මේ දිනවල ලංකාවේ දේශපාලනයේ නොයෙකුත් දේ සිදුවන අතර ඒවායින් සමහර දේවල් රටේ සිදුවෙමින් පවතින දේශපාලන ව්යුහාත්මක පරිවර්තනවල ප්රකාශන වන බවද පෙනේ. ඒ අතරින් එකිනෙකට සම්බන්ධ කාරණා දෙකක් නම් ජනාධිපති අපේක්ෂක තරගය සහ සාම්ප්රදායික දේශපාලන පක්ෂවල සිදුවන ව්යුහාත්මක වෙනස්කම්ය. මේවා ශ්රීලනිපය, පොදු ජන පෙරමුණ සහ එජාපය යන පක්ෂ තුනෙන්ම ඉතා විවෘතවම ප්රකාශ වෙමින් පවතී.
මේ කරුණ පැහැදිලි කර ගැනීමට සුළු නිදසුනක් ගනිමු. ‘ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහත්මයා ඡුන්දෙට එන්න යන්නේ මොන පක්ෂයෙන්දැ’යි සාමාන්ය ඡුන්දදායකයකුගෙන් විමසූ විට, අපට ලැබෙන්නේ පහත සඳහන් පිළිතුරු දෙකෙන් එකකි. ‘ඇයි, මහින්ද මහත්තෙයාගේ පක්ෂෙන්නේ.’ යන්න පළමුවැන්නයි. එම පිළිතුර දෙන අයට වඩා දේශපාලන අවබෝධයක් ඇති පුරවැසියකු දෙන පිළිතුර වන්නේ, ‘පොහොට්ටු පක්ෂයෙන්නේ’ යන්නයි. ‘ශ්රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණෙන්’ යන පිළිතුර ප්රකාශවීමට ඇති ඉඩකඩ ඉතා අඩුය.
මෙයින් කියැවෙන්නේ කුමක්ද? ගෝඨාභයගේ කාරණයේදී ජනාධිපති අපේක්ෂකයා සහ දේශපාලන පක්ෂය අතර පැවැති සාම්ප්රදායික සම්බන්ධය බිඳවැටී ඇත යන්න පළමුවැන්නයි. දෙවැන්න නම්, ලංකාවේ ජනයා දැන් දේශපාලන පක්ෂ හඳුනාගන්නේ ඒවායේ වැඩපිළිවෙළ හෝ දෘෂ්ටිවාදය හෝ මත නොව ඒවායේ නායකත්වය දරන පුද්ගලයන් වටාය යන්නයි. ‘අලියා පක්ෂය,’ ‘අත පක්ෂය,’ ‘පුටුව පක්ෂය’ ආදි වශයෙන් දේශපාලන පක්ෂ හඳුනා නොගත් සමාජයකට පොහොට්ටු පක්ෂයක් පැමිණීම රටේ සිදුවන දේශපාලන පරිවර්තන ක්රියාවලියක රෝග ලක්ෂණයි.
මෙම දේශපාලන රෝගය කුමක්ද? එය නම්, නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලන ක්රමයේ ආයතනික ව්යුහයන් දුර්වල වෙමින් පවතින්නේය යන්නයි. මෙය ලංකාවට සීමාවූවක් නොවේ. ලෝක මට්ටමෙන් සිදුවන ප්රවණතාවකි. බි්රතාන්යයේ සහ ඇමෙරිකාවේද මේ ගැටලූව ලංකාව තරම්ම නාට්යාකාර ලෙස ප්රකාශයට පත්වේ.
