x ව්‍යාජ මතය නම්, 2019 අගදී තේරී පත්වන ජනාධිපතිවරයා නාමික ජනාධිපතිවරයකුය යන කතාවයි.
x මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන 19 වැනි සංශෝධනය යටතේ සිටින ජනාධිපතිවරයෙකි.
x පසුගිය කාලයේ අවුල ඇතිවුණේ අගමැති බලවත් වීම නිසා නොවේ.
ජනාධිපතිවරණයක් ගැන තවමත් නිල වශයෙන් ප‍්‍රකාශයට පත්වී නැතත්, ජනාධිපතිවරණ ඡුන්ද පිටියේ විවිධාකාර සිගත්ගන්නාසුලූ ප‍්‍රවණතා ඉස්මතු වෙමින් තිබෙනු පෙනේ. එක උදාහරණයක් වන්නේ, අන් කවරදාටත් වඩා ප‍්‍රධාන පක්‍ෂවලින් පිටත ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයන් මතුවීමය. දැන් පඳුරකට පයින් ගැහුවත් එවැනි අපේක්‍ෂකයන් සැලකිය යුතු ප‍්‍රමාණයක් එළියට විසිවන තත්ත්වයක් තිබේ. ඊටත් වඩා සිත්ගන්නාසුලූ කාරණය වන්නේ ඉන් සමහර අපේක්‍ෂකයන්, අලූත් ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාද කෙටුම්පත් කරගෙන, තමා ජනාධිපති වු සැණින් එක අත්සනින් එය ක‍්‍රියාත්මක කොට රට උඩුයටිකුරු කරන බවට කරන නන් දෙඩවීමයි. එහි ඇති තවත් සිත්ගන්නාසුලූ කාරණයක් වන්නේ, එවැනි විජ්ජාකාරයන් පසුපස, සමාජයේ බුද්ධිමතුන් වෘත්තිකයන් යැයි පිළිගත හැකි මිනිසුන් පිරිසක්ද එතකතු වී සිටීමයි. ඒ පිරිසත්, මාධ්‍යත් කිසිවිටෙක ‘එය කරන්නේ කොහොමදැ’යි මේ විජ්ජාකාරයන්ගෙන් අසන්නේ නැත.
මෙවැනිම තත්ත්වයක්, එනම් පෙරලා ප‍්‍රශ්න නොකරන තත්ත්වයක්, 19 වැනි ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ, ඊළඟ ජනාධිපතිවරයා ගැන ප‍්‍රචාරය කෙරෙන ව්‍යාජ මතය සම්බන්ධයෙන්ද පවතින බව පෙනේ.
එම ව්‍යාජ මතය නම්, 2019 අගදී පැවැත්වෙන ජනාධිපතිවරණයෙන් තේරී පත්වන ජනාධිපතිවරයා නාමික ජනාධිපතිවරයකුය යන කතාවයි. ඊටත් එහා ගොස් ඔහු, හිටපු ජනාධිපති විලියම් ගොපල්ලවටත් සමාන කරනුද දක්නට ලැබේ. මෙය මුළුමනින්ම පදනම් විරහිත ව්‍යාජ මතයකි. එහෙත්, ඒ මතය ඉදිරිපත් කරන්නන්ගෙන් ‘එසේ වන්නේ කෙසේදැයි’ කිසිවකු වෙතින් පෙරළා ප‍්‍රශ්න නොකෙරෙන නිසා, ඔවුහු කරුණු විරහිතව එකම දේ කියවමින් සිටිති. මාධ්‍යවලින් ගොස් මයික‍්‍රෆෝන අල්ලන කිසිවකුට ඒ දුර්මතය පතුරුවන්නන් කියන දේ අසාගෙන සිටිනු විනා, ඒ ගැන පෙරළා ප‍්‍රශ්න කිරීමට තරම් දැනුමක්ද සූදානමක්ද නැත. ඒ නිසා සිදුවන්නේ හුදු වාගාලංකාරයන් දෙසනවා මිසක සංයුක්ත ලෙස, ඊළඟ ජනාධිපතිවරයා නාමමාත‍්‍රික අයකු වන්නේ කෙසේදැයි, ඒ මතය කියන කිසිවකු පහදා නොදීමයි.
