සහල්, එළවළු මිල ඉහළ යද්දී ආණ්ඩුවේ ආර්ථික සැලසුම් කොට උඩ

සහල් මිල ඉහළ යෑමේ ප‍්‍රශ්නය විසඳීමට යැයි කියමින් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා දෙසැම්බර් 19 වැනිදා සහල් වෙළඳසැල් කිහිපයකට ගොස් තිබුණි. එම අවස්ථාවල ඡුායාරූප සහ වීඩියෝ ප‍්‍රසිද්ධ කර තිබුණි. එහෙත් ඊට පසුදින පවා දකින්නට තිබුණේ සහල් මිලේ වෙනසක් නැති බවය. එළවළු මිලද තිබුණු තත්වයේමය. එහෙත් දැන් ජනාධිපතිවරයා උනන්දුවක් පෙන්වා ඇති නිසා වැඩි මිලට හෝ සහල් කන්නට ඇතැම් පුරවැසියන්ට ශක්තිය ලැබෙනු ඇත. එහෙත් සහල් මිලේ ප‍්‍රශ්නය වෙනසක් නැතිව එලෙසම පවතිනු ඇත.

සහල් මිල

පෙර ආණ්ඩුව සහල් සඳහා පාලන මිලක් නිකුත් කරමින් ගැසට් පත‍්‍රයක් නිතුක් කළේ 2019 මැයි 30 වැනිදාය. ගැසට් පත‍්‍රය 2125/66 අංකය යටතේ නිකුත් කර තිබුණි. 2003 අංක 09 දරන පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරිය පනත අනුව එම ගැසට් නිවේදනය නිකුත් කර තිබේ. එම පනතේ 20(5* වගන්තිය අනුව කිසිම නිෂ්පාදකයෙකු, බෙදාහරින්නෙකු හෝ වෙළෙන්දෙකු විසින් පහත දක්වා ඇති සහල් වර්ග එහි සඳහන් උපරිම සිල්ලර මිලට වඩා ඉහළ මිලකට වෙළඳාම් කිරීම, වෙළඳාම් කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් කිරීම, වෙළඳාම සඳහා ප‍්‍රදර්ශනය කිරීම නොකළ යුතු බව පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරිය මෙයින් නියෝග කරනු ලබන බව ගැසට් පත‍්‍රයේ සඳහන්ය.

සහල් මිල ගැන ඒ ගැසට් පත‍්‍රයේ සඳහන් වන්නේ මෙසේය. සුදු සම්බා – වාෂ්පයෙන් තැම්බූ / තම්බන ලද – දේශීය (කීරි සම්බා හා සූදුරු සම්බා හැර* කිලෝවක් රුපියල් 85ට, සුදු නාඩු තම්බන ලද / වාෂ්පයෙන් තැම්බූ – දේශීය (මොට්ටයිකරුපන් හා ආට්ටකාරි හැර* කිලෝවක් රුපියල් 80ට, රතු නාඩු – තම්බන ලද / වාෂ්පයෙන් තැම්බූ – දේශීය (මොට්ටකරුපන් හා ආට්ටකාරි හැර* රුපියල් 74ට ලබාදිය යුතුය.
එම පාලන මිල මෙන් දෙගුණයක් පමණ මිලකට සහල් අලෙවි කරන්නට පටන්ගෙන තිබුණේ එවැනි පසුබිමකය. එයට ප‍්‍රතිචාර ලෙස වත්මන් ආණ්ඩුව කළේ සහල්වලට උපරිම මිලක් කැබිනට් මණ්ඩලයෙන් නියම කළ බවට නිවේදනයක් නිකුත් කිරීමය. ගත්තායැයි කියන කැබිනට් තීන්දුවට අනුව නාඩු සඳහා රුපියල් 98ක් හා සම්බා සඳහා රුපියල් 99ක් උපරිම සිල්ලර මිල ලෙස නියම කර ඇත.

වී අලෙවි මණ්ඩලයේ ඇති වී මෙටි‍්‍රක් ටොන් 42,000ක් වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමටද ආණ්ඩුව තීරණය කර ඇත. සහල් හිඟයක් තිබේ නම් (හිඟය මවාපාන එකක් බව සියල්ලෝම පාහේ දනිති* එයට විසඳුම ලෙස සහල් වැඩිපුර වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීම සැලකිය හැකිය. එසේ වෙද්දී සහල් පෙර ආණ්ඩුවෙන් නියම කළ පාලන මිලට අලෙවි කිරීම අසීරුවක් නොවේ. සහල් සඳහා තිබුණු පාලන මිල ඉහළ දැමීමට අමතරව ආණ්ඩුව කර තිබුණේ තිරිඟු පිටි වැඩිපුර ආනයනය කිරීමට තීන්දු ගැනීමයි.

