදාම ජනමාධ්‍ය නිදහස වෙනුවෙන් පෙනී ඉන්නවා. එහෙත් එය සංකේතවත් වෙන මාසය තමයි කළු ජනවාරිය.
මේ වර්ෂයේදී තේමාව වෙලා තියෙන්නේ ජනවාරිය තවමත් කළුයි කියන එක. එයට හේතුව මොකක්ද?
මෑත කාලයේ සිදුවුණු එකම එක අපරාධයකටවත් තවමත් කිසිම පාලකයෙකුගෙන් සාධාරණයක් ඉටු වෙලා නැහැ. සාධාරණයක් ඉටුවේවි කියලා අපි හිතුවා. ඒත් අපි හිතපු විදියට කිසිවක් සිද්ධවුණේ නැහැ. තවමත් ජනවාරිය කළු බව අපි කියනවා. ඒ නිසාම මාධ්‍යවේදීන් ඝාතනයට, දඩයමට හා හිංසනයට එරෙහිව දණ්ඩ මුක්තිය, අක‍්‍රිය හා අංසවේදී ක‍්‍රියා පිළිවෙත අඛණ්ඩව ක‍්‍රියාත්මක බව අපි සිහිපත් කරනවා.
හිටපු ආණ්ඩුව කාලයේදී මාධ්‍යවේදීන්ට යුක්තිය ඉටු වුණාද?
යම් පරීක්ෂණ සිදුවුණා තමයි. එහෙත් යුක්තිය ඉටුවුණ බව කියන්න පුළුවන් තරමට කිසිම දෙයක් වෙලා නැහැ. ඒ වෙනුවට පරීක්ෂණ දෙක තුනක් ඉදිරියට ගියා පමණයි. ලසන්ත වික‍්‍රමතුංග ඝාතනය, ප‍්‍රගීත් එක්නැළිගොඩ අතුරුදන් කිරීම, කීත් නොයාර්ව පැහැරගැනීම, උපාලි තෙන්නකෝන්ට පහරදීම ආදි සිදුවීම් ගැන පරීක්ෂණ සිද්ධවුණා
.
ඒ පරීක්ෂණවලින් ඇතැම් ඒවා අතිශය මන්දගාමී වුණා. ආණ්ඩුවෙන් එම පරීක්ෂණවලට සහයෝගය ලැබුණේ නැහැ. පෝද්දල ජයන්තට පහරදීම, තරාකී සිවරාම් ඝාතනය ආදි සිදුවීම් ගණනාවක් ගැන පරීක්ෂණ සිද්ධවුණේත් නැහැ. ඒ නිසා අපට ඒ කාලයේ සිදුවූ පරීක්ෂණවලින් සෑහීමට පත්වෙන්න බැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුව එක අපරාධකරුවෙක්ටවත් දඬුවම් කරන්න අසමත් වුණා. අවුරුදු හතරහමාරක් තිස්සේ දඬුවම් කිරීමට තබා ඒ ආසන්නයටවත් යන්න බැරිවුණා. ඒ නිසා අපට කියන්නේ වෙන්නේ යහපාලන ආණ්ඩුව මාධ්‍යවේදීන්ට එරෙහි අපරාධ කරපු අපරාධකරුවන්ව ආරක්ෂා කිරීමේ ප‍්‍රතිපත්තියක හිටපු බව. ඒ නිසාම යහපාලන ආණ්ඩුව කාලයේදී මාධ්‍යවේදීන්ට එරෙහි බරපතළ අපරාධ සිද්ධවුණේ නැතත්, ඔවුන් මාධ්‍ය මර්දනය කරන අපරාධ සංස්කෘතිය නවත්වන්න කටයුතු කළේ නැහැ. ඒ නිසා ඔවුන්ට කිසිම ගෞරවයක් දෙන්න බැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුව අපරාධකරුවන්ව ආරක්ෂා කිරීමට එරෙහිව අපි 2019 කළු ජනවාරියේදී ජාතික පොලිස් කොමිෂන් සභාවට පැමිණිල්ලක් බාරදුන්නා. ඊට අමතරව අපි අත්සන් කරපු ඔන්ලයින් පෙත්සමක් කොළඹ පිහිටි එක්සත් ජාතීන්ගේ කාර්යාලයට බාරදුන්නා.
