ප‍්‍රසන්න ජයකොඩි
සංසාරයේ දඩයක්කාරයා අධ්‍යක්‍ෂ
‘සංකාරා, කර්ම, 28’, චිත‍්‍රපටවල අධ්‍යක්ෂකවරයා වන ප‍්‍රසන්න ජයකොඩිගේ නව සිනමා නිර්මාණය වන්නේ සංසාරයේ දඩයක්කාරයා යි. මේ ඔහු මෙතෙක් ආ ගමන් මගේ මැකී ගිය මතකයන් පිළිබදව කෙරෙන ආවර්ජනයකි.
සංසාරයේ දඩයක්කාරයා චිත‍්‍රපටය හරහා නැවතත් සිනමාකරුවෙක් ලෙස අපි ඔබ දකිනවා. ඔබට අනුව ඔබ සිනමාකරුවෙක් ද?
ඇත්තටම මම ජීවත්වීම සදහා සිනමාව තෝරාගෙන නෑ. එහෙම බලාපොරොත්තු වුණා නම්, මට මුදල් උපයන්න මොනවා හරි චිත‍්‍රපටියක් කරන්න වෙනවා. එහෙම නොවුණ නිසා මම විශ්වාස කරන සිනමාව කරගෙන ඉන්න මට තවම ඉඩ ලැබිලා තියෙනවා. සමහර විට වෙන විදිහක ඉමොෂනල් ෆිල්ම් එකක් කරන්න ඉඩ තියෙනවා. මට පේ‍්‍රක්ෂාගාරය අල්ලගන්න එක ලොකු ප‍්‍රශ්නයක් නෙවෙයි. මම පසුගිය කාලේ කළ ටෙලිනාට්‍ය ජනප‍්‍රියවුණා විතරක් නෙවෙයි සම්මාන පැත්තෙනුත් දිනුවා. දෙපැත්ත බැලන්ස් කරන්න බැරිකමක් මට නෑ. මේ ඇති වෙලා තියෙන තරගකාරී ස්වභාවයත් එක්ක අපට සිද්ධවෙලා තියෙනවා, පේ‍්‍රක්ෂකයෝ සිනමාශාලාවට ගෙනෙන්න අපට පුළුවන් කියලා පෙන්නන්න. එහෙම කියලා අපට කසිකබල් කෘති හදලා එළියට දාන්නත් බෑ. ඒ නිසා සිනමාකරුවෙක් ලෙස මිස වෙන කවුරුත් ලෙස මම හිටගන්නේ නෑ.
සිනමා කෘතියක් සදහා වස්තුබීජ සපයා ගන්නේ කොහොමද? මේ නිර්මාණ ඔබේ ආත්මබද්ධ ඒවාද?
හැමදාම ෆිල්ම් එකක් කරනකොට පිටපත් තුන හතරක් ලියලා ඉන් එකක් තෝරාගෙන තමයි කරන්නේ. එහෙම පිටපත් ගණනාවක් මගේ ළග තියෙනවා. නමුත් ඒවා වෙන කෙනෙකුට දෙන්න තරම් නිර්ලෝභී වෙන්න නම් මට තාම බැරිවෙලා තියෙනවා. ඒවා මම ෆිල්ම් එකක් කරන්න ඕනෑ කියලා ලියපුවාමත් නෙමෙයි. රටේ පවතින තත්ත්වයන් ඇතුළේ මගේ මනසේ ක‍්‍රියාකාරී වෙලා ගොඩනැගිච්ච වස්තුබීජ හා පිටපත් තමයි ඒවා.
‘සංසාරයේ දඩයක්කාරයා,’ මගේ අලූත් චිත‍්‍රපටය සයිමන් නවගත්තේගම මහත්තයාගේ ‘දඩයක්කාරයාගේ කතාව’ පොත පදනම් කරගෙන තමයි හැදෙන්නේ. සයිමන් නවගත්තේගමගේ කෘති සියල්ලක්ම අපි බෙහෙවින් ප‍්‍රිය කරන ඒවා. ඔහු තමයි අපේ සාහිත්‍යයේ රූප මවන්නන්ගෙන් ඉහළම තැන හිටියේ. ඔහුගේ භාෂා භාවිතය හිතාගන්න බැරි තරම්. පරිවර්තනයක් වුනත් අපි රස විදින්නේ අත්දැකීම් පරාසය ඇතුළේ ඉදගෙනනේ. නමුත් අපේ අත්දකීමෙන් පරිබාහිර රූප පවා අපේ මනසේ ගොඩනගන්න නවගත්තේගම මහතාගේ සාහිත්‍යය සමත් වෙනවා. ඇත්තටම දාර්ශනික පදනමකින් රූප මවන්නෙක් ඔහු.