මැයි මාසයේ නිකුත් කළ ගැසට් පත‍්‍රය ක‍්‍රියාත්මක නොකළ, එය නිසි පරිදි අහෝසි නොකර එම උපරිම මිලට වඩා වැඩි මිලක් සහල්වලට නියම කරමින් වත්මන් ආණ්ඩුව පාලන මිලක් නියම කර ඇත. ඒ අනුව නව පාලන මිලට සහල් ගන්නා කෙනෙකුට නාඩු කිලෝවක් සඳහා පාලන මිලට වඩා රුපියල් 18ක් වැඩිපුර ගෙවන්නට සිදුවේ. කිලෝ 1000ක් අලෙවි කරද්දී රුපියල් 18,000ක ලාභයක් වැඩිපුර ලබන්නට සහල් අලෙවි කරන්නන්ට හැකියාව ඇත.

එක්සත් ජාතික පක්ෂ පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රී හර්ෂ ද සිල්වා සහල් මිල පිළිබඳව මාධ්‍ය සාකච්ඡුාවක් පවත්වමින් මෙසේ කියා තිබුණි. ‘වෙළඳපොළේ සහල් මිල අවුරුදු ගාණක් තිස්සේ පාලනය කළේ සහල් හිමියන් හතර පස් දෙනෙක්. මේ සහල් හිමියන් වෙළඳපොළේ ඒකාධිකාරියක් ගෙන ගියා. මේ නිසා කුඩා සහ මධ්‍යම පරිමාණ මෝල් වැසී ගියා.

මේ සහල් හිමියන් අඩු මිලට වී මිලදී ගෙන ගබඩා කළා. කෘත‍්‍රිම හාල් හිඟයක් මවා පාමින් හාල් මිල වැඩිවීමට ඉඩ හරිනවා. ඒ ලෙස සහල් මිල වැඩිවුණාම මේ අය තමන්ගේ සහල් තොග පොඞ්ඩ පොඞ්ඩ එළියට දානවා.
හාල් හිඟය මවාපාමින් පිටරටින් සහල් ගෙන්වනවා. ඒ සහල් සඳහාත් මේ අයගේ සහල් තොග කවලම් කරමින් වෙළඳපොළට එකතු කරනවා. මේ හාල් මාෆියාව නිසා මේ රටේ ගොවියන්, කුඩා සහල් මෝල් හිමියන් මෙන්ම පාරිභෝගික ජනතාවත් විශාල අපහසුතාවකට පත්වෙනවා.

මේ හාල් මාෆියාව පාලනය කිරීම සඳහා අපේ රජයේ ආර්ථික කටයුතු සහ පොදු සැපයුම් අමාත්‍යාංශය යටතේ මගේ මූලිකත්වයෙන් අපි මේ ශක්ති සහල් වැඩපිළිවෙළ ආරම්භ කළා. ආහාර කොමසාරිස්වරයා ඇතුළු කමිටුවක් මගින් මේ කටයුතු අධීක්ෂණය කෙරුණා.
අපේ මේ වැඩපිළිවෙළ නිසා සාධාරණ මිලට වෙළඳපොළට සහල් නිකුත් කිරීමට හැකිවුණා. ඒ වගේම වෙළඳපොළේ පැවති සහල් ඒකාධිකාරිය බිඳ දැමීමටත්, වැසී ගිය කුඩා සහ මධ්‍යම පරිමාණ මෝල් 200ක් නැවත විවෘත කිරීමටත්, සතොස ආයතනය මගින් මෙන්ම ප‍්‍රධාන සුපිරි වෙළඳසැල් මගින් මේ සහල් අඩු මුදලට ජනතාව අතට පත්කිරීමටත් ඒ අනුව රුපියල් 85ක පමණ ස්ථාවර මිලකට සහල් මිල පවත්වාගෙන යන්නත් අපිට හැකිවුණා.