නූතන නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලන ක්රමය ඓතිහාසික වශයෙන් විකාශනය වූයේ එයටම නිශ්චිත ආයතනික ව්යුහයක් සහ භාවිත රාමුවක්ද සමගය. පාර්ලිමේන්තුව, සර්වජන ඡුන්ද බලය, මැතිවරණ සහ දේශපාලන පක්ෂ ක්රම යන හතර මේ අතර ප්රධානම ඒවායි. දේශපාලන පක්ෂ ක්රමයක් නැතිව නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදයට පැවැතිය නොහැකි විය. දේශපාලන විද්යාව ඉගෙන ගන්නා උසස් පෙළ ශිෂ්ය ශිෂ්යාවෝද මේ බව දනිති. පුරවැසියෝද, දේශපාලන පක්ෂ දේශපාලන ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංගයක් බව පිළිගත්හ. දේශපාලන පක්ෂ, ආණ්ඩුකරණය සඳහා අවශ්ය දේශපාලන නායකයන් බිහිකරයි. මහජනතාවගේ අභිලාෂ සහ වුවමනාවන් තම දේශපාලන වැඩපිළිවෙළ බවට පරිවර්තනය කරයි. පුරවැසියන්ට දේශපාලන අවබෝධය ලබාදෙයි. දේශපාලන නායකත්වයද ලබාදෙයිි. ආණ්ඩුව සහ පුරවැසියන් අතර ඇති සම්බන්ධතා පුරුක ලෙසද ක්රියාකරයි. ශක්තිමත් ද්වි-පක්ෂ හෝ බහු-පක්ෂ ක්රමයක් පැවතීම නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදයේ නැතිවම බැරි අංගයක් බවට පත්වී තිබුණේ මෙම පසුබිම තුළය.
ඒ සමගම පුරවැසියෝද දේශපාලන පක්ෂ සමග අනන්ය වූහ. දේශපාලන පක්ෂවල අනන්යතාව තම පුද්ගලිකත්වයේ අනන්යතාවක් බවටද පත්කර ගත්හ. අපි යූඑන්පී, ශ්රී ලංකා, ජේවීපී ආදි වශයෙන් ලංකාවේද, ඩිමොක්රැටික් සහ රිපබ්ලිකන් ලෙස ඇමෙරිකාවේද, ලේබර් සහ කොන්සර්වෙටිව් ලෙස බි්රතාන්යයේද, කොංග්රස් සහ බීජේපී, ඞීඇම්කේ, කොමියුනිස්ට් ආදි ලෙස ඉන්දියාවේද පුරවැසියෝ තම දේශපාලන පක්ෂ අනන්යතාව, පොදු මහජන සංස්කෘතියේ කොටසක් බවට පත්කර ගත්හ.
දැන් පරිවර්තනයට පත්වෙමින් පවතින්නේ දේශපාලන පක්ෂ සහ පුරවැසියන් අතර ඇති මෙම සම්බන්ධතාවයි.
ගෝඨාභය රාජපක්ස මහතා ප්රකාශ කරන මෙම ප්රවණතාව සජිත් පේ්රමදාස මහතාද, අනුර කුමාර දිසානායක මහතාද තමන්ටම සුවිශේෂ ආකාරවලින් ප්රකාශ කරති. ඒ ගැන දැන් කෙටියෙන් හඳුනාගනිමු.