අද වෙනකොට ආගම මහ අමුතු නැනකට අරගෙන ගිහිල්ලනේ තියෙන්නේ. කාලයක් තිස්සේ ඉදන්ම මේ තත්ත්වය වර්ධනය වෙමින් තිබුණා. මට වුවමනාවක් ඇවිල්ලා තිබුණා ස්වාභාවිකත්වය හා අපි හදාගෙන තියෙන මායාව කියන කාරණා දෙක ගැටෙන්න සලස්වන්න. මේ කතාවේ හාමුදුරුවෝ හා දඩයක්කාරයා අතර ගොඩනගා තියෙන සංවාදය ඇතුළේ මේ කාරණේ හොදින් ඉස්මතු වෙලා තියෙනවා කියලා මම හිතුවා. ඒක තමයි මම මේ වෙලාවේ කළේ. එකම වෙලාවේ මගේ මනසේ විවිධ වස්තුබීජයන් මෝරමින් තියෙනවා. මම සම්පූර්ණ කළ පිටපත් තුනක් තිබුණා. ඉන් එකක් තමයි මම තෝරාගත්තේ.
සයිමන් නවගත්තේගම අද සිටියා නම් ඔබේ මේ සිනමා කෘතියට කෙබඳු ප‍්‍රතිචාරයක් ලැබෙයි කියලාද ඔබට හිතෙන්නේ?
මට ඒක හිතන්න අමාරුයි. නමුත් මේක බලපු අයගේ කමෙන්ට් එකක් තිබුණා. නවකතාවකින් සිනමා කෘතියක් කරන්නේ කෙසේද කියලා හිතන්න සාර්ථක සාක්ෂියක් මේ සිනමාපටය තුළ තිබෙනවා කියලා. නමුත් නවගත්තේගම මහත්තයාගේ කෘතියක් සිනමාවට නැගීම ලේහෙසි කාරණාවක් නොවෙයි කියලා අපි හැමෝම දන්නවා. ඒක හරියට දැලි පිහියෙන් කිරි කනවා වාගේ වැඩක්. දැරුණු ප‍්‍රතිචාර එන්න ඉඩ තියෙනවා. දඩයක්කාරයාගේ කතාව කියන පොතේ පරිච්ඡෙද දහයක් විතර තියෙනවා. ඒ දහය තුළ චිත‍්‍රපට ගණනාවක් කරන්න හැකියාව තියෙනවා. මම මේකේදී අල්ලගන්නේ පළමු පරිච්ඡෙදය පමණයි. හාමුදුරුවො බණ කියන නිසා කොටියාව මරන්න වෙන සිද්ධිය පමණයි මම අල්ලගෙන ගොඩනගන්නේ. නමුත් නවගත්තේගම මහතාගේ සාහිත්‍ය වපසරිය දිගහරින්න මේ සිනමා කෘතිය ඇතුළේ මම උත්සාහ කරනවා. ඔහුගේ නිර්මාණවල තිබෙන මායා යථාර්ථවාදී ස්වභාවය, මහායානික දෘෂ්ටිවාදය, සොබාදහම හා මිනිසා අතර සම්බන්ධය, සංසාරය පිළිබද කාරණාව මම මේ සිනමා කෘතිය ඇතුළේ එළියට ගන්න උත්සාහ කරනවා.
