කඵ වහලූන්ගේ පාරාදීසය නම් ඒ ය. සුදු මිනිස් පුඵටක් හෝ එහි නැත. මුහුදටත් වඩා ගැඹුරු වූ ඒ පරාදීසය තුළ ඔවුහු නිදහසේ සැරිසරති. එහෙත් ඒ ජීවත්වන වහලූන් නොවේ. මළගිය ඇත්තෝ ය. මේ ඇවිදින මළවුන් ‘සොම්බි’ නම් වූ පිල්ලි දැයි හරියටම කියන්නට දන්නේ උත්තම වූ මැවුම්කාර දෙවියන් වහන්සේ වන පපා බොන්ද්යේම ය. (පොතේ සඳහන් වන ආකාරයට වූඩු දහමේ මැවුම්කාර දෙවියන් හැඳින්වෙන්නේ එනමිනි.*
ඉසබෙල් අයියන්දේ නම් වූ අග‍්‍රගණ්‍ය ලේඛිකාව විසින් ලියන ලද ෂික්බා ඊැබැ්එය එයැ ීැ් නම් වූ අපූරු නවකතාව ‘මුහුද යට දිවයින’ නමින් සිංහල භාෂාවට පරිවර්තනය කර ඇත්තේ නිලූක කදුරුගමුව ය. එය 2018 වසරේ හොඳම පරිවර්තිත නවකතාව ලෙස රාජ්‍ය සම්මානයෙන් පිදුම් ලැබූ කෘතියයි.
ඉසබෙල් අයියන්දේ සිංහල පාඨකයාට මුලින්ම හඳුන්වා දීමේ ගෞරවය හිමිවන්නේ ගාමිණී වියන්ගොඩට ය. ඇගේ පොත් කියවාගෙන යන සිංහල පාඨකයා අත්විඳින්නේ ආගන්තුක සංවේදනයන් ය. වින්දනයන් ය. එක වැකියකින් ඇය කුඵගන්වන අදහස් සමුදාය, තැතිගැන්ම, චකිතය, පිළිකුල හා උත්ප‍්‍රාසය වැනි එකිනෙකට වෙනස් වූ මනෝභාවයන් ගණනාවක් ද සිත්හි උපද්දයි. ඒ, එක වැකියක් ගැන කිහිප වතාවක්, කිහිප අතකින් කල්පනා කර බැලීමට ද පුඵවන.
වහල් සේවය සඳහා විකුණා දමන්නට අප‍්‍රිකාවේ සිට ගෙන ආ කඵ තරුණියක්, ඒ නැව් ගමනේදීම සුදු නාවිකයකුට දාව ගැබ් ගනියි. ඇය මෙලොවට බිහිකරන සුදු-කඵ දෙමුහුුං ජීවියා උපතින්ම බැඳී සිටින්නේ වහල් බැම්මෙනි. ‘සරිතේ’ නම් වූ ඇය දශක හතරක් මුඵල්ලේ ලබන ජීවන අත්දැකීම් ද සමගින් කඵ වහලූන්ගේ භයංකර, ඛේදජනක ජීවන අන්දරය ‘මුහුද යට දිවයින’ නවකතාවට පසුබිම් වෙයි.
සරිතේ ළදරුවිය ගෙවා දමන නිවසේ වෙසෙන අනෙක් වහලා වන්නේ ‘ඔනොරේ’ ය. කවර දුක්ගැහැට අනුභව කළ ද කඵ වහල්ලූ සංගීතයෙන්, බෙර නාදයෙන් කුල්මත් වන්නෝ වෙති. සංගීත භාණ්ඩ පරිහරණය නො කළ ඔනොරේට වළඳකින් පවා සංගීතය උපද්දන්නට හැකි වූයේ යැයි සරිතේ කියයි. බෙරහඩ වහලාගේ විඩා සංසිඳුවන ඔසුවක් වන අයුරු, ඇය ලියා තබන්නේ මෙසේ ය.
