මහේන්ද්ර පෙරේරා
පුදුම වෙන්න දෙයක් නෑ. මිනිස්සු ගැන තේරෙන්න පටන්ගනිද්දී මිනිසුන්ගෙන් ඈත් වෙන්න හිතෙනවා. අනෙක ඒ කාලේ ඉඳන්ම මම සරලකමට ආසයි.’
තලවතුගොඩ හන්දියෙන් ටික දුරක් ගිය තැන මහේන්ද්ර පෙරේරාගේ නිවසට යා හැකිය. මුලින්ම ඔහු මුණගැහෙන්නට ගියේ ඔහු හොඳ විවේකයෙන් සිටි නිවාඩු දවසකය. ඔහු හිටියේ තණකොළ කපමින්, ගෙවත්තේ වැඩපළ කරමින්ය. තම නිවෙසේ වැඩපළ තමාම කරගැනීම ඔහුගේ පුරුද්දයි. මහේන්ද්රගේ ගෙදර මනස සැහැල්ලු කරන්නට සමත් අපූරු නිදහස් තැනකි. පුංචි බල්ලෝ දෙන්නෙක් ඔහුගේ දෙපා වටා කැරකෙති.
‘ගෙදර රැඳෙන්න මම හරි ආසයි.’ අපත් සමඟ ඉඳගන්නා අතර මහේන්ද්ර කියයි. ඒ අතරේ ඔහුගේ දූරකථනය නාද වෙයි. ‘ඔය, බෝතලයක් උස්සාගෙන කැරකෙනවා. මට සෙට් වෙන්න කතාකරනවා.’ දූරකථනය නිහඬ කරමින් එසේ කියා ඔහු අප සමඟ සිනාසෙයි. ඔහු නිවෙසේ වැඩපළ කරමින් නිවෙසේ රැඳීසිටින පුරුද්ද ගැන කතාවෙන් අපි ආරම්භය ගත්තෙමු.
‘ගෙදර වැඩ කරගන්නේ මම තමයි. මම වගා කරනවා. උඩම තට්ටුවේ බැල්කනියේ වම්බටු එහෙම හදලා තියෙනවා. ඒකට මම ආසයි. ෆීල්ඞ් එක ගැන කලකිරීම නිසා දැන් මම හිත හිත ඉන්නේ හපුතලේ පැත්තට ගිහින් අන්තිම කාලේ ගතකරන්න. යාළු මිත්රයන් ඇතුළු හැමෝගෙන්ම ඈත් වෙලා ගිහින් හපුතලේ හුදෙකලා වෙන්න හිතෙනවා. හොඳ වැඩක් තිබුණොත් ඉඳහිට ඇවිල්ලා රඟපාන්න හිතනවා.
පුදුම වෙන්න දෙයක් නෑ. මිනිස්සු ගැන තේරෙන්න පටන්ගනිද්දී මිනිසුන්ගෙන් ඈත් වෙන්න හිතෙනවා. අනෙක ඒ කාලේ ඉඳන්ම මම සරලකමට ආසයි.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
මහේන්ද්ර මේ දිනවල සිය රංගන වැඩමුළුව නැවත පටන්ගැනීමට සැලසුම් කරමින් සිටියි. ලංකාවේ තරුණ පරම්පරාවේ විශිෂ්ට රංගන ශිල්පීන් ගණනාවක් අනූගණන්වල සිට පැවැත්වූ මහේන්ද්රගේ වැඩමුළුවෙන් ක්ෂේත්රයට ආ අයයි. එහෙත් මෑත කාලයක ඔහු එය නවත්වා තිබුණි.
‘මට කලකිරීමක් තිබුණා. මොකද ලංකාවේ සංස්කෘතික ජීවිතයේ ලොකු අවුලක් තියෙනවා. මේක දේශපාලනඥයන්ට පේන්නේ නැහැ. ඒත් අපි ලොකු අවුලකනේ ඉන්නේ. අපි මෙතෙක් පැවතුණාට, අද එන කෙනෙක්ට තව අවුරුදු 40ක් පවතින්න පුළුවන්ද කියන ප්රශ්නය තියෙනවා. අවුරුදු 10කට කලින් ක්ෂේත්රයට ආපු සෑහෙන පිරිසක් අද දකින්න නැහැ.
