අප රටේ දැනට ගොඩනැගෙමින් පවතින දේශපාලන තත්ත්වයන් තුළ තීරණාත්මක අවස්ථාවක් වන ඉදිරි මැතිවරණවලදී මෙරට වාමාංශික, ප්රගතිශීලී සහ ප්රජාතන්ත්රවාදී බලවේගවලත්, පුරවැසියන්ගේත් වගකීම කුමක් විය යුතුද? මේ දිනවල සෙමින් සෙමින් සාකච්ඡා වෙමින් පවතින මේ ප්රශ්නය පිළිබඳව තරමක් බැරෑරුම් ලෙස සිතා බැලීමට ‘අනිද්දා’ පාඨක ප්රජාවට ආරාධනා කිරීම මේ ලිපියේ අරමුණයි.
මේ ලිපියෙන් ඉහත කී ප්රශ්නයට මා යෝජනා කරන, කොටස් දෙකකින් යුත් පිළිතුර පළමුවෙන්ම ඉදිරිපත් කරමි. එම පිළිතුරේ පළමුවැනි කොටස නම්, ‘ලංකාවේ දේශපාලනය පශ්චාත්-ප්රජාතන්ත්රවාදී අවධියකට පාත්රවීම වැළැක්වීම’යි. දෙවැනි කොටස නම්, ‘ඒ සඳහා ශක්තිමත් සහ පරිවර්තනීය ප්රතිරෝධක බලයක් ගොඩනැගීම’යි.
මේ ලිපියේ මූලික වශයෙන් කෙරෙන්නේ මේ පිළිතුර පැහැදිලි කිරීමයි.
‘ප්රතිරෝධක බලය’ යනු දේශපාලනයේ ඇති අධිපති, ප්රතිගාමී සහ දක්ෂිණාංශික බලවේගවල ශක්තියට එරෙහි විය හැකි, එය සමග සටන් කළ හැකි සහ එය පරාජය කළ හැකි විකල්ප බලයයි. මෙය ප්රජාතන්ත්රවාදයේ පැවැත්ම සහ ආරක්ෂාව සඳහා අත්යවශ්ය සාධකයකි. විකල්ප බලය ශක්තිමත්ව පවත්වා ගැනීම සාමාන්යයෙන් සමාජයක දේශපාලන සෞඛ්යයට අත්යවශ්යය.
පශ්චාත් ප්රජාතන්ත්රවාදී ප්රවණතා
ලංකාවේ දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ඉරණම අර්බුදයකට මුහුණ පාමින් සිටියි. මෙය ලංකාවට විශේෂ වූවක් නොව, ඇමෙරිකාවේ සහ බි්රතාන්යයේ සිට ඉන්දියාව දක්වා අපට දැකිය හැකි ලෝක මට්ටමේ ප්රවණතාවකි. එය එක් එක් රටවල දිග හැරෙන්නේ ඒවාට සුවිශේෂ තත්ත්වයන්, පසුබිම් සහ පාත්ර වර්ගයාද සහිතවය.
