යාපනේ සිංහල මහා විද්යාලයේ විදුහල්පතිවරයාගේ කතාව
‘දැන් යාපනයට ගියත් යාපනය මගේ අතේ.‘ අසීමිත ආඩම්බරයක් එක්ක, හෙමිහිට අතේ මිට මොළවමින් ඔහු කියනවා. ‘මම ගියොත් යාපනේ මිනිස්සු මට මෙහෙම.‘ ඉදිරියට මඳක් නැවිලා වඳින ඉරියව්වක් පෙන්වලා කතාව ඉදිරියට ගෙනයනවා. අප ඒ කතාව කෙළවරක සිට කියන්නට උත්සාහ කරනවා.
‘විජිතපුර පාරට හැරිලා, මාපා මහත්තයාගේ ගෙදර කොහෙද කියලා අහන්න. ඕනෑ කෙනෙක් පෙන්වාවි.‘ නිවසට එන පාර අහද්දී ඔහු ඒ විදියට කීවත් මුලින් අපට තිබුණේ චකිතයක්. පිටකෝට්ටේ විජිතපුර පාර විශාල පිරිසක් වසන පැත්තක්. ඒ වගේ පැත්තක එක් පදිංචිකරුවෙක් ඉන්න තැන ඕනෑ කෙනෙකුගෙන් ඇහුවොත්, පාර කියාවිදැයි අපට සැකයක් තිබුණා. එහෙත් ඔහුගේ කතාව ඇත්තක් බව තේරුම් ගත්තේ විජිතපුර පාරට හැරිලා, මාපා මහත්තයාගේ ගෙදර කොහිදැයි අහනකොට. ඕනෑ කෙනෙක් මාපාගේ ගෙදර දන්නවා. විජිතපුර පාරේ අලූතින් ඉදිවෙන දෙමහල්, තෙමහල් නවීන නිවාස අතර හැට ගණන්වල ඉදිවූ පෞරාණික පෙනුමැති නිවෙස හඳුනාගැනීම අමාරු කාරණාවකුත් නොවෙයි.
‘විජිතපුර කියන නම දැම්මේත් මම.’ ජයසේකර පේ්රමරත්න මාපා අප සමග කතාබහේදී කීවා.
හිටපු විදුහල්පතිවරයෙකු වන ඔහු හාන්සි පුටුවක ඉඳගෙන සිනහමුසු මුහුණෙන් බලා හිටියේ අපි ගෙට ගොඩවුණු පසුවයි. අපි කියන හැමදේම ඔහුගේ කණට ඇහෙන විදියට කෑගහලා කියන්න ඕනෑ. ඔහුගේ වයස අවුරුදු අනූහතක්.
යුද්ධය ඇරඹුණු කාලයේ යාපනයේ සිංහල මහා විද්යාලයේ විදුහල්පතිවරයා ඔහු. අප ඔහු මුණගැහෙන්නට හේතුව ඒ ඉතිහාසය. ඔහු යාපනය ගැන මතකයන් විස්තීර්ණ ලෙස කියන්නට සමත් වුණේ නැහැ. එහෙත් වෙනස්ම කතාවක් ඔහු අප ඉදිරිපිට ලිහාදැම්මා. ඔහුට තිබෙන්නේ ලංකාවේ මධ්යම පන්තික බෞද්ධ ප්රභූවරයෙකුගේ කතාවක්.
