පිරවුම්හලෙන් අප ගන්නා ඉන්ධන ප්‍රමිතියෙන් යුතුද?

ඉන්ධන පිරවුම්හල්වලදී තමාට නිසියාකාරව ඉන්ධන ලැබෙනවාද නැද්ද යන්න පිළිබඳ සැකයක් පාරිභෝගිකයන්ගේ සිත් තුළ ඇතිවන අවස්ථා ඕනෑතරම්ය. එක් පැත්තකින් ඉන්ධනවල ප්‍රමිතිය පිලිබඳ සැකයක් ඇතිවෙයි. තවත් පැත්තකින් මීටරයේ සඳහන් වන ඉන්ධන ප්‍රමාණයම ලැබෙනවාදැයි සැකයක් ඇතිවෙයි.

තමන්ගේ තෙල් ටැංකිය නිශ්චිත ප්‍රමාණයකට අඩුව තිබියදී එය සම්පූර්ණ කොට ටැංකිය සම්පූර්ණයෙන්ම පුරවාගන්නා කෙනෙකු ටැංකිය පිරෙද්දී තමන්ගෙන් ආසන්න වශයෙන් අයවිය යුතු මුදල ගැන දනී. විශේෂයෙන්ම ටැංකිය සම්පූර්ණයෙන්ම පාහේ හිස්වූ විට ටැංකිය පිරවීමට අවශ්‍ය තෙල් ප්‍රමාණය දනී. එහෙත් ඇතැම්විට ඒ මුදලට වඩා වැඩි මුදලක් බිලට එකතුවෙයි. එවැනි අවස්ථාවක සිතට සැකයක් නැගුනද ඒ ගැන ප්‍රශ්න නොකර යන පාරිභෝගිකයන් ප්‍රමාණය වැඩිය.

තවත් අවස්ථාවල ඉන්ධන පිරවුම්හලේ ඉන්ධන පිරවීම කරන සේවකයා වරින් වර නවත්වමින් ඉන්ධන පුරවයි. එවැනි අවස්ථාවක ඒ ගැන විමසුවද ඔවුන් කියන්නේ ඉන්ධන නලයේ නොසලයේ හෝ වෙනත් තැනක ගැටළුවක් තිබෙන නිසා එලෙස නවත්වමින් පුරවන බවයි. ඇතැම් අවස්ථාවල ඉන්ධන නලයේ ඉන්ධන ගමන් කරද්දී නැගෙන හඬෙහි ගැටළුවක් ඇති බව පාරිභෝගිකයාට හැfÛනවා විය හැක. ඒ ගැන විමසද්දී එවැනි ගැටළුවක් ඇති බව සේවකයා පවසනු ඇත.

ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්ධන පිරවුම්හල්වලදී මෙවැනි ගැටළු සහගත අවස්ථාවලට මුහුණදීම ගැන පාරිභෝගිකයන්ට ඇති අත්දැකීම් බොහෝය. එහෙත් අප සාමාන්‍යයෙන් විශ්වාස කරන්නේ ඉන්ධන පිරවුම්හල් අයත්වන සමාගම් හා ඛණිජ තෙල් පිළිබඳ අමාත්‍යාංශයෙන් මේ කිරුම් මිනුම් පිළිබඳ හරිහැටි අධීක්ෂණය කොට ප්‍රමිතියෙන් යුත් සේවයක් ලබාදෙන බවය. මේ යන්ත්‍රවල ගුණත්මකභාවය පිළිබඳව ඔවුන් සහතික වී ඇති බවය. මෙවැනි දේවල් ගැන සොයාබැලීමට ක්‍රමවේද තිබෙන නිසා ගැටලු‍වක් නැති බවය.
පාරිභෝගිකයන්ව රවටමින් බාල සේවයක් ලබාදීම වැළැක්වීම සඳහා නීතිරීති සහ ක්‍රමවේද ඇති නමුත් ඒවා සැබෑ ලෙස ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ නැති බව සැබෑ තත්වයයි. එක් පැත්තකින් ලබාදෙන තෙල්වල ප්‍රමිතිය පිළිබඳව ඇත්තේ බරපතල ගැටළුය. අනෙක් පැත්තෙන් ඒවායේ කිරුම් මිනුම් පිළිබද ගැටළු ඇත. මෑතකදී නිකුත් කළ කෝප් කමිටු වාර්තාවෙහිද ඒ ගැන සඳහන්ය. ඊට පෙර විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවෙන්ද ඒ ගැන කිහිප වතාවක් පෙන්වාදී ඇත.