ලංකාවේ වර්තමාන දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදයේ අර්බුදය 2015 වසරින් පසු නව දිසාවකට ගමන් කළ බව මෙහිදී සටහන් කළ යුතු අතර, අර්බුදයේ එම යළි දිසාගත වීම තේරුම් ගැනීම අපේ සාකච්ඡාවට වැදගත් වෙයි. 2009-2014 යන අවුරුදු පහක පමණ කාලය තුළ අප රටේ සිදුවූයේ පශ්චාත්-ප්රජාතන්ත්රවාදී පරිවර්තනයකට ආරම්භක පියවර තැබීමයි. මෙම ක්රියාවලියේ කර්තෘකයන් වූයේ එවකට ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ, ඔහුගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සහ ඔවුන්ට පදනම සැපයු බල හවුලයි. 2014 වසර වන විට පැහැදිලිව පෙනුණ දෙය නම්, රාජපක්ෂ පවුල නායකත්වය දුන් බල හවුල සතුවූ ලංකාවේ දේශපාලනය අධිකාරවාදී දිහාවට ගෙනයාමේ ව්යාපෘතිය නැවැත්විය හැකි ශක්තිමත් බලවේගයක් නොපැවැති වූ බවයි. ප්රජාතන්ත්රවාදී බලවේග පැවැතියේ විසිරී ගොස්ය. අල්ලස, දූෂණය, බියගැන්වීම් සහ බෙදා පාලනය කිරීම් යනාදි ඉන්දියාවේ බීජේපී ආණ්ඩුව දැනට පාවිච්චි කරන අධිකාරවාදී උපක්රම ඵලදායි ලෙස පාවිච්චි කරමින් රාජ්යය පාලන තන්ත්රය පෙනීසිටියේ තමන් අපරාජිත බලවේගයක් බවට වර්ධනය වී ඇති ප්රතිරූපයද ගොඩනගමිනි.
එහෙත් මෙම බැලූබැල්මට භයානක පසුබිම තුළ තවත් වැදගත් දේශපාලන සාධකයක් බිහිවී තිබිණ. එය නම්, ප්රතිරෝධක බලවේගයක අවශ්යතාව මහජනතාවට දැනීමත්, එවැන්නක් මතුවීමට අවශ්ය දේශපාලන අවකාශය විවෘත වීමත්ය. රාජපක්ෂ බල හවුල ඡන්දයෙන් පරාජය කළ විකල්ප සන්ධානය බිහිවුණේ මෙම පසුබිම මතය. එම සන්ධානය, ලංකාවේ දේශපාලන පරිවර්තනයේ අලුත් කර්තෘකයකු වීමේ විභවතාව තිබුණ එකකි. එම විභවතාව විනාශ කරගැනීම, ‘යහපාලන සන්ධානය’ නමින් හැඳින්වුණු විකල්ප බල හවුලට, තම ප්රජාතාන්ත්රික ප්රතිරෝධක වගකීම ගැන නිසි අවබෝධයක් නොතිබීමේ ප්රතිඵලයක්ද විය.
නව ප්රතිරෝධක පෙරමුණක්
අවුරුදු පහකට පසුව දැනටද ලංකාවේ විවෘත වෙමින් පවතින්නේ, එවැනි ප්රජාතාන්ත්රික ප්රතිරෝධක පෙරමුණක් ගොඩනැගීමේ අවශ්යතාවයි. එම පෙරමුණ ගොඩනැගීම වනාහි (අ) තනි දේශපාලන පක්ෂයකට පමණක් සාක්ෂාත් කරගත නොහැකි කර්තව්යයකි. (ආ) එය හතර ආකාරයක සන්ධානයක එකතුවක් විය යුතුය. එනම්, (1) අන්තර් පක්ෂ සන්ධානයක්, (2) අන්තර් වාර්ගික සන්ධානයක්, (3) දේශපාලන පක්ෂ සහ සිවිල් සමාජ බලවේග අතර සන්ධානයක් සහ (4) අන්තර් පන්ති සන්ධානයක්, විය යුතුය. ලංකාවේ ප්රජාතන්ත්රවාදය රැකගැනීමේ න්යාය පත්රය අද ඉදිරියට දමා, එය ආරක්ෂා කරගෙන, එය දේශපාලන පරිවර්තනයේ යථාර්ථය බවට පත්කිරීමේ කර්තෘක කාර්යය කළ හැක්කේ මෙවැනි සතරාකාර ලක්ෂණවලින් සමන්විත පුළුල් සන්ධානයකටය.