දිස්ත‍්‍රික්ක අටක අපි මේ වැඩපිළිවෙළ ක‍්‍රියාත්මක කළා. ඊළඟ කන්නයේ වී ලැබෙන තෙක් අපි මෙටි‍්‍රක් ටොන් 48,000ක් පමණ සහල් තොග ගබඩා කරලා තිබුණා. මේ ආණ්ඩුව ඒ වැඩපිළිවෙළ විනාශ කර තිබෙනවා.

දැන් අපි ඒ ගබඩා කර තිබූ මෙටි‍්‍රක් ටොන් 48,000 ක ප‍්‍රමාණයත් මහා පරිමාණ මෝල් හිමියන් අතට පත්වෙලා තිබෙනවා. යළිත් මේ හාල් මාෆියාව ආරම්භ වෙලා තිබෙනවා. ඒ නිසා තමයි සහල් මිල 120 ට වැඩිවුණේ.

රුපියල් 40ට අඩුවෙන් ගන්න වී කිලෝවක් ලාභයකුත් තියාගෙන රුපියල් 85ක පමණ මුදලකට වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමේ හැකියාව තිබෙනවා. එහෙම තිබියදී රජය නාඩු සහල් කිලෝවක් සඳහා රුපියල් 98ක් සහ සම්බා සහල් කිලෝවක් සඳහා රුපියල් 99ක උපරිම මිලක් නියම කර තිබෙනවා. මේක සහල් සඳහා වැඩි මුදලක් නියම කර ගැසට් කිරීමක් විදියට අපි දකිනවා. ශක්ති සහල් වැඩපිළිවෙළ කුඩුපට්ටම් කර සහල් මාෆියාව ශක්තිමත් කිරිමට රජය ගෙන ඇති මේ කටයුත්ත අපි පිළිකුලෙන් හෙළාදකිනවා.‘

රත්නපුර දිස්ත‍්‍රික් සහල් නිෂ්පාදකයන්ගේ සමුපකාර සංගමය මාධ්‍ය සාකච්ඡුාවකදී කියා තිබුණේ සහල් කිලෝ ලක්ෂ 60ක් පමණ රත්නපුර හා හම්බන්තොට දිස්ත‍්‍රික්කවල මධ්‍යම හා කුඩා පරිමාණ වී මෝල් ගබඩාවල ඇති බවයි. ගැටලූව ඇත්තේ ඔවුන්ට මහා පරිමාණ සහල් නිෂ්පාදකයන්ගේ මාෆියාවෙන් මිදී මේවා වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමේ හැකියාවක් නොතිබීමයි.

රත්නපුර දිස්ත‍්‍රික් සහල් නිෂ්පාදකයන්ගේ සමුපකාර සංගමයේ ලේකම් එච්.ජී. ගුණදාස මාධ්‍ය වෙත මෙසේ කියා තිබුණි. ‘දැන් මෝල් හිමියන් ළඟ සහල් කිලෝ හැට ලක්ෂයක් තියනවා. දවසකට ගන්නේ සහල් කිලෝ ලක්ෂ දෙකක් විතර. මෙහෙම ගියොත් මේ තියන සහල් තොග අරන් ඉවර වෙන්න තව මාස දෙකක්වත් ගතවෙයි. එතකොට මේ කොටපු සහල් නරක් වෙන්නත් පුළුවන්. වෙළඳපොළේ සහල් හිඟ වුණාට රජයෙන් අරගත්තු වී කොටපු සහල් මෝල්වල තියනවා. ඒවා කඩිනමින් වෙළඳපොළට එවන ක‍්‍රමවේදයක් තමයි හදන්න කියලා අපි කියන්නේ.’

මෙම සහල් මිලදී ගැනීමෙන් මැයි 31 වැනිදා නිකුත් කළ උපරිම සිල්ලර මිලට සහල් අලෙවි කිරීමේ හැකියාවක් පවතී. ජනවාරි මාසයේදී පමණ 2019 මාස් කන්නයේ ගොයම් කැපෙන්නට පටන්ගන්නා අතර පවතින කාලසීමාවේදී සහල් හිඟය අවම කළහොත් මෝල් හිමියන්ට මෝල්වල ඉඩකඩ ලබාගැනීමේ හැකියාවක්ද ඇත. එසේ නැතිනම් සිදුවන්නේ මෙම සහල් විසිකර දැමීමටය.

