ඔක්තෝබර් 07 වැනිදා රාත්රී 8.30ට පමණ පුත්තලම අරුවක්කාලූ කසල රඳවනයේ පිපිරීමක් සිදුවිය. පිපිරීම සමඟ පුත්තලමේ ජනතාව අතර කසල රඳවනයට එරෙහිව තිබුනු විරෝධය නැවතත් සාධාරණීකරණය විය. කෙසේවෙතත් එම පිපිරීම කඩාකප්පල්කාරී ක්රියාවක්දැයි සැක කරන බවත් ඒ ගැන පරීක්ෂණ සිදුකරන බවත් මහානගර හා බස්නාහිර සංවර්ධන අමාත්යාංශයෙන් නිවේදනය කර තිබුණි. කෙසේ වෙතත් පසුගිය කාලයේදී අරුවක්කාලූ අසල ඇතිවූ දුර්ගන්ධයත්, ඉන්පසුව සිදුවූ මෙම පිපිරීමත් නිසා එම ව්යාපෘතිය කෙරෙහි මහජන අවධානයක් යොමුවී තිබේ.
මහානගර හෙවත් මෙගාපොලිස් සංකල්පය 2015 ජනාධිපතිවරණ සමයේදී යහපාලනය වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් වූ කඳවුර ඉදිරිපත් කළ ඉදිරිපෙළ පොරොන්දුවකි. බස්නාහිර පළාත මහා නගරයක් ලෙස සංවර්ධනය කිරීම ඉදිරියෙන්ම තිබූ පොරොන්දුවකි. ඒ වෙනුවෙන් නව රජය පත්වීමෙන් පසුව මහානගර හා බස්නාහිර සංවර්ධන අමාත්යාංශය ක්රියාත්මක විය. මෙගාපොලිස් සංකල්පය යෝජනා කළ චම්පික රණවක අමාත්යවරයාටම එය බාරදී තිබුණි.
ඇත්තෙන්ම යහපාලන පොරොන්දු අනුව ඉන් ඉදිරියට මහා පරිමාණ සංවර්ධන ව්යාපෘති සියල්ල සඳහා සැලසුම් සකස් කළ යුතුව තිබුණේ එම අමාත්යාංශයෙනි. ලංකාව පුරා විවිධාකාර ඉදිකිරීම් සිදුවෙද්දී ඒවා සැලසුමකට අනුව ඉදි නොකිරීම ප්රශ්නයකි. හම්බන්තොට දැවැන්ත හොල්මන් නගරයක් ඉදිවුණේ රටපුරා සංවර්ධන ව්යාපෘතිවලට එක් නිශ්චිත ඉලක්කයක් නොතිබුණු නිසාය.
ලංකාව පුරාවට මහානගර සහ මාර්ග ජාලයක් ඇති කිරීමටත්, කර්මාන්ත සංවර්ධනය කිරීමටත් අවශ්ය බුද්ධිමය නායකත්වය මෙගාපොලිස් අමාත්යාංශයෙන් ලබාදිය යුතුව තිබුණි. යහපාලන ආණ්ඩුවේ අධිවේගී මාර්ග ව්යාපෘති, නිවාස ඉදිකිරීම් ව්යාපෘති, කර්මාන්ත ආරම්භ කිරීමේ ව්යාපෘති, නව අධ්යාපන ආයතන සකස් කිරීමේ ව්යාපෘති ආදිය සකසන බුද්ධිමය මෙහෙයවීමක් සිදුකරන අමාත්යාංශය බවට එය පත්විය යුතුව තිබුණි. එසේ වුණානම් එක් කේන්ද්රයකින්, දීර්ඝකාලීන සැලසුමකට අනුව මහජන බදු මුදල් හා විදේශ ණය ක්රියාත්මක කරමින් නගර ඉදිකිරීමේ හැකියාව තිබුණි. එම කේන්ද්රීය අමාත්යාංශයේ සැලසුම් අනුව අනෙකුත් අමාත්යාංශවලින් ඒ ව්යාපෘති ක්රියාත්මක කළ හැකිව තිබුණි. එසේ වුණානම් මේ වෙද්දී ‘සංවර්ධන‘ මාතෘකාව පැත්තෙන් දැවැන්ත වෙනසක් පෙන්වීමේ හැකියාවක් යහපාලන ආණ්ඩුවට ලැබෙන්නට තිබුණි.
