පො ළොව බිඳ පස් නියැදි ලබාගැනීමේ තාක්ෂණය සුලබ නොවූ 1980 මැදභාගයේ කුන්තානියෙන් පස හාරා ළිං කණින්නකු වූ මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ අයත් වන්නේ වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ පැවැති ක්රමවේදයක් (කලාවක්) ප්රයෝජනයට ගනිමින් ළිං හෑරූ වෘත්තිකයන්ගේ අවසන් පරම්පරාවට ය. ජලය මතුකරගැනීමට යෝග්ය තැනක් නිශ්චය කරගැනීම සඳහා මේ ළිං කණින්නෝ පසෙහි මෙන් ම තණකොළවල ද කෘමීන්ගේ හා පක්ෂීන්ගේ ද භාෂාව ප්රගුණ කරති. අනතුරුව ගෙවතු පිටුපස වැල්ගාල් ඔස්සේ බිම පහුරුගාන කිකිළියන් අතරේ ඇනතබාගෙන මහපොළොවට ඇහුම් කන් දෙති.
දවස පුරා පොළොව සමඟ ඔට්ටු වී ලබන මඳ විරාමය අතරේ භූගර්භයේ රහස් පිළිබඳව මහ්මුට් බාසුන්නැහේ පවසන්නේ සිය ගෝලයන් (අත්උදව්කරුවන්) වන ජෙම් සහ අලි සමඟ ය. ඒ අනුව පොළොව අභ්යන්තරයේ ස්ථරවලින් සමහරක් කොතරම් ගැඹුරු හා පුඵල් වන්නේ ද යත් ඒවා මිනිසුන්ගේ රුධිරනාලවලින් වෙනස් නොවෙයි. ශරීරයට ශක්තිය සපයන රුධිරය මිනිසුන්ගේ නහරවල දුවන්නාක් මෙන් ම මේ දැවැන්ත අන්තර්භෞම නහරවැල් ද මහපොළොවේ ජීවරුධිරය, යකඩ සහ හුණුගල් යනාදියෙහි ස්වභාවයෙන් ඔබමොබ රැගෙන යයි. ඇළමාර්ග, විවිධ හැඩයෙන් යුතු අන්තර්භෞම විල් ආදිය පිහිටා ඇත්තේ මේ නහරවැල් අතරේ ය. කිසිසේත් බලාපොරොත්තු නොවූ ක්ෂණයක ළිංවලින් ජල උල්පත් මතුවන ආකාරය විස්තර කරන මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ වැඩිදුරටත් කියා සිටින්නේ ශරීරයේ ඉන්ද්රියයන් මෙන් ම මහපොළොවේ විවිධ ස්තර ද සමහරවිට එකට පැටලී තිබෙන බව ය. මහ්මුට් බාසුන්නැහේට අත්උදවු දීම සහා දහසය හැවිරිදි ජෙම්ගේ පැමිණීම පිළිබඳව පොතේ එක්තැනක විස්තර වන්නේ මෙසේ ය. 1986 ගිම්හාන කාලෙ තාත්තා අපිව දාලා ගියාම මට පන්තිවලට ගෙවන්න සල්ලි ඕන වුණා. ඉතින් මං මාසයක් ළිං හාරන බාසුන්නැහැ කෙනෙකුගේ ගෝලයා හැටියට වැඩ කළා. (රත් වරලැති ලිය, 198 පිටුව) ලේඛකයෙක් වන්නට සිහින මවමින් සිටි ජෙම්, මේ මාසය තුළ ලබන අත්දැකීම් ඔහුගේ අනාගතය සැලසුම් කරන, ඊට බලපෑම් කරන ආකාරය විස්මජනක ය. මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ ළිඳ හාරමින් සිටින කුඩා නගරය පිහිටා ඇත්තේ එකල මිලියන පහක ජනගහනයකින් යුතු වූ ඉස්තාන්බුල් නගරය දෙසට බෑවුම්ව ඇති සුවිසල් සානුවක ය. මේ කුඩා ප්රාදේශීය නගරයේ නම අන්ගරේන් ය. නගරයට ඇතුඵවන තැන ගැසූ සුවිසල් දැන්වීම් පුවරුවක ලියැවී ඇත්තේ අන්ගරේන් ප්රදේශයේ ජනගහනය 6,200 ක් වන බව ය. නගර සීමාවේ නාට්ය දැන්වීම්වලින් වටකෙරුණු කූඩාරමක් ද පිහිටා තිබේ. එහි සඳහන්ව ඇත්තේ ‘සදාචාර කතා රඟහල’ යන්න ය. ‘රත් වරලැති ලිය’ රැඟුම් පාන්නේ මේ සදාචාර රඟහලෙහි ය.
