ලංකාවේ සිටින අපට පෙනුමෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම සමාන මිනිසුන් පිරිසක්, විද්‍යාගාරයක සිට විද්‍යාවෙහි විස්කම් පෑම විශේෂ අත්දැකීමක්. ‘චන්ද්‍රයාන්’ මෙහෙයුම් ගැන රූපවාහිනියෙන් නරඹද්දී අපට අපේකමක් දැනෙනවා. අපේ අසල්වැසි රටේ සිට සඳටත්, අඟහරු ලොවටත් සිදුකරන මෙහෙයුම් අපේ සිත් ගත් ව්‍යාපෘතියක්ව තිබෙන්නේ ඒ නිසයි.
අවසාන වතාවට ඉන්දියාවේ අභ්‍යවකාශ ගමන් ගැන අපගේ අවධානය යොමු වුණේ චන්ද්‍රයාන් 2 ව්‍යාපෘතිය සාර්ථකව නිම වූ නිසා.
එහෙත් ඒ සාර්ථකත්වය මැද පුංචි ගැටලූවකට මුහුණපාන්න සිද්ධවුණා. ඒ චන්ද්‍රයාන් 2 ව්‍යාපෘතිය සමග ගිය සඳ මතට ගොඩබසින යානයේ දෝෂයක් ඇතිවුණා. ඉන්දීය අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් මධ්‍යස්ථානයේ ප‍්‍රධානියා ඉන්දීය අගමැතිවරයා ආකර්ෂණීය දර්ශනය අප දුටුවේ එම අසාර්ථකත්වය සමගයි.
ඒ පුංචි අසාර්ථකත්වයෙන් ඉන්දියාවේ ධෛර්යය සිඳෙන්නේ නැහැ. 2020 වසරෙන් ඇරඹෙන්නේ නව දශකයක්. ඉන්දියාව ඊළඟ දශකයේදී අභ්‍යවකාශයේ දැවැන්ත මෙහෙයුම් කිරීම පුදුමයට කාරණාවක් නොවෙයි. අඟහරු දක්වා ගමන් කරන්නට ඔවුන් සිහින දකිනවා. ඔවුන්ගේ උනන්දුව නිසාම, ලොව වෙනත් රටවල් ගණනාවක උනන්දුව දැල්වී තිබෙනවා. ඒ නිසාම නව අභ්‍යවකාශ තරගයක් එකිනෙකාට රහසින් වර්ධනය වෙමින් තියෙනවා.
ඉන්දියාවේ නව දශකයේ අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් ආරම්භ වෙන්නේ චන්ද්‍රයාන් 3 මෙහෙයුමෙන්. මේ වර්ෂයේදී චන්ද්‍රයාන් 3 මෙහෙයුම් ආරම්භ වේවි. එම මෙහෙයුමේ මූලික අරමුණ කලින් ගමනේදී කරන්නට නොහැකි වූ කොටස සම්පූර්ණ කිරීමයි. එනම් චන්ද්‍රයා මත යානයක් ගොඩබස්වා පර්යේෂණ කිරීමයි. ඉන්දියානු අභ්‍යවකාශ පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයේ ප‍්‍රධානී කේ. සිවන් මෙසේ කියා තිබුණා. ‘අපි මේ වසරේදී චන්ද්‍රයාන් 3 අභ්‍යවකාශගත කරනවා. ඇතැම් විට එය ලබන වසර දක්වා කල්යෑමේ ඉඩක් තිබුණත්, දැනට දින සැලසුම් කරලා තියෙන්නේ 2020 නොවැම්බර් මාසයේදී අවසන් කරන්නයි.‘
අභවකාශ මෙහෙයුමක් වැරදීම ඊළඟ වතාවේ නිරවද්‍ය ලෙස ඒ මෙහෙයුම අවසාන කිරීම සඳහා පාඩමක්. කලින් සිදුවු වරද ගැන පාඩම් උගෙන, වඩා සාර්ථික නව ආකෘතියක් තැනීමට ඔවුන් බලාපොරොත්තු වෙනවා.
නව මෙහෙයුමත් අඩු වියදම් එකක්. ඇස්තමේන්තු කර ඇති ආකාරයට ඇමෙරිකන් ඩොලර් මිලියන 35ක මුදලකින් එය අවසන් කරන්නට ඔවුන් බලාපොරොත්තු වෙනවා. එය සාමාන්‍යයෙන් රාජ්‍යයන් වැයකරන මුදල්වලට වඩා ඉතාම සුළු මුදලක්. එය ශ‍්‍රී ලංකන් ගුවන් සමාගමේ වාර්ෂික පාඩුවට වඩා අඩු මුදලක්. තවත් උදාහරණයක් කීවොත් හම්බන්තොට වරායට කළ වියදම ඩොලර් මිලියන 1,541ක් බව කෝප් කමිටු වාර්තාවක සඳහන්ව තිබුණා. මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයාගේ සමයේ රාජ්‍ය නායකයාගේ ගමන් වියදම් සඳහා ගෙන්වූ සුඛෝපභෝගී ගුවන්යානා කට්ටල දෙකේ වටිනාකම ඩොලර් මිලියන 30ක්.