19 වැනි සංශෝධනය යටතේ ඊළඟට එන ජනාධිපතිවරයා කිසිසේත් නාමමාත‍්‍රික, විලියම් ගොපල්ලව පන්නයේ ජනාධිපති කෙනෙක් නොවේ. ඊට ප‍්‍රධාන හේතුව ඔහු හෝ ඇය පත්වන ක‍්‍රමයයි. රටේ ඊළඟ ජනාධිපතිවරයා පත්වන්නේ, පාර්ලිමේන්තුවෙන් නම් කිරීමෙන් නොවේ. මුළු රටම එක ඡුන්ද කොට්ඨාසයක් ලෙස ගෙන පවත්වන ජනාධිපතිවරණයකදී, මහජන ඡුන්දයෙන් ඔහු තේරී පත්වෙයි. ජනාධිපති එසේ මහජන ඡුන්දයෙන් ඍජුව තේරී පත්වන විට, රටේ අනෙක් ප‍්‍රධාන පාලන ආයතනය වන පාර්ලිමේන්තුවද තේරී පත්වන්නේ, තවත් මහ මැතිවරණයකදී ලබාගන්නා මහජන ඡුන්දයෙනි. මේ ‘බල උල්පත්්’ දෙක නිසා මේ පාලන ආයතන දෙක අතර දේශපාලන ගැටුමක් ඇතිවීම වැළැක්විය නොහැකිය. ඍජුව මහජන ඡුන්දයෙන් තේරී පත්වන ජනාධිපති, තමාට තනිව ලැබුණු ඒ ඡුන්දය මත සිට පාර්ලිමේන්තුවේ බලය සමග කේවල් කරයි. ඒ කේවල් කරන්නේ, තමා හිතුමනාපේ බලය පාවිච්චි කරමිනි. මේ නිසා මේ ආයතන දෙක අතර බල අරගලයක් පැවතීම වැළැක්විය නොහැකිය. ගොපල්ලව ජනාධිපතිට එවැනි හැකියාවක් තිබුණේ නැත.
මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන 19 වැනි සංශෝධනය යටතේ සිටින ජනාධිපතිවරයෙකි. ඊළඟ ජනාධිපතිගෙන් ඔහු වෙනස්වන්නේ, දැන් ඔහු දරන ඇමතිධුර සම්බන්ධයෙන් පමණය. දැනට ඔහුට ආරක්‍ෂක, පරිසර හා මහවැලි සංවර්ධන ඇමතිකම් දරන්නට ඉඩදී අත්තේ සංක‍්‍රමණීය කාරණයක් හැටියටය. ඇත්ත. ඇමතිධුර දරන්නට ජනාධිපතිවරයාට ඉඩක් නැති විටෙක ඔහුගේ බලතලවලට සෑහෙන සීමාවක් පැනවෙයි. එහෙත්, ඒ ඒ අමාත්‍යාංශවලට ලේකම්වරුන් පත්කිරීමේ බලය, 19 යටතේද ඔහුගෙන් ගිලිහී නැත. මේ නිසා ඒ ඒ අමාත්‍යාංශ කෙරෙහි යම් ආකාරයක අදිසි බලපෑමක් කරන්නට ජනාධිපතිට ඇති ඉඩ සම්පූර්ණයෙන් නැතිවී නැත. ඊටත් වඩා, ඇමතිවරුන් සංඛ්‍යාව, ඇමතිවරුන්ට පවරන විෂය හා කාර්ය නිශ්චය කරන්නේද ජනාධිපතිවරයාය. ඒ ‘අවශ්‍යයැයි ජනාධිපතිවරයා සිතන්නේ නම් අගමැතිගේ අදහස්ද විමසා’ය. අවශ්‍ය නැතැයි ඔහුට සිතේ නම් එසේ විමසීම අවශ්‍ය නොවේ. ඒ අමාත්‍යාංශවලට ඇමතිවරුන් පත්කිරීමේදී නම් අගමැතිගේ උපදෙස් ජනාධිපතිවරයා අනිවාර්යයෙන් ලබාගත යුතුය. එපමණක් නොවේ. ජනාධිපතිවරයාට වුවමනා විටෙක ඇමති මණ්ඩලයට පවරන ලද විෂයයන් හා කාර්යයන් වෙනස් කළ හැකිය. අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සංයුතිය වෙනස් කළ හැකිය.
ඒ වගේම, ඔහු 19 යටතේත්, මහජන ඡන්දයෙන් පත්වන රාජ්‍යයේ නායකයා හෙවත් ප‍්‍රධානියාය. රටේ මහජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය බලයේ කොටසක් වන විධායක බලය තවමත් ක‍්‍රියාත්මක කෙරෙන්නේ ඔහු විසිනි. ඊටත් අමතරව, ආණ්ඩුවේ ප‍්‍රධානයාද ඔහුමය. ජනාධිපති අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙක්ද, එහි ප‍්‍රධානයාද වෙයි. අගමැතිවරයා පත්කරන්නේ ද ඔහුය. ඒ පාර්ලිමේන්තුවේ විශ්වාසය උපරිම වශයෙන් ඇතැයි ‘තමාගේ මතය’ වන මන්ත‍්‍රීවරයා අගමැති ලෙස පත්කිරීම මගිනි.
ඉතින් එවැනි බලතල සහිත පුද්ගලයකු තවත් විලියම් ගොපල්ලව කෙනකු වන්නේ කෙසේද?