රතු පැහැයෙන් හිසකේ වර්ණගන්වා සිටින නළගන අතිශයින්ම රූමත් ය. ජෙම් ඇයට පෙම් බඳින්නේ දුටු සැණිනි. මහ්මුට් බාසුන්නැහේට රහසින් වරක් කූඩාරම් රඟහලට පියමනින ජෙම්, ඒ රාත්රියේදී දකින ඇතැම් දර්ශන ඔහුගේ ජීවිතයට නොමැකෙනසුලු බලපෑමක් සිදුකරයි. මිනිත්තු කිහිපයකට සීමාවන රංග භූමියේ සෑම නිරූපණයක්ම ඇරඹෙන්නේ අලුත් කතාවකිනි. හැම්ලට් නාට්යයේ දර්ශනයක් රඟදක්වන නඵනිළියෝ ඉනික්බිතිව පැරණි ජනගීයක් ගායනා කරති. ප්රේමය යනු මායාවක් වුව ද මුදල් යනු සැබෑවකැයි ඉන් කියැවෙයි. අනතුරුව රංග භූමියට පිවිසෙන්නෝ වානේ හිස්වැසුම් සහ මුහුණු ආවරණ පැළඳගත් සන්නාහසන්නද්ධ නයිට්වරු දෙදෙනෙකි. වැඩිමහලු නයිට්වරයා, තනි පහරකින් තරුණ නයිට්වරයා බිම හෙළයි. තරුණයාගේ සිරුර මත නැගී, ඒ හදවත කඩුවෙන් සිදුරු කරයි. මිය යමින් සිටින තරුණ රණකාමියා වැඩිමහල්ලාට සෙමින් යමක් කියයි. තරුණයාගේ මුහුණු වැස්ම ඉවත් කරන වැඩිහිටි රණකාමියාගේ මුහුණින් පළවන්නේ තමාට භයානක අත්වැරැද්දක් සිදුවූ බව පිළිබිඹු කරන අභිනයන් ය. මියයමින් සිටින සිය පුතු ඇකයේ හොවාගන්නා ඔහු ඉකිබිඳිමින් හඬයි. රතු පැහැති හිසකේ ඇති කාන්තාවගේ හැඬුම විලාපයක් බවටත්, විලාපය වීරකාව්යයක් ලෙසටත් රූපාන්තරණය වෙයි. ග්රීක පෞර රාජ්යයක් වූ තීබසයේ රජුගේ පුත් කුමරා වූ ඊඩිපස් රුදුරු කඩු පහරකින් මරණයට පත් කරන්නේ තමාගේ පිය රජුම ය. ඊඩිපස් විවාපත්වන්නේ, දරුවන් බිහිකරන්නේ තමාගේ මව සමඟිනි. එහෙත් මේ සියල්ල සිදුවන්නේ ඊඩිපස්ගේ අනුදැනීමකින් තොරව ය.