1980 ඉඳන් 1987 පමණ කාලය දක්වා තමන් යාපනයේ සිටි බව ඔහු මතකය අවුස්සමින් කියනවා. වයස අවුරුදු අනූහතක මිනිසෙකුගේ මතකය ඇවිස්සීම පහසු කාරණාවක් නොවෙයි. බොහෝ මිනිසුන්ගේ මතකයන් ඒ වෙද්දී මියගිහින්. මාපා මහත්තයා එකතු කරගත් මතකයක් තියෙනවා. ඇතැම් කරුණු ඓතිහාසිකව වැරදි ඒවා වෙන්න පුළුවන්. එහෙත් ඔහු වැනි ජ්යෙෂ්ඨ මිනිසෙකුගේ මතකයන් ඉතිහාසය විදියට නැතිව, මතකයන් විදියටම තේරුම් ගන්න පුළුවන් නම් ගැටලූවක් නැහැ. ඒ ඔහුටත් ඔහුගේ දරු පරම්පරාවටත් අයිති මතකයන්. ඒවායේ ඓතිහාසික නිරවද්යතාවත් දේශපාලන නිරවද්යතාවත් සොයනවාට වඩා, ඒ මතකයන් රසවිඳින එක වටිනවා.
ඔහු පවසන අන්දමට යාපනයේ ‘හරිජන’ යැයි හඳුන්වන කුලයෙන් පීඩිත ජන කොට්ඨාසයට අයත් තුන්දහසක පමණ පිරිසක් බුදුදහම වැළඳගනිද්දී එයට නායකත්වය දුන්නේ ඔහු. ඔහු ඉපිද ඇත්තේ 1922 ජනවාරි 04 වැනිදා සවස 6ට. ඔහු කියන්නේ තමන්ගේ කේන්ද්රය රාජ යෝගයක් සහිත කලාතුරකින් බිහිවෙන අන්දමේ එකක් බව. සියලූ ග්රහයන් තමා සමග මිතුරු බව ඔහු කියනවා.
අප සමග කතාබහ කරන අතරේ ඔහු තමන් ලියූ පොත්පත් ආදිය පෙන්වුවා. ලෝකෙන් උතුම් රට ලංකාවයි, ඌවේ ඓතිහාසික ජනකතා, ගෞතම බුදු පියාණෝ ආදි නම්වලින් ඔහු පොත්පත් ලියා තිබෙනවා. අප සමග කතාකරන අතරේ ඔහු ඒ පොත්පත් එකිනෙක පෙන්වුවා. පිටු විස්සේ තිහේ පොත්පත්. බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්රී නාහිමියන්, මහාචාර්ය ඒ.වී. සුරවීර ආදින් ඇතැම් පොතක පෙරවදන ලියා තිබෙනවා.
‘මගේ දරුවන් කිහිපදෙනෙක්ම ඉන්නේ ඕස්ටේ්රලියාවේ. ඔවුන් ඒ රටේ ඉහළම තැන්වල ඉන්නවා. මෙල්බන් නුවර යුරෝක් දහම් නිකේතනයේ මෙත් බෝසත් පිළිමය හැදුවේ මගේ දරුවන්. ඒ පිළිමය නිරාවරණය කරන නැකත හැදුවේ මම.‘
‘ටික දවසකට කලින් මට සමස්ත ලංකා බෞද්ධ මහා බල මණ්ඩලයෙන් සම්මානයක් ලැබුණා.’ ඔහු අපට සම්මානය පෙන්වනවා. බෞද්ධ මහා බල මණ්ඩලයේ ජ්යෙෂ්ඨතම සාමාජිකයෙකුට හිමි සම්මානයක් ලෙස එහි සඳහන් වෙනවා.
