ගර්බන්ගුලි බර්ඩිඅහමඩව්. ඔහු ලොව ජීවත්වන දරුණුම ඒකාධිපතියෙක්. ඔහු ටර්ක්මෙනිස්ථානයේ ජනාධිපතිවරයායි. අද ලෝක මට්ටමෙන් විශාල කතාබහකට ලක්වෙන්නට ඔහුට අවස්ථාව ලැබී තියෙනවා. ඔහු මියගොස් ඇතැයි ආරංචියක් පැතිරීම ඒ කතාබහට දෙවැනි හේතුවයි.
පළවැනි හේතුව ජෝන් ඔලිවර් ඔහු ගැන වැඩසටහනක් කරමින් මේ අමුතු ඒකාධිපතිවරයා උපහාසයට ලක්කිරීමයි. සතියකට වතාවක් ලෝක මට්ටමේ සංවාදයක් ඇවිස්සීමේ විශේෂ හැකියාවක් තිබෙන ‘ලාස්ට් වීක් ටුනයිට්‘ වැඩසටහන ඉදිරිපත් කරන්නා වන ජෝන් ඔලිවර් අගෝස්තු 11 වැනිදා වැඩසටහනේදී බර්ඩිඅහමඩව් ගැන කතාකළා.
විහිළුවක්
බර්ඩිඅහමඩව් ගැන ජෝන් ඔලිවර් කතාකළේ හාස්යමය ස්වරයකිනුයි. ඒ ඔහුගේ රාජකාරිය නිසා එහි ගැටලූවක් නැහැ. එහෙත් ඇත්තෙන්ම බර්ඩිඅහමඩව් යනු හාස්යයට ලක්කොට සිනාවී අමතක කළ හැකි පාලකයෙක් නොවෙයි. ඔහුගේ ඒකාධිපති භාවිතාව ලොවට විහිළුවක් වුව ටර්ක්මෙනිස්ථානයේ වෙසෙන්නන්ට භයානක අත්දැකීමක්.
ඕනෑම ඒකාධිපතියෙකුගේ පාලන භාවිතාවෙහි ප්රධාන ලක්ෂණ තුනක් තියෙනවා. පළමුවැන්න ස්වකීය ශාරීරික ශක්තිය හා රාජ්ය පාලනයේ ශක්තිය පෙන්වන්නට උත්සාහ කිරීමයි. තමන්ගේ ශාරීරික ශක්තිය හා යෝග්යතාව පෙන්වන වීඩියෝ, ඡුායාරූප ආදිය මෙවැනි පාලකයන් නිතර ප්රදර්ශනය කරනවා. ඊට අමතරව රටේ යුදමය ශක්තිය පෙන්වන්නට දැවැන්ත ආයුධ සන්නද්ධ සංදර්ශන ප්රදර්ශනය කරනවා. රටේ ආර්ථික ශක්තිය පෙන්වන්නට ඇස් නිලංකාර කරවන අන්දමේ තේරුමක් නැති දැවැන්ත ඉදිකිරීම් කරනවා.
ඒකාධිපතියන්ගේ දෙවැනි ලක්ෂණය ජාතියේ හතුරෙකු නම්කර, ඒ හතුරාගෙන් රට බේරාගත හැකි එකම පුද්ගලයා තමා බව කීමයි. ඒ හතුරා බටහිර රාජ්යයන් විය හැකියි. නැතිනම් පෙරදිග රාජ්යයන් විය හැකියි. සුළුතර ජනවර්ගයක් විය හැකියි. අසල්වැසි රාජ්යයක් විය හැකියි. ආගමක් විය හැකියි. හැම ඒකාධිපතියෙකුටම කුමන හෝ හතුරෙක් ඉන්නවා.
