මේ දිනවල අප රටේ සිදුවන ජනාධිපති අපේක්‍ෂක සටන් දෙස විමසිල්ලෙන් බලාසිටින පුරවැසියන්ට, අප රටේ දේශපාලනයේ සිදුවී ඇති සහ සිදුවෙමින් පවත්නා දේශපාලනයේ ව්‍යුහාත්මක සහ ආයතනික වෙනස්වීම් රාශියක් පිළිබඳවද ඉතා විශ්වාසජනක ඉඟිකිරීම් ගණනාවක්ම හඳුනාගත හැකිය. මේ ලිපියේ අරමුණ එවැනි ඉඟිකිරීම්වලින් ප්‍රකාශ වන දේශපාලන පරිවර්තනයේ ප්‍රවණතා කිහිපයක් ද හඳුනාගැනීමයි.
අපගේ සාකච්ඡාව ගොඩනැගෙනු ඇත්තේ, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ (ගෝඨාභය රා), රනිල් වික්‍රමසිංහ (රනිල් වි), සජිත් ප්‍රේමදාස (සජිත් ප්‍රේ) සහ අනුර කුමාර දිසානායක (අනුර කුමාර දි) යන දේශපාලකයන් සිව්දෙනා කේන්ද්‍රකොටගෙනය. මේ සිව්දෙනාම ජනාධිපති අපේක්‍ෂක අපේක්‍ෂකයෝය. මා මෙම ලිපියේ ගොඩනගන සාකච්ඡාව සහ විග්‍රහය, මධ්‍යස්ථ සහ අපක්‍ෂපාත දේශපාලන විග්‍රහයක් සඳහා වන උත්සාහයක් ද වේ. මේ අපේක්‍ෂක අපේක්‍ෂකයන් හතර දෙනාම පිළිබඳ මෙම සාකච්ඡාව, එම පුද්ගලයන් තමන් ජීවත්වන සමාජයේ සිදුවන වාස්තවික පරිවර්තනවල අවිඥානක ප්‍රකාශකයන් බවට ඔවුන් පත්වී ඇති ආකාරය පිළිබඳව කරන සටහනක්ද වෙයි.
ගෝඨාභය රා
පොහොට්ටුව පක්‍ෂ නායකත්වය විසින් තම ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයා ලෙස ගෝඨාභය මහතා නම් කිරීම තුළින්, ලංකාව සහ ලෝක මට්ටමෙන් සිදුවන එක්තරා නව දේශපාලන ප්‍රවණතාවක් සංකේතවත් කරයි. එය නම්, ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන පක්‍ෂවලින් ස්වාධීන ජනාධිපති අපේක්ෂකයන්ගේ නැගීම පිළිබඳ නව වෘත්තාන්තයයි. මෙය පසුගිය අවුරුදු දෙක තුන තුළ ලෝකයේ රටවල් කිහිපයකින් ප්‍රකාශයට පත්වූ ප්‍රවණතාවකි. ඇමෙරිකාවේ ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප් මේ ප්‍රවණතාවේ ඉතාම පැහැදිලි නියෝජිතයාය.
