සැප්තැම්බර් 16 වැනිදා නෙළුම් කුලූන විවෘත කිරීමේ උත්සවයේදී ජනාධිපතිවරයා හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂගේ ආණ්ඩුවට බරපතළ ප‍්‍රහාරයක් එල්ලකළේය. ඔහුගේ ප‍්‍රහාරයෙන් බොහෝ අය තහවුරු කරගත් එක් කාරණයක් වුණේ ඉදිරි ජනාධිවරණයේදී මහින්ද රාජපක්ෂලා සමඟ සන්ධානගතවීමේ අපේක්ෂාවක් මේ වෙද්දී ඔහුට නැති බවය. අනෙක් පැත්තෙන් බොහෝ අය විමසුවේ ඔය කියන පාඩුව ගැන දන්නවා නම්, ඒ ගැන විමර්ශනයක් කොට වැරදිකරුවන්ට දඬුවම් නොකළේ ඇයිද යන්නයි.
කෙසේ වෙතත් නෙළුම් කුලූන ව්‍යාපෘතිය යනු චීනයෙන් ණය රැුගෙන, දීර්ඝ කාලයක් ගත කරමින්, ඇස්තමේන්තුවට වඩා වියදම් කරමින් ක‍්‍රියාත්මක කළ රටට දැවැන්ත ආදායමක් උත්පාදනය නොකළ මහා පරිමාණ ව්‍යාපෘති ගණනාවක හරස්කඩකි. අප මේ සටහනේදී අවධානය යොමු කරන්නේ නෙළුම් කුලූන ගැන ජනාධිපතිවරයා කී ප‍්‍රකාශයත්, එම ව්‍යාපෘතියෙන් රටට සිදුවූ පාඩුවත් ගැනය.
ජනපතිගේ කතාව
එහිදි ඔහු පවසා සිටියේ ඇස්තමේන්තුගත වියදම රුපියල් බිලයන 19ක් වූ නෙළුම් කුලූන ඉදිකිරීම සඳහා චීන එක්සිම් බැංකුව රුපියල් බිලියන 16ක ණය ප‍්‍රමාණයක් සැපයීමට එකඟ වී තිබුණු බවයි. ඉදිකිරීම සඳහා 2012.01.03 දින චීනයේ සියෙක් (ක්‍යසබ් බ්එසදබ්ක ැකැජඑරදබසජි සපචදරඑ ්බා ැංචදරඑ ජදරචදර්එසදබ දර ක්‍ෑෂෑක්‍* සහ ඇලිට් (්ැරදිච්ජැ කදබට ප්රජය සබඑැරබ්එසදබ්ක එර්ාසබට ජදපච්බහ දර ්ඛෂඔ* යන සමාගම් සහ විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිසම අතර ත්‍රෛපාර්ශ්වීය ගිවිසුමක් ඇතිකර ගත් බවත් ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කිරීම සඳහා ශ‍්‍රී ලංකා රජය රුපියල් බිලියන 2ක මුදලක් චීනයේ ඇලිට් සමාගමට ප‍්‍රථමයෙන් ම අත්තිකාරමක් ලෙස ගෙවා ඇති බවත් එම රුපියල් බිලියන 2ක මුදලට සිදු වූ දෙයක් පිළිබඳව ද කිසිදු වාර්තාවක සඳහන් නොවන බවත්ය. සිදුකළ විමර්ශනවල දී එම සමාගම ව්‍යාජ එකක් යැයි අනාවරණය වී ඇති බවද ජනාධිපතිවරයා එහිදී කීය. ඔහු කීවේ ඇලිට් සමාගමේ ලිපිනය යැයි කියූ තැනට ඔහු චීනයේ ශ‍්‍රී ලංකා තානාපතිවරයා යැවූ බවත් ඒ ලිපිනයේ එවැනි සමාගමක් නැති බවත්ය.
එහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස එක්සිම් බැංකුවෙන් ලබාගැනීමට අපේක්ෂාවෙන් සිටි රුපියල් බිලියන 16ක ණය ප‍්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 12කට සීමා වූ බවත්, ඒ වනවිටත් ලබාගෙන තිබූ එකී ණය මුදල සඳහා සෑම වර්ෂයකම ණය වාරිකය ලෙස රුපියල් මිලියන 2400ක පමණ මුදලක් ගෙවමින් සිටින බවත් ඔහු කීය. වසර 10ක් තිස්සේ එම ණය මුදල ගෙවන්නට සිදුවන බව ඔහු පැවසීය. තවම කුලූනේ වැඩ අවසන් නැති බවත් ඉදිකිරීම් සඳහා තවත් රුපියල් කෝටි 300ක් අවශ්‍ය බවත් ජනාධිපතිවරයා වැඩිදුරටත් පැවසීය.