එහෙත් යහපාලන ආණ්ඩුව තුළ කිසිදු ඒකමතිකත්වයක් නොවීය. මහානගර සංවර්ධන යැයි නමට ඉදිරියෙන් තිබුණත් එම අමාත්යාංශයට නාගරික සංවර්ධන විෂය හැර වැදගත් විෂයන් නොවීය. මහාමාර්ග අමාත්යාංශය, නිවාස සංවර්ධන අමාත්යාංශය ආදී අනෙකුත් අමාත්යාංශ මහානගර සංවර්ධන අමාත්යාංශයේ සැලසුම්වලට ඇහුම්කන් දුන්නේ නැත. ජනාධිපතිවරයා පොළොන්නරුව පුබුදන්නට බිලියන ගණන් වියදම් කළේය. සජිත් පේ්රමදාස ඇමතිවරයා ගම්මාන ඉදිකරමින් ගියේය. ලක්ෂ්මන් කිරිඇල්ල ඇමතිවරයා අධිවේගී මාර්ග හැදුවේය.
ඒකමතිකත්වයක් හෝ එක ඉලක්කයක් නොවීය. අඩු තරමේ වල් බිහිවෙන හම්බන්තොට ඉදිකිරීම් සම්බන්ධයෙන් නිසි සැලසුමක් හැදීමේ රාජකාරියවත් මෙගාපොලිස් අමාත්යාංශයට පවරා තිබුණේ නැත.
ඒ අතර ලංකාවේ දැවෙන ප්රශ්නවලට විසඳුම් සෙවීමේ උත්සාහයන් ගණනාවක්ම එම අමාත්යාංශය ගෙන තිබුණි. මංතීරු ක්රමය ක්රියාත්මක කිරීම ඉන් එක උත්සාහයකි. එහෙත් එවැනි උත්සාහන්ට ප්රමාණවත් සහායක් රජයේ අනෙක් පාර්ශ්වයන්ගෙන් ලැබී තිබුණු බවක් පෙනුණේ නැත.
එවැනි පසුබිමක මහානගර හා නාගරික සංවර්ධන අමාත්යාංශයෙන් ඉටුවු වටිනාම කාර්යභාරය වුණේ කසළ කළමණාකරණයයි. මීතොටමුල්ල ඛේදවාචකය නිසා ආණ්ඩුව පැත්තෙන් අරුවක්කාලූ කසල රඳවන ව්යාපෘතියට බාධා එල්ල නොවීය. එම ව්යාපෘතියට අදාල කසළ රඳවනය තවමත් ඉදිවෙමින් පවතී. මේ වෙද්දීත් අවසන් කර තිබෙන කොටසෙහි දැනටමත් කොළඹ නගරයේ කුණු තැන්පත් කරමින් සිටී. කොළඹ කුණු අපට එපායැයි කියමින් ප්රදේශවාසීන් උද්ඝෝෂණය කරමින් සිටී. ඕනෑම සංවර්ධන ව්යාපෘතියකින් ජීවිත වෙනස්වෙන පිරිසක් සිටී. පීඩාවට ලක්වෙන පිරිසක් සිටී. මේ ව්යාපෘතියටද එය අදාලය. ඕනෑම ව්යාපෘතියකදී මෙන්, එම පීඩිතයන් වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු මිලක් මේ ව්යාපෘතියට අදාලවද ඇත.