මීට පෙර වෘත්තීය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමයේ සභාපතිවරයාව සිටි පෝද්දල ජයන්තව පැහැරගෙන ගොස් ඔහුට පහරදුන්නා. එයට හේතුව ලෙස සලකන්නේ වෘත්තීය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමයෙහි ඔහුගේ ක‍්‍රියාකාරීත්වය. අද ඒ තනතුරේ සිටින ඔබට බියක් දැනෙනවාද?
බයක් දැනෙන්නේ නැහැ. අපි ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී අවකාශය තුළ තමයි සියල්ල කරන්නේ. අපට ප්රජාතන්ත්රවාදය ගැන විශ්වාසය තියෙනවා. මාධ්‍යවේදීන්ට පහරදීම සාමාන්‍ය සමාජය අනුමත කරන්නේ නැහැ. අපේ රටේ මිනිස්සු ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට ගරු කරනවා. මීට කලින් පෝද්දල ඇතුළු මාධ්‍යවේදීන්ට සිදුවු අපරාධවලට යුක්තිය ඉටු වුණේ නැති නිසා එවකට හිටපු ආණ්ඩුව ගෙදර යවන තැනට සාමාන්‍ය ජනතාව පත්වුණා. යහපාලන ආණ්ඩුව ගෙදර යන්නටත් ප‍්‍රධාන හේතුවක් වුණ බව කියන්නේ කලින් අපරාධවලට යුක්තිය ඉටු නොකිරීම.
එහෙත් ඉදිරියේ වැඩ කරද්දී මුහුණපාන්න වෙන ඕනෑම අභියෝගයකට ලෑස්තියි. අපට මේ සටන අත්හරින්න බැහැ. මීට කලින් අපරාධවලට මුහුණදුන්නේ අපි එක්ක වැඩකරපු අපේම සගයෝ. අනාගතයේදී මර්දනයක් ක‍්‍රියාත්මක කළොත් එයට මුහුණදෙන්නේත් අපේ සගයෝ. අපි හඬ නගන්නේ නැතිව සාධාරණයක් ඉෂ්ට වෙන්නේ නැහැ.
ලසන්ත වික‍්‍රමතුංග ඝාතනය, එක්නැළිගොඩ අතුරුදහන් කිරීම, පෝද්දල ජයන්තව පැහැරගැනීම ආදි සිදුවීම්වලට අණ දුන්නේ කවුද කියන ප‍්‍රශ්නය වෘත්තීය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමය විමසනවා නේද?
දැන් අපට ඒ ප‍්‍රශ්නය සමාජය හමුවේ තබන්නට සිද්ධවෙනවා. ඇත්තටම ඒ අපරාධවලට අණ දුන්නේ කවුද? දැනට සිදුවෙමින් පැවති පරීක්ෂණවලට සම්බන්ධ වෙලා හිටපු නිලධාරීන්ට මේ වෙද්දී මාරුවීම් ලබාදීම, මාධ්‍යවලින් මඩ ගැසීම ආදි හිංසනයන් සිද්ධවෙනවා. ඒ නිසාම ඉදිරියේදීත් පරීක්ෂණ ව්‍යාකූල වේවි කියලා අපට සැකයක් ඇතිවෙනවා. දැන් කියන්නේ දැනට සිද්ධවුණ පරීක්ෂණ වත්මන් ආණ්ඩුවේ නායකයන්ව කොටුකිරීම වෙනුවෙන් හිටපු ආණ්ඩුවෙන් කළ බොරු පරීක්ෂණ කියලයි. ඔවුන් කියන විදියට පරීක්ෂණ බොරු නම්, ඇත්ත පරීක්ෂණයක් සිද්ධවෙන්න ඕනෑ.