පැල්පිටගේ පිළිතුර
ජනාධිපතිවරයාගේ ඉහත ප‍්‍රකාශයට විගසින් පිළිතුරු විශාල ප‍්‍රමාණයක් ලැබුණි. විදුලි සංදේශ නියාමන කොමිෂන් සභාවේ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා ලෙස ක‍්‍රියාකළ අනූෂ පැල්පිට මහතාත් එයට උත්තර දී තිබුණේ මුදල් ගෙවීම්වලට අදාල රිසිට්පත් ද සමගය.
ඔහු කියන්නේ 2010 ඔක්තෝබර් 29 වැනිදා නෙළුම් කුලූන ඉදිකිරීමට අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතිය ලැබුණු බවයි. ඉදිකිරීම් පිළිබඳ සාකච්ඡුා සඳහා අවස්ථා කිහිපයකදී චීනයට ගිය බවත් ඔහු කියයි. ඒ අවස්ථාවල ඇලිට් සමාගමේ සභාපතිවරයා ඇතුළු නිලධාරීන් මුණගැසුණු බවත් ඔහු පෙන්වයි.
කැබිනට් අනුමැතිය ඇතිව 2012දී මුල් අත්තිකාරම ලෙස බිලියන 2ක් ගෙවුවේ සියෙක් සමාගමට බවත් ඔහු කියයි. එනම්, ඇලිට් සමාගමට නොව ගිවිසුම් ඇති කරගත් අනෙක් සමාගමට ඒ මුදල් ගෙවූ බවයි. එතැන මුදල් වංචාවක් නොතිබුණු බවද ඔහු පවසයි.
නොකී කතා
ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන මෙන්ම අනූෂ පැල්පිට කී කතාවල අඩුපාඩු තිබෙනවා විය හැකිය. එහෙත් මේ කතා සියල්ලම පාහේ අප මීට පෙර කතාකර හමාරය. ඇලිට් සමාගම අතුරුදන් වීම ගැන කතාව පමණක් ජනාධිපතිවරයා කී අලූත් කතාවකි. චීනයේ ණය අහිමිවීමේ කතාවත්, නෙළුම් කුලූනෙන් සිදුවූ පාඩුව ගැනත් කතාව අපි කලින් කියා ඇත්තෙමු.
පළවැනියට පෙන්වාදිය යුත්තේ අනූෂ පැල්පිට කී 2010 කැබිනට් තීන්දුව ගැනයි. මේ කුලූන ගැන මුලින්ම යෝජනා කළ කැබිනට් තීන්දුවේදී අනුමත කර තිබුණේ මේ ව්‍යාපෘතියම නොවේ. ඒ වෙනුවට කොළඹ කටුනායක අධිවේගී මාර්ගය අද්දර පෑලියගොඩ ප‍්‍රදේශයේ ව්‍යාපෘතියක් යෝජනා කර තිබුණි. එය ඉදිරිපත් කර තිබුණේ ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂගේ කැබිනට් යෝජනාවක් ලෙසය. විනෝද උද්‍යානයක් සමඟ මීටර් 350ක බහුකාර්ය විදුලි සංදේශ කුලූනක් ඉදිකිරීමට යෝජනා වී තිබුණි.
ඉහත කී සමාගම් දෙක සමඟ ගිවිසුම් ඇති කරගත්තේත් ඒ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙනි. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලයේදී සමාගම් තෝරාගත් ආකාරය ගැන ඒ කැබිනට් තීන්දුව ගැන කතාවෙන්ම පැහැදිලි වෙයි. ඒ සමාගම්වලට කොන්ත‍්‍රාත්තුව බාරදුන්නේත් සමාගමේ පසුබිම සොයාබැලීමෙන් පසුවදැයි පැහැදිලි නැත.
රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයාගේ කැබිනට් යෝජනාවේ තිබෙන අන්දමට මෙම උද්‍යානය හා කුලූන ගැන ඒ වෙද්දීත් මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලයෙන් මූලික සැලැස්මක් හදා ඇත. එමෙන්ම අප ඉහතින් කී සමාගම් දෙනෙක් ඊට අදාලව යෝජනා ඉදිරිපත් කර ඇත. මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලයටත්, චීන සමාගම් දෙකකටත්, ලංකාවේ ජනාධිපතිවරයාටත් එකම ආකාරයේ අදහස් පහළ වී ඒවා සමපාත වීමේ අරුමය ගැන අප පුදුම විය යුතු නැත. ඒ අරුමය ගැනම විශ්වාසය තබා, කොන්ත‍්‍රාත්තුවක් බාරදීමේදී අනුගමනය කළ යුතු විධිමත් ක‍්‍රියාපටිපාටිය අනුගමනය නොකරම කැබිනට් මණ්ඩලයෙන් ව්‍යාපෘතියට අනුමැතිය දී ඇත.
2010 කැබිනට් මණ්ඩල යෝජනාවට සංශෝධනයක් එකතු කිරීමෙන් පමණක් දෙවැනි ව්‍යාපෘතිය ඒ සමාගම්වලට බාරදී තිබුණි. එය ආප්ප කඩයකට ආප්ප ඕඩරයක් බාරදී, පසුව කතාකොට ආප්ප නැතිව කේක් හදා එවන්නැයි ඉල්ලීමකට සමාන කළ හැකිය. ව්‍යාපෘතිය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කළා නම්, කළ යුතුව තිබුණේ අලූත් ව්‍යාපෘතියට ගැළපෙන සමාගමක් අලූතෙන් සෙවීමයි. විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව කියන්නේ ඒ සමාගම් දෙකටම මෙතරම් දැවැන්ත ව්‍යාපෘතියක් කිරිමේ ශක්‍යතාවක් තිබේදැයි සැක සහිත බවයි.
ඒ සමාගම්වලට ව්‍යාපෘතිය බාරදී ඇත්තේ හරිහැටි ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් නොකර බව විගණකාධිපති වාර්තාව කියයි. ව්‍යාපෘතියට ඉඩම් කොටස් හරිහැටි පවරාගෙන නොතිබුණි. ශ‍්‍රී ලංකා රජය විසින් පිළිගත් ක‍්‍රමවේදයට අනුව මෙවැනි ව්‍යාපෘති කරද්දී ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් කළ යුතුමය. එවැන්නක් අවශ්‍ය වෙන්නේ ඇයිදැයි අමුතුවෙන් කියන්නට ඕනෑ නැත. මේ වියදම් කරන්නේ මහජන මුදල්ය. මේක මේ විදියට හැදුවොත් ගොඩ යැයි හිතේ මැවුණු තක්සේරුවක් මත ඉදිකිරීම් සිදුකිරීම පෞද්ගලික මුදලින් ගොඩනැගිල්ලක් හදන කෙනෙකුට ගැළපෙනු ඇත. එහෙත් රාජපක්ෂ යුගයේ ව්‍යාපෘති සියල්ලම කර ඇත්තේ හරි ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් නැතිවමය. මොරටු විශ්වවිද්‍යාලයෙන් ඉදිරිපත් කළ මූලික වාර්තාව පිළිගත හැකි ශක්‍යතා අධ්‍යයනයක් ලෙස විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව පිළිගෙන නැත.
ණය
එක්සත් ජනපද ඩොලර් 104,300,000ක ව්‍යාපෘතියක් ලෙස නෙළුම් කුලූන ව්‍යාපෘතිය ඇස්තමේන්තුගත කර තිබුණි. චීන එක්සිම් බැංකුවේ ණයක් ලෙස ඒ මුදල් ලබාගැනීමට බලාපොරොත්තු වී සිටියේය. චීනයෙන් ණය ලබාගැනීම 2012 සැප්තැම්බර් 12 දිනැති අංක /12/1296/501/031 දරන අමාත්‍ය මණ්ඩල තීරණය මගින් අනුමැතිය ලබා දී තිබුණි. එහෙත් ව්‍යාපෘතියේ අඩුපාඩු නිසා චීන එක්සිම් බැංකුව සම්පූර්ණ ණය මුදල දුන්නේ නැත. දුන්නේ ඊට අඩු මුදලකි. ඒ නිසා ලංකාවේ මහජන බදු මුදලින් ව්‍යාපෘතියේ කොටසක් කරන්නට සිදුවිය.
ණය මුදල වෙනස්වීම නිසා ගෙවන්නට තිබුණු එකඟතා ගාස්තු ප‍්‍රමාණයත් වෙනස් වී තිබුණි. ඒ අනුව ලංකාවෙන් වැඩිපුර එකඟතා ගාස්තු ගෙවා ඇත. ගණනය කිරීම් අනුව ඇමෙරිකන් ඩොලර් 636,508ක් එකඟතා ගාස්තු ලෙස වැඩිපුර ගෙවා ඇත. ඩොලරය රුපියල් 144ක් ලෙස ගණනය කරමින් එය රුපියල් 91,880,012ක් බව විගණකාධිපති දෙපාර්තමේන්තුව පෙන්වාදෙයි. ඒ ණය මුදල නොලැබීමෙන් සිදුවුණ පාඩුව පමණි.