ඕනෑම ගැහැනියක ගැබ්ගැන්වීමේ හැකියාව පිය පුතු දෙදෙනකුට සමව සලසා දී ඇත්තේ සොබාදහම ය. එහෙත් මනුෂ්ය සදාචාර ධර්මයනට අනුකූලව මිනිසුන් එය හඳුන්වන්නේ ව්යභිචාරය ලෙස ය. රතු හිසකේ ඇති කාන්තාව වරක් ජෙම් කැඳවාගෙන යන්නේ ඇගේ නිවෙස කරා ය. අඳුරු නිවසේ විදුලි පහන් දල්වන ඇය, සිනාසෙමින් කියන්නේ ‘බය වෙන්න එපා. මට ඔයාගේ අම්ම තරම් වයසයි’ කියා ය. එහෙත් ජීවිතයේ ප්රථම වතාවට ඒ රාත්රියේදී ඇය හා යහන් ගතවීමට ජෙම්ට සිදුවෙයි. ඒ සම්බන්ධයෙන් පසුව ඔහු තබන සටහන මෙවැනි ය. ‘මා සිතෙහි මවාගත් කිසිවකටත් වඩා රතු පැහැති හිසකේ ඇති කාන්තාවගේ සිරුර සොඳුරු වූ බව කීම පමණක් ප්රමාණවත්ය.’ බර පස්බාල්දි උඩට ගැනීම සඳහා ඩබරයේ අත්දඬුව කරකවමින් දිවාකල වෙහෙසෙන විටදීත් කෑම පැයේ තුරු සෙවණක වැතිර නිදි කිරා වැටෙමින් සිටියදීත් ජෙම්ගේ දවල් සිහින කරා පැමිණෙන්නී රතු කෙස් ඇති කාන්තාව ය. ඒ හැරුණු විට මහ්මුට් බස්උන්නැහේ කියන උපදේශ කතාවලට සවන් දෙද්දී ඔහුට හැඟෙන්නේ මළවුන්ගේ රාජධානිය සහ මහපොළොවේ ගැඹුරුම තැන් යන සියල්ල දිව්යලෝකයේ සහ අපායේ කොටස්වලට අනුරූපව පිහිටා ඇති බව ය. අහසේ නිල්පැහැගත් ශිඛරයත් එහි එල්ලී සිටින දහස් ගණන් වූ වෙව්ලන තාරකාත් පවතින්නේ මහපොළොවට විරුද්ධ දිශාවේ බව දැන සිටිය ද පොළොවේ ගැඹුරට-ගැඹුරට යද්දී ජෙම්ට හැඟෙන්නේ තමන් දෙවියන්ගේ සහ දේවදූතයන්ගේ ලෝකයට වඩවඩාත් ළංවන අයුරකි. මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ ළිඳ තුළ සිටියදී පස්පිරුණු බාල්දිය මඳක් ඇලවී එක්වරම එය කොක්කෙන් මිදීගිය අවස්ථාවක ජෙම් බරපතළ ප්රශ්නයකට මැදිවෙයි. බාල්දිය පෙරළී යත්ම ළිඳ ඇතුළෙන් නැගෙන්නේ වේදනාබර විලාපයකි. ඉන්පසු ගැඹුරු නිහඬතාවකි. අනතුරුව මුඵලෝකයම ළිඳ තරමටම නිහඬ වී සිටියි. ජෙම්ගේ දණහිස් වෙව්ලන්නට වෙයි. මහ්මුට් බාසුන්නැහේ ජීවත්වේවායි පතමින් ම ජෙම් පලා යාම අරඹයි. උමතුවෙන් මෙන් අන්ගරෙන් නගරය ද හැරයයි.