දේශපාලන සරණාගතයෝ
ඔහුව තේරුම් ගන්නට මාපාවරු ගැනත් අවබෝධයක් ගත යුතුයි. උඩරට ප්රදේශයේ පාරම්පරික නාමයන් අතර ඈපා, මාපා, යාපා යන නාමයන් ප්රකටයි. මේ පරම්පරා නාමයන් ආරම්භ වුණේ පොළොන්නරු යුගයෙන් බව විශ්වාස කෙරෙනවා. පොළොන්නරු රාජධානියට කාලිංග මාඝගේ ආක්රමණ එල්ලවූ පසුව රජරට රාජධානියටත් එහි ප්රභූන්ටත් රජරට ප්රදේශවල ජීවත්වෙන්නට නොහැකි වුණා. රජ පවුලේ සාමාජිකයන් හා ඉහළ තනතුරුලාභීන් සොයමින් පාලකයන් දරුණු මර්දනයක් දියත් කළා. හේතුව වුණේ පාලකයන්ගේ වුවමනාවට එරෙහිව එවැනි නායකයන් කැරලිි ගසන්නට ඉඩ තිබුණු නිසායි. එවැනි ප්රභූන් මලය දේශයටත්, දකුණේ ප්රදේශවලටත් පලා ගිය බව පිළිගැනෙනවා. දැන් කාලයේ පාලකයන්ගේ මර්දනයට බයෙන් විදෙස් රටක දේශපාලන සරණාගත තත්වය ඉල්ලන පුරවැසියන් ගැන අපි දන්නවා. විශේෂයෙන්ම එලෙස පලා ගිය දෙමළ ජාතික සරණාගතයන් ගැන අප කතාකරනවා. පොළොන්නරුවේ ප්රභූන්ටත් සිදුවී තිබුණේ දේශපාලන සරණාගතයන් වෙන්නට.
ඈපා, මාපා, යාපා ආදි තනතුරු නාම එකල තිබුණා. පලාගිය ප්රභූන් තම පෙළපත් නාමයන් ලෙස ඒ තනතුරු නාමයන් පවත්වාගෙන ආ බව විශ්වාස කරනවා. අපේ කතානායකයාත් එවැනි පෙළපතක උරුමක්කාරයෙක්.
‘ඒ විදියට ආ මාපාවරු කිහිපදෙනෙක් නුවරඑළියේ කඳු මැද්දේ තියෙන ගම්බැද්දේ වළව්ව කියන තැන පදිංචි වෙලා. උණුකිඳ ගවරම්මානයේ තවත් පිරිසක් පදිංචි වුණා. උඩරට රාජධානිය කාලයේ ගවරම්මාන මාපා නිලමේ කියලා ඒ මාපාවරු හැඳින්වුවා. ගවරම්මාන මාපා යටතේ ගම්මාන හතක් තිබුණා. ඒ ගවරම්මාන කෝරළය. ඉංග්රීසි යුගයේදී හිටපු ගවරම්මාන නිලමේවරු බදුල්ල පෙරහැරේ දියවඩන නිලමේ විදියටත් වැඩකළා. ඒ දියවඩන නිලමෙතුමාගේ බිරිඳ මියගියා. ඉන්පසුව ඒ නිලමෙතුමා වේවැල්¥වේ සේනානායක පරම්පරාවේ කාන්තාවක් සමග විවාහ වුණා. මගේ මෑණියන් ඒ නිලමෙවරුන්ගේ පරම්පරාවට අයිතියි. මගේ පියා ගවරම්මාන කෝරළයේ නිලමෙවරුන්ගේ පරම්පරාවට අයිතියි. මගේ තාත්තාත් ගවරම්මාන නිලමේ මහත්තයෙක්. අර ඉන්නේ ඔහු.‘
නිලමේ ඇඳුමක් ඇඳගත්ත පියාගේ පින්තූරයක් බිත්තියේ එල්ලා තිබුණා.
‘අපේ පරම්පරාවේ අය කාලයක් බදුල්ලේ හිටියා. ඒත් මම පොඩි කාලයේ අපේ පවුලේ අය හිටියේ බණ්ඩාරවෙල දෝව කියන ගමේ.‘ ඔහු කියනවා. ඒ කරුණු සලකද්දී ඔහු අයිති වෙන්නේ දේශපාලන සරණාගතයන්ගේ පරපුරකට බව අපට හිතුණා.
ඔහු ඒ අතර තම පරම්පරාවට අයත් ජනප්රවාද ගැනත් කීවා.
