මහ බැංකුවේ බැඳුම්කර ගනුදෙනුවලට අදාල වෝහාරික විගණන වාර්තාව එම විගණනය කළ සමාගම් දෙක විසින් මහබැංකුවට බාර දෙන ලද්දේ පසුගිය වසරේ නොවැම්බරයේදීය. මෙලෙස වෝහාරික විගණනයක් කැඳවීමට සිදුවුණේ, පසුගිය ආණ්ඩුවේ පාලන සමයේ මුල් මාස කිහිපය ඇතුළත සිදුවුණු කුප‍්‍රකට මහ බැංකු බැඳුම්කර වංචාව ගැන විමර්ශනය කිරීමට ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන පත්කළ ජනාධිපති කොමිසමේ නිර්දේශයක් අනුවය. එම ජනාධිපති කොමිෂන් සභාව සමන්විත වුණේ සභාපති කේටී චිත‍්‍රසිරි (හිටපු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරු*, ප‍්‍රසන්න ජයවර්ධන (හිටපු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරු, මියගිය* හා විශ‍්‍රාමලත් නියෝජ්‍ය විගණකාධිපති වී කන්දසාමි යන අයගෙනි. අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහගේ සිට හිටපු මහ බැංකු අධිපති අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන් දක්වා සාක්‍ෂිකරුවන් සිය ගණනකගෙන් සාක්‍ෂි විමසූ පසුව, එම කොමිසමේ ගණන් බැලීම වුණේ, මහ බැංකු බැඳුම්කර වංචාව හරහා රුපියල් මිලියන 11,145ක අලාභයක් ලංකාවේ ආණ්ඩුවට සිදුවී ඇති බවත් ඊට අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන් මහතා ඍජුවම වගකිව යුතු බවත් ය. 2017 දෙසැම්බර් 30 වැනිදා ජනාධිපති සිරිසේනට එම කොමිසමේ වාර්තාව ලබාදුන්නේය.
එම කොමිසමේ නිර්දේශය අනුව මහ බැංකුවේ බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳ වෝහාරික විගණන වාර්තාවක් කැඳවීම සිදුවිය. ඒ සඳහා ලෝකයේ සුප‍්‍රකට විගණක සමාගම් දෙකක් තෝරාගන්නා ලදි. එකක් කේපීඑම්ජී සමාගමය. අනෙක බීඞී ඕ සමාගමය. මෙවැනි කීර්තිමත් ආයතනවලින් කරන ලද වෝහාරික විගණක වාර්තාව, නොවැම්බරයේ මහබැංකුවට බාරදුන් පසු, එය නීතිපතිට යවා අවශ්‍ය උපදෙස් ලබාගන්නා බව එවකට මහ බැංකු අධිපති ආචාර්ය ඉන්ද්‍රජිත් කුමාරස්වාමි කීවේය.
ඉහත කී වෝහාරික විගණන වාර්තාව සකස් කිරීම සඳහා රුපියල් මිලියන 900ක ගාස්තුවක් සමාගම් දෙකට ගෙවීමට සිදුවිය. ඒවා රටේ මහජනතාවගේ මුදල්ය.
මහ බැංකු බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳ වෝහාරික විගණන වාර්තාවක් වැදගත් වන්නේ, සාමාන්‍ය පරීක්‍ෂණ කොමිෂන් සභාවකින්වත්, සාමාන්‍ය විගණනයකින්වත් එවැනි සංකීර්ණ හා පුළුල් පරාසයක විහිදුණු ගනුදෙනු හා ඒ තුළ සිදුවුණුු අක‍්‍රමිකතාවන් හෙළිදරව් කරගත නොහැකි වන නිසාය.
දැන් ප‍්‍රශ්නය, එතරම් මුදලක් වැයකොට කැඳවන ලද වාර්තාව හමස්පෙට්ටියේ පුස්කෑමට හරින තත්ත්වයක් ඇතිවී තිබීමයි.