මම වර්ක්ෂොප් එක නවත්වන්න හේතුවුණේත් ඒ කලකිරීම. කාලෙක මට හිතුණා මේවා කරලා මොකටද කියලා. වටිනා කාලයක්නෙ මේ වැය කරන්නේ. ඒ කාලය වැයකරලා ළමයෙක්ට අයිටී පාඨමාලාවක් කරන්න පුළුවන්නේ. ඒක නොකර ඔහු මගේ රංගන පාඨමාලාවකට ඇවිල්ලා මොකද කරන්නෙ. මම පාඨමාලාවෙන් පස්සේ ළමයින්ට සහතික දෙන්නෙ නැහැ. දුන්නත් ඒක කාට පෙන්වන්නද?
අපේ පරම්පරාවෙන් ඊළඟ පරම්පරාවට මේ දැනුම යන්න ඕනෑ. ඒත් ඒක කරන්න බැරි තත්වයක් තියෙන්නේ. දැන් මම වැඩමුළුව කරන්නේ, අඩු තරමේ ළමයෙක් මෙතැනින් ඉගෙනගෙන වෙන රැකියාවක් කළත් ඒකටවත් මේ වැඩමුළුවෙන් ප්රයෝජනයක් තියේවි කියන හැඟීම එක්කයි.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
මහේන්ද්ර පෙරේරා ක්ෂේත්රයට ආවේ හැත්තෑ ගණන්වල අගදී සිනමා සක්විති ගාමිණී ෆොන්සේකාගේ රේඩාරයට හසු වෙමිනි. සිනමා සක්විති ළඟට යන්නට පෙර ඔහු ගල්කිස්සේ තරුණයෙකි.
‘ගාමිණී සර් හිටියේත් ගල්කිස්සේ. අරිසෙන් අහුබුදු සූරීන් හිටියේත් ගල්කිස්සේ. අරිසෙන් අහුබුදුගේ පුතා මගේ මිත්රයා. ඉතින්, මම එහේ නිතර ගියා. මම සාලමන් ෆොන්සේකා මහත්තයාගේ රංගන පාඨමාලාවට යන්න පටන්ගත්තාම, ඒ කාලයේ අහුබුදු සූරීන් මාව ගාමිණී ෆොන්සේකා මහත්තයා ළඟට එක්කාගෙන ගියා. මාව ‘සක්විති සුවය’ චිත්රපටියට ගත්තා. එතැන ඉඳන් ඔහු කළ නිර්මාණවල මට තැනක් තිබුණා.
‘සාගරයක් මැද’ චිත්රපටියේ මට රඟපාන්න චරිතයක් තිබුණේ නැහැ. ඒත් මාව නුවරට ගෙන්නුවා. මට කිව්වා, තමුන්නාන්සේට මේ චිත්රපටියේ රඟපාන්න දෙන්න චරිතයක් නැතත්, තමුන්නාන්සේට ගමනක් යන්න පුළුවන් නිසා තමයි ගෙන්නුවේ කියලා. සහාය අධ්යක්ෂවරයා කැඳවලා, මට වැඩ බාරදෙන්න කියලා කිව්වා. සියලු දේ ඉගෙනගන්න කියලා කිව්වා. පුංචි චරිතයකටත් දැම්මා. ඒත් මාව එතැනට ගෙන්නුවේ උගන්වන්න.
මම නිතර ගාමිණී සර්ගේ ගෙදර ගියා. ස්ටූල් එක ළඟ බිම වාඩිවෙලා කලාව, දේශපාලනය, ආගම ධර්මය වගේ සියලු දේ ගැන කතාකරනවා. අපි ඉඳහිට අදහසක් කියනවා. ඒත් ගාමිණී ෆොන්සේකාට බොහෝ දේවල් ගැන දැනුම තිබුණා. පණ්ඩිතානං ච සේවනා කියන බුදුහාමුදුරුවෝ කිව්ව කතාව වැටහෙන්නේ ඒ වගේ ආශ්රයකින් තමයි.’
පාසල් වේදිකාවේ, විශ්වවිද්යාල වේදිකාවේ හැකියාවන් පෙන්වා කලා ක්ෂේත්රයට ආ බොහෝ අය අතර මහේන්ද්ර පෙරේරා තිබුණේ වෙනම කතාවකි.