‘බෙර වනාහි මා මගේ මවගෙන් ලද උරුමයයි. මගේ රුධිරය තුළ දිවෙන ගිනියාවේ ශක්තියයි. බෙර සමග සිටින විට කිසිවකුට මට හානි කළ නොහැක. ආදරයට අධිපති එර්සුලී දෙවගන මෙන් එවිට මම ශක්තිසම්පන්න වෙමි; වහලූන් පෙළන කසයට වඩා වේගවත් වෙමි. මගේ මැණික්කටුවල සහ වළලූකරවල්වල බැඳි සිප්පිකටු රිද්මයානුකූලව හඩ නගයි. ලබුකබල්වලින් තැනූ බෙර ප‍්‍රශ්න අසයි.’ (සරිතේ, මුහුද යට දිවයින, 2 පිටුව* කුඩා සරිතේ කරුණාව, ආදරය ලබන්නේ වහල් මෙහෙවරෙහි යෙදෙමින් ඇය සමග කාමරය බෙදා හදා ගන්නා ඔනොරේ නම් වූ වහලාගෙනි. ඔහු සිය ශරීරය තුළ ශබ්ද සගවාගෙන සිටියේ යැයි සරිතේ කියයි. දැරිය ඇවිදින්නට ඉගෙන ගන්නටත් කලින් යාන්තමින් දෙපා සමබර කරගන්නට සමත් වෙද්දීම ඇය නටවන්නේ ඔහු ය.
‘නටපන් නටපන් සරිතේ, ඕනෑම වහලෙක් නටන වෙලාවට නිදහස් මිනිසෙක්’
ඔනොරේ ඇයට කියන්නේ එසේ ය.
සරිතේ කුඩා කාලයේදීම ඇය මිලදීගන්නා ප‍්‍රංශ ජාතිකයා තුලූස් වල්මොරැුං ය. ප‍්‍රංශයේ ප‍්‍රභූ පවුලක උපත ලැබූ තුලූස් වල්මොරැුංට ප‍්‍රංශයේ ම යටත් විජිතයක් වූ සැන් දොමැං දිවයින බලා (වර්තමාන හයිටි රාජ්‍යය* නැව් නගින්නට සිදුවන්නේ 1770 වසරේදී ය. ඒ වූ කලී ප‍්‍රංශයේ ඔටුන්න හිමි කුමාරයා, ඔස්ටි‍්‍රයාවේ අග‍්‍රආදිපාදවරිය වූ මරි අන්ත්වානෙත් (මාරි ඇන්ටනට්* ආවාහ කොටගත් වර්ෂයයි. සාම්ප‍්‍රදායික ඓතිහාසික නවකතා ගොන්නට එක් කළ නොහැකි වුණ ද ‘මුහුද යට දිවයින’ විකාශනය වන්නේ ඉතිහාසයේ යම් යම් කාලපරිච්ෙඡ්ද, සිද්ධි හා ස්ථාන ද සමගිනි. පොතේ පළමුවන කොටස ලියැවෙන්නේ 1770-1793 අතර සැන් දොමැං දිවයින ආශ‍්‍රිතව ය. තුලූස් වල්මොරැුංට විසිවන වියේදී සැන් දොමැං දිවයිනට පැමිණීමට සිදුවන්නේ මහත් ධනස්කන්ධයක් ඉපයීමේ බලාපොරොත්තුවෙන් එහි රැුඳී සිටින පියාණන්ගේ රෝගී තත්ත්වය හේතුවෙනි. දිවයිනෙහි මුල්පදිංචිකරුවන් වූ අරවක් ගෝත‍්‍රිකයන් ඝාතනය කර දිවයින අල්ලා ගන්නා ආක‍්‍රමණිකයන් විසින් ශ‍්‍රමිකයන් ලෙස කඵ වහලූන් අප‍්‍රිකාවෙන් පැහැර ගෙන එනු ලැබ තිබේ. තුලූස් වල්මොරැුංගේ පියා සැන්දොමැං දිවයිනෙහි පිහිටි විශාල උක්වතුයායක හිමිකරුවෙකි. ඔහු රෝගීව සිටින්නේ ස්පාඤ්ඤ ලෙඬේ ලෙස හැඳින්වෙන උපදංශ රෝගයෙනි.