කාලය
නෙළුම් කුලූණ ව්‍යාපෘතියේ අනෙක් දැවැන්ත ප‍්‍රශ්නය වුණේ නියමිත කාලය තුළ එය අවසන් නොකිරීමයි. එය දින 912කින් අවසන් කරන්නට බලාපොරොත්තු වූ ව්‍යාපෘතියකි. ආරම්භ කළේ 2012 නොවැම්බර් 12 වැනිදාය. ඒ අනුව 2015 ජනාධිපතිවරණය වන විට ව්‍යාපෘතිය සම්පුර්ණයෙන්ම පාහේ අවසන් කළ යුතුව තිබුණි. එහෙත් රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ඒ වෙද්දී ව්‍යාපෘතියෙන් සීයට 50ක්වත් අවසන් කර නොතිබුණි. සීයට 50ක් සම්පූර්ණ කළේ 2015 අවසානයේදීය. එය විවෘත කළේ එදා සිට තව දින 912ටත් වඩා ගෙවී ගිය පසුවය. එසේ ව්‍යාපෘතිය ප‍්‍රමාද වීමෙන් ඒ හරහා ලැබෙන්නට තිබුණු ආදායම වසර ගණනක් තිස්සේ අහිමි වී තිබුණි. එය මහා දැවැන්ත පාඩුවකි. රාජපක්ෂලා තෝරාගත් ඉදිකිරීම් සමාගම්වල තරම ඒ ප‍්‍රමාදයෙන් වැටහෙයි.
මෙවැනි ප‍්‍රමාදයන් සිදුවෙද්දී ඒ ව්‍යාපෘතියෙන් ලැබිය හැකි ලාභය ආයෝජකයාට අහිමි වෙයි. අහිමිවෙන ලාභය ගැන වගකිව යුත්තේ පොරොන්දු වූ කාලසීමාව තුළ ව්‍යාපෘතිය අවසන් නොකළ සමාගමයි. ඒ අනුව ඉදිකිරීම් සමාගමෙන් ආයෝජකයාට ප‍්‍රමාද ගාස්තු ගෙවිය යුතුය. එහෙත් රාජපක්ෂලාගේ ගිවිසුම් අත්සන් කිරීමේ අඩුපාඩුවක් නිසා ප‍්‍රමාද ගාස්තුවත් ශ‍්‍රී ලංකාවට හරිහැටි අය කරන්නට නොහැකි විය.
මේ සියල්ලට අමතරව ව්‍යාපෘතියට අදාළඉඩම පිළිබඳවත්, රථගාල පිළිබඳවත් ව්‍යාපෘතියේ විදුලි සෝපාන ව්‍යාපෘතිය පිළිබඳවත් ගැටලූ රැුසක් ඇත.
ලාභය
රුපියල් බිලියන 12ක වියදමින් නෙළුම් කුලූන ඉදිකොට ණය ගෙවන අපට එයින් ලාභයක් නොලැබුණොත් එය දැවැන්ත පාඩුවකි.
අනෙක් ගැටලූව වන්නේ මෙතරම් දැවැන්ත කුලූනක් ඉදිකොට විශාල ලාභයක් අපේක්ෂා කළ හැකිද යන්නයි. මෙතරම් දැවැන්ත කුලූනු තිබෙන අනෙක් රටවල් ගැන දැනටමත් මාධ්‍ය පෙන්වා ඇත. ඒ අනුව නෙළුම් කුලූනට වඩා උසැති කුලූනු කිහිපයක් ඇත්තේ චීනයේ පමණි. නෙළුම් කුලූනට වඩා උසැති ලෝකයේ ඉදිකිරීම් සියල්ලම පාහේ කුලූනු නොවේ. කාර්යබහුල නගරවල අවශ්‍යතා පරිදි ඉදිකර තිබෙන ගොඩනැගිලිය. විදුලි සංදේශ තාක්ෂණය දැන් දියුණුය. මෙතරම් දැවැන්ත කුලූනු අවැසි නොවේ. අපේ අසල්වැසි ඉන්දියාවේත් උසම ගොඩනැගිලි මීටර් 200 ආසන්නයේ ඒවාය. ඒ ගොඩනැගිලිවල ඉහළ තරංග සම්පේ‍්‍රෂණය සඳහා අවශ්‍ය උපකරණ සවිකොට ඇත. ඒ නිසා තරංග සම්පේ‍්‍රෂණයේ කියන තරම් විප්ලවයක් මේ කුලූනෙන් සිදුවෙනවායැයි කිව නොහැක.