ඉන්දියානු අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් අතරින් ආකර්ෂණීයම මෙහෙයුමක් 2022 දී ක‍්‍රියාත්මක වෙනවා. ඒ ඉන්දියානු ගගනගාමීන් අභ්‍යවකාශගත කොට, චන්ද්‍රයා වටා කක්ෂගත කිරීමේ මෙහෙයුමක්. මේ වෙද්දී ඒ සඳහා සුදුසු ගගනගාමීන් 4 දෙනෙකු තෝරාගෙන හමාරයි. ඒ සිව්දෙනා මේ වසරේ ජනවාරි අවසානයට පෙර රුසියාවට යෑමට නියමිතයි. ඒ අභ්‍යවකාශ ගමන් සඳහා අවශ්‍ය වන පුහුණුව සඳහායි.
ඒ මෙහෙයුම ක‍්‍රියාත්මක කරන්නේ ඉන්දියාව බි‍්‍රතාන්‍යයන්ගෙන් නිදහස ලබා අවුරුදු 75ක් සම්පූර්ණ වන 2022 නිදහස් දිනයේදීයි.
මේ සියලූ ගමන් බිමන්, නව අභ්‍යවකාශ තරගයක් සඳහා මග විවෘත කරනවා. උදාහරණයක් ලෙස ඉන්දියාව සඳට මිනිසෙකු යවන්න කලින්, සඳ මත මිනිසෙකු නැවත ගොඩබස්වන්නට මේ වෙද්දී ඇමෙරිකාව සැලසුම් කරමින් ඉන්නවා. ඊට අමතරව පළමු වරට සඳ මතට කාන්තාවක ගොඩබස්වන්නත් ඔවුන් උත්සාහ කරනවා. ඒ අතර සඳේ පස් සාම්පල් පෘථිවියට ගෙන ඒමට චීනය සැලසුම් කරනවා.
ඇමෙරිකාව, රුසියාව යන පැරණි අභ්‍යවකාශ බලවතුන් දෙදෙනා ඉන්දියාවට තරගයක් වන ආකාරයෙන් අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් ශක්තිමත් කරමින් ඉන්නවා. ඊට අමතරව චීනය, ජපානය හා යුරෝපය අභ්‍යවකාශ ගමන් සඳහා ඉහළ උනන්දුවක් දක්වනවා. ඇමෙරිකාවේ දීර්ඝකාලීන අරමුණ වන්නේ සඳ මත අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයක් ඉදිකිරීමයි. එය අභ්‍යවකාශයේ ඈත කෙළවරවලට අදාළ සොයායෑම් සඳහා උදව් වේවි.
සඳට අමතරව ලෝකයේ සියලූ රටවල අවධානය යොමුවී තිබෙන අනෙක් ගමනාන්තය වන්නේ අඟහරු ග‍්‍රහලොව. අඟහරු ගමන්වලට අදාලව ආකර්ෂණීය කරුණක් තිබෙනවා. සිරිපා වන්දනා වාරයක් තියෙනවා මෙන්, අඟහරු වන්දනා වාරයකුත් තිබෙනවා. ඒ අඟහරු සහ පෘථිවිය ආසන්නයෙන් පිහිටන සුළු කාලසීමාවක්.
2020 දී එවැනි අඟහරු වන්දනා වාරයක් එනවා. ඒ ජුලි සහ අගෝස්තු මුල කාලසීමාව. නැවත එවැනි කාලසීමාවක් එන්නේ 2022 දී. ඒ නිසා අඟහරු වෙත යානා යැවීමට සැලසුම් කර තිබෙන රටවල් කිහිපයක්ම ජුලි මාසය වෙද්දී වැඩකටයුතු අවසන් කිරීමේ අරමුණෙන් කාර්යබහුල වී සිටිනවා.
ඇමෙරිකාවේ නාසා ආයතනය ඒ අතරින් ප‍්‍රමුඛයි. ‘මාස් 2020’ නම් රෝවර් යානය අඟහරු වෙත යවන්නට ඔවුන් සැලසුම් කරනවා. එහි මූලිකම අරමුණ වන්නේ බැක්ටීරියා මට්ටමෙන් හෝ අඟහරු මත මීට පෙර ජීවය තිබුණාද යන්න සොයා බැලීමයි. ඊට අමතරව යුරෝපයත් රුසියාවත් අඟහරු යානා යැවීමට සැලසුම් කර තිබෙනවා.
ඉන්දියාවත්, ඊලෝන් මස්ක්ගේ ස්පේස් එක්ස් ආයතනයත් අඟහරු වෙත ගමන් කරන්නට සැලසුම් කරනවා. එහෙත් මේ වසරේදී ඔවුන්ගේ යානා යවන්නේ නැහැ. එහෙත් 2022 දී හෝ 2024 දී ඔවුන්ගේ ගමන් ආරම්භ වේවි.
මීළඟට එන නව අභ්‍යවකාශ යුගයේදී ඉන්දියාව අභ්‍යවකාශයේදී ලබන හැම ජයග‍්‍රහණයක්ම අපේ මිනිසුන් ලබන ජයග‍්‍රහණයක් යැයි සලකමින් ඒවා රසවිඳින්නට අපට හැකියාව ලැබේවි. අපේ රටේ දරුවන්ට ඉන්දියාවේ අභ්‍යවකාශ මධ්‍යස්ථානයක වැඩකටයුතු කරන හැටි සිහින දකින්නත් හැකිවේවි.
අමිල රත්නායක