ඒ වූ කලී ‘සීනි’ නම් වූ ඉන්ද්‍රජාලික සොයා ගැනීම වඩ වඩාත් ප‍්‍රචලිත වෙමින් ලෝකයා මහත් ගිජුබවකින් යුතුව සීනි පරිභෝජනයට හුරුවෙමින් සිටි යුගය බව කතුවරිය ලියා තබයි. අනෙක් අතට එය බිඳ දැමීම සඳහාම නීති සම්පාදනය වූ, බලය අයුතු ලෙස පාවිච්චි නොකරන අය, බලය ලැබීමට නුසුදුසුය යන උපකල්පනයෙහි පිහිටා සිටි මිනිසුන්ගෙන් සැදුම්ලත් ලෝකයක් වූ බව ද ඇය වැඩිදුරටත් අවධාරණය කරයි.
තුලූස් වල්මොරැුං විසින් සරිතේ මිලදී ගනු ලබන්නේ වරින්වර ඔහුගේ සිතකය සතපවන වියොලෙත් නම් වූ ? කිරිල්ලිය වෙතිනි. වයස එකොළහේදී ඇරඹූ රැුකියාව හා අදාළ වෘත්තිය නිපුණතාව වයස පහළොවේදී පරිපාකයට පත්කර ගෙන සිටින වියොලෙත් රතිකලාවෙහි කෙළපැමිණි, රූපලාවන්‍යය වර්ධන විෂයයෙහි ද මනා දැනුමකින් යුතු සුරූපිනිියකි. පොල්කිරිවලින් සිරුර සම්බාහනය කරන ඇය, සිරුරේ අනවශ්‍ය රෝම ඉවත් කරන්නේ කැරමල්වලිනි. කෙසේ වුව ද ඇගේ හදවත කාරුණික ය. මුදු ය. පසුකලෙක රිලේ නම් වූ හමුදා නිලධාරියා සමග විවාපත් වන ඇය අකලංක යුගදිවියක් ගෙවන්නේ ද හෘදය සාක්ෂියට එකගව ම ය.
තුලූස් වල්මොරැුං, ඇය වෙතින් කුඩා සරිතේ මිලදී ගන්නේ සිය රෝගී බිරිඳගේ ආවතේව කටයුතු සඳහා ය. ඒ කියුබානු ජාතික රෝගී බිරිඳට මෙන් ම, නීරෝගී වැල්මොරැුංට ද ශරීර කෘත්‍යය සඳහා පිස්පෝච්චිය රැුගෙන එන්නේ, ඔවුන්ගේ අපද්‍රව්‍ය රැුගෙන යන්නේ වහලූන් ය. තුලූස් වල්මොරැුං, සරිතේ පාවිච්චියට ගන්නේ ද ඇගේ කුඩා වයසේදීම ය. ඔහු ඇය අපයෝජනයට ලක් කරන්නේ කිසිදු වරදකාරී හැගීමකින් නොවේ. ඉවුම්-පිහුම් සඳහා උදුනක් යොදා ගැනෙන්නේ යම් සේ ද ඔහුට ඇය ද එවැනිම වූ පරිභෝජන භාණ්ඩයකි. එහෙත් සෙසු සුඵ ජාතික හාම්පුතුන් සමග සසඳන විට තුලූස් වල්මොරැුං ක‍්‍රෑරතරවූවෙක් නොවේ. කල්ලන් යනු මනුෂ්‍ය ප‍්‍රාණින් නොවන සත්ත්ව විශේෂයකැයි ඔහු පූර්ව නිගමනයක පිහිටා සිටින්නේ පොදු මතයට අනුව ය. කල්ලන්ගේ ඇග හැදිලා තියෙන්නේ බර වැඩ කරන්න. උන්ට වේදනාවයි මහන්සියයි දැනෙන්නේ අඩුවෙන්. උන්ගේ මොළේ හැකියාවන් සීමිතයි. තෝරාගැනීම් කරන්නේ කොහොමද කියලා උන් දන්නේ නෑ. උන් ප‍්‍රචණ්ඩයි. උන් ළග උතුම් අදහස්, හැගීම් නෑ. (මුහුද යට දිවයින – 114 පිටුව*