මේ ව්යාපෘතිය තිබෙන්නේ ග්රෑන්ඞ්පාස් හෝ මීතොටමුල්ලේ මෙන් මිනිසුන් විශාල පිරිසක් සිටින ජනාවාසයක් අභියස නොවේ. එහෙත් මඳක් ඈතින් පදිංචිකරුවන් සිටී. අනෙක් අතට මෙය හිතුමතේ කුණු ගොඩගසන කුණු කන්දකුත් නොවේ. ඒ නිසා කසල රඳවනයේ දුර්ගන්ධය මීතොටමුල්ල හෝ ග්රෑන්ඞ්පාස් තරම් ප්රබල නැත. ඒ නිසා සාපේක්ෂව හානිය අවමය.
එහෙත් ඕනෑම තත්වයක දෙපැත්තක් ඇත. මෙම කසල රඳවනය අවට පසුගිය කාලයේදී වර්ෂාව නිසා වෙනදාට වඩා දැඩි දුර්ගන්ධයක් ඇතිවූ බව සත්යයකි. ප්රමාණයෙන් සාපේක්ෂව කුඩා වුව මිනිසුන්ගේ ජීවිතවලට අලූතින් එකතු වූ දුර්ගන්ධය ඔවුන්ගේ ජීවිතවලට ඉතා නරක ලෙස බලපාන බවත් ඇත්තකි. ඒ නිසා ප්රදේශයේ ජනතාව පීඩාවට ලක්වූ බවත් ඇත්තකි. එය නොතකා හැරිය යුතු ප්රශ්නයක් නොවේ. දැවැන්ත කසළ රඳවනයක දුඟද අවම කිරීම අසීරු කටයුත්තක් බව ඇත්තය. එහෙත් අවශ්ය රසායනික ද්රව්ය පාවිච්චි කරමින් දුර්ගන්ධය අවම කිරීම කළ හැක්කක් බව කසල කළමණාකරණය පිළිබඳ විශේෂඥයෝ කියති. මෙම කසළ රඳවනයේද එවැනි උපක්රම පාවිච්චි කළ යුතුය. එහෙත් ප්රදේශවාසීන් මාර්ග වසමින්, තර්ජනය කරමින් කසළ රඳවනයට කුණු ගෙනඒම නවත්වන්නට උත්සාහ කර තිබුණි. දැඩි දුර්ගන්ධය නිසා කුණු කන්දට එරෙහිව ප්රදේශවාසීන්ව සංවිධානය කිරීමේ හැකියාවක්ද තිබුණි.
එහෙත් වර්ෂා සමය අවසාන වීමත් සමඟ දැඩි දුර්ගන්ධය පහව ගොස් තිබුණි. ඒ සමඟ කසළ රඳවනයට එරෙහි විරෝධතාද පහව යෑමේ ඉඩක් විය. මේ පිපිරීම සිදුව තිබුණේ ඒ අතරේය. දැන් නැවතත් ජනතා විරෝධය උත්සන්න වී ඇත.
අමාත්යාංශය කියන අන්දමට දැනට සිදුවී ඇත්තේ අපජලය එකතු කරන නියාමන ටැංකියේ පිපිරීමක් සිදුව ඇති බවය. එම ටැංකියට ඉහළින් ඇති කොන්ක්රීට් ස්ථරය විනාශ වී ඇති බව ඒ අනුව කියැවෙයි. රජයේ රස පරීක්ෂක ඇතුළු පිරිසක් මේ තත්වය ගැන පරීක්ෂණ සිදුකරන බව අමාත්යාංශය කියයි. අමාත්යාංශය වැඩිදුරටත් මෙසේ කියයි.
