ලෝක ජනගහනය බිලියනට අට ඉක්මවද්දී කිසිවෙක් අනුමාන නොකරන අන්දමේ නවීන ප්රශ්නවලට අනාගතයේදී ලෝකයම මුහුණදෙනු ඇති. ඒ අතරින් එකක් වන්නේ වසරින් වසරට වැඩි වැඩියෙන් මියයන මිනිසුන්ගේ සිරුරුවලට කරන්නේ කුමක්ද යන ප්රශ්නයයි. අදටත් බොහෝ රටවල ප්රධාන නගරවල මිනී කනත්තක ඉඩ වෙන්කරගැනීම අසීරු කටයුත්තක්. ඉන්දියාව වැනි රටවල ගංගාවලට මිනී අළු මුසු කිරීම භයානක සෞඛ්ය ප්රශ්නයක්. ඒ නිසාම අනාගත ප්රශ්නයක් වන ඒ ප්රශ්නයට විවිධාකාර විසඳුම් යෝජනා වෙමින් තිබෙනවා. අනෙක් අතට මේ විසඳුම් යෝජනා පරිසර හිතකාමී ඒවාද විය යුතුයි. මේ වෙද්දී ගෝලීය උෂ්ණත්වය හා දේශගුණික විපර්යාස නිසා අලූත් ව්යාපෘති හැම එකක්ම පාහේ ගෝලීය උෂ්ණත්වය පහළ දමන ඒවා විය යුතුයි.
ඇතැම් ඒවා හාස්යමය යෝජනා. ගිනිකඳු මැද්දට, මහා සාගරයට හෝ අභ්යවකාශයට මිනී යැවීම දැනට ප්රායෝගික නොවන යෝජනායි.
දැවැන්ත පිරමීඩ තනා ඒවායේ කල්තැබූ මිනී තැන්පත් කළ මනුෂ්ය වර්ගයාට දැන් ඉදිරිපත්ව තිබෙන විසඳුම් යෝජනා අතරින් එකක් වන්නේ මහාමාර්ග, බයිසිකල් වේදිකා, පදික වේදිකා හා අත්හැර දැමූ කර්මාන්ත භූමිවල මිනිසුන්ගේ සිරුරු තැන්පත් කොට ඒවා මත ඉදිකිරීම් කළ යුතු බවයි.
අත්හැර දැමූ කර්මාන්ත භූමි ලෙස හඳුන්වන්නේ වසර ගණනාවකට කලින් දැවැන්ත කර්මාන්ත සඳහා පාවිච්චි කොට, බොහෝ විට භූමිය රසායනික මූලද්රව්යවලින් ¥ෂිත වීම නිසා අත්හැර දමන ලද භූමි. එය නිකන්ම හිතකට නැගුණු යෝජනාවක් නොවෙයි. බි්රතාන්ය මහජන සෞඛ්ය විශේෂඥයෙක් මෙන්ම මහජන සෞඛ්ය දෙපාර්තමේන්තුවේ හිටපු ප්රධානියෙකුද වන ජෝන් ඇෂ්ටන් තමයි ඒ යෝජනාව ඉදිරිපත් කර තිබුණේ. ඒ කරුණු රැුසක් සහිත විද්යාත්මක යෝජනාවක් ලෙස.
ඇත්තෙන්ම මේ වෙද්දී බි්රතාන්යයේ සුසාන භූමි සියල්ලම පාහේ ඇඟිලි ගැසිය නොහැකි තරම් පිරී පවතිනවා. ඒවායේ ඉඩ වෙන්කරගැනීම අසීරුම කටයුත්තක්. නව වනාන්තර, කොළපැහැ ප්රදේශ බිහිකොට පරිසරය ආරක්ෂා කරගැනීමටත්, දේශගුණයට උපකාර වීමටත් මිනීවළවල්වල ප්රශ්නය විසඳීමටත් එකවර අවස්ථාව ලැබෙන විසඳුමක් ලෙස ඔහු එය හඳුන්වා තිබෙනවා.
