වත්මන් ඉස්ලාම් රාජ්‍යයන්හි ප‍්‍රවර්ධනය වුණ දියුණු කලාවක් ගැන අප දන්නේ නැහැ. දියුණු සංස්කෘතියක් නැහැ. දියුණු දේශපාලනයක් නැහැ. විද්‍යානුකූල අධ්‍යාපනය පැත්තෙන් ඔවුන් ඉන්නේ පසුපසින්. එහෙත් ඉස්ලාම් ලෝකය අන් කිසිදු සංස්කෘතියකට නොදෙවෙනි, දියුණු ආහාර වට්ටෝරු දරා සිටිනවා. සංගීතයෙන් දෙසවන් පිනවීමත්, රූපයෙන් දෑස් පිනවීමත්, සාහිත්‍යයෙන් මනස පිරවීමත්, විද්‍යාවෙන් බුද්ධිය පිනවීමත් කෙසේ වතුදු ඉමිහිරි රසයෙන් දිව පිනවීම පැත්තෙන් ඔවුන් කිසිවෙකුට දෙවැනි නැහැ.
අල්-ලාහ්, අල්-වතන්, අල්-මලික් හෙවත් දෙවියන්, රට හා රජු යන්න ජෝර්දානයේ තේමා පාඨය. රටේ සීයට අනූපහක් ඉස්ලාම් භක්තිකයන්. ජෝර්දානයට තියෙන්නේ රාජාණ්ඩුවක්. අපේ කතාව ජෝර්දානයේ රාජකීය පවුල් ගැන නොවෙයි. ජෝර්දානයේ බොහෝ අය භක්තියෙන් අදහන ජෝර්දානයේ ආහාර වර්ග කිහිපයක් ගැනයි. ජෝර්දානයට ගිය මොහොතක ලියුම්කාරියට මේ ආහාර වර්ග රස බලන්නට අවස්ථාව ලැබුණා.
මන්සෆ්
ජෝර්දානයේ වැසියන් සාම්ප‍්‍රදායිකව පිළිගන්නා ආහාර වර්ගයක් මෙන්ම ඇතැමුන්ට අනුව ජෝර්දානයේ ජාතික ආහාරයද වන මන්සෆ් හදන්නේ එළු කිරිවලින් වේලා තනාගත් ඝන යෝගට් වර්ගයක් (මෙය අප ආහාරයට ගන්නා යෝගට්වලට වඩා වෙනස්. ඉතා ගණයි.* සමඟ බැටළු හෝ එළු මස් තම්බා ගනිමින්. දැවැන්ත සවානක බත් දමා එය මත තම්බා ගත් මස් අතුරා ගන්නවා. මස් තම්බා ගැනීමට පාවිච්චි කොට ඉතිරි වූ යෝගට් දියර හැදි කිහිපයක් හොද්දක් මෙන් බත් සමඟ මිශ‍්‍ර කරනවා. මන්සෆ් අලංකාර කර ගැනීමටත් රස ගුණයෙන් පුරවාගැනීමටත් කජු, ආමන්ඞ්, පයින්, රටකජු ආදි ඇට වර්ග බැදගෙන මන්සෆ් එක උඩින් දමනවා.
මස් තම්බා ඉතිරි වූ යෝගට් දියරයේ ඉතිරි කොටස වෙනමම සුප් බඳුන්වලට දමා ගෙන අරාබි රොටි සමග මන්සෆ් ආහාරයට ගන්නවා. සුප් බඳුන්වලට දමා ගත් යෝගට් දියරය බත් රසවිඳින අතරේ ඔවුන් පානය කරනවා.
අවංකවම කීවොත් ලියුම්කාරියට නම් මන්සෆ් රසය ඒ තරම්ම ගැළපුණේ නැහැ. ගැටලූව තිබුණේ එළුකිරි යෝගට්වලින් ආ රසයේයි. එය අපේ කලාපයේ තුනපහ රසයට හුරුවූ ලියුම්කාරියගේ දිවට එතරම් ගැළපුණේ නැහැ. එහෙත් ලංකාවෙන් ගොස් මන්සෆ් ආහාරයට ගෙන, එය රසවත් ආහාරයක් බව කියන බොහෝ අය ඉන්නවා. ඒ නිසා තුනපහ රසයෙන් මිදී වෙනත් රසයක් දරාගත හැකි ලාංකිකයෙකුට මන්සෆ් රසවිඳින්නට හැකිවේවි.