මීට පෙර 2015 විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තු වාර්තාවෙන් අනාවරණය වී තිබුණේ පිරවුම්හල්වල පාලනය හා සුපරීක්ෂණය කිරීමේ දුර්වලතා හේතු කොටගෙන බෙදුම්කරුවන් ඉන්ධන පොම්ප අවිධිමත්ව භාවිතා කර ඇති බවය. ඒ වෙනුවෙන් විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව අවස්ථා කිහිපයකදී ස්ථානීය පරීක්ෂා කර තිබුණි. එවැනි අවස්ථා කිහිපයක් 2015 විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තු වාර්තාව පෙන්වාදෙයි.

ඉන්ධන පිරවුම්හල් පාලනය කිරීම සහ සුපරීක්ෂණය කිරීම සඳහා වගකීම දරන්නේ ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂකවරුන්ය. එක් එක් ප්‍රදේශ සඳහා ඔවුන්ව පත්කර ඇත. පිරවුම්හල්වල පොම්ප මුද්‍රා තබන්නේ ඔවුන්ය. ඔවුන්ගේ උපදෙස් නැතිව පොම්ප ගැලවීම, වෙනස් කිරීම, අළුත්වැඩියා කිරීම ආදී කටයුතු කළ නොහැකිය.

ප්‍රමාණ ශෝධනය කිරීමේ නිරවද්‍යතාවය පරීක්ෂා කිරීමෙන් අනතුරුව මිනුම් ඒකක, ප්‍රමිති හා සේවා දෙපාර්තමේන්තුව හා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව විසින් බෙදාහැරීමේ පොම්ප මුද්‍රා තැබිය යුතු බව විගණකාධිපති පෙන්වා දෙයි. එනම් ඉන්ධන ටැංකියෙන් ඉන්ධන නිකුත් කිරීමේදී එය ගණනය වන ආකාරය හරිද වැරදිද කියා පරීක්ෂා කර බලා, එම පොම්පය මුද්‍රා තැබීම ඉහත ආයතනවල වගකීමක් බවය.

පොම්පයක් පාවිච්චි කළ හැක්කේ ඔවුන් මුද්‍රා තැබූ පසුවය. ඒ නිසාම ඒ ප්‍රදේශයෙහි ඉන්ධන පිරවුම්හල් සමඟ ඔවුන්ට සම්බන්ධතාවයක්ද පවතී. ඇතැම් ප්‍රදේශවල මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරුන් ප්‍රදේශයේ මස් කඩ, අවන්හල් ආදිය සමඟ ගණුදෙනු කරන ආකාරය පිළිබඳව අප අසා ඇත.

ඔවුන් අවන්හල් සමඟ හිතවත් ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කරමින් තමන්ගේම ආදායම් මාර්ග හදාගෙන සිටින බව චෝදනා එල්ලවෙයි. ඉන්ධන පිරවුම්හල් අධීක්ෂණය කිරීමේ වගකීම දරණ සුපරීක්ෂකවරුන් සම්බන්ධයෙන්ද එවැනිම චෝදනා එල්ල වන්නේය. සුපරීක්ෂකවරුන්ගේ පරීක්ෂාවක් නැතිවීම නිසා පිරවුම්හල්වල ප්‍රමිතිය ගැන ගැටළු ඇතැයි චෝදනාවය. විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ ස්ථානීය පරීක්ෂාවලින් එම චෝදනාව පදනම් සහගත බව තේරුම් ගැනීමට අවස්ථාව ලැබෙයි.
2015 ඔක්තෝබර් 01 වැනිදා ගාල්ලේ සිල්ලර පිරවුම්හලක විගණණ පරීක්ෂාවක් කර තිබුණි. එහිදී දුර්වලතා නිරීක්ෂණය වී තිබුණි. පෙට්‍රල් පොම්ප දෙකක ඇතුලත් ප්‍රධාන පුවරු මුද්‍රාවන් බෙදුම්කරු ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂකවරයාට සහ කළමණාකරුට දැනුවත් කිරීමෙන් තොරව නඩත්තු කටයුතු සඳහා ඉවත් කර ඇත. ඒ පිළිබඳව ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂඛවරයා දැනුවත් වී නොතිබුණි. ඒ අනුව එම පොම්ප ප්‍රධාන පුවරු මුද්‍රාවන් නොමැතිව ඉන්ධන නිකුත් කර තිබේ.