ජවිපෙ නායකයා වන අනුර කුමාර දිසානායක මහතා සති කිහිපයකට පෙර එතුමාගේ ජනාධිපතිවරණ ව්යාපාරය දියත් කෙළේය. එහෙත් ඒ, ලංකාවේ ඡුන්දදායකයන්ට සුපුරුදු දේශපාලන පක්ෂ නාමයක් වන ජවිපෙ අපේක්ෂකයා ලෙස නොවේ. ලංකාවේ ඡුන්දදායකයන්ට තවමත් පුරුදු වී නැති, මේ ලියන මටත් අමාරුවෙන් මතක් කරගත යුතු වන, බලවේගයක නියෝජිතයකු ලෙසය. එසේ වුවත්, ඡුන්දදායකයෝ අනුර කුමාර මහතා, ඔහුගේ මුහුණ, කළු රැුවුල සහ කොණ්ඩය හොඳට හඳුනති. සුපුරුදු රතු කමිසය දැන් ඇන්දේ නැතත්, එතුමාගේ රූපය පහසුවෙන් හඳුනාගනිති. මෙයින් ප්රකාශ වන්නේ කුමක්ද? ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගෙන් ප්රකාශ වන ප්රපංචයමය. එය නම්, ජනාධිපති අපේක්ෂකයා සහ දේශපාලන පක්ෂය අතර තිබූ සාම්ප්රදායික සම්බන්ධය සහ අනන්යතාව බිඳී යාමයි. ජනාධිපතිවරණයේදී, ඡුන්දදායකයන් අනුර කුමාර දිසානායක මහතාට ඡුන්දය දෙනු හෝ නොදෙනු ඇත්තේ, ඔහු ජාතික ජන බලවේගයේ අපේක්ෂකයා නිසා නොවේ. අනුර කුමාර දිසානායක මහතා නිසාය. ගෝල්පේස් පිටියේ පැවැති මහා උත්සවයේදී ඒ මහතා සභාවට ඉදිරිපත්වූයේද මේ සංකේතාර්ථ වටකරගෙනය. ජවිපෙ පවා අවිඥානකව මෙම දේශපාලන යථාර්ථය හෙළිකරයි. ජාතික ජන බලවේගය තම ප්රතිපත්ති ප්රකාශය තවමත් සාදමින් සිටින්නේ, තම ජනාධිපති අපේක්ෂකයාගේ ඡුන්ද ව්යාපාරය ආරම්භ කළාට පසුවය.
එජාපයේ ජනාධිපති අපේක්ෂකයා වීමට ඉදිරිපත්වී සිටින සජිත් පේ්රමදාස මහතා මෙම ප්රපංචයම, තමාටම සුවිශේෂ ආකාරයකින් ප්රකාශ කරමින් සිටී. ඔහු ජනාධිපති අපේක්ෂකයා වීමට යොදාගෙන ඇති මූලෝපාය නම්, පක්ෂයේ පහළ මට්ටම තමා වටා සංවිධානය කර ගොඩනගා ගන්නා කඳවුරු බැඳීමක් මාධ්යය කොටගෙන, තමාගේ අපේක්ෂකත්වය පිළිගන්නා ලෙස, එයට සපුරා අකැමති පක්ෂ නායකත්වයට බලකිරීමයි. මෙය වනාහි එක්තරා ආකාරයකට මාවෝවාදී මූලෝපායකි. එය හඳුන්වන්නේ ගමෙන් නගරය වට කිරීම, පරිවාරය සංවිධානය කර මධ්යය අල්ලාගැනීම යනාදි රූපකාර්ථ කියමන්වලිනි.
සජිත් මහතාගේ අත්දැකීමෙන් ප්රකාශ වන්නේ එජාපයේ විශාල ගැටලූවක්ද එතුමා නිර්මාණය කර තිබෙන බවයි. එනම්, එජාපයේ පරිවාරය සහ මධ්යස්ථානය අතර බෙදීමක් ඇතිකර තිබෙන බවයි. එය එතුමාගේ පියාටද කරන්නට සිදුවූ දෙයකි. තමාට ජනාධිපති අපේක්ෂක ධුරය සතුටෙන් පිළිගැන්වීමට අකැමති නායකත්වයක් තිබෙන පක්ෂයක, ජනාධිපති අපේක්ෂක ධුරය ලබාගැනීම යන විශාල අභියෝගය ඉදිරියේ සිටින සජිත් පේ්රමදාස මහතා මුහුණ දෙන බරපතළ ප්රශ්නයක් තිබේ. එය නම් පක්ෂයේ අභ්යන්තර ක්රියාවලියෙන් පිටත දියත් කර ඇති මාර්ගයක් තුළින්, පක්ෂයේ නායකත්වයේ කැමැත්ත ලබාගැනීමේ සුළුපටු නොවන දුෂ්කරතාවයි. පක්ෂ නායක රනිල් වික්රමසිංහ මහතා පසුගිය සති කිහිපය තුළම සිදුකෙළේ, සජිත් පේ්රමදාස මහතා පරිවාරයේ සිට දියත් කර ඇති වටකිරීම් දුර්වල කරන ආකාරයට, පක්ෂයේ අභ්යන්තර තීරණ ගැනීමේ ක්රියාවලිය සජිත්ගේ මූලෝපාය නිෂ්ක්රිය කරන ආකාරයට, මැනිපියුලේට් කිරීමයි. පක්ෂ නායක රනිල්ගේ තර්කය වනු ඇත්තේ තමා පක්ෂයේ ‘අභ්යන්තර ප්රජාතන්ත්රවාදය’ සහ පක්ෂ ව්යවස්ථාව රකිමින් ‘පොතේ හැටියට’ නිවැරදිව ක්රියාකරන බවයි. ඒ අතර සජිත් මහතා කියනු ඇත්තේ, තමා පක්ෂයේ පහළ මට්ටමේ, පොදු ජන බලවේගය නියෝජනය කරන බවයි. හෙට අනිද්දා අපට දකින්නට හැකිවනු ඇත්තේ එජාපයේ පරිවාරය සහ මධ්යය අතර ඇති මේ විවෘත නයි-මුගටි සටන උත්සන්න වීමයි.
