මේ කතාව ලියන්නට හිතුණේ ඡුායාරූප ඇවිස්සීමක් අස්සේයි. පරිගණකමය මතකයේ පිළිවෙළට ෆෝල්ඩර්ගත කළ ඡුායාරූප බලමින් හිටියේ පරණ මතක අවුස්සාගන්නයි. තටු ලැබුණු සමනලයන් පියාඹනවා වගේ ලංකාව වටේ ඇවිදපු පරණ මතකය ඒ ඡුායාරූප දකිද්දී ඉබේම ඇවිස්සුණා.
ඒ සේයාරූ අවුස්සද්දී ලංකාවේ සුන්දරම තැනකට අහම්බෙන් ගිය අයුරු සිහිපත් කරවන සේයාරූ මුණගැහුණා. ඒ කෝකිලායි කළපුව.
සංචාරය කියන්නේ වචනවලින් විස්තර කරන්නට බැරි අත්දැකීමක්. එක්තරා විදියක ජීවන විලාසයක්. ඇබ්බැහිවෙන පුරුද්දක්. නිනව් නැති පුරුද්දක්. සංචාරයේදී හදිසි තීරණ ගන්නට, හදිසි තත්වයන්ට මුහුණදෙන්නට සිදුවීම් ඕනෑ තරම්. කෝකිලායි ගමනට හේතුවුණේත් එවැනි හදිසි තීරණයක්.
අපේ ගමනාන්තය වෙලා තිබුණේ පදවිය. කොටුවෙන් මහ ? පිටත්වෙන පුල්මුඬේ බස් එකට නැග්ගේ පදවියේ යන්නයි. එහෙත් සතියක් පත්තරයක් එක්ක ඔට්ටු වී රාත‍්‍රියක බස්රියක අසුනකට බරවූ අප අවදි වුණේ පදවිය පහුවුණාට පසුවයි. බස්රියේ මහ හයියෙන් ඇසෙන්නට තිබුණු ගීතවලටවත් අපේ දෑස් අරින්නට හැකිවී තිබුණේ නැහැ. පදවිය පසුවී කිලෝමීටර් 20ක් පමණ ඈතට ගිහින් තිබුණා.
දැන් අපට තිබුණේ තෝරාගැනීම් දෙකයි. බස්රියෙන් බැස කිලෝමීටර් 20ක් ආපස්සට යෑම එක් තෝරාගැනීමක්. බස්රියේ ගමනාන්තයට ගොස්, සැලසුමට පිටින් සංචාරයක යෙදීම දෙවැනි තෝරාගැනීමයි. බස්රියේ ගමනාන්තයට යන්නට අප තීන්දු කළා.
වතාවත් අනුරාධපුර නගරයට ගිය ගමනකදී, බස්රිය අපේක්ෂා කළ වෙලාවට වඩා පැය කිහිපයක්ම කලින් අනුරාධපුර නගරයට ළඟා වුණා. නගරයම නිදි. යන්නට තැනක් නැහැ. නිදිමත ඇස්වලින් බේරෙනවා. කළුවර මෙන්ම මෙවැනි නගරවල අනාරක්ෂිත හැඟීම් නිසා නිදාගන්නත් බයක් දැනෙනවා. කැමරාවක් අතේ තියෙනවා. එය පැහැරගෙන යෑමේ අවදානමක් තියෙනවා. ඒ තත්වයන් එසේ තිබියදී වුව අප අනුරාධපුර බස් නැවතුම්පොලේ යාචකයන් අතර බංකුවකට ඇළවී නිදාගත්තා.
තවත් වතාවක් වවුනියාවේ සිට කොළඹට බස්රියෙන් එන්නට මුදල් මදි වුණා. අතේ තිබුණු මුදලට දුම්රියෙන් කොළඹ ආ හැකියි. ඒ නිසා ? මැදියම එනතුරු මුදල් නැතිව වවුනියාවේ රස්තියාදු වූ හැටි මතකයි.
උදේ 6.30ට පමණ බස්රිය පුල්මුඬේ ඛණිජ වැලි සංස්ථාව අසලට ගියා. පුල්මුඬේ කියන්නේ ඉතා කුඩා නගරයක්. පුල්මුඬේ නගරයෙන් පසුව බස්රිය යන්නේ කෝකිලායි කලපුව අසබඩට. උදේ 7ට ළංවෙද්දී බස්රිය කෝකිලායි අසලට ආවා.