මන්සෆ් ජෝර්දානයේ පැරණිම සාම්ප‍්‍රදායික ආහාරයක්. කෙසේවෙතත් ජෝර්දානයේ ඉපිද, දැන් ඇමෙරිකාවේ වාසය කරන ප‍්‍රකට මහාචාර්යවරයෙකු වන ජෝසෆ් මසාද් වැනි අය පෙන්වාදෙන්නේ මන්සෆ් ඉතිහාසය සමඟ වෙනස් වූ කෑමක් බවයි. ඒ නිසාම අතීතයේ පැවති රසයම දැන් මන්සෆ් ආහාරයෙන් ලැබෙන්නේ නැහැ. (ලංකාවේ පවා ආහාර වර්ග ඉතිහාසය සමඟ වෙනස් වී ඇති බව බොහෝදුරට පැහැදිලියි. විවිධ සංස්කෘතීන්ගෙන් ලැබුණු රසයන් අපේ ආහාරවල මුල් රසය වෙනස් කර තිබෙනවා. කෙසේවෙතත් අපේ ආහාර ඉතිහාසය ගැන ගැඹුරු අධ්‍යනයන් නැහැ.*
දැන් ජෝර්දානයේ ආහාරයට ගන්නා මන්සෆ් හැදුනෙණ් 20 වෙනි සියවසේ ආරම්භයේ සිට කියලා තමයි පිළිගැනීම තියෙන්නේ. අතීතයේදී ඔටු මස් හා බැටළු මස් වලින් මන්සෆ් හදාගැනීමට ගිතෙල් භාවිත කළ බව කියනවා. එය මස් ආශ‍්‍රිත ආහාරයක්. ආහාරයට ගෙන තිබෙන්නේ අරාබි පාන් සමග. එහෙත් 1920 පමණ පසුවෙද්දී එම මස් මිශ‍්‍රණයට සුදුබත් එකතු වෙලා තියෙනවා. කාලයත් ගතවෙද්දී එළුකිරි යෝගට් මන්සෆ්වලට එකතු වී තිබුණා.
මග්ලූබා
ජෝර්දාන සංචාරයේදී ආහාරයට ගත් තවත් කෑම වර්ගයක් වන්නේ මග්ලූබා. මේ කෑම වර්ගයට නම යෙදෙන්නට හේතු වූ අරාබි වචනයේ සිංහල අර්ථය වන්නේ ‘උඩු-යටිකුරු’ යන්නයි. එය ජෝර්දානයට ඉහළින් තිබෙන සිරියාව. මෙන්ම සහෝදර අරාබි රටවල් වන පලස්තීනය හා ඉරාකය වැනි ප‍්‍රදේශවල සාම්ප‍්‍රදායික ආහාරයක්.
කුකුළු මස් , බත් සහ එළවළුවලින් මග්ලූබා පිසගන්නවා. කුකුළු මස් රසය එතරම් නුහුරු රසයක් නොවෙයි. ඒ නිසාම ලියුම්කාරියටත් එය රසවිඳින්නට හැකිවුණා. ලාංකික රසයට හුරු දිවකට එය ලෙහෙසියෙන් දරාගත හැකියි. ලූණුමිරිස් මිශ‍්‍රණයක් සමඟ කෑවොත් එය ලෙහෙසියෙන් රසවිඳින්න පුළුවන්. මග්ලූබා 13 වන සියවසේ සිට පැවතිගෙන ආහාර වර්ගයක්ලූ. එය මුලින්ම හඳුන්වා දුන්නේ කිතාබ් කියලා කෝකියෙකු බව කියැවෙනවා.