තෙවැනි ලක්ෂණය විධිමත් ආයතන පද්ධතිය කඩා බිඳදැමීමයි. රාජ්ය පාලනය විවේචනයට ලක් කිරීමේ අවස්ථාව තිබෙන මාධ්ය සම්පූර්ණයෙන්ම බිඳවැට්ටීමට මෙවැනි ඒකාධිපතියන් කටයුතු කරනවා. අධිකරණය හා පොලීසිය වැනි ආයතන මෙවැනි පාලකයන්ගේ මුල් ඉලක්ක. පාර්ලිමේන්තුව වැනි මහජන නියෝජන ආයතනත්, ආණ්ඩුක්රම ව්යවස්ථාත් විනාශ කරන්නට ඔවුන් කටයුතු කරනවා. අප දෙවැනියට කී හතුරාගෙන් රට ගලවාගන්නට ඒ ආයතන බිඳදැමීම අත්යවශ්ය බව ඔවුන් කියනවා. ඒ ආයතන පෙර කී හතුරාට උදව්කරන ද්රෝහී ආයතන ලෙස නම් කරනවා.
ඉහත කී ලක්ෂණ තුන අතරින් බර්ඩිඅහමඩව් ප්රසිද්ධව සිටින්නේ පළවැනිම ලක්ෂණය නිසායි. ඉහත කී ලක්ෂණ තුනම සහිත ඒකාධිපතියෙකු වුව, ඔහු තම ශක්තිය පෙන්වන්නට ගන්නා උත්සාහයන් යථාවේ සීමාව ඉක්මවූ විහිළුසහගත උත්සාහයන් ලෙස සැලකිය හැකියි. ඔහු සිය ශක්තිය පෙන්වන්නට පාවිච්චි කරන උපක්රම ලොව අනෙකුත් රටවල්වල සිටින ඒකාධිපති පාලකයන් උපහාසයට ලක් කරන ‘පැරඩි‘ ලෙස විශ්වාස කළ හැකි තරම්ම විහිළු සහගතයි.
ටර්ක්මෙනිස්ථාන්
කියන්නට අසීරු තරම් දිග නමක් ඇති මේ ඒකාධිපතියා ගැන කතාකරන්නට පෙර ටර්ක්මෙනිස්ථානය කෙබඳු රටක්දැයි තේරුම්ගත යුතුයි.
කසක්ස්ථානය, උස්බෙකිස්ථානය හා ඇෆ්ගනිස්ථානය අසල ටර්ක්මෙනිස්ථානය පිහිටා තිබෙනවා. එය මිලියන 5.6ක ජනගහනයක් වෙසෙන කුඩා රටක්. ටර්ක්මෙනිස්ථාන් ජාතිකයන් ඒ රටේ ජනතාව අතරින් බහුතරය. ඉතිහාසයේ සේද මාවතේ වැදගත් නැවතුමක් ලෙස එය පැවතුණා. ඉන්පසුව සෝවියට් දේශයේ කොටසක්ව පැවතුණා. සෝවියට් දේශයෙන් වෙන්වූ පසුව ස්වාධීන රාජ්යයක් බවට පත්වුණා.
අද ටර්ක්මෙනිස්ථානය පවතින්නේ බර්ඩිඅහමඩව්ගේ පාලනය යටතේයි. ඔහුගේ පාලනයට වසර 13ක් පමණ.
ඒ පාලනය යටතේ රටවැසියන්ගේ අදහස් සම්පූර්ණයෙන්ම මර්දනය කර තිබෙනවා. පාලනය කරන ලද රාජ්ය මාධ්ය ආයතන පමණක් එරටේ පවතිනවා. කිසිම විපක්ෂ බලවේගයකට ඉඩ නැහැ. රාජ්ය මාධ්ය ඉතා භයානක මෙන්ම විහිළුසහගත ලෙස රටේ නායකයාගේ ප්රවර්ධන කටයුතු වෙනුවෙන් පාවිච්චි වෙනවා.
හියුමන් රයිට්ස් වොච් වාර්තාවලට අනුව එය ලෝකයට අඩුවෙන්ම විවෘත වූ රටක්. ඇතැම් ක්රියාකාරිකයන් කියන්නේ ලොව ජීවත්වීමට නුසුදුසුම රටක් බවයි. වහල් උපක්රම පාවිච්චි කිරීම ආදි දරුණු ක්රියාවලට පවා මේ රට ප්රසිද්ධ වී සිටිනවා.