මගේ පළමු වේදිකා නාට්‍යයේ සිටම හැම කෘතියකම මායා යථාර්ථවාදී ස්වභාවයක් තමයි තිබුණේ. මිනිසාගේ දාර්ශනික අර්ධය ස්පර්ශ කරන්න තමයි හැම වෙලේම මම උත්සාහ කළේ. මේ චිත‍්‍රපටයේදී කොටියා කාලා මැරිච්ච ගැහැනිය, ඒ තුළින් ගොඩනැගෙන මානසික තත්ත්වය, හාමුදුරුවෝ, දඩයක්කාරයා මේ විශාල කැලේ ඇතුළේ සොබාදහම සමග තියෙන සම්බන්ධතාව, ඒවායේ ජීවීබව කියන සියල්ල මම රූපමය හා ශබ්ද විදිහට ගොඩනගනවා. මිනිස් ජීවිත අභ්‍යන්තරයේ තියෙන සමහර අත්දැකීම් රූපවලින් හා දෙබස්වලින් පමණක් කියාගන්න බෑ. ඒවා දනවන්න වෙන්නේ සමහර විට සංගීතයෙන්, නැත්නම් වෙනත් ශබ්ද මගින්. ඒ පිළිබද මම මේ චිත‍්‍රපටයේදී වැඩි අවධානයක් දාලා තියෙනවා.
මේකේදී අධ්‍යක්‍ෂවරයා, කැමරා අධ්‍යක්‍ෂවරයා, සංස්කාරකවරයා හා සංගීතඥයා වගේ කිහිප දෙනෙකුගේ අදහස්වල සංකලනයක් විදිහට එකගතාවක් මත එවැනි රූප ශබ්ද ගොඩනැගීමක් හරියට කළොත් ඒක පේ‍්‍රක්ෂකයාට නොදැනෙන්න හේතුවක් නෑ. අසාර්ථක වෙන්න හේතුවක් නෑ. සමහර විට ඒ දැනෙන හැගීම මොකක්ද කියලා පේ‍්‍රක්ෂකයාට කියාගන්න, විවරණය කරගන්න බැරිවෙන්න පුළුවන්. නමුත් එතැනදි අපේ උත්සාහය සාර්ථකයි කියලා අපි විශ්වාස කරනවා. සමහර විට අපි කියපු එක නොවෙයි ඔහුට දැනිලා තියෙන්නේ. වෙනකක් වෙන්නත් පුළුවන්. ඒක සිනමාකරුවන්ට ඉතිහාසය පුරා වෙලා තියෙනවා. නිර්මාණය කළ දෙයට එහා ගිය දේවල් පේ‍්‍රක්ෂකයාට දැනුන වෙලාවල් තියෙනවා. අපි මේ චිත‍්‍රපටිය හදනකොට අපේ පන්සල්වල තිබුණු චිත‍්‍රවල ස්ටයිල් එක පවා පාවිච්චි කළා. මේකේ තියෙන මායා යථාර්ථවාදී බව ගෙනෙන්න රූප රාමු පිහිටුවීමේදී සාම්ප‍්‍රදායික තත්ත්වයන් පැත්තකට දාලා වැඩ කරන්න වුණා. අපි හැමෝම දුවන්නේ ශෘංගාරයත් එක්ක. අපේ පන්සල් චිත‍්‍රවල පවා ඒක තියෙනවා. බුදුපිළිමේ පවා ඒ ශෘංගාරය තියෙනවා.
හාමුදුරුවන්ගේ ඇඳුමේ, වර්ණයේ පවා තියෙනවා. ලස්සන හමුදුරුවරුන්ගෙන් බණ අහන්න වැඩිහරියක් ගැහැනු අය යන්නේ ඒ ශෘංගාරය නිසා වෙන්න පුළුවන්. නවගත්තේගම මහත්තයාගේ කතාවල ඒක හොදින් අපට පෙනෙන්න තියෙනවා.
ඔබේ ජීවිතයේ ඔබට වඩා බලපෑම් කළ සිනමාකරුවෙක් ඉන්නවාද?
ඉන්ග්මාර් බර්ග්මාන්. අපේ රටවල්වල නිර්මාණකරුවො වයසට යනකොට ඒ අයගේ නිර්මාණ තුළ ඒ වයෝවෘද්ධ ගතිය පෙනෙන්න ගන්නවා. නමුත් බර්ග්මාන් කියන්නේ ශරීරයෙන් වයසට ගියාට නිර්මාණවල ඒ වයස්ගත බව නොතිබෙන්න නිර්මාණ කළ කෙනෙක්. සාහිත්‍යය, වේදිකාව, රූපවාහිනිය, සිනමාව කියන හැම අංශයකම විශාල දායකත්වයක් දක්වපු කෙනෙක්. මමත් ඔය කියන හැම මාධ්‍යයකම හැසිරිච්ච කෙනෙක්. නාට්‍යයේ සිට වෙළද ප‍්‍රචාරණය දක්වා මම විශාල ඒරියා එකක වැඩකරලා තියෙනවා.