අඩු වියදම් සංචාරයක ඊළඟ අපූරු කොටස එන්නේ ඉන් පසුව. දැන් උදෑසන ආහාර සොයන්නට ඕනෑ. වැසිකිළි සොයන්නට ඕනෑ. මුහුණ සෝදාගන්නට තැනක් සොයාගන්නට ඕනෑ. මීට කලින් වතාවක් ත‍්‍රිකුණාමලයේ ඈත වෙල්යායක් මැද ඉඳගෙන උදෑසන දත් මැද මුහුණ සෝදාගත් අවස්ථාවක් මතකයි. ඈත නගර මැද්දේ, හරිහැටි පිරිසිදු නොකළ වැසිකිළි පාවිච්චි කළ හැටි මතකයි. ඒත් ඒ හැම මතකයක්ම සිහියට නැගෙන්නේ කටුක අත්දැකීම් නොවෙයි. සුන්දරම අත්දැකීම් ලෙසයි. නැවත ඇවිදීමේ ආසාව මතු කරන අත්දැකීම් ලෙසයි. ඒ අපිළිවෙළ සමඟ මතුවෙන අභියෝගාත්මක හැඟීම වෙන කිසිම කටයුත්තකින් ලැබිය නොහැකියි.
අපේ කතාව නැවත කෝකිලායි වෙත රැුගෙන යා යුතුයි.
බස් එකෙන් බැහැපු විගස අප කළේ කළපුවේ අයිනේ තිබුණ කෑම කඩයකට ගොඩවීමයි. ඇත්තම කියනවා නම් කෝකිලායි කළපුව අසල තිබුණේ එකම එක කඩයක් විතරයි. එය විධිමත් කෑම කඩයක් නෙවෙයි. ටකරන් සෙවිලි කළ සාමාන්‍ය ගොඩනැගිල්ලක්. පොළොවේ තිබුණේ මුහුදු වැලි පමණයි. කෝකිලායි කළපුවට එන ධීවරයන්ට ආහාර අලෙවි කරන්නට එය තිබුණා.
ධීවරයන් අප දෙස පුදුමයෙන් මෙන් බලනවා. මුස්ලිම් ජාතිකයන් බහුතරයක් හා දෙමළ ජාතිකයන් සුළුතරයක් වෙළඳසැලේ හිටියා. බංකු ලෑල්ලක ඉඳගත් අප පරාටා හා මාළු හොදි ආහාරයට ගෙන්වාගත්තා. උණු උණුවෙන්ම පරාටා කන්නට අපට පුළුවන් වුණා. පරාටා ගණනාවකට වගකියන තුරුම කෝකිලායි වෙරළේ සුන්දර දර්ශනය අප දුටුවේ නැහැ.
ඒ සුන්දරත්වය වචනවලින් විස්තර කළ නොහැකියි. ඇත්තෙන්ම ලංකාවේ සුන්දරම මුහුදු තීරය තියෙන්නේ නැගෙනහිර වෙරළේ බව අපට අත්දැකීමෙන් කිව හැකියි. උතුරේ කන්කසන්තුරයෙන් පටන්ගත් කල, මුලතිව්, පුල්මුඬේ, නිලාවේලි, මාබල් වෙරළ, මඩකළපුව, කල්කුඩා, පාසිකුඩා, ආරුගම්බේ ආදි සුන්දරම මුහුදු වෙරළ රැුසක් නැගෙනහිර තියෙනවා.
ඒ අතරිනුත් කෝකිලායි කළපුව අතිශයින් සුන්දරයි. අපූරු වැලි තීරයක් මෙන්ම කුරුලූ ගහණයක්ද එහි සිටිනවා.
අනෙක් අතට කෝකිලායි කළපුවට එහායින් රට ඇතුළට වෙන්නට තියෙන කෝකිලායි අභය භූමිය ලංකාවේ දුර්ලභම පක්ෂීන් සිටින අභය භූමියක් ලෙස සලකනවා. විවිධ කාලවලදී ලංකාවට පැමිණෙන සංචාරක පක්ෂීන් මේ කළපුව අවට භූමියට එනවා. කුරුලූ වර්ග 170කට වැඩි ප‍්‍රමාණයක් කෝකිලායි වෙත නිතරම යන එන බව කියනවා.
ඒ අතරින් රාජකීයත්වය දරන්නේ අලි මානාවා. රතු දත්ත පොතටත් ඇතුළත් වී සිටින මේ පක්ෂියා කෝකිලායිවල සුලබව දකින්න පුළුවන්. කොටින්ම කීවොත් මානාවන් ඇතුළු පක්ෂි වර්ග ගණනාවක් මුහුදු වෙරළ අයිනේ දැවැන්ත රංචු ලෙස නිදහසේ ගමන් බිමන් යනවා.
සාමාන්‍යයෙන් සංචාරය කරන උදවිය පුල්මුඬේට හෝ කෝකිලායි වෙත එන්නේ නැහැ. ලංකාවේ සංචාරකයන් පමණක් නොවෙයි, විදේශික සංචාරකයන් පවා කෝකිලායි එන්නේ නැහැ. එයට හේතු ගණනාවක් තියෙනවා.