බර්ඩිඅහමඩව් රාජ්ය මාධ්යවලින් පෙන්වන්නේ සෑම ක්ෂේත්රයකම දක්ෂතාව දක්වන විශිෂ්ටයකු ලෙසයි. ඔහුගේත් ඔහුගේ දරුමුණුපුරන් ඇතුළු පවුලේ උදවියගේත් ගායන හැකියාවේ සිට ඉලක්කයට වෙඩි තැබීමේ හැකියාව දක්වා සියලූ හැකියාවන් උත්කර්ෂයට නැංවීම රාජ්ය මාධ්යවල කාර්යභාරය වී තියෙනවා. මුළු රටේම ජනතාව තමන්ට නමස්කාර කරන සංස්කෘතියක් ඇති කරන්නට මාධ්ය පාවිච්චි කරනවා.
ගෙවුණු සතිවල බර්ඩිඅහමඩව් මියගිය බවට අන්තර්ජාතික වශයෙන් ප්රවෘත්ති පැතිර ගොස් තිබුණා. එයට හේතුව වුණේ 62 හැවිරිදි ඔහු සැලකිය යුතු කාලයක් තිස්සේ ප්රසිද්ධියේ සජීවීව දකින්නට නොලැබීමයි. හොඳින් සිහිතබාගත යුතුයි. ඔහු මියගිය බව පැතිරුණේ ‘ප්රසිද්ධියේ‘ හා ‘සජීවීව’ ඔහුව නොදුටු නිසායි. ඒ හැරුණාම ඔහු පෙනීසිටින වීඩියෝ දර්ශන සුපුරුදු ලෙසම රාජ්ය මාධ්යවලින් ප්රචාරය කරමින් තිබුණා.
විහිළුසහගතම කාරණය ඔහු මියගිය බව පැතිර ගිය ප්රචාරයටත් වඩා ඔහු මියගොස් නැතැයි ඔප්පු කිරීම පිණිස ටර්ක්මෙනිස්ථානයේ රාජ්ය මාධ්යවලින් ප්රචාරය කළ දීර්ඝ වීඩියෝ මාලාවයි. රටේ නායකයා මියගොස් නැති බවත්, ඔහු නිවාඩුවක් ගතකරමින් සිටින බවත් රාජ්ය මාධ්යවලින් ප්රවෘත්ති පළකළා. ඔහු නිවාඩුව ගතකරන ආකාරය යැයි කියමින් කලින් පටිගත කොට සංස්කරණය කරන ලද වීඩියෝද ප්රසිද්ධ කර තිබුණා.
බර්ඩිඅහමඩව් බෝලින් ක්රීඩා කරන අන්දම, ව්යායාම කරන අන්දම, ක්රීඩා කරන අන්දම, ගීතයක් ගයන අන්දම හා අමුතු පෙනුමක් ඇති ගිනිකන්දක ආවාටයක් වටා මෝටර් රිය පදින අන්දම ඒ වීඩියෝවල තිබුණා. ඔහු විශිෂ්ට හැකියා ඇත්තෙකු බව පෙන්වනු පිණිස ඒවා සංස්කරණය කර තිබුණා.
උදාහරණයක් ලෙස ඔහු බෝලින් ක්රීඩා කරන අන්දම ඇතුළත් වීඩියෝවක ඔහුගේ අතින් බෝලය නිදහස්වන අන්දම දුරරූපයක් සහිත දර්ශනයකින් පෙන්වනවා. මඳ දුරක් බෝලය යද්දී ඒ දර්ශනය සමීප දර්ශනයකට මාරුවෙනවා. ඉන්පසුව පෙන්වන දර්ශනයේදී බෝලය ගොස් ඉතා පරිණත ක්රීඩකයෙකුගේ පහරක් ලෙස ඉලක්කයෙහි වදිනවා.
සංස්කරණය කෙතරම් දුර්වලදැයි කීවොත් බෝලය අතින් නිදහස් වන අන්දම පෙන්වන දුර දර්ශනයේ තිබෙන බෝලින් පථය (ට්රැක් එක* හා දෙවැනි දර්ශනයේ තිබෙන පථය එකක් නොවෙයි. බෝලය අතින් නිදහස් වෙන දර්ශනයේදී එය ඉලක්කයට ඈතින් වදින අසාර්ථක බෝලය එල්ලකිරීමක් බව බැලූබැල්මටම පේනවා. බර්ඩිඅහමඩව් කියන තරමට බෝලින් ශූරයෙකු නම් ඔහු බෝලය අතින් නිදහස් කරන අන්දමත් ඉන්පසුව බෝලය ගොස් ඉලක්කයේ වදින අන්දමත් එකම එක දුර දර්ශනයකින් පෙන්විය හැකිව තිබුණා.