පරිවර්තනීය සන්ධානයක්
අද ලංකාවේ හදිසි දේශපාලන කර්තව්යයක් වන්නේ මෙවැනි බහුපාක්ෂික, බහුවාර්ගික, බහුපන්තික සහ පක්ෂ සහ සිවිල් සමාජ බලවේග අතර ගොඩනගන පරිවර්තනීය සන්ධානයකි. 2015 සන්ධානය මෙවැන්නක් වුවද, එය අසාර්ථක විය. එම අසාර්ථකත්වය ගැඹුරු විග්රහයකට ලක්කර, එයින් මතුපිට නොව ගැඹුරු දේශපාලන පාඩම් ඉගෙන ගැනීම, අද ලංකාවේ වාමාංශික සහ ප්රගතිශීලි බලවේග විසින් කළ යුතු දෙයකි. එසේ ඉගෙනගන්නා පාඩම් අතර එකක් වන්නේ, 2015 සන්ධානය පරිවර්තනාත්මක සන්ධානයක් (ඔර්බිදෙරප්එසඩැ ක්ද්කසඑසදබ) එකක් නොවීමයි. ආණ්ඩු බලය තමන් අතට ලැබුණත්, එය සිය න්යාය පත්රය ක්රියාත්මක කිරීමට භාවිත නොකර, ඇඟිලි අස්සෙන් ලිස්සා යාමට එයට ඉඩ හැර තිබෙන්නේ, තමන්ගේ උකුලට වැටුණ ඓතිහාසික වගකීම ගැන අලුත් ආණ්ඩුවේ නායකයන් සවිඥානක නොවීම නිසායි. 2015දී සිදුවූ ආණ්ඩු වෙනස ඔවුන් දුටුවේ ලංකාවේ දේශපාලනය වෙනස් කිරීමේ වරපත්රයක් ලෙස නොවේ.
ලංකාවේ අද ගොඩනැගිය යුතුව තිබෙන නව පරිවර්තනීය දේශපාලන සන්ධානයක කේන්ද්රීය ඉලක්කය, සටන් පාඨය සහ මහජනතාව වෙත ඉදිරිපත් කරන ආරාධනය විය යුත්තේ දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදය රැකගැනීමයි. සමාජවාදය ගොඩනැගීම නොවේ. සමාජවාදී පරිවර්තනයද නොවේ. සමාජවාදී පරිවර්තනයක් සඳහා සටන් කිරීමට ඉඩ තබන සහ අවකාශය සහතික කරන එකම දේශපාලන ක්රමය වන ප්රජාතන්ත්රවාදී ක්රමය ආරක්ෂා කර, ස්ථායි කිරීමයි.
මෙම ප්රිස්මය තුළින් අප ඉදිරි මැතිවරණ දෙස බලන්නේ නම්, ජනාධිපතිවරණය, පළාත් සභාවරණය සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය යනු සමාජවාදී පරිවර්තනයේ මොහොතවල් නොවේ. අප රටේ ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලන ජීවිතය, ප්රජාතන්ත්රවාදී පදනම්, චර්යාව සහ ස්වභාවය ආරක්ෂා කර, දීර්ඝ කාලීනව ස්ථායි කරගැනීමේ මොහොතවල්ය. දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදය නැතිවීම, එය අධිකාරවාදී බලවේග විසින් තෙරපනු ලැබීම සහ දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදය දේශපාලන අධිකාරවාදී බලවේග විසින් විස්ථාපනය කරනු ලැබීම, ඉදිරි ජනාධිපතිවරණය විසින් අප වෙත ඉදිරිපත් කෙරෙන අති දැවැන්ත ඓතිහාසික අනතුරයි. අප රටේ ප්රජාතාන්ත්රීය ප්රතිරෝධක බලවේග ගොඩනැගිය යුත්තේ මෙම අනතුර වළක්වා ගැනීමටය. එයට මුහුණ දීමටය. එය පරාජය කිරීමටය.