පරීක්ෂණ ඇත්ත වුණත් බොරු වුණත් ඒ අපරාධ බොරු නෙවෙයි. ලසන්ත වික‍්‍රමතුංගව ඝාතනය කළා. එක්නැළිගොඩ අතුරුදන් කළා. පෝද්දලට පහරදුන්නා. ලසන්ත දැන් අප අතර ඉඳගෙන ගවේෂණාත්මක ලිපි ලියන්නේ නැහැ. පෝද්දල ලංකාවේ ඉඳගෙන වෘත්තීය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමයේ ක‍්‍රියාකාරිකයෙක් විදියට කාර්යක්ෂමව දුවමින් පනිමින් වැඩ කරන්නේ නැහැ. එක්නැළිගොඩව හවසක මුණගැහිලා කතාකරන්න අපට බැහැ. අනෙක් අතට අපි දන්නවා ඒ අපරාධ කරන්න හමුදා සෙබළෙක්ට හෝ නිලධාරියෙක්ට ඕනෑ වුණේ නැති බව. එක්නැළිගොඩ එක්ක හමුදා සෙබළුන්ට තරහක් නැහැ. ඒ නිසා ඒ අපරාධවලට කවුරුහරි අණ දුන්නා විය යුතුයි. අණ කාගේද කියලා අපි ප‍්‍රශ්න කරන්නේ ඒ නිසයි.
ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය නම් තමන් නිදොස් බව පෙන්වන්න පුළුවන් නේද?
සාධාරණ පරීක්ෂණයක් කළොත් ආණ්ඩුව නිර්දෝෂී නම් ඔප්පු වේවි. පරීක්ෂණය සාධාරණ බව සමාජයට පෙනෙන්නත් ඕනෑ. ආණ්ඩුව ඇවිල්ලා මාස දෙකක් වෙනවා. දැන් නැවතුණ තැන්වල ඉඳන් පරීක්ෂණ ඉදිරියට යන්න පුළුවන්. ඒත් මෙතෙක් පරීක්ෂණ කළ අයට චෝදනා කරමින් ආණ්ඩුව දැනට කරන දේවල්වලින් පෙනෙන්නේ එහෙම වුවමනාවක් නැති බව. පරීක්ෂණ කරන තැනට ආණ්ඩුව තල්ලූ කරන්න අපි උත්සාහ කරනවා. ලංකාව තුළ හා ඉන් බාහිරව කරන්න පුළුවන් හැම දෙයක්ම අපි කරනවා. අපි මෑතකදී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයට පරීක්ෂණ ගැන දැනුවත් කිරිමක් කළා. ලෝක ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංවිධානය හෙවත් අයිඑෆ්ජේ සංවිධානයත් දැනුවත් කළා. ශ‍්‍රී ලංකා වෘත්තීය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමය ලෝක ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංවිධානයෙහි සාමාජිකත්වය දරන සංවිධානයක්. ඊට අමතරව අපි පොලිස් කොමිසමට ඉල්ලීම් කිහිපයක්ම කළා. ඒ ඉල්ලීම් කළේ මෙතෙක් පරීක්ෂණ කළ නිලධාරීන්ට සිදුවූ දේවල් ගැනයි.
කෙසේ වෙතත් මාධ්‍යවේදීන්ට සිදුවූ අපරාධ ගැන මාධ්‍ය ආයතනවලට ගැටලූවක් නැහැ වගෙයි නේද?
මාධ්‍ය ආයතනවලින් මාධ්‍යවේදීන්ගේ සංවිධානවල හඬට ඉඩක් වෙන් කරන්නේ නැහැ. අපි ඇතුළු මාධ්‍ය සංවිධාන කාලයක් තිස්සේ ඒ අපරාධ ගැනත්, මාධ්‍යවේදීන්ගේ නොයෙකුත් ප‍්‍රශ්න ගැනත් කතාකරනවා. ඒත් ඒවාට ඉඩ වෙන්වෙන්නේ නැහැ. මාධ්‍යවේදීන් කරන්න ඕනෑ එක් එක්කෙනා පස්සේ ගිහින් මයික් ඇල්ලීම නෙවෙයි. මාධ්‍යවේදීන්ට සිදුවූ අසාධාරණකම් වෙනුවෙන් පෙනී සීටීමක් කරන්න ඕනෑ. ජනමාධ්‍ය මේ ගැන නිද්‍රාශීලීයි. තාඩන පීඩන එල්ලවෙන්නේ ¥ෂණයට, වංචාවට එරෙහිවත් අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙනුත් ඉදිරිපත් වෙන මාධ්‍යවේදීන්ට බව ඔවුන් හිතනවා. පාලකයන්ට හීලෑ වෙන අයට මේ තර්ජන නැති බව හිතනවා. ඒ නිසා පාලකයන් එක්ක යාප්පුවෙන් ඉන්න බලනවා. ඒත් හැම මාධ්‍යවේදියෙක්ම තමන්ට අනතුරක් වේවි කියන උපකල්පනයේ සිටිය යුතුමයි. කුමන මොහොතක හෝ මර්දනය ඕනෑම මාධ්‍යවේදියෙකුගේ දිහාට එල්ලවෙන්න පුළුවන්. එදාට අඬලා වැඩක් නැහැ.