‘ඒ කාලෙත් ඉතින් ගල්කිස්ස සංචාරකයන් යන එන පැත්තක්. රාත්රී ජීවිතයක් තිබුණු නගරයක්. මම හිටියේ ගල්කිස්ස හන්දියේ. බීච් එක කියන්නේ පයින් යන දුර. අපි බීච් එකටත් යනවා ඉන්නවා. පොඩි හිපි ලයිෆ් එකක් තමයි කාලෙක තිබුණේ. කොණ්ඩෙ වවාගෙන, ගිටාර් එකක් ගහගෙන තමයි හිටියේ.
අපි අධ්යාපනය හොඳින් කරගත්ත අය නෙවෙයිනේ. මට අධ්යාපනය කරගෙන බීඒ උපාධි ගහන්න වුවමනාවක් තිබුණේ නැහැ. කොහොමද ඉස්කෝලෙන් එළියට පැනගන්නේ කියලයි මම හිටියේ. ඒත් ෆිල්ම් සහ නාට්ය පිස්සුවක් තිබුණා. කවදාහරි එතැනට යනවා කියන තැන දැඩි අධිෂ්ඨානයෙන් හිටියා. පාසල් අධ්යාපනය ගැන උනන්දුවක් නොතිබුණාට, රඟපෑම හැදෑරීමේ දැඩි වුවමනාවක් තිබුණා. මට වට්ටෝරු නළු පෙනුම නෑනේ. එහෙම වුණත් රඟපාන්නට මොරාල් ආවේ අමරසිරි කලංසූරිය වගේ සාම්ප්රදායික නළු පෙනුම කඩපු විශිෂ්ට නළුවෝ හින්දයි.
මගේ තාත්තා බ්රවුන්ස් එකේ වැඩ කළේ. හරිම සැරයි. තාත්තා මාව පොඩි කාලේ චිත්රපටි එහෙම බලන්න අරගෙන ගියා. මට තාත්තා කිව්වා රඟපාන්න නම් ඕලෙවල් පාස් වෙන්න කියලා. ඕලෙවල් පාස්වුණාට පස්සේ කිව්වා ඒලෙවල් කරලා ඉන්න කියලා. කොහොමහරි පට පට ගාලා ඒලෙවල් ඉවර කරලා දැම්මා. මං ෆේල්. තාත්තා කිව්වේ කරන්න කියලානේ. ඔන්න මං කළා.
ඊට පස්සේ මට රඟපාන්න යන්න ඕනෑ වුණා. ඒත් ගෙදරින් අවසරය ලැබුණේ නැහැ. ඒ පාර මම තරහා වෙලා කාලයක් හපුතලේ යහලබැද්ද ගමේ හිටියා, ඥාති ගෙදරක. මම හිටපු ගෙදරට ඉතා ළඟ ගෙදරක සන්නස්ගල හිටියේ. ඒ කාලේ පොඩි එකා.
තාත්තා මාව ෆිල්ම් බලන්න එක්කාගෙන ගියාට, රඟපාන්න ඉඩ නොදීම ගැන පුදුම වෙන්න දෙයක් නැහැ. ඒ කාලේ මට බටු ඇට දෙකේ උස කියලයි කිව්වෙ. මගේ උසට ඒ කාලේ රඟපෑමේ අවස්ථා ෂුවර් නැහැ. කලාකරුවෝ හිඟන්නෝ කියන එක හරිම ප්රසිද්ධ සමාජ මතයක්. සාධාරණ බයක් තාත්තාට තිබුණා.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
මහේන්ද්ර ප්රසිද්ධව ඉන්නේ ප්රතිභාපූර්ණ සිනමා නළුවෙකු ලෙසය. සිනමා රංගනයේ විශේෂඥයෙකු ලෙසය. බොහෝ නළුවන් මෙන් දීර්ඝකාලීන වේදිකා නාට්ය පසුබිමක් මහේන්ද්රට අදාලව අප අසා නැත.