ප්රතිරෝධක බලය
ප්රජාතන්ත්රවාදයේ පැවැත්ම සහ ආරක්ෂාව සඳහා ප්රතිරෝධක බලය සහ බලවේග අවශ්ය වන්නේ ඇයි? එයට ප්රධාන හේතුව, දේශපාලන ක්රමයක් ලෙස ප්රජාතන්ත්රවාදය යන්න, පහකරනු ලැබීමේ අනතුරට නිරන්තරයෙන් පාත්රවී සිටින්නක් වන නිසාය. සමාජයේ සිටින සෑම පන්තියක්ම ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලන න්යාය පත්ර ඇති ඒවා නොවේ. ඓතිහාසික වශයෙන් ධනේශ්වර පන්තිය ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ප්රධාන ගාමක බලවේගය වුවත්, ධනවාදයේ අර්බුද ඇතිවූ හැම අවස්ථාවකම ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ධජය අතහැර දැමීමට ධනේශ්වර පන්තිය මැලිවී නැත. වර්තමාන ලෝකයේ මෙන්ම ලංකාවේද බිහිවී සිටින වාණිජ සහ මූල්ය ධනේශ්වර පන්ති ප්රජාතන්ත්ර විරෝධී සමාජ බලවේගයක්ද වෙයි. එම පන්තිය ප්රමුඛත්වය දෙන්නේ තමන්ට ඉක්මනින් ලාබ ලබාදෙන, දේශපාලන ස්ථාවරභාවය ඕනෑම වියදමක් දරා සහතික කරන, හැඩිදැඩි දේශපාලන සහ රාජ්ය නායකයන්ටය. මේ අතර මධ්යම පන්ති ස්තරද පහසුවෙන් ප්රජාතන්ත්රවාදය අතහැර දමති. නිර්-ප්රජාතන්ත්රවාදී හැඩිදැඩි නායකයන්ට අවශ්ය ඡන්ද පදනම සපයන්නේ අපේක්ෂා භංගත්වයට පත්වූ මධ්යම පන්තික ස්තරයි. නිර්-ප්රජාතන්ත්රවාදී ජනකාන්තවාදී න්යාය පත්රය ඉදිරියට දමන ‘පොදු ජන වීරයන්’ ආමන්ත්රණය කරන්නේද මධ්යම පන්ති ස්තරවලටයි. මෙම බලවේගවලට එරෙහි වන සමාජ-දේශපාලන සහ දෘෂ්ටිවාදී බලවේග නොමැතිව, දේශපාලන ක්රමයක් ලෙස ප්රජාතන්ත්රවාදයට පැවතිය නොහැකිය. එහි පැවැත්ම ආරක්ෂා කරන මිත්ර සහ ප්රතිරෝධක බලවේගද බහුපන්තික සමාජ බලවේගයකි. ඒ සඳහා ධනපති පන්තියේ සිට කම්කරු සහ ගොවි ජනතාව දක්වා වන සමාජ බලවේගවල සහභාගිත්වය සහ බලමුළු ගැන්වීම අවශ්ය වේ. ශක්තිමත් සහ පුළුල් පන්ති පදනමක් නොමැතිව දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදයට පැවැතිය නොහැකි ඓතිහාසික තත්ත්වයක් කරා අපි දැන් පා නගා සිටින්නෙමු.