තුලූස් වල්මොරැුං එසේ කියන්නේ හිතමිතුරු වෛද්‍යවරයකු වන පාමෙන්තියේ සමග ය. වහලූන් පිළිබඳ වෙනස් මතයක් දරා සිටින දුර්ලභ ගණයේ වෛද්‍යවරයකු වන පාමෙන්තියේ ඊට පිළිතුරු දෙන්නේ මෙසේ ය. ‘වහල්භාවයෙන් තිරිසනෙක් බවට පත්කරපු සුද්දෙක් ගැන වුණත් කියන්න තියෙන්නේ ඔය ටිකම තමයි වල්මොරැුං මහත්තයා.’ ‘මොන විකාර තර්කයක් ද ඒක?’ වල්මොරැුං පිළිකුලෙන් යුතුව සිනාසුණේය. ‘කල්ලන්ව තදින් පාලනය කරන්න ඕනෑ. මම කියන්නේ ක‍්‍රෑරත්වය ගැන නෙවෙයි. තදකම ගැනයි.’ ‘ඔය දෙක අතරෙ වෙනසක් නෑ. වහල්භාවය කියන සංකල්පය පිළිගත්තාම, ඔහේ උන්ට සලකන්නේ මොන ආකාරයෙන්ද කියන එකෙන් තත්ත්වයේ වැඩි වෙනසක් වෙන්නේ නෑ.’
වෛද්‍යවරයා වල්මොරැුංගේ තර්කය බිඳ දමමින් කීවේය. ‘මම ඒකට එකග නෑ. වහල්භාවය කියන්නේ අත්‍යවශ්‍ය නපුරක්. වතුයායක් පවත්වගෙන යන්න තියෙන එකම ක‍්‍රමය ඒකයි. ඒත් ඒක මානුෂික විදියට කරන්න පුඵවන්.’ ‘තවත් මිනිහෙක් අයිතිකරගෙන ඒ මිනිහගේ ශ‍්‍රමය සූරාකෑම කවදාවත් මානුෂික දෙයක් වෙන්නේ නෑ.’ පාමෙන්තියේ පෙරළා උත්තර දුන්නේය. ‘දොස්තර මහත්තයාට කවදාවත් වහලෙක් ඉඳලා නැද්ද?’ ‘නෑ. කවදාවත් ඉන්න එකකුත් නෑ.’ ‘මට ඒ ගැන සතුටුයි. වතු අයිතිකාරයෙක් නොවීමේ වාසනාව ඔබතුමාට තියෙනවා. මම සහතික කරලා කියනවා, මාත් වහල් සේවයට කැමති නෑ. මෙහේ ජීවත් වෙන්න කැමතිත් නෑ. ඒත් අපේ කෝපි කෝප්පෙට සීනි දාන්නත්, සුරුට්ටුවක් බොන්නත් කවුුරුහරි මේ යටත් විජිත පාලනය කරන්න එපායැ.’ (115 පිටුව* වහලූන් මනුෂ්‍යයන් නොවන්නේ නම් තමනට ඔවුන් ගැබ්ගැන්විය හැකි වන්නේ කෙසේ ද යන සරල ප‍්‍රශ්නය හෝ මතු කර ගැනීමට වල්මොරැුං අසමත් වන්නේ සුදු අධිපතිවාදී චින්තනය නිසාම ය.