මහා පරිමාණ සහල් වෙළෙන්දන් ආණ්ඩුව රවටාගෙන ඇතැයි ඇතැම්මු කියති. එහෙත් ඇත්තටම කතාව වන්නේ මහා පරිමාණ සහල් වෙළෙන්දන්ගේ යහපත වෙනුවෙන් ආණ්ඩුව කටයුතු කිරීම විය හැකිය. සහල් වෙළෙන්දන් හා ආණ්ඩුව අතර පවතින සම්බන්ධය ගැන අලූතින් පෙන්වාදිය යුතු නොවේ. සහල් මිල යනු හිටපු ආණ්ඩුව පැවති සමයේද මතුවූ ප‍්‍රශ්නයකි. 2018 දෙසැම්බර් මාසයේදීත් සහල් මිල රුපියල් සියය ඉක්මවා තිබුණි. ඒවාටද හේතුවුණේ ආණ්ඩුව සාමාන්‍ය ජනතාවගේ නොව මෝල් හිමියන්ගේ වුවමනාවට කටයුතු කළ නිසා බව චෝදනා එල්ලවිය.

එළවළු මිල

එළවළු මිල ඉහළයෑමට හේතුව බව කියන්නේ දඹුල්ල ආර්ථික මධ්‍යස්ථානයට ලැබෙන එළවළු තොග ප‍්‍රමාණය විශාල වශයෙන් අඩු වීමයි. එහි සභාපති යූ.බී. ඒකනායක ඒ පිළිබඳව මාධ්‍ය වෙත අදහස් දක්වා තිබුණි. වර්ෂා තත්වය මේ හිඟයට බලපෑ බව ඔවුන්ගේ අදහසය. ලැබෙන එළවළු තොග ප‍්‍රමාණය කිලෝග‍්‍රෑම් ලක්ෂ 12ක පමණ මට්ටමේ පවතින බව ඔහු කියා තිබුණි. ඒ අනුව වට්ටක්කා සහ කැකිරි හැර අනෙක් ආහාර වර්ගවල මිල ඉහළ ගොස් ඇති බව කියැවේ. දඹුල්ලේ තොග මිල මෙන් දෙගුණයක් පමණ මිලකට සිල්ලර වෙළඳපොලේ එළවළු අලෙවි වේ.

බෝංචි කිලෝවක් රුපියල් 450ත් 500ක්, ලීක්ස් කිලෝවක් රුපියල් 600ක්, කැරට් කිලෝවක් රුපියල් 500ත් 550ද, වම්බටු කිලෝවක් රුපියල් 300ක්, කරවිල සහ වැටකොලූ කිලෝවක් රුපියල් 400 සිට 450ක් දක්වා ඉහළ ගොස් තිබේ.

කීල්ස් වෙළඳසැල් ජාලයේ වෙබ් අඩවියට අනුව දෙසැම්බර් 19 වැනිදා බෝංචි කිලෝවක් 570කි. බීට්රූට් කිලෝවක් 320කි. වම්බටු කිලෝවක් 290කි. කැරට් කිලෝවක් රුපියල් 530කි. අමුමිරිස් කිලෝවක් 420කි. පතෝල, තලන බටු, තිබ්බටු ආදි එළවළු වර්ග බොහොමයක් ඉහළ ගොස්ය.

කෙසේ වෙතත් අප කළ සොයාබැලීම්වලදී ගොවීන්ගේ පැත්තෙන් කියැවෙන්නේ වර්ෂාවෙන් පසුව වුව ඔවුන්ගේ එළවළු තොග අලෙවි වුණේ අඩු මිලට බවය. මෙය අලූත් කතාවක් නොව සුපුරුදු කතාවකි. වර්ෂාව නොව කුමන තත්වයක් පැමිණියද එහි පාඩුව දරාගන්නට වෙන්නේ ගොවීන්ටය. වර්ෂාව ඇතුළු සියලූ කාරණා හේතු ලෙස ඉදිරිපත් කරමින් වැඩිපුර ලාභ ලබන්නේ අතරමැදි වෙළෙන්දන්ය.
ඒ අනුව වට්ටක්කා, කැකිරි, අල, පරිප්පු ආදි ආහාර වර්ග සඳහා ඉල්ලූම වැඩිවී තිබේ. එහි ප‍්‍රතිඵලය වී තිබුණේ එම ආහාර වර්ගවල මිලද වෙළෙන්දන් ඉහළ දැමීමය. අර්තාපල් කිලෝවක් රුපියල් 100ක පමණ සිට රුපියල් 130ක් පමණ දක්වා ගෙවුණු සතියේදී ඉහළ ගොස් තිබුණි. මේ එළවළු මිල ගණන් ප‍්‍රශ්නය ජනවාරි මාසය මැද භාගය දක්වාම පවතිනු ඇති බව තොග වෙළෙන්දන් කියා තිබුණි. ඒ කතාවම හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුව ගොවි කටයුතු පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයද කියා ඇත.