බර්ග්මාන්ගේ සිනමා කෘතියක් දිහා බලාගෙන හිටියාම, මගේ ඔළුවේ තියෙන ප්ලොට් එක දිහා මට අලූත් විදිහකින් බලන්න පුළුවන් වෙනවා. අපි හැමදාම බලපු ඔහුගේ සිනමා රූප නැවත නැවත බැලූවාට පරණ වෙන්නේ නෑ. අදටත් අලූත්. බලන හැම වෙලාවේම අපිව ඇහැරවන්න පුළුවන්, අපිව වෙනින් තැනක හිටවන්න පුළුවන් බලපෑමක් ඒ සිනමා කෘතිවල තියෙනවා. අඩු සංවේදී පටල පටි භාවිත කරමින්, අඩු ආලෝක තත්ත්වයන් යටතේ, ඉතාම අවම ශිල්පීන් පිරිසක් එක්ක කළ නිර්මාණ ඒවා. අද තියෙන තත්ත්වයත් එක්ක මොනවද මේ කරන්නේ කියලා අපව හිතන්න පොළොඹවනවා ඔවුන්. ඔබ මේ මොකක්ද කරන්නේ කියලා අපිව ප‍්‍රශ්න කරනවා. නමුත් ඒ සිනමා නිර්මාණ කොපි කරන්න බැහැ. කොපි කළොත් අහුවෙනවා. දෙවෙනි ලෝක යුද්ධයෙන් පස්සේ පීක් ටයිම් එක තමයි හැත්තෑව කියන්නේ. හැත්තෑවට පස්සේ ඒ ටයිම් එකේ නිර්මාණවල ආනුෂංගික අංග ගෙන චිත‍්‍රපටි නිර්මාණ කළා මිස ඒ වගේ ලෙජන්ඞ් එකක් ආවේ නෑ. ආවා නම් ඉන්නේ අබ්බාස් කියරොස්තාමි විතරයි. කැමරාව හැසිරවීම සහ හසුකරගැනීම පැත්තෙන් ඔහු සිනමාව වෙන මානයකට ගෙනාවා. අනෙක් සියලූ දෙනා ටෘෆෝ, ෆෙලිනි, ගොඩාට් වැනි අයගේ තවත් වර්ෂන් එකක් මිසක්, ඒ මට්ටමේ ලෙජන්ඞ් වන්නේ නෑ. කොහොමත් සිනමාව ගැන මූලික වියරණය තියෙන්නේ හැත්තෑවේ අයගේ කෘතිවල තමයි. ඊට අමතරව තර්කොව්ස්කිට මම ඉතා කැමතියි. මේ සියලූ දෙනා මිනිස් අභ්‍යන්තරය පිළිබද නිර්මාණ කළ සිනමාකරුවෝ.
ඔබ පිටපතක් ලියනකොට වෙනත් සිනමා නිර්මාණ කොයිතරම් දුරට පරිශීලනය කරගන්නවාද?
මම කවදාවත් පිටපතක් ලියද්දී චිත‍්‍රපටි බලබලා ලියන්නේ නෑ. ඔක්කෝම පැත්තකට දාලා අමු තැනක ඉදන් පළමුවෙන් පිටපත ලියන්න ඕනෑ. පොතපත පරිශීලනය කරනවා වෙන්න පුළුවන්. නමුත් චිත‍්‍රපට නම් පරිශීලනය කරන්නේ නෑ. ලියලා ඉවර වුණාට පස්සේ මම කොටු වෙච්ච තැන්වලින් ඉස්සරහට යන්න උත්තේජනයක් සිනමා කෘති බලලා ලබාගන්නවා. ඒ වකවානුවේ චිත‍්‍රපට හැර අනෙක් පසුකාලීන ඒවා බැලීම අපි කරගෙන යන වැඬේට බාධාවක් මිසක් ආලෝකයක් සපයන්නේ නෑ. අපේ කෘතිය වෙනකක් එක්ක සංසන්දනය කරන්න බෑ. ඒක හරියට අහස පොළොව වගේ. නමුත් සංසන්දනය කරන්නේ නැතිව අපේ එක අහසට උස්සන්නයි අපි උත්සාහ කරන්න ඕනෑ. අන්න ඒ වගේ මට තර්ජනයක් කරන්න පුළුවන් කෘතියක් තමයි මම බලන්නේ. ඔබේ පියා, ජයසේන ජයකොඩි, රටේ පිළිගත් නමක් දිනාගත් සාහිත්‍යකරුවෙක්.