ප‍්‍රංශයේ මුඵ ආදායමෙන් තුනෙන් එකක් උපයා දෙන සැන් දෙමැං දිවයින සශ‍්‍රික කරන වහල්ලූ තද උක්ගස් සසිමින් යන්ත‍්‍රයකින් අඹරා, දුඹුරු පැහැති උකු ද්‍රාවණයක් වන තුරු ඒවා ගැඹුරු තඹ කල්දේරම්වල උණුකරති. පීඩනය දරාගන්නටම බැරි වහලෙකු කල්දේරමේ පැසෙන ඇලෙනසුලූ ද්‍රාවණයට පැන ජීවිතය තොර කර ගන්නා අවස්ථා ද තිබේ. බොහෝ කාලයක සිට සීනි සාදමින් සිටිය ද ඔවුහු සීනිවල රස නොදනිති. කෙසේ වුව ද සැන් ලසාර් වතුයායේදී කිසිම නීග්‍රෝ වහලකුට මහලූවියේ අත්දැකීම විඳගැනීමට සිදුවන්නේ නැත. ස්වාමියාට වහලකුගෙන් වැඩ ගත හැකි කාලය වසර තුන හතරකට හෝ උපරිම වශයෙන් වසර පහකට සීමා වෙයි. කසපහර, තුවාල හා අංගෙඡ්දනය යනාදි දඩුවම් හේතුවෙන් මෙන් ම අඛණ්ඩව වැඩ කිරීම හේතුවෙන් ද ඉතා ඉක්මනින් වහලාගේ ශරීර සෞඛ්‍යය පිරිහී යයි.
ඔවුන් කොතරම් කලක් පණපිටින් තබා ගත යුතු ද යන්න පිළිබඳව වැඩ පරීක්ෂකවරුන්ගේ ද සැලකිල්ලක් නැත. දළ හණ රෙද්දෙන් කළ සරුවාල හැඳ, වැඩෙහි යෙදෙන ඇටසැකිලි වැනි කඵ වහලූන් අතරේ සිටින ගැහැනු, දිග බාච්චු ගවුම් හැඳ සිටිති. ඇතැම් මව්වරු දරුවා පිටෙහි බැඳගෙනම ඉනටියෙන් නැවී දවස පුරා උක්ගස් කපති.
වහලූන්ගේ බිළිඳුන් බහුතරය දතකට පූට්ටු වී පිටගැස්මෙන් මිය යාම ¥පතේ එක්තරා අබිරහසක් බවට පත්වන්නේ එක ම සුදු බිළිඳකු හෝ මේ රෝගයට බිලි නොවන නිසා ය. එහෙත් කපාල අස්ථි ඝනවීමට පෙර බිළිඳකුගේ හිසේ මෘදු කොටසට ඉඳිකටුවකින් ඇනීමෙන් ඒ රෝග තත්්ත්වය ඇති කළ හැකි බව දැන සිටින්නේ වහල් මවුවරුන්ම පමණි. එසේ කිරීමෙන් බිළිඳාට බොහෝ වාසි සැලසෙන බව ඔව්හු දැන සිටිති. එවිට බිළිඳා කිසිදිනෙකත් වහල්භාවය අත්නොවිඳියි. ඉතා ඉක්මනින් ඔහුට ප‍්‍රීතියෙන් යුතුව මුහුද යට දිවයින බලා නික්ම යා හැකි ය.
වහලා සහ වහල්භාවය අරබයා ඉතිහාස පොත්, ඓතිහාසික මූලාශ‍්‍ර හරහා කියවා ඇති පුවත් ඔස්සේ අප සිතුවම් කර ගෙන ඇති චිත‍්‍රය කොතරම් නම් අසම්පූර්ණ දැයි සිතෙන්නේ මෙවැනි සාහිත්‍ය කෘතියක් කියවන විට ය. මේවා මේ අයුරින් කොතැනක හෝ ලේඛනගතව ඇතත් නැතත් ¥පත්වල විසූ ගෝත‍්‍රික ජනතාවගෙන් පැවත එන්නන්, මුඛපරම්පරාගතව රැුගෙන ආ බොහෝ තොරතුරු අප‍්‍රකටව, සැගවී තිබිය හැකි ය. විශිෂ්ට සාහිත්‍ය කෘතියක් බිහිකිරීම සඳහා දැරෙන දැවැන්ත ව්‍යායාමයකදී සැබෑ නිර්මාණකරුවෝ තොරතුරු සෙවීමේ ලා දුෂ්කර දුර්ග තරණයන්හි යෙදෙති. පියා උපදංශ රෝගයෙන් මියයාමෙන් අනතුරුව තුලූස් වල්මොරැුංට වතුයායේ පාලනය භාරගැනීමට සිදුවෙයි. ඉනික්බිතිව ඔහුට හැෙගන්නේ තමා අමුතුම ලෝකයකට අවතීර්ණ වූ බවකි. වතුයායේ සිදුවන අපරාධවලට, වැඩපරීක්ෂක කැම්බ්රේගේ අමානුෂික ක‍්‍රියාවනට අනුබල නොදුන්න ද ඒවාට තහංචි පැනවීම සඳහා වල්මොරැුං යොමුවන්නේ ද නැත.