ගිනි කන්දක ආවාටයක් වටේ වාහනය පදින දර්ශනත් එබඳු ඒවාමයි. ඒ දර්ශනවලත් මෝටර් රිය ගුවනේ සිට වීඩියෝ කර තිබුණා. වාහනය පදින්නේ කවුදැයි ඒ වීඩියෝවල පෙනෙන්නේ නැහැ. වාහනය ඉතා විශිෂ්ට ලෙස ආවාටය වටා ගමන්කරන අන්දම ඉහළ සිට පෙන්වනවා.
ඒ සංස්කරණ උපක්රම අඩු වියදම් චිත්රපටියක බාල සහ මෝඩ සටන් දර්ශන බඳුයි. නූතන සිනමාවේ අඩු වියදම් චිත්රපටි පවා, මීට වඩා ඒත්තු යන අන්දමෙන් සිනමා වීරයන්ගේ හැකියාවන් මවා පෙන්වනවා.
රටේ නායකයා මියගොස් නැති බවත්, තවමත් ඔහුගේ විශේෂ හැකියාවන් හා ශාරීරික යෝග්යතාව එලෙසම පවතින බවත් මහජනතාවට පෙන්වන්නට උත්සාහ කරන අඩු ආදායම්ලාභී රාජ්යයකට පවා මේ බාල සංස්කරණයක් ඇති වීඩියෝ ගැළපෙන්නේ නැහැ.
ඔහු ගිටාර්, ඞීජේ, කීබෝඞ් වයන අන්දමත් ගීත ගායනා කරන අන්දමත් ඒ වීඩියෝ අතර තියෙනවා. වයන හඬ ඇසුණත්, ඔහු සංගීත භාණ්ඩය වයන අන්දම ඇඟිලිවලින් පෙන්වන්නේ නැහැ. සුන්දර කටහඬකින් ගීත ගායනා කරන රූපවල හඬ හා ඔහුගේ දෙතොල් චලනය ගැළපෙන්නේත් නැහැ.
ඔහු පණපිටින් සිටින බව කියන්නට ප්රසිද්ධ කළ වීඩියෝ ටර්ක්මෙනිස්ථානයේ පොදුජනතාව ඉදිරියේ මොනතරම් සාර්ථක වුණාදැයි සිතාගත නොහැකියි. ජනතාව ඒවා දැක විශ්වාස කළාදැයි අවබෝධ කරගැනීම අසීරුයි. ටර්ක්මෙනිස්ථාන නායකයා නිරෝග සම්පන්නව සිටිනවාද, නැද්ද යන්න මේ සටහන ලියැවෙන මොහොත වෙද්දීත් විශ්වාස කළ හැකි අන්දමට තහවුරු කර නැහැ. ඔහු මියගොස්ද, නැතිනම් ඔහු අසාධ්ය රෝගී තත්වයක සිටිනවාදැයි සටහන ලියද්දීත් හරියටම දැනගන්නට ලැබී නැහැ.
ඔහු ආරෝග්ය සම්පන්නව සිටිනවා නම් තමා පණපිටින් බව පෙන්වන්නට හොඳම ක්රමය සජීවීව ජනතාව ඉදිරියට පැමිණීමයි.
ඒකාධිපති පාලකයන්ගේ බාල උපක්රම ගැන තේරුම් ගන්නට බර්ඩිඅහමඩව් ගැන නිරීක්ෂණය කිරීම වැදගත්. අපේ රටටත් එවැනි ඒකාධිපතියෙක් බිහිවේයැයි අපට දැඩි බියක් තියෙනවා. ලොව ඒකාධිපතියන් ගැන දැනගන්නා තරමට, ලංකාවේ සිටින එවැන්නන්ව හඳුනාගැනීම පහසු වේවි. x
x අනුරංග ජයසිංහ