මග්ලූබා තනාගන්නට මුලින්ම කුකුල් මස් තම්බා ගන්නවා. ඉන්පසුව වෙනම භාජනයක් ගෙන රවුමට කපා බැඳගත් මල්ගෝවා, වම්බටු, අල සහ තක්කාලි එහි තට්ටුවක් ලෙස අතුරගන්නවා. තම්බා ගත් කුකුල් මස් එය මතින් තැන්පත් කරනවා. එය මත හොඳින් සෝදා ගත් හාල් තට්ටුවක් තැන්පත් කරනවා. එය මතින් බැදගත් වම්බටු, අල සහ තක්කාලි තට්ටුවක් තබනවා. එය මත නැවත සහල් අතුරනවා. එලෙස තට්ටු කිහිපයක් තැන්පත් කරගත හැකියි. ඉන්පසුව එයට ලූණු, තුනපහ ආදිය එකතු කරගෙන, එයට වතුර දමා තම්බාගන්නවා.
මෙලෙස තම්බාගන්නා මග්ලූබා බත් එක සවානක් මත තබාගන්නවා. එය කරන්නේ බත් තම්බාගත් භාජනය සවාන මත තබා, ඒ භාජනය ඉහළට ගැනීමෙන්. කේක් එකක් මෙන් ඒ බත් එක නිසි පරිදි සවානේ තැන්පත් කර නොගත්තොත් කෑමෙන් වැඩක් නැති බව කියනවා.
ජෝර්දානයේ නැන්දම්මාවරු තමන්ගේ ලේලිය ඉවසිලිමත්දැයි බලන්නට මග්ලූබා එකක් සවානකට දැමීමේ රාජකාරිය පවරන බව ජෝර්දාන ජනවහරේ තියෙනවාලූ. මග්ලූබා සවාන මත තැබූ පසුව එය අලංකාර කරගන්නටත්, අප කලින් කී ඇට වර්ග පාවිච්චි කරනවා. මග්ලූබා කන්නටත් යෝගට් සහ පිපිඤ්ඤා එකතු කරගත් සලාදයක් දමාගන්නවා.
වරගා ඉනබ්
මේ අරාබි වචනයේ තේරුම මිදිකොළ. මෙය 17 වන සියවසත් 19 වන සියවසත් අතර කාලයේ සිටි නසර්-අල්-දින්-ෂා-කුඩර් රජුගේ කෝකියන් තැනූ ආහාරයක් බව පිළිගනු ලබනවා.
වරගා ඉනබ් හදන්නට පළමුවෙන්ම කළ යුත්තේ මිදි කොළ හොඳින් සෝදා ලූණු මිශ‍්‍ර කරපු වතුරේ විනාඩි දෙකක් පමණ තම්බාගැනීමයි. සෝදා ගත් හාල්, අඔරපු මස්, දෙහි, කුඩාවට කපා ගත් තක්කාලි, ඔලිව් තෙල් සහ තුනපහ වර්ග එකතු කර සියල්ලම මිශ‍්‍රකර ගන්නවා. ඉන්පස්සේ මිදි කොළ එකින් එක ගෙන සහල් මිශ‍්‍රණය මිදි කොළ මත දමා කුඩාවට නවා ගන්නවා. අවසානයේ කළ යුත්තේ බැටළු මස් භාජනයක් මත දමා හොඳින් නවා ගත් සහල් මිශ‍්‍ර මිදි කොළ එම භාජනයේ අතුරා ගෙන වතුර එක් කර පැය එකහාමාරක් පමණ මඳගින්නේ වරග ඉනබ් තම්බා ගැනීමයි.
විවිධ මස්වර්ග රසවිඳින්නට කැමති අයෙකුට එයද පහසුවෙන් ආහාරයට ගත හැකියි.
යුරෝපයේ බොහෝ රටවලට ගිය පසු, ඒ රටවල කලාව දකින්නට කලාගාරවලට යන්න පුළුවන්. ඇතැම් රටවල වීදි චිත‍්‍ර සංස්කෘතියක් තියෙනවා. තවත් රටවල සිනමාහල්වල කලාව තියෙනවා. අරාබි ලෝකයෙහි දියුණුම කලාව විඳින්නට නම් අවන්හලකට යා හැකියි. ඇත්තෙන්ම ජෝර්දානයේත් වෙනත් අරාබි රටවලත් තිබෙන ආහාර වර්ග බොහොමයක් සැබෑ කලාකෘති වගෙයි. අරාබියෙහි සංචාරය කරන කෙනෙකු ඒ කලාකෘති සොයා යා යුතුමයි.