2016 ජනාධිපතිරණයෙන් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා ජයග‍්‍රහණය කිරීමට සාධක වුණු එක් වැදගත් කාරණයක්් වුණේ යහපාලන ආණ්ඩුවේ මුල් කාලයේ සිදුවුණු මහ බැංකු බැඳුම්කර වංචාවයි. ඒ නිසා යහපාලන ආණ්ඩුවේ කිසියම් කීර්තියක් තිබුණාද, එය මුළුමනින්ම සේදී ගිය අතර, ජනාධිපති සිරිසේන හා අගමැති රනිල් වික‍්‍රමසිංහ අතර, ඔවුන්ගේද ආණ්ඩුවේද සාමූහික පරාජයෙන් කෙළවර වන මහත් විරසකයක් ආරම්භ විය.
නව ජනාධිපතිවරයා විසින් පසුගිය වසරේ පාර්ලිමේන්තු සැසිවාරය අවසන් කෙරෙන විට වෝහාරික වාර්තාව ලැබී තිබුණු අතර, එය පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කිරීම පිළිබඳ අදහස් පළවිය. ඇමති විමල් වීරවංහශ කීවේ, ජනවාරි 3 වැනිදා පාර්ලිමේන්තුවේ නව සැසිවාරය ආරම්භ වුණු පසු එම වාර්තාව පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කෙරෙන බවයි.
ඒ අතර කතානායක කරු ජයසූරිය පසුගියදා පාර්ලිමේන්තුවට දැනුම්දුන්නේ, වෝහාරික විගණන වාර්තාව පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් නොකරන ලෙස නීතිපතිවරයා උපදෙස් දී ඇති බවයි.
දැන් පැනනගින ප‍්‍රශ්නය නම්, නීතිපතිවරයාගේ නියමයෙන් පාර්ලිමේන්තුව බැඳී සිටිනවාද, එය පිළිගෙන, මහජනතාවගේ මුදල් රුපියල් මිලියන 11,145ක් වංචා කළ මහ බැංකුවේ ගනුදෙනු සම්බන්ධයෙන් සොයාබැලීමට එම මහජනතාවගේම මුදලින් රුපියල් මිලියන 900ක් වැය කර සකස් කළ වාර්තාව පාර්ලිමේන්තුවේ සිටින මහජන නියෝජිතයන්ටත්, ඒ හරහා මහජනතාවටත් දැනගන්නට ඇති ඉඩ අහුරනවාද යන්නයි.
රටක පාලනයේ ප‍්‍රධාන ආයතන තුනක් තිබේ. ව්‍යවස්ථාදායකය, විධායකය හා අධිකරණය වශයෙනි. මේ එක එකක් අතර බලතල බෙදීමක් මෙන්ම සම්බන්ධීකරණයක්ද තිබේ. ඒ වාගේම සංවරණ හා තුලන ක‍්‍රමයක් පවත්වාගෙන යනවා මිස, එක් ආයතනයකින් තවත් ආයතනයක් බැඳ තැබෙන්නේ නැත.
මීට පෙර අවස්ථා දෙකකදීම පාර්ලිමේන්තුව අනෙක් ආයතනයක නියමයෙන් බැඳ තැබෙන්නේ නැති බව ලංකාවේදීම තහවුරු කර තිබේ. එකක්, 2001 දී අගවිනිසුරු සරත් එන් සිල්වාට එරෙහිව පාර්ලිමේන්්තුව විසින් දෝෂාභියෝගයක් ඉදිරිපත් කළ අවස්ථාවේ ඊට අදාලළ තේරීම් කාරක සභාව පත්කිරීම වැළැක්වීමට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් නිකුත්කරන ලද වාරණ නියෝගය නොසලකා හැරීමට කතානායක අනුර බණ්ඩාරනායක ගත් තීරණයයි.
අනෙක 2012දී ආචාර්ය ශිරානි බණ්ඩාරනායක අගවිනිසුරු ධුරයෙන් නෙරපා හැරීමට ගෙන ආ දෝෂාභියෝගය සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ලබාදුන් වාරණ නියෝගය පාර්ලිමේන්තුවේ කතානායකවරයා විසින් ප‍්‍රතික්‍ෂෙප කරනු ලැබීමයි.