ඩීසල් පොම්පයක ප්‍රධාන පුවරු මුද්‍රාවන් ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂඛවරයාට දැනුවත් කොට අලු‍ත්වැඩියා කිරීම සඳහා ඉවත් කර තිබුණි. කෙසේ වෙතත් ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂකවරයා එය ප්‍රාදේශීය කාර්යාලයේ පැමිණිලි ලේඛනයේ සඳහන් කර නොතිබුණි. තවදුරටත් එම පොම්පය පුවරු මුද්‍රාවන් නොමැතිව ඩීසල් නිකුත් කිරීමට යොදා තිබුණි.

2015 ඔක්තෝබර් 02 දින පිරවුම්හලක සිදුකරන ලද විගණන පරීක්ෂාවකට අනුව පොම්ප 03 හි පැවති සමහර දෝෂයන් නිසා වැඩ කරන තත්වයේ පැවතී නැත. එසේ වුව බෙදුම්කරු එම වරද ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂකවරයා එය නිවැරදි කිරීම සඳහා පියවර ගෙන නොතිබුණි.
මීට අමතරව 2016 වර්ෂයේ විගණකාධිපති වාර්තාව පෙන්වාදෙන්නේද ඉන්ධන පිරවුම්හල්වල මුද්‍රා තැබීමේ කාර්යය නිසිපරිදි සිදුකර නොමැති බවය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විගණනයේදී බොහෝ අවස්ථාවලදී පොම්ප හරහා නියමිත අවම ප්‍රමාණය වන 0.25ට අඩුවෙන් ඉන්ධන නිකුත් කර තිබූ බව එම වාර්තාවෙන් නිරීක්ෂණය කර ඇත.

ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂකවරුන් විසින් පිරවුම්හල් අධීක්ෂණය ප්‍රමාණවත් ලෙස සිදුකර නොතිබුණි. එනම්, දිගු කාලසීමාවක් තිස්සේ ප්‍රාදේශීය අධීක්ෂකයෙකු පිරවුම්හල් වෙත නොපැමිණීම, කැඩුණු වායු පොම්පය දිගු කාලසීමාවක් තිස්සේ සකස් කිරීම සඳහා ක්‍රියා කර නොතිබීම, දෛනික විකුණුම් වාර්තා නිසියාකාරව අධීක්ෂණය කර නොමැති වීම සහ සිල්ලර ශාඛා පරීක්ෂක වාර්තාව නිසියාකාරව සකස් කර නොතිබීම ආදී ගැටළු රැසක් ඔවුන් පෙන්වාදී ඇත.

ඔවුන්ගේ එම පෙන්වාදීම් මත කෝප් කමිටුවද නිර්දේශ නිකුත් කර ඇත. ිඒ පිළිබඳව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව පරීක්ෂණ වාර්තා ලබාදී ඇති බවත්, ඒවා ඇතුලත් කරමින් ඉන්ධන අලෙවිය සම්බන්ධ කටයුතු මහජන උපයෝගීතා කොමිෂන් සභාව වෙත පවරාදීමට කෝප් කමිටුව නිර්දේශ කර ඇත. ඛනිජ තෙල් සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් සහ ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව සංස්ථාවේ සභාපතිවරුන්ට මේ පිළිබඳව සොයා බලා තත්වය වාර්තා කරන ලෙස දැනුම් දී ඇත.

එයට ප්‍රතිචාර ලෙස කෝප් කමිටුවට දැනුම්දී ඇත්තේ ඉන්ධන පිරවුම්හල් පරීක්ෂාව ආදී නියාමන කටයුතු ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගීතා කොමිෂන් සභාවට පැවරීම සඳහා මේ වන විට සංශෝධන පනත් කෙටුම්පත් සකස් කර ඇති බවයි. එම සංශෝධන කාර්යය නිමවන තුරු ලංකා ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ඉන්ධන පිරවුම්හල් අධීක්ෂණ අධීක්ෂණය සඳහා ශ්‍රී ලංකා මහජන උපයෝගීතා උපයෝගිතා කොමිෂන් සභාවේ කිරුම් මිනුම් දෙපාර්තමේන්තුව මිණුම් දෙපාර්තමේන්තුව සහ මිනුම් දෙපාර්තමේන්තුවේ සහ අමාත්‍යාංශයේ මිනුම් දෙපාර්තමේන්තුවේ සහ අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරීන්ගෙන් සමන්විත කණ්ඩායමක් යොදවා ඇති බව දැනුම් දී ඇත. ඒ අනුව පෙනෙන්නේ කෝප් කමිටුවේ මැදිහත්වීම නිසා ඉන්ධන බෙදාහැරීම පිලිබඳ ගැටළු නිරාකරණය වීමේ ඉඩක් ඇති බවය. කෙසේ වෙතත් ඉන්ධන පිරවුම්හල්වල ඇති ගැටළු කාලයක් තිස්සේ ප්‍රාදේශීය වශයෙන් බොහෝ තැන්වල ඇතිවූ ඒවාය. ඒ නිසා එකවර ඒ ගැටළු නිරාකරණය වනු ඇතැයි අනුමාන කළ නොහැකිය. ඒ නිසා පාරිභෝගිකයන් ලෙස අප එම කටයුත්ත ගැන අවධානයෙන් සිටීම වැදගත්ය.