‘යහලබැද්දේ අවුරුදු දෙකක් විතර ඉඳලා නැවත ආවාම තමයි සාලමන් ෆොන්සේකා සර් ගාවට ගියේ. එතැනින් තමයි මට ශිල්පය ලැබුණේ. ඉන්පස්සේ ගාමිණී ෆොන්සේකා, ඩීබී නිහාල්සිංහ වගේ විශිෂ්ටයන් ළඟ වැඩ කළා. ඔය කාලයේදී පිටරටින් ඇවිත් කළ මාස ගණන්වල වැඩමුළුවලට සම්බන්ධ වුණා. ඒ රංගන අභ්යාසවලට මගේ ලොකු උනන්දුවක් තිබුණා.
මම චිත්රපටිවලින් ආපු කෙනෙක්. වේදිකා නාට්යවලත් යම් කාලයක් හිටියත් මම වේදිකා නාට්ය නළුවෙක්ම නෙවෙයි. ‘පුන්තිලා’ නාට්යයේ මම වැඩකළා. ජයන්ත චන්ද්රසිරිගේ ‘අත්’ හා ‘මෝරා’ දෙකේ රඟපෑවා. නිහාල් සිල්වාගේ ‘සාජන්ට් නල්ලතම්බි’ නාට්යයේ කාලයක් වැඩ කළා. ඒත් ඒ කාලෙන් පස්සේ වේදිකාවෙන් මම ඈත්වුණා. මට හිතුණා ලංකාවේ වේදිකා නාට්ය වැඬේ ඒ තරම් හරියන්නේ නැහැ කියලා.
වේදිකාවේ සජීවීකමත් එක්ක ලැබෙන අත්දැකීම් රඟපෑම් පෝෂණය කරන්නට වටිනවා. ඒත් සිනමාව හා වේදිකාව කියන දෙක දෙකක්. වේදිකාව වගේම සිනමාවේ රඟපෑමත් හරි වැඩක්.
වේදිකා නාට්යයකට රිහර්සල් කරනවා. එක් චරිතයක් රඟපාද්දී චරිතයේ මුල ඉඳලා ක්රමයෙන් චරිතය ගොඩනංවන්න අපට සිද්ධවෙනවා. ඒත් සිනමාවේ එහෙම නැහැ. පළවැනි දවසේ සෙට් එකට ගියාම, එකපාරම දර්ශන අංක 70 ෂූට් කරනවා. සාමාන්යයෙන් චිත්රපටි ෂූට් කරන්නේ පිළිවෙළට නෙවෙයිනේ. රිහර්සල් මොනවත් නැහැ. මේ චරිතය ගලාගෙන ඇවිත් දර්ශන අංක 70 වෙද්දී තියෙන්නේ මොන තලයකද කියලා තේරුම් ගන්න ඕනෑ. ඉතින්, මේවා මොනතරම් අමාරුද? ඉතින්, වේදිකා රංගනය අමාරු බව කියනවා වගේම සිනමා රංගනයත් අමාරුයි. ඒක වෙනම වැඩක්.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
රංගන ශිල්පියෙකුගේ තිරය පසුපස ජීවිතයේ ලොකුම අභියෝගය වන්නේ ජීවත්වීමේ අරගලයයි. මහේන්ද්රටත් අඩුවක් නැතිව ඒ අරගලයට මුහුණදෙන්නට සිදුවී තිබුණි.
‘අපේ අම්මාත්, තාත්තාත් රැකියා කළා. අක්කලා දෙන්නෙක් හා මම හිටියා. මධ්යම පන්තික පවුලක්. සල්ලි තිබුණා. ඒත් තාත්තා කිව්වා මම රඟපාන්න ගියොත් සත පහක්වත් දෙන්නේ නැහැ කියලා. මම දඩබ්බරයා. මම තාත්තා එපා කියද්දී රඟපාන්න ගියා. ඉතින්, මගේ වියදම් මටම හොයාගන්න වුණා. රඟපෑමෙන් විතරක් වියදම් කවර් කරගන්න බැහැ.
