මුහුණු කියවන්න පුරුදු වුණා ඊට පස්සේ මුහුණු ඇන්දා

පවිත‍්‍රා පෙරේරා

සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායකයෙ ඉගනගත්ත පවිත‍්‍රා පෙරේරා බි‍්‍රතාන්‍යයට යන්නේ නීති උපාධිය ලබාගන්න. ඉන්පසු ඇය පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යාපනය සඳහා නෙදර්ලන්තයට යනවා. මේ අතරතුර කාලයේ ඇය බීබීසී ලෝක සේවයේ වැඩකරනවා. චිත‍්‍ර අඳිනවා. ඒ එක්කම ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ මානසික සුවතාව පිළිබඳව පර්යේෂණයක් කරනවා. ඇය දැන් ප‍්‍රථම චිත‍්‍ර ප‍්‍රදර්ශනයට සූදානම් වෙනවා. එය පැවැත්වෙන්නේ ‘අසමමිතික’ නමින් කොළඹ ලයනල් වෙන්ඞ්ට් කලාගාරයේ. ජූලි මාසේ 17 වැනිදා ඉඳලා 21වෙනිදා වෙනකම්. මේ ප‍්‍රදර්ශනයේ අරමුණ ලංකාවෙ මිනිසුන්ගේ මානසික සුවතාව අරබයා අරමුදලක් පිහිටුවීම. අපි ඇයගේ චිත‍්‍රය ගැන වගේම එම ප‍්‍රදර්ශනය ගැන වගේම ඇය ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ මානසික සුවතාව සඳහා කරන්නට බලාපොරොත්තුවන වැඩ ගැනත් කතා කළා.

අපි චිත‍්‍රයට එන්න කලින් බීබීසී මාධ්‍ය ජීවිතය ගැන කතාකරමු..

මම උසස් අධ්‍යාපනයට බි‍්‍රතාන්‍යයට ආවාට පස්සේ තමයි බීබීසී ලෝක සේවය එක්ක එකතුවෙන්නේ. අවුරුදු 3ක් විතර බීබීසී එකේ වැඩකළා. මට ඉතාලියේ පාදොව් කැම්පස් එකෙන් සහ නෙදර්ලන්තයේ මාස්ටි‍්‍රක් කැම්පස් එකෙන් මාස්ටර් එක කරන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා. බීබීසී ජීවිතය කටුකයි. ඒත් මම එතැනින් ගොඩාක් දේවල් ඉගෙනගත්තා. නිෂ්පාදනයේ ඉඳලා වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කිරීම දක්වා හැම දෙයක්ම මම කළා. එම්ජේආර් ඬේවිඞ්, උපාලි ගජනායක, ඉන්ද්‍රා රාමනායක වගේ අය ඇසුරු කිරීමෙන් ගොඩාක් දේවල් ඉගෙනගත්තා. අනික් පැත්තෙන් දෙමළ, උර්දු, හිංදි වගේ අංශ එක්ක සමීපව වැඩකළා. මම බීබීසී පුහුණුවෙන කාලේ නයිජීරියා, තුර්කි වගේ අංශ එක්ක වැඩ කළා. ඒක ලොකු අධ්‍යයන කාලයක් කිව්වොත් හරි.

බීබීසී සිංහල සේවය ගැන අත්දැකීම කොහොමද?

ලංකාවේ තියෙන නැරෝ මයින්ඩඞ් ඔළු ටිකම තමයි එතැනත් තියෙන්නේ. ඒත් ආයතනයේ තිබෙන පහසුකම් පුහුණුව වගේ දේවල් එක්ක බලනකොට ලංකාවෙ අනික් මාධ්‍ය ආයතනවලට වඩා සෑහෙන්න වෙනස්. මොකද මම ලංකාවෙන් යන්න කලින් රූපවාහිනියේ අවුරුදු දෙකක් වැඩකළා.