කෙසේ වෙතත් මීට මාස ගණනාවකට පෙර එළවළු නිෂ්පාදනය අධික වීම නිසා එළවළු විසිකරන තත්වයක් පවා ඇතිවී තිබුණි. ඉතා පහළ මිලකට එළවළු වැටීමෙන් ගොවීන් දුක්විඳින තත්වයක් ඇතිවී තිබුණි. වැලිමඩ කන්දක් මුදුනේ ගෝවා වගා කරන ගොවියෙකුට රුපියල් පහකට ගෝවා කිලෝවක් විකුණන්නට සිදුවන තත්වයක් ඇතිවෙද්දී ගෝවා ගලවන්නට එන සහායකයාට ගෙවන කුලිය හා ගෝවා ප‍්‍රවාහනයට යන වියදමවත් ආවරණය කළ නොහැකි තත්වයට වැටී තිබුණි. දැන් එළවළු හිඟය එන්නේ එවැනි පසුබිමකය.

ලංකාවේ ආහාර නිෂ්පාදනය කෙතරම් අවිධිමත්ද යන්න මේවායින් හොඳින්ම දැකගත හැකිය. ජනාධිපතිවරයාට සැබෑ වුවමනාවක් තිබේ නම් කළ යුත්තේ ආහාර නිෂ්පාදනයට නවීන ක‍්‍රම පාවිච්චි කිරීමය. ගොවි කටයුතු පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානයකට අප වැටුප් ගෙවන්නේ එළවළු මිල අඩු වන්නේ කුමන කාලයේදැයි කියාදෙන්නට නොවේ. එය තොග වෙළෙන්දන්ද කරනු ඇත. පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථාන ඇත්තේ එළවළු ටින්කිරීම හෝ පැකට් කිරීම සඳහා නව ක‍්‍රමවේද සොයාගෙන ඒවා ප‍්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහාය. එසේ වුවහොත් ගොවියාට පවා ස්ථාවර මිලකට එළවළු අලෙවි කිරීමට හැකිවනු ඇත. රටේ වාර්ෂික ආහාර ඉල්ලූම හඳුනාගෙන එයට සැපයුම සැකසීම ආණ්ඩුවේ දෙපාර්තමේන්තු ආදියට කළ හැකිය.

කෙසේ වෙතත් ඉහත සියලූම කාරණා රටේම ආර්ථිකය පැත්තට යොමුකළ යුතුය. ඉහත කී මිල නියමවීම් සිදුවී තිබුණේ ආණ්ඩුව කළ විශාල බදු කප්පාදුවකින් පසුවය. ආණ්ඩුව බදු කප්පාදුවේදී පොරොන්දු වුණේ ජීවන වියදම එමගින් අඩුවෙන බවත්, එසේ වීමෙන් රටේ ජනතාවගේ පරිභෝජනය වැඩිවනු ඇති බවත්ය. එසේ වීමෙන් මිනිසුන්ගේ ආර්ථික කටයුතු වර්ධනය වී, රටේම ආර්ථික ක‍්‍රියාකාරීත්වය ඉහළ ගොස් රජයට වැඩි ආදායමක් ලැබෙනු ඇති බව ආණ්ඩුවේ අනුමානය විය.

එහෙත් දැන් රජයේ ඇමතිවරුන් කියන්නේ මිල වැඩි එළවළු මිලදී නොගන්නා ලෙසය. මිල අඩු එළවළු මොනවාදැයි බලද්දී දැන් කන්නට ඇත්තේ කෙසෙල් මුව, වට්ටක්කා, කැකිරි හා බතලය. දැන් යෝජනා කරන්නේ පටි අඩු කරගන්නා ලෙසය. එහි ප‍්‍රතිඵලය වන්නේ බදු අඩු කිරීමෙන් පසු රජය ආඩම්බරයෙන් කී ආර්ථික සැලසුම් වතුරේ ගොස් තිබෙන බවය. එහි ප‍්‍රතිඵලය වැඩි වැඩියෙන් ණය ගැනීම විය හැකිය.