16 වන ලූවී රජු හා මාරි ඇන්ටනට් බිසව ගිලටීනයට බිලි කරමින් ප‍්‍රංශ විප්ලවය සිදුවන්නේ ද මේ කාලවකවානුවේදී ය. එය මකරකුගේ වල්ගයක් පරිද්දෙන් යටත්විජිතයට පහර දී එහි පදනම ම පුපුරුවා හරියි. ඉහළ පැළැන්තියේ සුදු ජාතිකයෝ සිදුවෙමින් පවත්නා වෙනස්කම් හමුවේ භීතියට පත්ව සිටිති. පන්ති ක‍්‍රමය අහෝසි කරන ප‍්‍රංශයේ නව ජනරජ ව්‍යවස්ථාව තුලූස් වල්මොරැුං පවා තැතිගන්වනසුලූ ය. රාජාණ්ඩුවේ දුරාචාරි පිළිවෙත ගැන කලක් කෝපයෙන් සිටිය ද වයස දහඅටේදී රූසෝගේ ‘සමාජ කතිකාව’ කෘතිය කියවා තිබුණ ද දැන් ඔහුට ජනරජයේ ප‍්‍රතිපත්තීන් බිය දනවයි.
එයුජීනියා නම් වූ වල්මොරැුංගේ විවාහක බිරිඳ බිහි කළ එක ම පිරිමි දරුවා වන්නේ මොරිස් ය. බිරිඳ මනෝව්‍යාධියකට ගොදුරුව, ඔත්පලව සිටින අතරේ සරිතේ යළිත් වරක් ගැබ්ගෙන සිටී. ඊට පෙර ද ඇය වල්මොරැුංගේ දරුවකු (පුතකු* බිහි කර ඇතත් තිඹිරිගෙයි දීම ළදරුවා අතුරුදහන් කරනු ලැබ තිබේ. උක්මෝලේ කොටඵවන් ලෙස වඳභාවයට පත් වන්නට සරිතේට ඕනෑ කළ ද සිය සිතැගි අනුව ක‍්‍රියා කිරීමට ඇයට නොහැකි ය. යළිත් වරක් හාම්පුතා හමුවේ බැගෑපත් වන්නට ඇයට සිදුවන්නේ එහෙයිනි.
‘මොකක්ද ප‍්‍රශ්නේ?’ ඔහු ඇයගෙන් ඇසුවේය.
‘මොකුත් නෑ, හාමුමහත්තයා.’
‘අඩන්න එපා. මේ පාර උඹට දරුවා තියාගන්න පුඵවන්. දැන් එයුජිනියාට ඒකෙ ගානක් නෑ.’
‘ඒක එහෙම නම් හාමුමහත්තයා ඇයි මගේ පුතාව ආපහු ගේන්න බැරි?’
‘ඒක බොහොම කරදර වැඩක්.’