උඩරට රාජධානියේ හිටපු සෙනරත් රජතුමාගේ පුතා පළවැනි කුමාරසිංහ නමින් ඌවේ පාලනය බාරගත්තා. කුමාරසිංහ රජ්ජුරුවෝ බදුල්ලේ මාලිිගාවක් හදාගත්තා. මාලිිගාව තිබුණේ වේවැල්හින්නේ. දැන් බදුල්ල කච්චේරිය තියෙන්නේ එතැන. ඔය කාලයේ බදුල්ලේ ලොකු වැවක් තිබුණා. ඒ වැව නිසා මාලිගාවට සීතලයි. පස්සේ ඒ රජතුමා වැවේ මුල් කපලා වැවේ වතුර ගලන්න සලස්සලා තිබුණා. දුන්හිඳ දියඇල්ල හැදුණේ ඒ විදියට ගලාගෙන ගිය වතුරෙන්ලූ. බදුල්ලේ මාලිගාවට සීතල වැඩි හින්දා රජතුමා වේවැල්හින්න පැත්තේ බලගොල්ලේත් මාලිගාවක් හැදුවාලූ. ඒ මාලිගාවට අද කියන්නේ බලගොල්ල වලව්ව කියලායි. මම ඉපදුණේ ඒ වලව්වේ. පස්සේ තමයි දෝව පැත්තට ආවේ.‘
යාපනය වත්ත
පසු කලෙක ඔහු විදුහල්පතිවරයෙක් ලෙස පත්වීම් ලබා කොළඹට ආ බව කියනවා.
‘මම කොළඹ ඉන්න තැනක් හෙවුවා. ඒ හැට ගණන්වල. කෝට්ටේ ඉඩමක් ගත්තේ ඒ වෙනුවෙන්. එතකොට මේ පැත්තේ තිබුණේ කැලයක්. මේ පැත්තට කිව්වේ යාපනය වත්ත කියලායි. කොළඹ තියෙන කැලෑබද පැත්තකට යාපනේ වත්ත කියන්නේ ඇයිද කියලා මම පුදුමෙන් හෙව්වා. බලනකොට මේ පැත්තේ තමයි හයවැනි පරාක්රමබාහු රජතුමාගේ පුතාගේ ඉඩම තියෙන්නේ. යාපනය අල්ලාගත්තේ ඒ කුමාරයා.‘
ඔහු කතාකරන්නේ සෙම්බගප්පෙරුමාල් කුමාරයා ගැන. ද්රවිඩ සම්භවයක් තිබුණු මේ කුමාරයා සපුමල් කුමාරයා විදියට සිංහල ජාතිකයන් අතර ප්රකටයි. ඔහු පවසන අන්දමට සෙම්බගප්පෙරුමාල් කුමාරයාගේ මාලිගාව තිබී ඇත්තේ දැන් විජිතපුර ප්රදේශයේ.
‘මම දිසාපතිවරයාව හම්බවෙන්න ගියා. යාපනේවත්ත කියන්නේ ඇයිද කියලා මම ඇහුවා. කොළඹ තියෙන තැනකට යාපනේවත්ත කියලා දාන්න බෑනේ, මේ නම වෙනස් කරන්න කියලා මම ඉල්ලූවා. එහෙනම් ඔබතුමා නමක් දාන්න කියලා දිසාපතිතුමා කීවා. මගේ නෝනා තමයි යෝජනා කළේ විජිතපුර කියන නම දාමු කියලා. කුමාරයාගේ මාලිගාව මතක් වෙන්නට මගේ ගෙදරට ‘වාසල’ කියලා නම දැම්මා. විජිතපුරයේ හැදුණ පළවැනි ගෙදර තමයි මේක.’
යාපනය
යාපනේ සිංහල විද්යාලය ගැන මතකය දොර ඔහු විවර කරගත්තේ ඔය කතාන්දරවලින් පසුවයි.