මේ අවස්ථා දෙකෙන්ද පැහැදිලි වන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ බලයට අන් ආයතනයකින් කෙරෙන බලපෑම නොසලකා කටයුතු කිරීමට හැකියාව පාර්ලිමේන්තුවට තිබෙන බවයි.
ප‍්‍රශ්නගත වෝහාරික විගණන වාර්තාවෙන් කර ඇත්තේ 2002 සිට 2016 දක්වා මහ බැංකුවේ සිදුවුණු බැඳුම්කර ගනුදෙනු පිළිබඳ නැවතත් කරුණු සොයාබලා වාර්තා කිරීමයි. ඒවා එළිදරව් කරගැනීම අවශ්‍ය වන්නේ මහජනතාවටය. ඒවා එළිදරව් වීමෙන් ඒ ගැන පවත්වන විමර්ශනවලට අලූතෙන් බාධාවක් වන්නට දෙයක් නැත. එසේ බාධාවක් වන බව කියන්නේ නම්, ඔවුන්ට පෙන්වා දිය යුත්තේ ජනාධිපති සිරිසේන විසින් පත්කරන ලද ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවයි. ප‍්‍රසිද්ධියේ පැවැත්වූ එම සාක්‍ෂි විභාගයෙන් බැඳුම්කර වංචාවට අදාළ විමර්ශනවලට බාධාවක් ඇතිවුණු බව එදා එහි පැමිණිල්ල මෙහෙයවූ, එකල නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ සොලිසිටර් ජෙනරාල්, අද නීතිපති දප්පුල ද ලිවේරාවත් කිව්වේ නැත. පුදුමය නම්, එදා අතිශයෝක්ති සහිතව නාට්‍යාකාර යෙන් කොමිසමේ පැමිණිල්ල මෙහෙයවමින් සාක්‍ෂිකරුවන් පරසක්වල ගසමින්, සියලූ ජනමාධ්‍ය ඉදිරියේ බැඳුම්කර වංචාවේ ලොකු කුඩා කරුණු එළිදරව් කළ දප්පුල ද ලිවේරා, අද නීතිපති හැටියට සිටිමින් තමාගේම පරණ ක‍්‍රියාකාරිත්වයට එරෙහි වීමයි. එදා බාධාවක් නොවුණු දේ අද බාධාවක් වන්නේ කෙසේද?
අනෙක් අතට එම කරුණු එළිදරව් වුවහොත් විමර්ශනවලදී නීතිපතිරවයාට හෝ අනෙකුත් ආයතනවලට හෝ රිසි පරිදි එම කරුණු ‘නවන්නට’ හැකිවන්නේද නැත. සියලූ කරුණු විනිවිද පෙනෙන ලෙස තිබෙන බැවින්. විමර්ශන සිදුවිය යුත්තේ කුමන ආකාරයෙන්දැයි මහජනතාවට හා උනන්දුවක් දක්වන්නන්ට පුර්වාපේක්‍ෂණයක් ඇතිකරගන්නටද හැකිය.
රටේ මූල්‍ය පාලනය පැවරී තිබෙන්නේ නීතිපතිට නොව පාර්ලිමේන්තුවටය. පාර්මේන්තුව එම වගකීම ඉටුකරන්නට යන විට නීතිපතිවරයා හෙවත් විධායකයේ නිලධාරියකුට ඊට වාරණ පනවන්නට හැකියාවක් ඇත්තේ නැත. ඒ සියල්ලටමත් වඩා මෙය අතිශය මහජන වැදගත්කමකින් යුක්ත කාරණයකි. එවැනි කාරණයකට නීතිපතිගේ බාධා නොසලකා කතානායකවරයා ඉදිරි පියවර ගත යුතුය. පාර්ලිමේන්තුවේ බලයට සීමා පැනවීමට විධායකයට ඉඩ නොතැබිය යුතුය. 2018 ඔක්තෝබරයේදී මහත් වෑයමකින් පාර්ලිමේන්තුවේ බලය රැුකගත් කතානායක කරු ජයසූරියට ඒ සඳහා ශක්තිය තිබේ.x