‘මට කියන්න, පුතා ජීවතුන් අතරද කියලා…’
‘මොකද නැත්තේ ගෑනියේ. දරුවා ජීවතුන් අතර! උඹේ රාජකාරිය මොරිස් බලාගන්න එක. ඒ කොල්ලා ගැන මට ආයේ මතක් කරන්න එපා. දැන් උඹේ බඬේ ඉන්න එකාව හදාවඩා ගන්න මං ඉඩදෙන එක ගැන සතුටු වෙයන්.’ (166 පිටුව*
වහල් කැරැුල්ල ඇරඹී උතුරේ වතුයායවල් ගිනිගෙන දැවී යන්නේ සරිතේ දියණියක ලබා ටික කලකිනි. ඒ වූ කලී අලූයම් කාලයක සැන්දොමැං දිවයිනට කඩාපාත් වූ උල්කාපාතයක් වැන්නකි. යුරෝපයේ හොඳම හමුදාව ද පරාජය කරන්නට කැරලිකරුවන් සමත් වන්නේ මළවුන් ද ඔවුන්ට එක්්වී සිටි නිසා යැයි සරිතේ ලියා තබයි. කිසිදෙයක් විශ්වාස නොකරන තමාගේ හාම්පුතා – වල්මොරැුංට ද ඒත්තු ගොස් ඇත්තේ මළවුන් ඔවුන්ට උදව් කළ බව යැයි ද ඇය වැඩිදුරටත් ලියයි. කැරලිකරුවන් සන්නද්ධව සිටින්නේ ආයුධවලින් පමණක් නොවේ. ගින්නෙන් පුඵස්සා මරා දමනු ලැබූ වහලූන්ගේ ආත්ම - මුහුද යට දිවයිනෙන් යළි නැගී සිටින නීග්‍රෝ ආත්ම ආදි ආත්ම ගණනාවක් ද ඔවුනට සහාය පළකරමින් කැරැුල්ලට එක්වී සිටී. කඳුකරයෙන් බැස එන පිරිසට නායකත්වය දෙන්නේ වූඩු යකැදුරෙකු සහ යුද නායකයකු වශයෙන් ද්විත්ව ගෞරවයක් මිනිසුන් තුළ ජනිත කර තිබූ යෝධයකු හා සමාන සම්බා බුක්මන් නැමැත්තා ය. ඔහු මුරගා යාඥා කරන්නේ ‘අපේ හදවත්වල ගී ගයන නිදහසේ නාදයට සවන් දියල්ලා’ කියා ය.
පණිවිඩය චණ්ඩමාරුතයකට ද වැඩි වේගයකින් පැල්පතෙන් - පැල්පතට වූඩු දේවස්ථානයෙන් - වූඩු දේවස්ථානයට පැතිර යයි. කැරලිකරුවන් නිවෙසට කඩා වැදීමට ප‍්‍රථම තුලූස් වල්මොරැුං ජීවිතය බේරා ගන්නේ සරිතේගේ උපකාරයෙනි. සැන් දොමැංවල සුදු ජාතිකයන් දෙදහසක් මරා දැමුණු බව ගණනය කෙරෙයි. වෛද්‍ය පාමෙන්තියේ වල්මොරැුං වෙත යැවූ ලිපියක මෙසේ ලියැවී තිබේ. ‘මා මිත‍්‍රය, මිනිසුන් උමතුභාවයට පත්ව, ඉතාම භයානක තිරිසන් අපරාධ කරන විට ඒ කළ වරදට දඩුවම් නොදී සිටීම තරම් භයානක වෙන දෙයක් නැත. සියලූ දෙනාම එක හා සමානය. මා දුටු දේවල් ඔබ දුටුවේ නම්, අප නිතරම සාකච්ඡුා කළ කාරණයක් වූ සුදුජාතියේ උත්තරීතරභාවය ගැන ඔබ ප‍්‍රශ්න කරනු නිසැකය.’
ඉනික්බිතිව බොහෝ දේ බොහෝ විපර්යාසයනට බඳුන් වෙයි. ලේ තැවරුණු සීනි කර්මාන්තය කඩාකප්පල් කිරීම සඳහා වහල් මෙහෙය අහෝසි කළ යුතු බවට හඩක්, ජාත්‍යන්තර ව්‍යාපාරයක් ඇරඹෙන්නේ ද මේ කාලයේදීම ය. සැන්දොමැං දිවයිනට සමුදෙමින් ලූසියානාව වෙත යන්නට වල්මොරැුංට සිදුවෙයි. ඒ වන විට වතුයායම ගින්නෙන් විනාශ වී තිබේ. පොතේ දෙවැනි කොටස ලියැවෙන්නේ ලූසියානාව (1793-1810* පසුබිම්ව ය.