බි්රතාන්යයෙහි වසරකට මරණ 500,000කුත් 600,000කුත් අතර ප්රමාණයක් සිද්ධවෙන බව කියනවා. එසේ සිදුවන සියලූ මරණයක්ම, පරිසර හිතකාමී ලෙස වළලා පැළයක් සිටවුවහොත්, වසරකට ගස් මිලියන භාගයක් බිහිවන බව ඔහු පෙන්වනවා. පෙර කී කර්මාන්ත භූමි ඒ සඳහා පාවිච්චි කළ හැකි බව කියනවා. එමෙන්ම මාර්ග දෙපසද එලෙස කළ යුතු බව කියනවා. හැම සිරුරක්ම පැළයකට කොම්පෝස්ට් කළ හැකියි. ඇත්තෙන්ම එය මනුෂ්ය ශිෂ්ටාචාරයට පෙර ස්වාභාවික ලෝකයේදී නම් සාමාන්ය දෙයක්.
අප කලින් කී පරිදි මිනී වැළලීමේ ප්රශ්නයට විසඳුම් යෝජනා වූ පළවැනිම අවස්ථාව මෙය නොවෙයි. මිනීවළවල් යළි පාවිච්චි කිරීමේ යෝජනාද මීට පෙර ඉදිරිපත්ව තිබුණා. තවත් අය සාගරයට මිනී එකතු කිරීම යෝජනා කර තිබුණා. ඒ යෝජනා අතරින් පළමුවැන්න මිනීවළවල් ප්රශ්නය තවත් කල් දානවා පමණයි. දෙවැනි යෝජනාව අනුව මුහුදේ මත්ස්යයන්ට තමන්ගේ සමීපතමයන් ආහාරයක් වනු දැකීමට කිසිවෙක් කැමති නැහැ. අනෙක් පැත්තෙන් සාගර මධ්යයට මිනී විශාල ප්රමාණයක් රැුගෙන යෑමත් අසීරුයි. මිනී පිළිස්සීම වඩා හොඳ යෝජනාවක් වුව එයින් වායු ¥ෂණය වීමත්, නැවත මිනී අළු වැළලීමට ක්රමයක් සොයන්නට සිදුවීමත් ප්රශ්නයක්. අනෙක් අතට ඇතැම් සංස්කෘතීන් මිනී පිළිස්සීම පිළිගන්නේ නැහැ. මිනීවළවල්වල මිනී අතර පරතරය අඩුවෙන් තැබීමේ යෝජනාද තිබෙනවා. එහෙත් ඒවා අසාර්ථක බව මීට බොහෝ කාලයකට කලින් ඔප්පු වී හමාරයි. එක් පැත්තකින් එවැනි සුසාන භූමි අසබඩ දැඩි දුර්ගන්ධයක් පවතිනවා. එමෙන්ම දැවැන්ත සෞඛ්ය ප්රශ්නවලට එය හේතුවෙනවා.
ඇෂ්ටන් පෙන්වාදෙන්නේ මේ ප්රශ්නවලට විසඳුම් සොයන්නට නම් ජීවිත හා මරණය ගැන මිනිසුන් සිතන ආකාරයත් වෙනස්විය යුතු බවයි. වේගයෙන් නගර බිහිවෙන අන්දම අප ඇස් පනාපිට දකිනවා. භූමියෙන් ඉඩ කැබැල්ලක් වෙන්කරගැනීම අසීරු වෙනවා. එහෙම පසුබිමක මියයන පුද්ගලයෙක් දෙස බලන ආකාරය අප වෙනස් කරගත යුතු වෙනවා. ලංකාවේ අපටද අනාගතයේදී ඒ ගැන කල්පනා කරන්නට සිදුවේවි. දැනට අපට කළ හැක්කේ විද්වතුන්ගේ යෝජනා දෙස බලා සිටීමයි.
අනුරංග ජයසිංහ