අසූව දශකයේ මැදභාගයෙන් පසුව ඉස්කෝප්පය හා කුන්තානිය භාවිතයෙන් ළිං හෑරීම වැනි සාම්ප්රදායික විධික්රම ඉස්තාන්බුල් නුවරින් ද අභාවයට යමින් පවතී. තාක්ෂණික දියුණුව ඉස්තාන්බුල් නුවරට වඩා හොඳ ජලසැපයුමක් ලබා දෙයි. මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ ළිඳෙහි තනිකර පැමිණි දා පටන් තමා මිනීමරුවකු වූයේ දැයි දෙගිඩියාවෙන් යුතුව පශ්චාත්තාපීව සිටින ජෙම්, කලකට පසු ඉංජිනේරු භූගර්භ විද්යාව පිළිබඳ පශ්චාත් උපාධියකට අයැදුම් කරයි. අනතුරුව අය්ෂේ නම් වූ රූමත් තරුණියක විවාහ කරගන්නා ජෙම්, බොහෝවිට ඇය සමඟ ඒකාත්මික වන්නේ පතපොත කියවීම ඔස්සේ ය. එහෙත් තමා භූගර්භ විද්යාව හැදෑරීමේ පසුබිම් හේතුව වන්නේ මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ බව ඔහු කිසිදිනෙකත් ඇයට කියන්නේ නැත. ඇතැම් රාත්රියක ඔහු සිහිනෙන් දකින්නේ මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ ය. අභ්යවකාශයේ කිසියම් තැනක තාරකා අතරේ සෙමෙන් භ්රමණය වන නිල් පැහැයට හුරු දැවැන්ත ගෝලයක් කණිමිනි, ඔහු පසුවන්නේ.
මහ්මුට් බාස්උන්නැහේ සමඟ අන්ගරෙන් නගරයේ ගතකළ ජීවිතයෙන් විසි වසරකට පසුව ඉස්තාන්බුල් තාක්ෂණික සරසවියේ පන්ති සගයෙකු ජෙම් හමුවට ගෙන එන්නේ අපූරු යෝජනාවකි. ඛනිජ තෙල්වලින් සරු ඉරානයේ ඉදිකිරීම් කොන්ත්රාත්තු ලබාගැනීම සඳහා තමා ලංසු තබන බවත් ඉරානය බටහිර රටවල් සමඟ යෙදී සිටින වාග් සංග්රාමයෙන් ප්රයෝජන ගනිමින් ඔවුන්ට පොළොව විදින උපකරණ විකිණීමට තමන්ට හැකිවනු ඇති බවත් ඔහු කියයි. ලෝකය ශීඝ්රයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. රැකියාවට සමුදී ව්යාපාරික ලෝකය වෙත කෙමෙන් පියනගන ජෙම්, සිය බිරිඳ ද සමඟ සොහ්රාබ් සමාගම ස්ථාපිත කරයි. නව ඉදිකිරීම් ව්යාපෘති වෙනුවෙන් මිලට ගන්නා ඉඩම්වල මෙන් ම දියුණුවෙමින් පවතින පෙදෙස්වල ඇති පැරණි ගොඩනැගිලිවල ද ඔව්හු සිය මුදල් ආයෝජනය කරති.
ඕනෑම අවස්ථාවක ඔබ ඉන්නා වීදිය කුමක් දැයි නිවේදනය කරන චන්ද්රිකා නැවිගේටරයක් අපි අපේ මෝටර් රියේ සවිකර ගතිමු. මීට පෙර අප කිසිදිනෙක දැක නොතිබූ අලුත් ප්රදේශවලට ද ඈත ක්ෂිතිජයේ කුමාරවරුන්ගේ දූපත් දැකිය හැකි කඳුමුදුන්වලට ද එහි තිරයේ ඇදුණු මාර්ගය අනුගමනය කරමින් අපි යන්නෙමු. එසේ ගොස් නගරයේ වර්ධනය ගැන මවිතයට පත් වන්නෙමු. එහෙත් අන් බොහෝ දෙනකු කළ පරිද්දෙන් පැරණි නගරය අතුගෑවී යෑම ගැන නිමක් නොමැතිව මැසිවිලි නොනැගූ අපි නගරයේ මේ අලුත් ප්රදේශ ව්යාපාරික අවස්ථා වශයෙන් වැළඳ ගන්නෙමු. සෑම දිනෙකම කාර්යාලයේදී රජයේ නිල ගැසට් පත්රයේ වෙන්දේසි නිවේදන පරික්ෂා කරන අයිෂේ දිනපතා හපුර්රියෙට් පුවත්පත් වෙබ් අඩවියේ හා අනෙක් වෙබ් අඩවිවල දේපළ වෙළඳාම් පිටු පීරා බැලුවා ය. (195 පිටුව)
වරක් තමන් ලංසු තැබිය යුතු යැයි සිතූ වෙන්දේසියක් ගූගල් සිතියමෙන් සොයාගන්නා අයිෂේ එය විශාලනය කරද්දී ‘අන්ගරෙන්’ යන වචනය පරිගණක තිරයේ සටහන් වනු දැකීමෙන් ජෙම් තුළ හටගන්නේ තිගැස්මකි. මහ්මුට් බාසුන්නැහේ මිහිදන් වූ ළිඳ දැකගැනීමේ නොතිත් ආශාවක් ඔහු තුළ හටගන්නේ ඉන් අනතුරුව ය.