මෙවැනි ජනාධිපති අපේක්‍ෂකයන් සහ අලුත් පන්නයේ දේශපාලන නායකයන් නියෝජනය කරන පොදු ප්‍රවණතා කිහිපයක්ම තිබේ. ඔවුන් තම දේශපාලන පදනම ගොඩනගන්නේ ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන පක්‍ෂවලට පිටතින් සහ ඒවාට ස්වාධීනව වීම පළමුවැන්නයි. ඔවුන්ගේ දේශපාලන පදනම තමන්ගේම ධනය, පුද්ගලික සම්බන්ධතා, ව්‍යාපාරික සහ වෘත්තීය සම්බන්ධතා මත ගොඩනගා තිබීම දෙවැන්නයි. තුන්වැන්න, පවත්නා ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන ආයතන, භාවිත, මතවාද යනාදිය ප්‍රතික්‍ෂෙප කරමින්, තමන් ඒ සියල්ලට විකල්ප ඉදිරිපත් කරන්නේය යන ‘මිථ්‍යාව’ ප්‍රබල ලෙස ගොඩනැගීමයි. ඒ අනුව මෙවැනි අය ඉදිරිපත් කරන්නේ තමන්ගේ පුද්ගලිකත්වය වටා ගොඩනගන ලද දේශපාලන ප්‍රතිරූපයක් සහ දේශපාලන ව්‍යාපෘතියකි. කාලයක් තිස්සේ ජනමාධ්‍ය, විශේෂයෙන් සමාජ මාධ්‍ය, යොදාගනිමින් ගොඩනගන පුද්ගල කේන්ද්‍රීය ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයකින් පසු ඔවුන් කරන්නේ, තමන්ගේ අපේක්‍ෂකත්වය පිළිගන්නා ලෙස, තමන් සම්බන්ධකම් පවත්වන ප්‍රතිෂ්ඨාපිත දේශපාලන පක්‍ෂයට බල කිරීමයි.
එසේ කරමින්, ඔවුන් දේශපාලන අවකාශය තුළ ඉදිරියට එන්නේ, රටේ තිබෙන සියලුම ප්‍රශ්නවලට ‘මැජික් විසඳුම්’ තමන් සතුව ඇත යන මිථ්‍යාවද ගොඩනගමිනි. එසේ ගොඩනගන මිථ්‍යාවේ එක් දේශපාලන යථාර්ථයක්ද තිබේ. එය නම්, සාම්ප්‍රදායික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයත්, එහි දෘෂ්ටිවාදීමය මූලධර්මත් ප්‍රතික්‍ෂෙප කිරීමයි. එබැවින් මෙවැනි දේශපාලන ‘වීර පුරුෂයෝ’ පශ්චාත්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන හා සමාජ සංසිද්ධියක්ද වෙති.
පවත්නා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුකරණයේ පරිහාණිය, දේශපාලන බිඳවැටීම්, දූෂණය, අකාර්යක්‍ෂමතාව, ආර්ථික අවවර්ධනය යන මේවා නිසා සමාජයේ ඇති අතිමහත් අර්බුදය, මෙවැනි ‘වීර පුරුෂයන්ගේ’ මතුවීමට අවශ්‍ය සමාජ සහ සමාජ-මනෝවිද්‍යාත්මක අවකාශයද නිර්මාණය කරයි.
මෙපරිදි ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ නම් වූ ජනාධිපති අපේක්‍ෂක අපේක්‍ෂකයා අපට දැකිය හැක්කේ ඇමෙරිකාවේ ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප්, බ්‍රසීලයේ ජයිර් බොල්සෝනරෝ, පිලිපීනයේ රොඞ්රිගෝ දුතර්තේ, බි්‍රතාන්‍යයේ බෝරිස් ජොන්සන් වැනි අලුත් පන්නයේ පශ්චාත්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනඥයන්ගේ මාදිලියේ තවත් කෙනකු ලෙසය. මෙම නායකයන් සියලු දෙනාගේ පොදු ලක්‍ෂණයක් නම්, බැසිල් රාජපක්‍ෂගේ වචනයකින් කියන්නේ නම්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේද ‘කම්මුතුකාරයන්’ වීමයි.