අනෙකාට වෙන මර්දනයට එරෙහි වුණොත් විතරයි තමාට හෙට දිනයේ නිදහසේ වැඩ කරන්න ඉඩ ලැබෙන්නේ. හැම ජනමාධ්‍යවේදියෙක්ම කලින් සිද්ධවුණ අපරාධ තමන්ට වුණ දෙයක් හැටියට සලකන්න ඕනෑ. තමන්ගේ වෘත්තීය ගරුත්වය වෙනුවෙන් සටන් කළ යුතුයි. එදිනෙදා භාෂාවෙන් මම මෙහෙම අහන්නම්. අපේ අය එක එක්කෙනාගෙන් ගුටිකන්නේ ඇයි? අපට ගහලා උං නිදැල්ලෙ ඉන්නෙ කොහොමද? අපේ වෘත්තියට ලොකු බලයක් තියෙන බව කියනවා. ඒ බලය අපි පෙන්වන්න ඕනෑ නේද? අපේම අය වෙනුවෙන් පෙනී ඉන්නේ නැති අය අය තමන්ගේම වෘත්තියට ගරු කරනවාද කියන ප‍්‍රශ්නය තියෙනවා.
පරණ සිදුවීම් අමතක කරලා, අනාගතය ගැන හිතන්න කියලා වෘත්තීය ජනමාධ්‍යවේදීන්ගේ සංගමයට ඉල්ලීමක් ආවොත්..
අපි මේ සටන කරන්නේ අතීතයේදී අසාධාරණයට ලක්වුණ, ඝාතනයට ලක්වුණ, අතුරුදන් වූ මාධ්‍යවේදීන්ට යුක්තිය ඉටුකරගන්න පමණක් නෙවෙයි. අනාගතයේදී මෙවැනි දෙයක් නොවෙන්නට ඕනෑ නිසයි අපි හඬ නගන්නේ. පෙර සිදුවූ අපරාධවලට වගකිව යුත්තන්ට නීතිමය දඬුවමක් ලබාදිය යුතුයි. යුක්තිය නැත්නම් නිදහස නැහැ. අනාගතයේ ආරක්ෂාව තහවුරු වෙන්න නම් යුක්තිය ඉටු වෙන්න ඕනෑ. අපරාධකරුවන් නිදැල්ලේ ඉන්න තාක් කල් අපට අනාගතයේදී නිදහසක් නැහැ. ඒ නිසා අපේ සටන අනාගතය වෙනුවෙනුයි.
මෑතකදී සවුදි අරාබි රජයෙන් ජමාල් කෂෝගි ඝාතකයන්ට දඬුවම් දුන්නා. එය ලංකාවේ මාධ්‍ය සංවිධානයක් විදියට දකින්නේ කොහොමද?