ටෙහ්රාන් නුවර තෙල් සමාගමක පාලනාධිකාරිය හමුවීමට යාම සඳහා ජෙම්ට අවස්ථාව උදාවන්නේ මේ අතරේ ය. ඔහු ඉරානය බලා ගුවන්ගතවන විට අයතුල්ලා-කොමෙයිනිගේ විප්ලවයට වසර විසිපහක් කල් පිරී තිබේ. ජෙම්ට දැනගන්නට ලැබෙන්නේ තුර්කි සමාගමකට ඒ වන විට ඉරානයේ ඉතා වාසිදායක ව්යාපාරික අවස්ථා උදා කරගතහැකි බව ය. මේ දිනවල බටහිර පුවත්පත් පිරී යමින් පවතින්නේ ඉරානයට බෝම්බ හෙළීමේ විපාක පිළිබඳ වාදවිවාදවලිනි.
ටෙහ්රාන් නුවරදී ජෙම්ගේ සිත යළිත් වරක් සසලවන්නේ බිත්තියක එල්ලෙමින් තිබූ සිතුවමක් දැකීමෙනි. එය තමාට හුරුපුරුදු දසුනකි යි ඔහුට සිතෙයි. සිතුවමෙහි සිටින්නේ සිය පුතු ඇකයේ හොවාගෙන හඬන මිනිසෙකි. අන්ගරෙන් නගරයේ කූඩාරම් රඟහලේදී නැරඹූ පියපුතු අරගලය හෙවත් පුතා මැරූ පියාගේ වැලපීමත් දෙදෙනාගේම සිරුරවල තැවරුණු රුධිරයත් එක්වරම ඔහුට සිහිවෙයි.
සිය සත්කාරිකාව වෙතින් සිතුවම ගැන විමසන ජෙම්ට ඇය පැහැදිලි කරදෙන්නේ එය ‘ෂාහ්නාමේහ් මහා කාව්යයේ’ දර්ශනයක් වන බව ය. (මහා ඉරානයේ ජාතික කාව්යය ලෙස සැලකෙන ‘ෂාහ්නාමේහ්’ කාව්යය ක්රි.ව. 977-1010 දක්වා වූ දීර්ඝ කාලය තුළ ෆෙර්දොව්සි නම් පර්සියානු කවියා විසින් නිර්මාණය කරන ලද්දකි.) සිතුවමේ සිටින පියා රොස්තම් ය. ඔහු විසින් මේ දැන් ඝාතනය කරනු ලැබ ඇත්තේ ඔහුගේම පුතු වන සොහ්රාබ් ය.
තම හද ගැඹරෙහි වූ පිතෘත්වය පිළිබඳ අදහසට යාවන එය ජෙම්ගේ කාල්පනික ලෝකය තුළ පැළපදියම් වන්නේ නිරායාසයෙනි. පියා මරා දැමූ ග්රීසියේ ඊඩිපස් සහ පුත්රයා මරා දැමූ පෙරදිග රොස්තම් ද ජෙම්ගේ චිත්ත සන්තානයේ කඳවුරු බැද සිටියි. රොස්තම්ගේ සැබෑ පාපය වන්නේ පුත්රයා මරාදැමීම නොව සරාගී රාත්රියක පුතකු ජාතක කොට ඉන්පසුව ඒ පුතුට පියකු වශයෙන් යුතුකම් ඉටුකිරීමට බැරිවීම නොවේදැයි ඔහුගේ සිත විමසයි. ඔහු පෙරළා තුර්කියට පැමිණෙන්නේ සංකීර්ණ සිතුවිලිදාමයක වෙළෙමිනි.