‘යාපනේ සිංහල විද්යාලය කියන්නේ නගරයේ තියෙන ලොකුම පාසල. ඒ ඉස්කෝලෙට යන විදුහල්පතිවරයෙක් භාෂා තුනම දැනගන්න ඕනෑ. ඒත් එහෙම විදුහල්පතිවරු හරිම දුර්ලභයි. ඒ නිසා ඒ කාලේ හිටපු ජාතික පාසල් අධ්යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා වුණ ඞී.එම්. හෙට්ටිආරච්චි මහත්තයා මේ ගෙදරටම ඇවිල්ලයි මගෙන් යාපනේට යන්න කියලා ඉල්ලූවේ. ඊට කලින් හිටපු විදුහල්පතිවරයා යාපනේම ඉපදුණ කෙනෙක්. ඔහු අවුරුදු 17ක් සේවය කරලා තිබුණා. ඊට පස්සේයි මම ගියේ.‘
ඒ විදියට යාපනේට ගිය මාපා විශ්රාම ගන්නා තුරුම සිංහල මහා විද්යාලයේ විදුහල්පතිවරයා වශයෙන් සේවය කළ බව කියනවා. එකල යාපනයේ සිංහල මහා විද්යාලය නම් පාසලක පැවැත්ම සැලකිල්ලට ගන්නට වටිනවා. යාපනයේ චාවකච්චේරි ප්රදේශයේ සිංහල ගම්මානයක් තිබුණු බව කියනවා. ඊට අමතරව රාජ්ය නිලධාරීන් ඇතුළුව සැලකිය යුතු සිංහල ජාතිකයන් පිරිසක් යාපනේ සිටියාලූ. ඊට අමතරව සිංහල මහා විද්යාලය දෙමළ හා ඉංග්රීසි සිසුන්ට පවා අධ්යාපනය ලබාදී තිබෙනවා.
‘මම යද්දී දෙමළ මිනිස්සු මාව හරිම ආදරයෙන් පිළිගත්තා. මුලින්ම ඔවුන් මා එක්ක ඉංග්රීසියෙන් කතාකළා. කොහෙන්ද එන්නේ කියලා ඉංග්රීසියෙන් ඇහුවා. මම උත්තර දුන්නා. නාන්ගල් වන්දද කළම්බෝල ඉරන්ද කියලා මම කිව්වා. මම දෙමළෙන් කතාකරනවා ඇහුණාම මිනිස්සු සතුටින් අත්පුඩි ගහන්න පටන්ගත්තා. වනක්කම් සර් කියලා මට ආචාර කළා. ඊට පස්සේ මම ඉක්මනින්ම යාපනේ ප්රසිද්ධ වුණා. මිනිස්සු මා එක්ක දෙමළෙන් තමයි කතාකළේ. මට කාර් එකකුත් අරන් දුන්නා.
‘මම යන්න කලින් නාගවිහාරයේ හාමුදුරුවෝ ඉස්කෝලේ බෞද්ධ කටයුතු කරගෙන ගියා. එහෙත් වෙන ආගම්වල අයට ඉඩ තිබුණේ නැහැ. මම යාපනේ ගියාට පස්සේ ඉස්කෝලේ හිටපු ළමයි තුන්දාහට තම තමන්ගේ ආගම සිහිකරන්න වෙන වෙනම තැන් හදලා දුන්නා. ඒ ගැන දැනගත්ත මිනිස්සු සෑහෙන්න සන්තෝෂ වුණා. මම යාපනේ ඉන්න කාලේ පෙරහැරකුත් කළා. කොළඹින් බෙරකාරයෝ හෙම ගෙන්නුවා. මිනිස්සු ආසාවෙන් පෙරහැර බැලූවා.
ඒ විදියට ආගමික වැඩ මෙහෙයවද්දී හරිජන කියන කුලයට අයිති මිනිස්සු මාව හම්බවෙන්න ආවා. එයාලාව කුලය අල්ලගෙන පීඩාවට පත්කරනවා. එයාලා මට කීවා බුද්ධාගම වැළඳගන්න ඕනෑ කියලා. මොකද බෞද්ධාගමේ කුල පීඩනය නැති හින්දා. නාගදීපයේ හාමුදුරුවන්වත් මුණගැහිලා මම තුන්දාහකට බෞද්ධාගම වැළඳගන්න වැඩසටහන සංවිධානය කළා.’