ජනාධිපති ධුර කාලය සීමා කිරීම, ඇමතිවරුන් පත්කිරීමේදී අගමැතිගෙන් විමසීම අවශ්‍ය වීම, නීතිය ඉදිරියේ ඇති මුක්තිය යම් සීමාවකට ඉවත්වීම, ඉහළ තනතුරුවලට හා කොමිෂන් සභාවලට පත්කිරීමට තනියෙන් ඇති බලය ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සමග බෙදාගැනීමට සිදුවීම, පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට ඇති බලයට සීමා පැනවීම වැනි ජනාධිපතිගේ බලතල සම්බන්ධයෙන් බලපාන යම් යම් ව්‍යවස්ථාමය ප‍්‍රතිසංස්කරණ 19න් ඇතිකරන ලද නමුත්, ඒවා ජනාධිපති ධුරයේ බලයේ හරයට විශාල බලපෑමක් කර නැති බව අප පිළිගත යුතුය. 19 සංක‍්‍රමණීය ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් යැයි කියන්නේ එබැවිනි.
19 යටතේ ඔහුට, ‘ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුගමනය කරන බවටද, ආරක්‍ෂා කරන බවටද වගබලා ගැනීම’ නමැති අලූත් වගකීමක් පවරා තිබේ. එහෙත්, මේ වගකීම කඩකළ විට කළයුත්තේ කුමක්දැයි 19 වැනි සංශෝධනයේ දැක්වෙන්නේ නැත. ඒ නිසා, එවැනි අවස්ථාවක යා යුතු වන්නේ ව්‍යවස්ථාවේ 38(2* යටතේ ඔහුට එරෙහිව දෝෂාභියෝග යෝජනාවක් ගෙනඒමේ අවස්ථාවටයි. එහෙත්, ජනාධිපතිවරයකුට එරෙහිව දෝෂාභියෝග යෝජනාවක් පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කිරීම වූ කලි කළ හැකිවාට වඩා නොහැකි දෙයකි. ඊටත් දෝෂාභියෝගයක් ගෙනඒම සඳහා ඉඩදී ඇත්තේ ඉතා සීමිත අවස්ථා හයකදී පමණකි. ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුතුය යන විධිවිධානයක්ද 19 වැනි සංශෝධනයේ ඇතුළත් නමුත්, එය කඩ වූ විට කරන ප‍්‍රතිකර්මද එහි අන්තර්ගත නොවේ.
මේ කෙටි විස්තරයෙන් වුවද පැහැදිලි වන්නේ කුමක්ද? 19 යටතේත්, මහජනතාවගේ ඍජු ඡුන්දයෙන් තේරී පත්වන, විශාල බලතල ප‍්‍රමාණයක් භුක්තිවිඳින ජනාධිපතිවරයකු තවදුරටත් සිටින බවය. පෙර කී පරිදි, සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා 19 යටතේ සිටින්නෙකි. ඔහු පසුගිය කාලයේ කළ කී දේ අනුව, ඔහු නාමමාත‍්‍රික ජනාධිපතිවරයකුයැයි කිව හැකිද? අමාත්‍යාංශ දැරීමට තිබෙන හැකියාව ‘නැති යැ’යි සලකා, ඔහු හැසිරුණුු ආකාරය නිරීක්‍ෂණය කළත් තත්ත්වයේ වෙනසක් සිදුවේද?
19 යටතේ ඔය කියන තරම් අගමැති බලවත් වන්නේද නැත. ඒ නිසා ජනාධිපතිට වඩා අගමැති බලවත්ය යන ප‍්‍රවාදයද බොහෝ දුරට ව්‍යාජයකි. 19 යටතේ අගමැති බලවත්වීම නිසා පසුගිය කාලයේ රටේ මහා අවුලක් ඇතිවිණැයි කියන කතාවද බොරුවකි. පසුගිය කාලයේ අවුල ඇතිවුණේ අගමැති බලවත් වීම නිසා නොව, ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය කරමින් ජනාධිපති කළ භයානක විගඩම නිසාය. එය ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව මේ වන විට අධිකරණයද තීරණය කර තිබේ.
ඒ වගේම අප අමතක නොකළ යුත්තේ ජනාධිපතිවරණයකට අනුගාමීව, ඒ ජන අනුමැතිය පාවිච්චි කරමින්, බොහෝ දේශපාලන වනස්කම් රටේ සිදුකෙරෙන බවය.
19 නිසා ජනාධිපති හා අගමැති අතර බල අරගලයක් ඇතිවිය හැකි බව බොරුවක් නොවේ. එය වැළැක්වීමට නම් කළ යුත්තේ, සංක‍්‍රමණීය 19 වෙනුවට මුළුමනින්ම විධායක ජනාධිපති ක‍්‍රමය අහෝසි කර පාර්ලිමේන්තුවට බලය පවරන තැනකට යාමය. x