මැදියම් රැයක නින්දෙන් අවදිවන ජෙම් කල්පනා කරමින් සිටියදී ජනෙල් තිර මැදින් ගලා එන වීදියේ නියොන් එළි නිදන බිරිඳගේ (අයේෂ්ගේ) ශෝභන නළල්තලය මත සිතුවම් ඇඳ තිබේ. තමාටත් ඇයටත් දරුවන් නොසිටිය ද තමන් ප්රීතිමත් අඹු-සැමි යුවළකි යි ඔහු සිතයි. පිටත වැසි වසිමින් පවතී. පොලිස් රියක් නිල්එළි විහිදුවමින් වේගවත්ව ඇදී යයි. ඒ වූ කලි තුර්කිය, යුරෝපා සංගමයට ඇතුළත් වීම ගැන පක්ෂ කොටස්, ජාතිකවාදීන් හා ඉස්ලාම්වාදීන් සමඟ විදීවල ගැටුම් ඇතිකරගන්නා කාලයයි. සියලුම පාර්ශ්ව ජාතික කොඩිය පතාකයක් ලෙසිනුත් ආයුධයක් ලෙසිනුත් භාවිතයට ගෙන සිටිති. තමා, තම ව්යාපාරයට ‘සොහ්රාබ්’ යන නම යෙදුවේ කුමක් නිසා දැයි සිතා බලන්නට ජෙම් යොමුවන්නේ පසුකලෙක ය.
ජෙම්ගේ හා අයිෂේගේ සොහ්රාබ් සමාගම දක්ෂ වෙළෙඳ දැන්වීම් ආයතනයක සේවය ලාබගැනීමේ ගිවිසුමකට බැඳෙන්නේ 2013 වසරේදී ය. විශාල ප්රමාණයේ තට්ටු ගණනාවකින් යුත් ගොඩනැගිලි ඉදිකරන සමාගම් සතර අතින්ම හිස ඔසවද්දී සොහ්රාබ් හිමිකරුවෝ ද වෙළෙඳ ප්රචාරණයට නැඹුරු වී සිටිති. යුරෝපීය ඇඳුමින් සැරසුණු ටයිපටි පැළඳගත් ගොඩනැගිලි කොන්ත්රාත්කරුවෝ උජාරු ලෙස මේ වෙළඳ දැන්වීම්වලට පෙනීසිටිති. ඔවුන්ගේ විශාල රූප එළිදකින්නේ පුවත්පත්වලින් හා දැන්වීම් පුවරුවලිනි.
මේ අතර සොහ්රාබ් සමාගමේ කීර්තිය වඩ-වඩා පැතිරයමින් පවතී. සමාගමට ලියුම් ගලා එන්නට වෙයි. හදිසියේම ජෙම් මහතා අත පත්වන්නේ ආගන්තුකවූත් කූතුහලය දනවනසුලුවූත් ලිපියකි.
ජෙම් මහතාණෙනි, ඔබට ගරු කරන්නට මට හැකි වූවා නම් හොඳ ය. ඔබ මගේ තාත්තා ය. අන්ගරෙන්වලදී සොහ්රාබ් තම සීමාව ඉක්මවා ගොස් ඇත. ඔබේ පුතා වශයෙන් ඔබට අනතුරු අඟවන්නට මට අවශ්ය ය. මේ ලිපිනයට මට ලියන්න. මා සෑම දෙයක්ම පැහැදිලි කර දෙන්නම්. ඔබේ පුතාට බිය වන්න එපා. -එන්වර්
අලංකාර වෙළඳ දැන්වීම්වල බිහිසුණු අවාසනාවන්ත ප්රතිඵලය ඇරඹෙන්නේ එතැනිනි. චපාහි විශ්වවිද්යාල රෝහලෙන් රුධිරය පරික්ෂා කර ගැනීමට ජෙම් මහතාට සිදුවෙයි. එහි ප්රතිඵලය මුලින්ම ලැබෙනේනේ ඔහුගේ නීතිඥවරයා වන නෙජාටිට ය.