වැත්ම සහ ආරක්ෂාව සඳහා ප්රතිරෝධක බලය සහ බලවේග අවශ්ය වන්නේ ඇයි? එයට ප්රධාන හේතුව, දේශපාලන ක්රමයක් ලෙස ප්රජාතන්ත්රවාදය යන්න, පහකරනු ලැබීමේ අනතුරට නිරන්තරයෙන් පාත්රවී සිටින්නක් වන නිසාය. සමාජයේ සිටින සෑම පන්තියක්ම ප්රජාතන්ත්රවාදී දේශපාලන න්යාය පත්ර ඇති ඒවා නොවේ. ඓතිහාසික වශයෙන් ධනේශ්වර පන්තිය ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ප්රධාන ගාමක බලවේගය වුවත්, ධනවාදයේ අර්බුද ඇතිවූ හැම අවස්ථාවකම ප්රජාතන්ත්රවාදයේ ධජය අතහැර දැමීමට ධනේශ්වර පන්තිය මැලිවී නැත. වර්තමාන ලෝකයේ මෙන්ම ලංකාවේද බිහිවී සිටින වාණිජ සහ මූල්ය ධනේශ්වර පන්ති ප්රජාතන්ත්ර විරෝධී සමාජ බලවේගයක්ද වෙයි. එම පන්තිය ප්රමුඛත්වය දෙන්නේ තමන්ට ඉක්මනින් ලාබ ලබාදෙන, දේශපාලන ස්ථාවරභාවය ඕනෑම වියදමක් දරා සහතික කරන, හැඩිදැඩි දේශපාලන සහ රාජ්ය නායකයන්ටය. මේ අතර මධ්යම පන්ති ස්තරද පහසුවෙන් ප්රජාතන්ත්රවාදය අතහැර දමති. නිර්-ප්රජාතන්ත්රවාදී හැඩිදැඩි නායකයන්ට අවශ්ය ඡන්ද පදනම සපයන්නේ අපේක්ෂා භංගත්වයට පත්වූ මධ්යම පන්තික ස්තරයි. නිර්-ප්රජාතන්ත්රවාදී ජනකාන්තවාදී න්යාය පත්රය ඉදිරියට දමන ‘පොදු ජන වීරයන්’ ආමන්ත්රණය කරන්නේද මධ්යම පන්ති ස්තරවලටයි. මෙම බලවේගවලට එරෙහි වන සමාජ-දේශපාලන සහ දෘෂ්ටිවාදී බලවේග නොමැතිව, දේශපාලන ක්රමයක් ලෙස ප්රජාතන්ත්රවාදයට පැවතිය නොහැකිය. එහි පැවැත්ම ආරක්ෂා කරන මිත්ර සහ ප්රතිරෝධක බලවේගද බහුපන්තික සමාජ බලවේගයකි. ඒ සඳහා ධනපති පන්තියේ සිට කම්කරු සහ ගොවි ජනතාව දක්වා වන සමාජ බලවේගවල සහභාගිත්වය සහ බලමුළු ගැන්වීම අවශ්ය වේ. ශක්තිමත් සහ පුළුල් පන්ති පදනමක් නොමැතිව දේශපාලන ප්රජාතන්ත්රවාදයට පැවැතිය නොහැකි ඓතිහාසික තත්ත්වයක් කරා අපි දැන් පා නගා සිටින්නෙමු.
මැතිවරණ සහභාගිත්වය
මේ පසුබිම තුළ අප රටේ ප්රගතිශීලී, ප්රජාතන්ත්රවාදී සහ වාමාංශික බලවේග ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණවලට ප්රවේශ විය යුත්තේ හුදෙක් තවත් මැතිවරණයකට සහභාගි වීමේ පටු කාර්යයක් ලෙස සලකා නොවේ. එම මැතිවරණ සහභාගිත්වයේ මූලෝපායික නිෂ්ඨා පිළිබඳවද පැහැදිලි ගණන් බැලීමක් සහිතවය. ජනාධිපතිවරණය සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය එකිනෙකට වෙනස් ගතිකත්ව සහිත අවස්ථා දෙකකි. ජනාධිපතිවරණයෙන් අත්පත් කරගැනීමට අපේක්ෂා කරන්නේ කවර මූලෝපායික ඉලක්කයක්ද? පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයෙන් අත්පත් කරගත හැකිවන්නේ කවර මූලෝපායික ඉලක්කයක්ද?