රනිල් වි
තමන් ජනාධිපති අපේක්‍ෂක අපේක්‍ෂකයකු බව තවමත් ඍජුව ප්‍රකාශ කර නැතත්, අගමැති රනිල්, එජාපයේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්වය ලබාගැනීමේ ක්‍රියාවලියක තදින්ම නිමග්න වී සිටින බව ඉතා පැහැදිලිය. රනිල්ගේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්වයට දේශපාලන අනාගතයක් නැත යන්න එජාපයේ සාමාජිකයන් බොහෝ දෙනකුගේ පොදු මතය බව පෙනෙන්නට තිබුණත්, අගමැති රනිල් එම අදහස් පිළිගන්නා බවක් නොපෙනේ. රනිල් සහ සජිත් අතර, ජනාධිපති ධුර අපේක්‍ෂකත්වය පිළිබඳව පසුගිය සති ගණනාව තුළ දියත්වී තිබෙන උග්‍ර සීතල යුද්ධය තුළ සිදුවී තිබෙන්නේ, එජාපය පෙර නොවූ විරූ ලෙස අභ්‍යන්තර බෙදීමකට සහ දුර්වල වීමකට පාත්‍ර වීමයි. තමන් දෙදෙනා අතර ඇතිවන මෙම අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් ස්වයං-විනාශකාරී ද්වන්ද්ව යුද්ධය නිසා තම පක්‍ෂයටත්, තමන්ටත්, ජනාධිපතිවරණය ජය ගැනීමට තමන්ට තිබෙන අවකාශවලටත්, සිදුවන අතිමහත් හානිය ගැන ඔවුන් සිතන්නේ නැද්ද? මෙය වනාහි දේශපාලන සිහිබුද්ධිය ඇති එජාප පාක්‍ෂිකයන් ඇසිය යුතු ප්‍රශ්නයයි.
මේ අතර, සජිත් ඉතා ප්‍රබල ලෙස ඉදිරිපත් කරමින් යන ජනාධිපති ධුරය ලබාගැනීමේ නොතිත් විජිගීෂාව නිසා අගමැති රනිල් එක්තරා දේශපාලන උභතෝකෝටිකයකට මුහුණ පා සිටින බවද අප අමතක නොකළ යුතුය. එය නම් බැරිවෙලාවත් සජිත් ජනාධිපති වුවහොත්, එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ එජාපයේ නායකත්වයද සජිත් වෙතට මාරු වීමයි. එජාපයේ නායකත්වය, සේනානායක-ජයවර්ධන-විජේවර්ධන-වික්‍රමසිංහ පවුල් කිහිපය වෙතින් ගිලිහී යාමයි. සම්පූර්ණයෙන්ම අලුත් සමාජ සහ පවුල් ස්තරයක් වෙතට පක්‍ෂ නායකත්වය මාරුවීමයි. ශ්‍රීලනිපයේ මෙම වෙනස දැන් සිදුවී තිබේ. එවැනි වෙනසක් එජාපය තුළද සිදුවීම, අවිඥානක සමාජ-ඓතිහාසික පරිවර්තනයේ ප්‍රතිඵලයක් වීම වැළැක්විය නොහැකිය. එය, ඓතිහාසික පරිවර්තනයේ නීතියක් ලෙස පිළිගැනීමට අගමැති රනිල් සහ ඔහුගේ පවුලේ සාමාජිකයන්ද, ඥාති පවුල්වල අයද සූදානම් විය යුතුය. එහෙත්, එවැනි සූදානමක් තිබෙන බවට ඉඟියක් අගමැති රනිල් වෙතින් තවමත් ප්‍රකාශ වී නැත.
සජිත් ප්‍රේ
මේ අතර සජිත් ප්‍රකාශයට පත්කරන්නේ එජාපය දේශපාලන පක්‍ෂයක් වශයෙන් මුහුණ දෙන මහා ප්‍රශ්නයේ අනෙක් මුහුණුවරයි. එය නම්, රටේ ජනාධිපති ධුරයත්, එජාපයේ නායක ධුරයත් ලබාගැනීමට දැනට තම සටන ආරම්භ කර තිබුණද, ඒ සඳහා පුළුල් මහජන සහයෝගයක් ලබාගැනීමට අත්‍යවශ්‍ය දේශපාලන ඉදිරි දැක්මක්ද, පරිවර්තනීය දෘෂ්ටියක්ද, තමා සහ ඡන්දදායකයන් එකට බැඳ තැබිය හැකි ප්‍රතිපත්තිමය දැක්මක්ද ඔහු වෙතින් ඉදිරිපත් නොවීමයි. තමන් රටේ පුරවන්නට අපේක්‍ෂා කරන්නේ කවර දේශපාලන හිදැසද? යන ප්‍රශ්නයට ඍජු පිළිතුරක් ඡන්දදායකයන් වෙත ඉදිරිපත් කිරීමට ඔහු තවමත් මැලිවී තිබේ. ඔහු දැනට ගොඩනැගීමට උත්සාහ ගෙන තිබෙන්නේ තමන් වනාහි ‘ජනතාවගේ දුක දන්නා එකම නායකයාය’ යන අදහස පදනම් කරගත් ප්‍රතිරූපයකි.