අපගේ නෙජාටි (නීතිඥවරයා) කියන ආකාරයට මගේ පුතා මා හමුවීම ප්රතික්ෂේප කිරීම හොඳ ලකුණකි. ඔවුන්ගේ වයස කුමක් වුව ද මේ තත්වයේ සිටින පුත්තු නිසගයෙන්ම කටුක වූහ. ඔවුන්ගේ සැබෑ පීතෘත්වය ලියාපදිංචි කළ විට වසර ගණනාවක් දිළිඳුභාවයෙන් ජීවත්වීම වෙනුවෙන් වන්දි ඉල්ලා නඩු පැවරීමේ අයිතිය ඔවුන්ට හා ඔවුන්ගේ මවුවරුන්ට ලැබිණ.
.. එහෙත් ඔහුගේ වචනවලින් මා කොතරම් සැනසීමට පත්වී දැයි දුටු විට, මා මගේ ආරක්ෂක උපක්රම අතහැර නොදැමිය යුතු යැයි නීතිඥවරයා මට අවවාද කළේ ය. මක්නිසාද යත් අවසානයේදී පිතෘභාවය පිළිබඳ නඩුවලින් සැමවිටම අදහස් වූයේ මුදල් බැවිනි. වැදගත්, ධනවත් පුද්ගලයා විනා දුප්පත් නොවැදගත් පුද්ගලයා තමන්ගේ පියා යැයි හිමිකම් කියමින් උසාවියට ගිය පුතෙක් ඉතිහාසයේ කිසිකලෙකත් නොවීය. (228-229 පිටු)
මහ්මුට් බාසුන්නැගේගේ ළිඳ වෙත ජෙම් කැඳවාගෙන යන්නේ සෙර්හට් නම් වූ තරුණයෙකි. ළිඳ වසා තිබූ කොන්ක්රීට් පට්ටම අසලට ඔවුන් ළංවන්නේ රෑ අඳුර ද සමඟිනි. ඉනික්බිතිව කරළියට නැංවෙන්නේ නූතන ඊඩිපස් අන්දරයකි. එහෙත් සියල්ල සිදුවන්නේ හිතාමතා හෝ කලින් සැලසුම් කෙරුණ ආකාරයකට නොවේ.
නොබෙල් (සාහිත්ය) සම්මානලාභී තුර්කි ලේඛක ඔර්හාන් පමුක්ගේ The Red Haired Woman නම් වූ නවකතාව, ‘රත් වරලැති ලිය’ නමින් සිංහලට පරිවර්තනය කර ඇත්තේ නිලූක කදුරුගමුව ය. පමුක්ගේ දසවන නවකතාව මේ ය. පමුක්ගේ පොතක් සිංහල භාෂාවට නැගුණු ප්රථම අවස්ථාව මෙය වන බව ද පොතේ සඳහන්ව තිබේ.
පොළොවේ නන්විධ වූ ස්තර, භූ නහරවැල් එකිනෙක හඳුන්වාදෙමින් ඉතිහාසය හා පුරාණෝක්ති ද පීරමින් මේ අපූරු ලේඛකයා, පාඨකයා කැඳවාගෙන යන්නට තැත්කරන ඒ අභූත පූර්ව ලෝකයට ඇතු`ඵවීම සඳහා අවශ්ය පියාපත් මෙය කියවන සියලුම පාඨකයන් සතුව ඇත්තේ ද යන්න විවාදාපන්න ය. ඔර්හාන් පමුක් වැනි ලේඛකයකු මෙවැනි නවකතාවකින් කියන්නට උත්සාහ කරන දෙය ඔහුගේ අභිප්රාය එලෙසින්ම ග්රහණය කර ගැනීම ද ඉතා පහසු නොවන්නේ එහෙයිනි.■
■ කැත්ලීන් ජයවර්ධන