ජනාධිපතිවරණයෙන් ඕනෑම අපේක්ෂකයකු සතු වනු ඇත්තේ ඉරණම් දෙකකින් එකකි. ජය ලබාගෙන ලංකාවේ රාජ්ය නායකයා වීම හෝ පරාජය වී සාමාන්ය පුරවැසියකු ලෙස නැවත පත්වීමය. එහෙත් පරිවර්තනීය න්යාය පත්රයක් ඇති අපේක්ෂකයකුට තිබිය යුත්තේ මේ දෙකම නොවේ. ලංකාවේ රාජ්යයේ, රාජ්ය ව්යුහයේ, දේශපාලන ආයතනවල සහ සමාජයේ දේශපාලන සහ සමාජමය ප්රජාතන්ත්රවාදය ආරක්ෂා කර, එය අධිපති දේශපාලන විඥානය සහ භාවිතය බවට පත්කිරීමේ මූලෝපායික ඉලක්කයයි.
අසමසම කර්තව්යය
මෙම ඉලක්කය ජනාධිපතිවරණයෙන් ජයගැනීම හෝ පරාජය ලැබීම හෝ යන පටු ඉලක්ක දෙකේ රාමුවෙන් නිදහස් විය යුත්තකි. ජය ගතහොත්, තමා ඉදිරියේ තිබෙන අති දැවැන්ත පරිවර්තනීය ප්රතිසංස්කරණ වගකීම, 2015න් පසුව සිදුවූ පරිදි, කෑලිවලට කැඩෙන්නට ඉඩ නොතබා, දේශපාලන යථාර්ථයක් බවට පත්කිරීමේ අසමසම කර්තව්යයයි. පරාජය වුවහොත්, ජනාධිපතිවරණ ව්යාපාරය තුළ පදනම දමාගෙන ගොඩනැගූ ප්රජාතන්ත්රවාදී ප්රතිරෝධක බලවේගය, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය විසින් විවෘත කරනු ලබන නව අවකාශය කරා මෙහෙයවීමයි. ලංකාවේම පැරණි වමේ 1960 ගණන් දක්වා පැවැති අත්දැකීමෙන් උගත හැකි වැදගත්ම පාඩමක් වන්නේ, පාර්ලිමේන්තුව, ප්රතිරෝධක දේශපාලනයේ (ක්දමබඑැරඩැසකසබට චදකසඑසජි) ඉතාම වටිනා වේදිකාවක්ය යන්නයි. මේ සඳහා ජනාධිපතිවරණයේත්, පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේත් තමන්ට ලැබිය හැකි ප්රතිඵල මූලෝපායික වශයෙන් සම්බන්ධ කර ගැනීම, ප්රජාතන්ත්රවාදී ප්රතිරෝධක දේශපාලන පෙරමුණක් විසින් කළ යුතුව තිබේ. එම පෙරමුණ ඉදිරි පාර්ලිමේන්තුවේ ශක්තිමත් බලවේගයක් වීම අප රටේ ප්රජාතන්ත්රවාදය ආරක්ෂා කිරීමේ අනාගත අරගලයට නැතිවම බැරි පූර්ව කොන්දේසියකි.
ලංකාවේ දේශපාලනයේ මේ දිනවල පවතින්නේ ක්ෂණිකව වෙනස්වන ගතිකත්වයක් බව පහසුවෙන්ම නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ඒ සමගම දේශපාලන බලවේග පවතින්නේ විසිරී ගිය, ද්රවශීලී සහ කැටි නොගැසුණු තත්ත්වයකය. විවිධ බලවේග ප්රතිසන්ධානගත වීමේ ක්රියාවලීන් ගණනාවක්ම එකවර සිදුවෙමින් තිබේ. මේවා දෙස පුරවැසියෝද මහත් අවධානයෙන් ද විමසිල්ලෙන්ද බලාසිටිති. මේ අතර පරිවර්තනීය ප්රජාාතන්ත්රවාදී ප්රතිරෝධක බලවේගයක් සඳහාද ඇති දේශපාලන අවකාශයද ටිකෙන් ටික පුළුල් වෙමින් පවතී. ව්යාකුලත්වයෙන් පිරි පසුබිමෙහි තිබෙන එක් සාධනීය විවෘත වීමක් වන්නේ එයයි. ■