සවුදි අරාබියට මෑත කාලයේදී ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයට පැත්තට ටිකෙන් ටික ගමන් කරන රටක් විදියට ගෞරවයක් හිමිවුණා. මොහොමඞ් බින් සල්මාන් කියන ඔටුන්න හිමි කුමාරයා සවුදි අරාබියේ පාලනය අතට ගත්තාට පස්සේ රටේ මිනිස්සුන්ගෙ නිදහස පැත්තෙන් දියුණුවක් තිබුණු බව සමහරු හිතුවා. හැමෝම සවුදි අරාබිය ගැන ප‍්‍රසාදයෙන් කතාකළා. ඒත් එකම එක මාධ්‍යවේදියෙක්ව ඝාතනය කිරීම නිසා අද සවුදි අරාබිය ලෝකයේ අපකීර්තිමත්ම රටක් බවට පත්වෙලා. මොහොමඞ් බින් සල්මාන් කුමාරයා ලෝකයේ නපුරුම පාලකයෙක් ලෙස ලෝක ප‍්‍රජාව දකිනවා. එකම එක මාධ්‍යවේදියෙක්ට අත තැබීමෙන් රජයකට වෙන්න පුළුවන් ප‍්‍රතිඵලය තමයි ඒක. ඒ වගේම අද හැමෝම අහන්නේ කෂෝගීව ඝාතනය කරන්න වුවමනාව තිබුණේ කාටද කියන එක. ඒ ඝාතනයට අණ දුන්නේ කවුද කියන එක. මරණ දඬුවම ලැබුණ අය අතරේ ඒ වුවමනාව තිබුණු එක්කෙනෙක්වත් නැහැ. දඬුවම් ලැබුණේ කුලී ඝාතකයන්ට.
මාධ්‍යවේදීන්ට එරෙහි අපරාධ යැයි කීවාම බොහෝ අය දන්නේ සිදුවීම් කිහිපයක් පමණයි. එහෙත් සියයකට අධික අපරාධ ප‍්‍රමාණයක් මෑත ඉතිහාසයේ සිදුවෙලා තියෙනවා නේද?
ඇත්තටම මෙතෙක් සිදුවූ අපරාධ හරිහැටි ගණනය කිරීමක්වත් වෙලා නැහැ. ඒවායේ ස්වභාවය ගැන හරි තක්සේරුවක් නැහැ. සියලූ අපරාධ ගැන සොයාබලන්නත්, ඒවා පිළිබඳව මූලික තොරතුරු ටික හෝ වාර්තා කරන්නත් කොමිසමක් පත් කරන්න කියලා මාධ්‍ය සංවිධාන ඉල්ලූවා. හිටපු ජනාධිපතිවරයාගෙනුත් අපි ඉල්ලීමක් කළා. ඒත් ඒ ඉල්ලීම ඉටු වුණේ නැහැ.
මාධ්‍ය ආචාරධර්ම ගැන සමාජයේ සංවාදයක් තියෙනවා. මාධ්‍ය සංවිධාන ඒවා ගැන කතාකරනවාද?
අපි කතාකරනවා. ඒත් ඒවාට මාධ්‍යවලින් ප‍්‍රචාරයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ඇත්තටම අපේ මාධ්‍ය සමාජයේ අඩුපාඩු ගොඩක් තියෙනවා. අපේම අඩුපාඩු ගැන කතා නොකර අපට ලැබෙන්න ඕනෑ අයිතීන් ගැන කතාකරන්න බැහැ. ඒ නිසාම අපි ජනමාධ්‍ය ආචාරධර්ම ගැන කතාකරනවා. මාධ්‍යවේදීන්ට තියෙන අයිතිවාසිකම් වගේම මාධ්‍යවේදීන්ගෙන් ඉටුවිය යුතු වගකීම් ගැනත් අපි කතාකරන්න ඕනෑ. අද මාධ්‍යවේදීන්ට වෘත්තීයභාවයක් නැහැ. ඒ නිසාම ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් බොහොමයක් අහිමි වෙන්නේ. මේක දිගටම ගියොත් මිනිස්සු ජනමාධ්‍ය පරිභෝජනයෙන් අයින් වෙනවා. අයිතිකාරයන්ට, මාධ්‍යවේදීන්ට කර්මාන්තය පවත්වාගෙන යන්න බැරි වෙනවා. විශ්වාසයක් නොමැති තැන ජනමාධ්‍ය කර්මාන්තය අභාවයට පත්වෙනවා. දැනටත් සමහර වෙලාවට ලංකාවේ සිදුවීම් ගැන සමහර අය බලන්නේ ජාත්‍යන්තර මාධ්‍යවල පළවෙන වාර්තාවලින්.