කුලූන නරඹන්නට එන අයගෙන් මුදල් අයකිරීම හොඳ ආදායම් මාර්ගයකි. එහෙත් කෙතරම් කාලයකට ඒ සඳහා පුද්ගලයන් පැමිණේදැයි නොදන්නෙමු. උණුසුම ඇති තාක් ලාංකිකයන් කුලූන නරඹන්නට එනු ඇත.
මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලය මෙම ව්‍යාපෘතියෙන් ආදායම් ඉපැයිය හැකි ආකාරය පිළිබඳ වාර්තාවක් සකස් කර තිබුණි. ඒ අනුව රූපවාහිනී තරංග සම්පේ‍්‍රෂණ සේවාවන්ගෙන් මුල් වසරේදී මිලියන 270ක් ඉපැයිය හැකි බව සඳහන්ය. සන්නිවේදන සේවාවන්ගෙන් රුපියල් මිලියන 108ක් ඉපැයිය හැකි බව සඳහන්ය. ගුවන්විදුලි සේවාවන්ගෙන් රුපියල් මිලියන 216ක් ඉපැයිය හැකි බව සඳහන්ය. ඒ අනුව සමස්ත තරංග සම්පේ‍්‍රෂණ සේවාවන්ගෙන් මිලියන 594ක් ඉපැයීමට බලාපොරොත්තු වන බව කියයි.
අවන්හල් සඳහා කුලී සැපයීම, නැරඹීමට එන පුද්ගලයන්ගෙන් අයකරන මුදල්, උත්සව ශාලාවෙන් ලැබෙන ආදායම, සම්මන්ත‍්‍රණ ශාලාවෙන් ලැබෙන ආදායම හා ප‍්‍රදර්ශන ශාලාවෙන් ලැබෙන ආදායමද අනුමාන කර ඇත. ඒ අනුව එම ක්ෂේත‍්‍ර තුනෙන් වසරකට රුපියල් මිලියන 898ක් ඉපැයීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. ඊට අමතරව හෝටලය, කෞතුකාගාරය ආදියෙන් රුපියල් මිලියන 786ක වාර්ෂික ආදායමක් බලාපොරොත්තු වන බව එම වාර්තාවෙහි සඳහන්ය. ඒ අනුව ඔවුන් පළමු වර්ෂයේදී අපේක්ෂා කරන සම්පූර්ණ වාර්ෂික ආදායම රුපියල් මිලියන 1,684කි. මේ ආදායම් ඔවුන් අපේක්ෂා කරන ආදායමයි. යථාර්ථයේදී එතරම් ආදායමක් ඉපැයිය හැකිදැයි අප කල්පනා කළ යුත්තේ ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක වෙද්දීය. එක් කාරණයක් අපි පැහැදිලිවම දනිමු. මෙලෙසම ආදායම් ඉපැයිය හැකි බව ගණනය කොට හම්බන්තොට හැ¥ වරායවල්, ගුවන් තොටුපොලවල්, ක‍්‍රීඩාංගණ, රඟහල්, සම්මන්ත‍්‍රණශාලා ආදියෙන් අපේක්ෂිත ආදායම් ලැබීමට රාජපක්ෂලාට තම ආණ්ඩුව පැවති මුල් යුගයේදීම නොහැකි විය. නිර්මාණශීලී වුණා නම් යහපාලන ආණ්ඩුවට වුව ඒවායින් ආදායම් ඉපැයීමේ හැකියාව තිබුණි. එහෙත් යහපාලන ආණ්ඩුවත් අසමත් විය. ඒ නිසා ඒවා මහා විනාශයන්ම විය.
නෙළුම් කුලූනට ඒ තත්වය අත්වීමට ඉඩ නොදිය යුතුය. දැන් නෙළුම් කුලූන ඉදිකොට හමාරය. එහි අඩුපාඩු කියන අතරේම, එයින් ලැබිය හැකි උපරිම ප‍්‍රයෝජන ගැනීම ආණ්ඩුවේ වගකීමකි.
රේඛා නිලූක්ෂි හේරත් / තරිඳු උඩුවරගෙදර