තාත්තාගේ කෘතීන්, හා තාත්තා කියන පුද්ගලයා ඔබට මේ ගමනේදී රුකුලක් වුණා නේද?
මම එයාගේ පොතක් පාදක කරගෙන ටෙලිනාට්‍යයක් කළා. තාත්තා ඒ නිර්මාණය ප‍්‍රතික්ෂේප කළා. මම කිව්වා මම ඔයාගේ පොත්වලින් ආයේ නිර්මාණ කරන්නේ නෑ කියලා. තාත්තා අසනීප වෙනකම් මට එයා එක්ක සම්බන්ධයක් තිබුණේ නෑ. අවසාන කාලේ එයා මාත් එක්ක හිතවත්ව කතාකළා. මොකද ඒ කාලේ වෙනකොට එයා නොස්ටැල්ජික් මූඞ් එකක හිටියේ. හැබැයි පොඩිකාලේ ඉදන් අපට පරිශීලනය කරන්න එයාගේ පොතපත තිබුණා. සමහර විට මම හිතන්න පෙළඹෙන්නේ ඒ පොත් රාක්ක නිසා වෙන්න පුළුවන්.
තාත්තා හා මා අතර විශාල ගැටුමක් තිබුණේ. ඒක හරි වේදනාකාරී හැගීමක්. මට තිබුණ අභියෝග අතර තාත්තා මට විශාල අභියෝගයක් වෙලා තිබුණා. එයා මාව පිළිගත්තේත් නෑ. මම එයාව පිළිගත්තේත් නෑ. මගේ නිර්මාණ පිළිගත්තේ නෑ. මමත් එයාගේ නිර්මාණ පිළිගත්තේ නෑ. තාත්තාගේ ඒ සැලකීම තමයි අද මාව මෙතෙන්ට ගෙනෙන්න මාව වෙනස් කළේ කියලා මම හිතන්නේ. ථෙරවාදී බුදුදහම පාදක කරගෙන කතාන්දර ස්වරූපයෙන් කළ යථාර්ථවාදී රීතියක එයාගේ නිර්මාණ තිබුණේ. නවගත්තේගම මහත්තයා මහායාන සම්ප‍්‍රදාය වගේ දේ පාදක කරගෙන මායා යථාර්ථවාදය වගේ රීතින් ඔස්සේ නිර්මාණ කළේ. ඉතිං මට තාත්තාගේ පොත්වලට වැඩිය නවගත්තේගම මහත්තයාගේ පොත්වලට වැඩි කැමැත්තක් තිබුණා. මගේ අම්මා නැති වෙනවාත් එක්ක තාත්තා දෙවෙනි විවාහයක් කරගත්තා. ඒ වෙලාවේ මගේ අනෙක් සහෝදරයො තාත්තාගේ වැඩ එක්ක එකග වෙමින් හිටියා. මම එකග වුණේ නෑ. මම කවදාවත් තාත්තාගේ දෙයක් තර්කයෙන් තොරව බාරගත්තේ නෑ. අධ්‍යාපන කටයුතු ඉවරවෙනවාත් එක්ක මම තාත්තා එක්ක රණ්ඩු වෙලා ගෙදරින් එළියට බැහැලා එනවා. ඒ මට අවුරුදු 20ක් විතර කාළේ. ඊට පස්සේ තනියෙන් තමයි ජීවත් වුණේ.