‘දැනට සනීපාරක්ෂක කසළ රඳවනයේ කොටස් දෙකක් දිනකට මෙට්්රක් ටොන් 600 ක කසළ තැන්පත් කිරීම සඳහා වැඩ අවසන් කර ඇති අතර එම කොටස් දෙකෙහි දැනටමත් කොළඹ මහ නගර සභාවේ කසළ තැන්පත් කිරීම සිදු කරනු ලබයි. එම කොටස් දෙකේ ජනනය වන අපජලය පොම්ප මගින් නියාමන ටැංකිය වෙත ලබාගන්නා අතර එම නියාමන ටැංකිය ඝන මීටර් 8,000 ක ධාරිතාවයක් ගබඩා කිරීමට හැකිවන පරිදි සකසා ඇත. එම ටැංකිය තුළ අපජලය ලීටර් 1,000 ක් 1,200 ක් අතර ප්රමාණයක් ගබඩා වී තිබූ අතර එහි ජලය ගබඩා කිරීමේදී ජලයේ සිදුවන නිර්වායු ප්රතිකි්රයාවල ප්රතිඵලයක් ලෙස මීතේන් වායුව ඇතුළු වායූන් ජනනය වීම ස්වභාවිකවම සිදුවන කි්රයාවලියකි. ඒ අනුව ඊයේ ටැංකියේ ජනනය වූ මීතේන් වායුව පුලූස්සා පරිසර හිතකාමී ලෙස වායු ගෝලයට මුදා හැරීම පිණිස වායුව පිළිස්සීමේ උපකරණ 12 ක් යොදා ගනිමින් ජනනය වූ මීතෙන් වායුව පුලූස්සා වායුගෝලයට මුදා හැරීම ද සිදු කරන ලදි. ඒ අනුව මෙම ටැංකිය පුපුරා යාමට ජනනය වූ මීතෙන් වායුව හේතු වූවා යැයි පතුරුවන ලබන කට කතා අසත්ය බව දන්වන අතර කිසිසේත්ම මෙවැනි මිලිමීටර් 700 ක් ඝනකම සහ මතුපිට ආවරණය මිලිමීටර් 400 ක ඝනකමකින් යුත් දැඩි කොන්ක්්රීට් ආවරණයකින් සමන්විත මෙහි කිසි සේත්ම මීතේන් මගින් පුපුරා යාමක් සිදුවිය නොහැකි බව ව්යාපෘති නිලධාරීන් සඳහන් කරයි.‘
මෙම පිපිරීමත්, දුර්ගන්ධයත් වැනි ප්රශ්නවලට විසඳුම් ලබාදී ප්රදේශවාසීන්ගේ පීඩාව අවම කරමින් අරුවක්කාලූ කසළ රඳවනයේ ඉදිකිරීම් ඉදිරියට යෑමත්, එහි මෙහෙයුම් නොකඩවා සිදුකිරීමත් අත්යාවශ්ය කටයුත්තකි. නැතිනම් නාගරික ජනාවාසයක් අද්දර කුණු කන්දක් ගොඩගැසීම වැළැක්විය නොහැකි කටයුත්තකි. මහානගර සංවර්ධන අමාත්යාංශය වැනි තැනකින් ලංකාවේ සියළු දැවැන්ත සංවර්ධන ව්යාපෘතිවලට සැලසුම් සකස් කිරීම අත්යාවශ්ය කටයුත්තක් වුව, ලංකාවේ දේශපාලන නායකයන් ව්යාපෘති බෙදාගෙන කෑම මිස එවැනි වැඩපිළිවෙලකට එකඟ වීම බලාපොරොත්තු විය නොහැකිය. ඒ නිසා ඉදිරියේදීවත් එවැන්නක් බලාපොරොත්තු විය නොහැක. එහෙත් අඩු තරමේ මේ කසළ ව්යාපෘතියවත් සාර්ථක කරගැනීමට එම අමාත්යාංශයට ඉඩ ලබාදිය යුතුය. කොළඹ කුණු එපායැයි කියන ජනප්රිය සටන්පාඨවලට යටවී පලක් නැත. අනෙක් පැත්තෙන් එවැනි සටන්පාඨ නැගෙන්නේත් පීඩිතයන් පිරිසක් සිටින නිසා බව සිහිතබාගත යුතුය. ඒ පීඩිතයන් ගැනත් සැලකිලිමත් විය යුතුය.
අනුරංග ජයසිංහ