මෙය වනාහි සජිත් මහතා තම පියාගෙන් ලබාගත් අදහසකි. ඇරත්, එම ප්‍රතිරූපයවත් ප්‍රබල ලෙස සමාජය වෙත ඉදිරිපත් කිරීමට, ඒ මහතා සමත්වී නැත. ඔහුට තවමත් ඇත්තේ ‘ජාතික නායකයකු’ පිළිබඳ ප්‍රතිරූපයක් නොවේ. ගම්වල දුප්පත් ජනතාවට සුළු සුළු උදව් කරන, එහෙත් ඒවාට ප්‍රසිද්ධිය දීමට, එම වැඩවලට යන වියදමට වඩා ප්‍රචාරය සඳහා වියදම් කරන ග්‍රාමීය මට්ටමේ දේශපාලනඥයකුය යන ප්‍රතිරූපයයි. මෙම කුඩා ප්‍රතිරූපමය කටුව කඩාගෙන එළියට පැමිණ, පුළුල් දේශපාලන ඉදිරි දර්ශනයක් සහිත දුරදක්නා නායකයකුය යන ප්‍රතිරූපය නිර්මාණය නොකරන තාක් දුරට, සජිත් මහතාට ලංකාවේ දේශපාලනය තුළ ලබාගත හැකි අවධානය සහ අවකාශය කැඩෙනසුලු එකක් වීමට හොඳටම ඉඩ තිබේ. ඔහුගේ මෙම අඩුපාඩුව රනිල් වික්‍රමසිංහ පාර්ශ්වයට හොඳින් වැටහී තිබෙන බවද පෙනේ.
අනුර දි
මේ අතර ලංකාවේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂක රඟමඬලට පායා ඇති අලුත්ම තාරකාව ජවිපෙ නායක අනුර කුමාර දිසානායක මහතාය. ඔහුගේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්වය ප්‍රකාශ කිරීමට, පසුගිය ඉරිදා ගාලුමුවදොර පිටියේ පැවැත්වුණු රැලිය, එහි දේශපාලන මෙන් ම දෘශ්‍යමය පණිවුඩද ඉතා ප්‍රවේශමෙන් සකස් කර ඉදිරිපත් කර තිබුණු එකක් විය. එම රැලියට සහභාගි වූ විශාල සෙනග, අනුර කුමාර මහතාගේ ජනාධිපති අපේක්‍ෂකත්වය පිළිබඳ සාධනීය පණිවිඩයක් ලෝකයාට ඉදිරිපත් කිරීම ගැන කිසිදු සැකයක් නැත.