නවකතාව ඉන් අනතුරුව විකාශනය වන්නේ වල්මොරැුංගේ කුඩා පුතු මොරිස් සහ සරිතේ දෙවන වරට බිහිකරන රොසෙත් නම් වූ දැරිය අතර හටගන්නා ඉසියුම් බැඳීම ඔස්සේ ය. කුඩා කල පටන් ම මොරිස් වහල් මෙහෙය හඳුනාගන්නේ පිළිකුල් උපදවන තත්ත්වයක් ලෙස ය. මේ අදහස වල්මොරැුං මවිතයට පත්කරවනසුලූ ය. මුඵ ජීවිතයම වහලූන් වටකර ගනිමින් ගත කළ කුඩා දරුවකු තුළ එවැනි අදහස් පහළ වන්නේ කෙසේ දැයි ඔහුට සිතාගත හැකිවන්නේ නැත. ඕනෑම ආකාරයක අයථා ක‍්‍රියාවක් දුටු විට මොරිස් කියන්නේ ‘ඒක සාධාරණ නෑ’ කියා ය.
‘කවුද මොරිස් ඔයාට කිව්වේ ජීවිතේ සාධාරණ දෙයක් කියලා’ යි එවිට පෙරළා ප‍්‍රශ්න කරන්නේ ඔහුගේ සන්චෝ මාමා ය. මොරිස් දුර්වල මිනිසකු විය හැකි යැයි බියගන්නා වල්මොරැුං ඔහුට බොක්සිං ක‍්‍රීඩාව උගැන්වීමට උත්සාහ කරයි. කෙසේ වුව ද මොරිස් තුළ සිටින විශිෂ්ට බුද්ධිමතා මෙන් ම ඔහු තුළ වන මානුෂීය තර්කයන් වහා පැළපදියම් වන හදවත ද පසුකලෙකදී හඳුනාගන්නේ කොබ් නම් වූ ගුරුවරයෙකි.
ජීවිතයේ දශක හතරක් ගෙවා දැමීමෙන් පසු වචනයේ පරිසමාප්තාර්ථයෙන්ම නිදහස දිනාගන්නා සරිතේ අතීතාවලෝකනයක යෙදෙයි. පොත ආරම්භ වන්නේ ථෙරිගාථාවක්, උදාන ගීයක් වැනි වූ ඒ අවලෝකනයෙනි.
පිටු 644 කින් යුතු ‘මුහුද යට දිවයින’ කියවාගෙන යන විට හැෙගන්නේ ලෝකය මේ වනවිට කොතරම් නම් යහපත්ව, දැහැමිව, ශිෂ්ටසම්පන්නව ඇත්තේ දැයි කියා ය. එහෙත් අනුක‍්‍රමිකව ශිෂ්ටාචාරවත් වීමේදී සංස්කෘතික සඵපිළිවලින් ආවරණය කෙරුණු මිනිසාගේ ඒ පැරණි ස්වාභාවික නපුර, තවමත් ගිනිඅ`ගුරක් මෙන් ඔහු තුළ ඉතිරිව ඇත්තේ දැයි සිතෙන අවස්ථා ද තිබේ. ලෝකවාසීහු අදටත් නිදහස ඉල්ලා සිටිති. ඔවුන්ගේ අරගල, කැරලි තවමත් වරින් වර හිස ඔසවයි.
කෙසේ වුව ද අසම්පූර්ණ මිනිසා, පරිපූර්ණත්වය කර ඔසවා තබන්නට තවත් ශතවර්ෂ කීයක් නම් ගත විය හැකි ද? කොපමණ කාලයකින් හෝ එය යථාර්ථයක් විය හැකි ද? වැනි කල්පනා සඳහා අවකාශයක් විවර වන්නේ ද ‘මුහුද යට දිවයින’ වැනි අපූරු නිර්මාණයක් කියවූ කල්හි ය.x
x කැත්ලීන් ජයවර්ධන