දැනට පෙනෙන හැටියට, එජාපයද ශ්රීලනිපයේ මාර්ගයේම ගමන් කිරීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබේ. එය නම්, කඳවුරු දෙකකට දෙකඩ වීමයි. සජිත් මහතාට ජනාධිපති අපේක්ෂක ධුරය පිරිනැමීමට රනිල් මහතා සූදානම් බවට කිසිදු ලකුණක් දකින්නට නැත. කරු ජයසූරිය මහතා ජනාධිපති අපේක්ෂකයා ලෙස ප්රකාශ කිරීමට දැනට තිබෙන ප්රවණතාව එලෙසම ඉදිරියට යන්නේ නම්, එජාපයෙන් පිටත දේශපාලන විකල්ප සහ අවකාශ සොයායාමට සජිත් මහතාට බල කෙරෙනු ඇත. ‘සජිත්-මෛත්රී දෙන්නා අන්තිමට එකතුවේවි, නේද මහත්මයා?’ යයි ළඟදී දවසක ත්රීවීලර් රියැදුරු මහතකු මගෙන් ඇසූ අලංකාරෝක්ති ප්රශ්නය පහසුවෙන් වීසි කළ හැකි එකක් නොවන බව මටද දැන් සිතේ.
මේවායින් වැදගත් දේශපාලන ප්රවණතා තුනක් -හතරක් අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. පළමුවැන්න, අප රටේ නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ආයතනික මුල්ගලක් වූ දේශපාලන පක්ෂ ක්රමය විශාල පරිවර්තනයකට භාජනය වන්නේය යන්නයි. දෙවැන්න, අප රටේ වර්තමාන ජනාධිපති අපේක්ෂකයන් මෙම පරිවර්තනයේ අවිඥානක ප්රකාශකයන් වන්නේය යන්නයි. තුන්වැන්න, ප්රධාන දේශපාලන පක්ෂ බරපතළ අභ්යන්තර අර්බුදවලට, යළි සකස්වීම්වලට මෙන්ම සමහර ඒවා දියවී යාමේ ක්රියාවලියකටද එළඹී සිටින බවයි. හතරවෙනුව, මේ පසුබිම තුළ පැවැත්වෙන අප රටේ ජනාධිපතිවරණය සමග දේශපාලන බලවේගවල යළි සන්ධානගත වීමක්ද සිදුවෙමින් පවතින බවයි.
ඒවා ලංකාවේ දේශපාලන සිතියම අලූත් කිරීමට තරම් තුඩු දෙන බරපතළ ඒවා වන්නටද හොඳටම ඉඩකඩ තිබේ. නියෝජන ප්රජාතන්ත්රවාදයේ සාම්ප්රදායික මුල්ගලක් වන දේශපාලන පක්ෂ ක්රමය බිඳී කැබලි වීම යනු, ‘ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලන ක්රමය’ යන ගෘහයම දුර්වල කරන්නකි.