අද ලංකාවේ එතික්ස් ගැන, ජඩ මාධ්‍යකරණය ගැන ලොකු සංවාදයක් තිබෙනවා. බීබීසී එකේ ඉන්නකොට මීඩියා එතික්ස් ගැන දැනුණේ කොහොමද?

බීබීසී එකේ ඉන්නකොට මීඩියා එතික්ස් කැඩුවොත් ගෙදර යන්න තමයි වෙන්නේ. ලංකාවෙ අපිට නැතිවුණාට ඔවුන්ට ආයතනික මට්ටමින් ඒ සඳහා රෙගුලාසි තිබෙනවා. අපි මොකක් හරි වැඩසටහනක් කරනවා කියලා හිතමු යම් සිද්ධියක වින්දිතයෙක් ගැන. එතකොට ඒ වින්දිතයාගේ මුහුණ පෙන්වන්න බෑ. එහෙම මුහුණ පෙන්නන්න ඕනෑ නම් ඒකට පර්මිෂන් ගන්න ඕනෑ. අපි මොකක් හරි ආටිකල් එකකට පොටෝ එකක් පාවිච්චි කරනවා කියමු එතකොට ඒ පින්තූරය ගත්ත කෙනාට ක්‍රෙඩිට්ස් දෙන්නේ කොහොමද? ඒකේ ක්‍රෙඩිට්ස් කණ්ඩායමකටද යන්නේ? ඒවා ගැන හරිම සැලකිලිමත්. ලංකාවේ මාධ්‍ය ආයතනවල මම දන්න තරමින් මේවා භාවිත කරනවා හරිම අඩුයි.

දැන් අපි චිත‍්‍රයට යමු…

මම ලංකාවෙන් ගියාට පස්සේ තමයි චිත‍්‍ර අඳින්න පටන් ගත්තේ. ඒ මම මුහුණ දුන්න මානසික ගැටලූවකට පිළිතුරක් විදිහට. මම මුලින්ම චිත‍්‍ර ඇන්දේ තෙරපි එකක් විදිහට. ලංකාවෙ වගේ නෙවෙයි එහේ ඔළුවෙ කැක්කුමකට බෙහෙත් ගන්න ගියත් වේදනා නාශක ටිකක් දීලා ලෙඩා පිටත් කරන්නේ නෑ. ඔළුව කැක්කුම වගේ දේකට ගියොත් නම් බෙහෙත් නොදී ඉන්නමයි හදන්නේ. ඔළුව කැක්කුම එන්න හේතුව තමයි ඔවුන් හොයන්නේ. ඒකට ඔවුන් අපි එක්ක සෑහෙන්න කතාකරනවා. ඊට පස්සේ ප‍්‍රශ්න ලිස්ට් එකක් අහනවා. ඒකෙන් ඔවුන් තීරණය කරනවා අපිට තියෙන්නේ ශාරීරික ප‍්‍රශ්නයක් ද නැත්තං මානසික සුවතාව ගැන ප‍්‍රශ්නයක් ද කියලා. එහෙම ඩයග්නෝස් කරලා තමයි බෙහෙත් හෝ තෙරපි දෙන්නේ. මමත් නින්ද යන්නේ නැති නිසා සහ නරක හීන පේන නිසා ගියා. ඔවුන් මාව උපදේශනයට යොමුකළා. එතැනින් පස්සේ තමයි චිත‍්‍ර අඳින්න පටන්ගත්තේ. ඊට කලින් මම ඡුායාරූප කලාවට ආසක්ත වුණ කෙනෙක්. මිනිස් මුහුණු තමයි මම ඡුායාරූපයට නැගුවේ. මේ තත්ත්වයෙන් පස්සේ මම ටියුබ් එකේ (උමං දුම්රිය* යනකොට මුහුණු කුරුටු ගාන්න පටන්ගත්තා. ඒ විදිහට තමයි චිත‍්‍රය පටන්ගත්තේ.

ඇයි මුහුණුම අඳින්න පුරුදු වුණේ?