ඒ නිසා මම විවිධාකාර වැඩ කරලා සල්ලි හෙව්වා. විසිතුරු මාළු හැදුවා. සංචාරක කර්මාන්තයට එළවලු සපයන බිස්නස් එකක් කළා. අවුරුදු ගණනාවක් කැසිනෝ පවා ගැහුවා. ඒත් මම කළේ ගාණක් අරගෙන ගිහිල්ලා, මගේ ගාණ හැදුණ ගමන් යන එක. පරාදවුණ දවස් තියෙනවා. ඒත් මම කළේ මගේ ගාණ හදාගෙන මාරු වෙන එක. මගේ ඉලක්කය තිබුණේ නළුවෙක් වෙන්නයි. ඒ නිසා මම කැසිනෝවලින් අයාලේ ගියේ නැහැ. කාලයක් ගියාම මට වටිනාකමක් හැදුණා. එතැනින් පස්සේ බැංකු ලෝන් එකක් ගහගෙන රෝලක් ගහගන්න පුළුවන්කම තිබුණා. ගෙවල් දොරවල් හදාගත්තා. විවාහ වුණා. පුතාලා තුන්දෙනෙක් හැදුවා. ඒත් අපි වගේ අපිළිවෙළට මුදල් උපයන අය මුදල් කළමනාකරණය කරගැනීම හරිම පරෙස්සමෙන් කරන්න ඕනෑ වැඩක්.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
‘මගේ බිරිඳ මගේ පොඩි කාලෙ ඉඳන් තිබුණු ලව් එකක්. මගේ ඥාතියෙක්. නිවාඩු කාලවල ගමෙන් අපේ ගෙදරට එන ඥාතියෝ ගොඩක් හිටියා. එහෙම ඥාතියෝ එන දවසට ගෙදර බිම පැදුරු එලාගෙන ගොඩක් අය නිදියනවා. ඇයත් එහෙම ආ කෙනෙක්. එයාගේ නංගිලා මල්ලිලා ඇතුළු අපේ වයසේ ළමයි දහයක් දොළහක් විතර නිවාඩු මාසේම ගෙදර ඉන්නවා. ඒත් එයා තාත්තා එක්ක ඇවිල්ලා, ඉක්මනින්ම ගමේ යනවා. අපේ විවාහයට අවසරේ ගත්තෙත් හරිම අමාරුවෙන්. නළුවෙක්ට දුව දෙන්න කවුද කැමති.
බැන්දාට පස්සේ තමයි යුද්දෙ නටාගන්න වුණේ. ඒත් මම ඒ වගකීම්වලින් බැහැර වුණෙත් නැහැ. වයිෆ් ටික කාලයක් රැකියාවක් කළා. ඊට පස්සේ එයා ළමයි බලාගැනීම උපරිමයෙන් කළා. එයා මාව දරාගෙන සිටීම ලොකු දෙයක්. මට කෑගහන්නේ නැතිව මාත් එක්ක කට්ට කාගෙන, දරාගෙන හිටියා. එයා ඉවසුවේ නැත්තං මගේ ජීවිතේත් ඉවරයි. සමහර වෙලාවට අපි දෙන්නාට හිතුණා රඟපෑමෙන් ජීවත්වෙන්න බැහැ කියලා. ඒ නිසා කඩයක් දාන්නත් එක කාලෙක ප්ලෑන් කළා.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
මහේන්ද්රගේ දරුවෝ තමන්ගේම මාවත් තෝරාගත්හ. පියාගේ සෙවණැල්ලට යට නොවූහ.
‘මගේ පුතාලා තුන්දෙනා ජීවිත කාලෙට මගේ ෂූටින් බලන්නවත් ඇවිල්ලා නැහැ. මම එක්කාගෙන ගිහිල්ලාත් නැහැ. දවසක් ගෙවල් ළඟ තලවතුගොඩ හන්දියේ ෂූටින් තියෙනවා කියලා, ඒකට මම කතාකළා. පැයක් යද්දීත් ආවේ නැහැ. මම ආයෙමත් කතාකරලා එන්නෙ නැද්ද කියලා ඇහුවා. නෑ තාත්තේ වහල උඩට නැඟලා බැලුවා. හරියට පේන්නේ නැහැ. ඒ නිසා බැස්සා කිව්වා. එයාලා තමන්ගේම ක්ෂේත්රවල වැඩ කරලා රැකියා කරනවා. එයාලාට යන්න ඕනෑ මාර්ගවල යැව්වා. ඇඞ් එකකට දාන්නවත් කතාකරලා නැහැ. එයාලා හිතුවෙත් නැහැ මගේ පාරේ යන්න ඕනෑ කියලා. එයාලාගේ සමහර යාළුවෝ දන්නෙත් නැතිව ඇති මහේන්ද්ර තමයි තාත්තා කියලා.’