ඔහු පවසන විදියට ඒ ආකාරයේ බෞද්ධ ආගමික කටයුතු කළත්, දෙමළ ජනතාවගෙන් විරෝධයක් ඔහුට එල්ලවී තිබුණේ නැහැ. ඒ වෙනුවට දෙමළ ජනතාවගේ ආගමික අයිතියත් තමන් පිළිගත් නිසා ඔහුට ගෞරවයක් හිමිවී තිබුණා. අසූ ගණන්වල දෙමළ ජනතාව ක්රමයෙන් ආයුධ සන්නද්ධ වුණත්, තමන්ට තර්ජනයක් නොතිබුණු බව ඔහු කියනවා.
‘මඩකළපුවේ සිංහල මිනිස්සු ටිකක් එකතුවෙලා දෙමළ මිනිස්සු කිහිපදෙනෙක්ව මැරුවා. ඒකට පළිගන්න හිතාගෙන යාපනේ හිටපු කොටි සෙබළු පිරිසක්ව මැරුවා. ඒකෙන් දකුණේ කලබල ඇතිවුණා. සෙබළුන්ව මරපු සද්දය මට ඇහුණා. ගමේ මිනිස්සුන්ගෙන් මම ඇහුවා එන්නා මිස්ටර් අන්ද සත්තම්. උන්ගලක්ක තෙරියමා. අද එන්නා එන්ඩ සොල්ල මුඩියමා කියලා. අර සද්දය මොකක්ද කියලයි ඇහුවේ. එයාලා මට කිව්වේ සර් එල්ලාම් සෙත්ත පොයිටේන් කියලා.
ඔක්කෝම මැරුණා කියලා කිව්වේ. ඉන්පස්සේ ටිකක් මට බය හිතුණා. මට කරදරයක් වෙයිදෝ කියලා. හාමුදුරුවන්ට ඉස්කෝලේ භාර දීලා මම ටික දවසකට කොළඔ ආවා. සතියක් යන්න කලින් හාමුදුරුවෝ මට ලියුම් කඩදාහියක් එවලා තිබුණා. මාපා මහත්තයා, ඔයා නැතිව මට මේ ඉස්කෝලේ කරගෙන යන්න බැහැ කියලා ලියුමේ තිබුණා. මම ආපහු යාපනේ ගියා. යාපනේ මිනිස්සු මට කිව්වේ නීන්ගල් පය පඩ වේන්ඩාම්. නීන්ගල් නානුම් ඔන්ඩු කියලා. ඔයා බය වෙන්න එපා, ඔයායි අපියි දෙගෝලෝම එකයි කියලා. මට ඊට පස්සේ ටිකක්වත් බය හිතුණේ නැහැ.‘
යාපනයෙන් නැවත ඔහු ආවේ විශ්රාම ගැනීමෙන් පසුවයි. ඉන්පසු ගෙවුණු අවුරුදු තිස්දෙකක කාලයේදී ඔහු වැඩිපුරම කර ඇත්තේ විවිධ මාතෘකා ගැන පුංචි පොත් ලිවීම හා ආගමික කටයුතු ආදිය. තමන්ට හිමි දෝව ප්රදේශයේ ඉඩම මෙහෙණින්ගේ ආරාමයකට පූජා කළ බව ඔහු කියනවා. විජිතපුරයේ තමන් මිලට ගත් ඉඩමෙන් පර්චස් දෙකක් විජිතපුර පන්සලක් ඉදිකිරීම සඳහා දන්දුන් බව කියනවා.
අද යාපනයට ගියත් තමන්ට ලැබෙන පිළිගැනීම ගැන ඔහු ආඩම්බරයෙන් කතා කරන්නේ පැරණි මතකයන් නිසායි. වර්ණවත් ජීවිතයක ආඩම්බරයෟ