‘සංකාරා’ චිත‍්‍රපටිය කරලා මම එයාට එන්න කිව්වා චිත‍්‍රපටිය බලන්න. ෂෝ එක පෙන්නලා ඉස්සෙල්ලාම මම ගියේ තාත්තා ළගට. ගියාම එයා කිව්වා ‘මාවලස් පුතා’ කියලා. එදා තමයි එයා මාව යම් කිසි මට්ටමකට බාර ගත්තේ.
කොහොමද ඔබ නාට්‍යකරුවෙක් වෙන්නේ?
අවුරුදු 21දී තමයි මම යෞවන සම්මාන උළෙලට ‘සෙවණැලි සහ මිනිස්සු’ නාට්‍යය කරලා, ලංකාවේ එවකට හිටිය ප‍්‍රවීණ නාට්‍යකරුවන් එක්ක තරගකරලා හොදම නාට්‍යයට සම්මාන ගන්නේ. ඒක විකාරරූපී නාට්‍යයක්. ඒක පස්සේ ලූම්බිණි අරෙහේ මෙහේ පෙන්නනකොට එඞ්වඞ් චන්ද්‍රසිරි තමයි එතකොට නාට්‍ය සංවිධායක හිටියේ. හැමොම ඇවිත් එඞ්වඞ් චන්ද්‍රසිරිට හා ශිල්පීන්ට සුබ පතලා යනවා. මට සුබ පතන්නේ නෑ. ඉතිං එඞ්වඞ් අයියා කට්ටියට මාව පෙන්නලා කියනවා මේ ප‍්‍රශ්න කියලා. පොඩි හිනාවක් දාලා ඒ අය යනවා. ඒ නාට්‍යය මම කළේ කියලා ඔවුන් පිළිගන්නේ නෑ. මට මාව පෙන්නන්න නාට්‍ය කරනවා ඇරෙන්න වෙන විකල්පයක් තිබුණේ නෑ.
චිත‍්‍රපට කියන්නේ හීනයක්. මම අවුරුදු හත අටක් ලියුම් ලියාගෙන ලිහින් කෙටි චිත‍්‍රපටයක් කරන්න අවස්ථාව ඉල්ලූවා රජයේ චිත‍්‍රපට අංශයෙන්. ලැබුණේම නෑ. ඒ කාලේ නලින් ප‍්‍රදීප්, මම ගයාන් ගණකධාර එක සෙට් එක. බෝඩිං කාමරවල තැන් තැන්වල හිටියේ. හැබැයි කොළඹ කොහෙද නාට්‍යයක් තියෙන්නේ, වැඩමුළුවක් තියෙන්නේ ඒ හැම එකටම රිංගුවා. කවුරුත් බාධා කළේ නෑ. ඒක අපට ලැබුණ ලොකු නිදහසක්. සුගතපාල ද සිල්වා මහත්තයා, සුනන්ද මහේන්ද්‍ර මහත්තයා, ඩග්ලස් සිරිවර්ධන මහත්තයා යූත් එකේ කළ නාට්‍ය වැඩමුළුවෙන් තමයි අපි බිහිවෙන්නේ.
ගෙදර ඉදලා, ගෙදරින් එළියට දැම්මාට පස්සේ හිත රිදිලා, රිදෙන්නේ නැතිව ගිහිල්ලා මම වෙනම පැත්තකට ගියා. එතකොට මම එළියේ ඉදන් ජිවිතය දකින්න පුරුදු වුණා. සමහර දවස්වලට අද ? කොහෙද නිදාගන්නේ කියන එක වත් නිදිමත එනකම් මම ප්ලෑන් කරලා නෑ. ප්ලෑන් කරන්න බෑ. පාරේ තියෙන බැනර් එකක් ගලවගෙන ගිහින් ඒක ඇදගෙන, පෙරවාගෙන නිදාගෙන තියෙනවා. එහෙම කාලයක් තිබුණා. බස්හෝල්ට් ගානේ ඉ`දන් කොයි තරම් මිනිස්සු දිහා බලාගෙන මිනිසුන්ව කියවලා තියෙනවද මම. ඒ එක්ස්පීරියන්ස් එක මට හුරු කළා මගෙන් එළියට ගිහින් වෙනම තරුණයෙක් විදිහට මා දිහාම බලන්න. ඒ වෙනස මගේ ජීවිතයේ වගේම හැම නිර්මාණේ ඇතුළේමත් තිබුණා.
ප‍්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