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
මහේන්ද්ර පෙරේරා ආශ්රය කරන්නට වටිනාම පුද්ගලයෙකි. සරල, සැහැල්ලු මිනිසෙකි. ඔහු ආශ්රය කරන්නට බොහෝ අය කැමතිය. ඒ නිසාම ඔහු සමඟ මධුවිතක් බෙදාගන්නට ලැබෙන ආරාධනා කෙළවරක් නැත.
‘සමහර වෙලාවට ඉතින්, බොන පාට් කරදරයක්. අනවශ්ය නම් ගැලවිලා යනවා. එක කාලෙක හොඳටම බිව්වා. දැන් ඒක පාලනය කරගෙන යනවා. මම හුදෙකලා වෙන්න පටන්ගත්තාම ඒක පාලනය කරන්න පටන්ගත්තා. පාටිවලට යන එක නම් හුඟක්ම අඩු කරලා තියෙන්නේ. එක කාලයක් ඒවාට නිතර ගියා. හොඳ විනෝදයක් තිබුණා. සැහැල්ලුවක් තිබුණා.
බොන එක වැදගත් වැඩක් ඉතින්. හවස් වෙනකොට කෝල් එකක් දෙකක් එනවා බොන්න කතාකරලා. ඒ අතරේ ඉන්නවා වැදගත් සාකච්ඡාවක් එක්ක මධුවිතක් තොලගාන්න කතාකරන අය. ඒකත් අපේ පැවැත්මට අවශ්යයි. එහෙම කට්ටිය මගේ ගෙදරට එනවා. මට තියෙනවානේ හොඳ සවුන්ඞ් සෙටප් එකක්. ඒකේ සිංදුවක් දාගෙන, වැදගත් සාකච්ඡාවක් දාගෙන බොනවා.
මම ගෙදර රැඳෙන්න හරිම කැමතියි. මම ගෙදර යටම තට්ටුව හදලා තියෙන්නේ වෙනම කුස්සියක්, බාත්රූම් එකක් සහ කාමර එක්ක. හොඳට ආලෝකය වැටෙන නිදහස් ඒරියා එකක් විදියට. ඇත්තටම යට තට්ටුව එහෙම හදන්න හේතුව ආර්ථික අමාරුකම් ආවොත් කුලියට ගෙදර දෙන්න පුළුවන් හින්දා. ඒත් කවදාවත් මේක කුලියට දීලා නැහැ. යට තට්ටුව පාවිච්චි කරලා තියෙන්නේ මට ඉන්න තමයි. සෙටමෝල්ට් වෙන වැඬේ කරන්නෙත් මෙතැන තමයි. සිංදු අහන්න. චිත්රපටි බලන්න වගේ දේවල්වලට.
මම චිත්රපටි බලනවාටත් වඩා සිංදු අහන්නයි කැමති. ඒ අතරින් මම රසිකයෙක් විදියට වැඩිපුරම කනෙක්ට් වෙලා ඉන්නේ සංගීත මාධ්යයට. අහන සිංදු ප්රමාණය අසීමිතයි. හිටපු මම වෘත්තීය ගිටාර් වාදකයෙක් නොවුණාට, මගේ විනෝදයට සිංදුවක් කියාගෙන ගිටාර් එක ගහන්න පුළුවන්. වයලීන් එක ගහන්න පුළුවන්. සංගීතයට මම මාර ආසයි. මම ජීවිතේ ගෙවන්නේ ඒවා එක්කයි.
කලා ක්ෂේත්රයේ මට සමීප ඇසුරක් තියෙන යාළුවෝ අඩුයි. ඒ තරම් ළඟ ඇසුරක් තියෙන්නේ ක්ෂේත්රයෙන් පිට අය එක්ක. ඒ අය අතරිනුත් ඉතාම පරෙස්සමෙන් තෝරගත්ත කිහිපදෙනෙක් තමයි ආශ්රය කරන්නේ. මුං එකෙක්වත් ෂුවර් නෑ.’■