එක් ප‍්‍රධාන හේතුවක් වන්නේ කෝකිලායි හා පුල්මුඬේ යනු නැවත හැරීමක් නැති ගමනාන්තයක් වීමයි. ලංකාවේ නැගෙනහිර මුහුදු තීරය දිගේ ත‍්‍රිකුණාමලයේ සිට මුලතිව් දක්වා ගමන් ගන්නා අයෙකු සිටිනවායැයි සිතමු. ඔවුන්ට පුල්මුඬේදී නවතින්නට සිදුවෙනවා. දැවැන්ත පුල්මුඬේ අභය භූමිය හා පුල්මුඬේ කළපුව මතින් මාර්ගයක් නැහැ. ඒ නිසා මුහුදු තීරය අත්හැර පුල්මුඬේ අභය භූමිය වටා ගමන් කරන්නට සිද්ධවෙනවා. එය ලොකු වටයක්. ඒ නිසාම පුල්මුඬේ යනු කෙළවරක තිබෙන නගරයක්. ලංකාව මිනිස් හිසක් ලෙස සැලකුවොත් එක් කණක ඉහළ කෙළවර ලෙස පුල්මුඬේ හැඳින්විය හැකියි. මන්නාරම අනෙක් කණෙහි කෙළවරයි.
කෝකිලායි අභය භූමිය නැරඹීම වෙනුවෙන්ම දීර්ඝ දුරක් තරණය කොට පුල්මුඬේ වෙත පැමිණෙන්නේ ඉතා සුළු පිරිසක්. අපට කෝකිලායි කළපුවේදී මුණගැසුණු ධීවරයන් කීවේත් ඉඳහිට පක්ෂීන් ගැන අධ්‍යයනය කරන්නට එන විදේශිකයෙක් හැරුණාම සංචාරකයන් මෙහි එන්නේ කලාතුරකින් බවයි.
කෝකිලායි කළපුවෙහි මුදල් ගෙවා බෝට්ටු සංචාර කරන්නට බැහැ. බෝට්ටු සංචාරක සේවා නැහැ. ඒත් බට්ටාගේ උදව්වෙන් කළපුව වටා රවුමක් යා හැකියි. බට්ටා යනු කාලයක් තිස්සේ කෝකිලායි කළපුව හරහා බෝට්ටු ගමනාගමන සේවය පවත්වාගෙන ගිය තරුණයායි.
කෝකිලායි කළපුව මැදින් මාර්ගයක් නැති බව අප කලින් කීවා. කෝකිලායි කළපුවට දකුණෙන් පුල්මුඬේ තියෙනවා. උතුරින් කෝකිලායි සිංහල ගම්මානය තියෙනවා. සිංහල ගම්මානයට උතුරින් මුලතිව් දිස්ත‍්‍රික්කය තියෙනවා. අප කලින් කී පරිදි මුලතිව් යන අයෙකු කෝකිලායි අභය භූමිය වටා දීර්ඝ ගමනක් යා යුතුයි. එහෙත් ඒ වෙනුවට කළපුව බෝට්ටුවෙන් තරණය කිරීම පහසුයි. ඒ නිසා කෝකිලායි ගම්වාසීන්ද, ඒ අසල ජීවත්වෙන දෙමළ ගම්මානවල වැසියන්ද පුල්මුඬේට යන එන ගමන්වලදී බෝට්ටුව පාවිච්චි කරනවා.
කෝකිලායි කළපුවේ සුන්දරම කොටස වන්නේ එහි ඇති දැවැන්ත වැලි තීරයයි. දීර්ඝ කාලයක් වැලි තීරයේ ජීවත්වූ ප‍්‍රදේශවාසීන් පවසන්නේ වසර කිහිපයකට වතාවක් ඒ වැලි තීරයේ හැඩය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වෙන බවයි. සුදු පැහැ මේ වැලි තීරයට එන මුහුදු සුළඟත් නිසා එහි ඇවිදීම ලංකාවේ බොහෝ වෙරළවලදී ලබන්නට බැරි අත්දැකීමක්.
සංචාරකයන්ගේ අවධානය අඩු ප‍්‍රදේශයක් වීම නිසාම පුල්මුඬේ යනු සංචාරය කරන්නට වටින ප‍්‍රදේශයක්. ලංකාවේ සිතියම තුළ සැඟවුණු පෙදෙසක්. අපූරු ඡුායාරූප කැමරාවට හසු කරගත හැකි ප‍්‍රදේශයක්.
කෝකිලායි කළපුව දකින්නට ලැබීම ලංකාව වටේ සංචාරය කිරීමේ පුරුද්ද නිසා ලැබුණු වටිනාම අවස්ථාවක්. කුමන අභියෝග තිබුණත්, තව තවත් ඇවිද්දොත් මෙවැනි අත්දැකීම් රැුසක් ලබන්නට හැකිවේවි. ඇවිදින්නේ කුමකටදැයි කවුරුහරි විමසුවොත් ඇවිදීම වෙනුවෙන් ඇවිදින බව කිව හැකියි. ඕනෑ නම් කෝකිලායිවලදී ගත් ඡුායාරූපයක් දෙකක් පෙන්විය හැකියි.
සංචාරය කිරීමේ පුරුද්දත් කෝකිලායි කළපුව වගෙයි. බොහෝ අය ඒ පුරුද්දේ රසය දැක නැහැ. දුටු අයට කිසිදා අමතක කළ නොහැකියි.
ඒ වගේම වචනවලින් විස්තර කළ නොහැකියි.x