ඇතැම්විට පෙට්‍රල් ටැංකියක මීටරයේ පුංචි වෙනසකින් අපට එක වතාවකදී සිදුවන පාඩුව කුඩා එකක් විය හැකිය. එහෙත් ඉන්ධන පිරවුම්හලේ හිමිකරුවා එයින් විශාල ලාභයක් ලබනවා විය හැකිය. ඇතැම්විට එම ලාභයෙන් කොටසක් ප්‍රාදේශීය සුපරීක්ෂකවරුන් වෙත යෑමේ ඉඩක්ද පවතී. ලංකාවේ ක්‍රමය එහෙමය. අනෙක් අතට දිගින් දිගටම එලෙස ඉන්ධන මිලදී ගැනීමෙන් පාරිභෝගිකයාටත් විශාල පාඩුවක් සිදුවෙයි.

අනෙක් ප්‍රධාන සහ භයානක ගැටළුව වන්නේ ඉන්ධන බෙදාහැරීමේදී ඒවායේ ප්‍රමිතිය අඩු කරන අන්දමට විවිධ ද්‍රව්‍ය මිශ්‍ර කිරීමෙන් බාල තෙල් ලබාදීමේ අවදානමක් පැවතීමයි. ඒ ගැනත් ඉහත කී වාර්තා අතර තිබුණි.
2017.12.31 වන දිනට මුතුරාජවෙල තෙල් ගබඩාවේ සිට කුරුණෑගලට ප්‍රහාණය කළ ඩීසල් බවුසරයක භූමීතෙල් මිශ්‍ර ව පැවතීම පිළිබඳව කෝප් කමිටුව ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවෙන් විශේෂයෙන් ප්‍රශ්න කර තිබුණි.

ඉන්ධන ‍‍බෙදුම්කරුවන් තම තොග පාරිභෝගිකයන් වෙත බෙදාහැරීමට යොදාගන්නා බවුසර් මුද්‍රා තබා නොමැති බව තවත් විගණකාධිපති වාර්තාවකින්ද පෙන්වාදී තිබුණි. ඒ අනුව විශාල තොග අලෙවි පදනම මත බෙදුම්කරුවන් බෙදාහරින ලද ඉන්ධනවල ගුණත්වය සහ ප්‍රමාණත්වය සහතික කරගැනීම සඳහා යෝග්‍ය පටිපාටියක් නොමැත. යෝග්‍ය ක්‍රියාවලියක් නැති නිසා බෙදුම්කරුවන් ක්‍රියාත්මක කරන විශාල තොග අලෙවි කිරීම්වලදී දූෂ්‍ය ඉන්ධන පාරිභෝගිකයන් වෙත ළඟාවීමේ අවදානමක් ඇතැයි එය පෙන්වාදී ඇත. ඒ අනුව අපට ඉන්ධනවල ප්‍රමිතිය ගැන නම් නිතිපතා සැකයක් තබාගන්නට සිදුවනු ඇත. මේ සැකයන් පිළිබද ප්‍රශ්න කිරීම පාරිභෝගිකයන් සතු අයිතියකි. ඔවුන් එය කළයුත්තකි. අපට ලැබෙන සේවාවන් ඉතාමත්ම යහපත් ප්‍රමිතියෙන් ලබාදීමට යහපත් ව්‍යාපාරිකයන් උනන්දුවෙන් සිටිනවායැයි කල්පනා කිරීමම මිත්‍යාවකි. එමෙන්ම ඉහත කී ගැටළු නිරාකරණය කිරීම ආණ්ඩුවේද වගකීමකි.

හංසි මානවඩු