එහෙත්, ජනාධිපතිවරණයට ඍජුව මැදිහත් වන ජවිපෙ මුහුණ දෙන අභියෝග කිහිපයක් තිබේ. ඉන් පළමුවැන්න නම්, දැනට ජවිපෙ ගොඩනගාගෙන තිබෙන වාමාංශික පෙරමුණ කේන්ද්‍රකොටගෙන, පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පෙරමුණක් අලුතෙන් ගොඩනැගීමයි. එහිදී 2015දී ඇතිවූ දේශපාලන පරිවර්තනයට දායක වූ ඡන්දදායකයන් අතර සිටින, එම පරිවර්තනයේ පරමාදර්ශවලට කැපවී සිටින දස දහස් ගණනක් වන පාක්‍ෂික මෙන්ම නිර්-පාක්‍ෂික ඡන්දදායක ප්‍රමාණයක් රට පුරා විසිරී සිටිති. ඔවුහු නාගරික මෙන්ම ග්‍රාමීය සමාජවලත්, සෑම ජනවාර්ගික කණ්ඩායමක් මෙන්ම විශේෂයෙන් සුළුජන ප්‍රජා කණ්ඩායම් අතරත්, විවිධ සමාජ පන්තීන් අතරත් විසිරී සිටිති. මේ අය එකතු කරන මැතිවරණ සන්ධානයක්, සමාජවාදී සහ වාමාංශික සන්ධානයක් විය යුතු නොවේ. එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කේන්ද්‍ර කොටගත් දේශපාලනමය වශයෙන් පරිවර්තනීය සන්ධානයක් හා පුළුල් පෙරමුණක් විය යුතුය. එවැන්නක් සඳහා අවශ්‍ය දෘෂ්ටිමය විකල්පයක්ද, විකල්ප වැඩපිළිවෙළක්ද, මහජනතාවගේ දේශපාලන පරිකල්පනය පුබුදු කළ හැකි සටන්පාඨද මෙම පුළුල් පෙරමුණට තිබිය යුතුය. සාර්ථක මැතිවරණ ව්‍යාපාරයක් යනු ඉතා පැහැදිලි, පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන පරිකල්පනය පුබුදුවන සහ ඔවුන්ටද තම දේශපාලන අපේක්‍ෂාද අනන්‍ය කරගත හැකි සටන් පාඨ දෙකතුනක් වටා ගොඩනගන නිර්මාණාත්මක ප්‍රයත්නයකි. පසුගිය අවුරුදු තුනේදී පත්වුණු දුක්ඛදායක ඉරණම අමතක කරමින්, 2014 අගදී දියත් කළ සහ 2015 මුලදී සාර්ථක වූ, ජවිපෙද ප්‍රධාන වැඩකොටසක් ඉටුකළ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය දෙස ආපසු බැලුවහොත්, ඒ වෙතින් ඉගෙන ගැනීමට තිබෙන මූලික දේශපාලන පාඩමක් වන්නේද මෙම කාරණයයි.
ජනාධිපති අපේක්‍සකයකු ලෙස අනුර කුමාරද ඉදිරියට පැමිණ සිටින්නේ, සාම්ප්‍රදායික දේශපාලන නායකත්වය විශාල අර්බුදයකට ගොස් තිබෙන පසුබිමකය. ගෝඨාභය මහතා ප්‍රයෝජනයට ගන්නට යන්නේද ලංකාවේ දේශපාලන නායකත්වය සම්බන්ධව තිබෙන මෙම අර්බුද පසුබිමයි. එහෙත්, ඔහුට දැන් තිබෙන අවාසිය, ඔහුද රාජපක්‍ෂ පවුලේත් පැරණි දූෂිත දේශපාලන පන්තියේම නියෝජිතයා ලෙස ඉදිරියට ඒමයි. එජාපයේ අපේක්‍ෂකයා වන්නේ රනිල් වුවද, සජිත් වුවද, ඔවුන්ද අපේක්‍ෂකයන් වන්නේ එම පිරිහුණු දේශපාලන පන්තියේම නියෝජිතයන් හැටියටය.
ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලනයේ ඇති මෙම අර්බුදය විසින් බිහිකරන ලද අවකාශය, 2015 ජනවාරියේදී මෛත්‍රීගේ ජයග්‍රහණයටද තුඩු දුන් එක් සාධකයක් විය. මෛත්‍රී එවර ජනයා ඉදිරියට ආවේ ‘නැවුම්’ සහ ‘විශ්වාස කළ හැකි’ විකල්ප නායකයකු ලෙසය. ඔහු තම විශ්වාසය කඩා දමා ඇතත්, එවැනි විකල්ප නායකත්වයක් සඳහා ඇති සමාජ හා දේශපාලන අවකාශය අප රටෙහි තවමත් තිබේ. අනුර කුමාර මහතා ආමන්ත්‍රණය කළ යුත්තේ මෙම සමාජ අපේක්‍ෂාවටද විය යුතුය. ■