මනුෂ්‍යයන්ගේ මුහුණු ගත්තොත් එකකට එකක් වෙනස්. දාර, ඉරිතැලීම්, ඒවායින් මම ඒ මිනිස්සුන්ව කියවන්න ඉගෙනගත්තා. මුහුණේ හැඟීම් කියවන්න පුරුදු වුණාට පස්සේ මම හැම මුහුණකම කතාවක් දැක්කා. ඒ විදිහට මුහුණු කියවන්න පුරුදු වීමේ ප‍්‍රතිඵලය තමයි මුහුණු ඇඳීම. මම දන්නේ නෑ මම ඊළඟට මූර්තිවලට යයිද කියලා. පොටෝ එකයි මුහුණයි අතර යම් දුරස්ථභාවයක් තිබෙනවා. ඒත් ඒ මුහුණ අඳිනවා කියන්නේ ඊට වඩා ළඟට යන්න පුළුවන්. මූර්තිය කියන්නේ ඊටත් වඩා ළඟට යන්න පුළුවන්.

ඡුායාරූපයක් ගත්තොත් මොහොතක් අල්ලා ගැනීමක් කාලය නවත්වා ගැනීමක් තමයි එතැන තිබෙන්නේ. ඒක චිත‍්‍රයට එනකොට කොහොමද?

පොටෝ එකකදි අපි මොහොතක් කැප්චර් කරනවා. ඒ මොහොත ඇතුළේ ඉමෝෂන් එකක් විතරක් ඉතුරු වෙනවා. ඒත් මිනිහෙක් දිහා එක දිගට එක එල්ලේ බලාගෙන අඳිනවා කියන්නේ එතැන වෙනස් තත්ත්වයක් තිබෙන්නේ. එතකොට පොටෝ එකකට වඩා ගොඩාක් දේවල් අපි කැප්චර් කරනවා ඒ ඇඳීම අස්සේ.

ඔබේ චිත‍්‍ර කළුයි රළුයි…

ඒක එන්නේ මම මේ මාධ්‍යයට තිබෙන ආසාව එක්ක. මම චිත‍්‍ර අඳින්න පාවිච්චි කරන්නේ චාකෝල් (අඟුරු*. ඒ අතරේ සමහර වෙලාවට ඇක්රිලික් පාවිච්චි කරනවා. අඟුරු කැබැල්ලක් තද මතුපිටක ගැටෙනකොට ඒ එන සද්දයට මම හරි ආසයි. අනික අඟුරුවලින් අඳිනකොට ඇඟිලි පාවිච්චි කරලා ෂේඞ් කරන්න පුළුවන්. එතකොට ඒ ෂේඞ් කිරීමත් එක්ක තමයි මට ඒ මුහුණ එක්ක බැඳීම හදාගන්න ලේසි. මට චිත‍්‍රය ගැන අධ්‍යාපනයක් නෑ. එතකොට මට බ‍්‍රෂ් එක එච්චර හුරු නෑ. ඇඟිලිවලින් හැඩතල මතුකරගන්න මට හරි ලේසියි. මම මගේ හැඟීම් අඟුරුවලින් ඒ මුහුණු තවරනවා. ඒකයි කිව්වේ මම මේක මුලින්ම තෙරපි එකක් විදිහට කළේ කියලා. මම මට එළියට දාගන්න බැරි හැඟීම් චිත‍්‍රය හරහා එළියට දැම්මා. ඒක මානසික සුවය අරං එනවා.

පසුකාලීනව ඔබට චිත‍්‍රය විධිමත්ව හදාරන්න හිතුණේ නැද්ද?

පශ්චාත් උපාධිය ඉවර කළාට පස්සේ මාස්ටි‍්‍රක් ඇකඩමි ඔෆ් ආට් කියන එකට ගියා. එතැන සම්මුඛ පරීක්ෂණයට ගියාම ඒ බෝඞ් එකේ හයදෙනෙක් හිටියා. ඔවුන් මාත් එක්ක කතාකරලා මගේ චිත‍්‍ර බලලා කිව්වා ආයතනයට ගන්න බැහැ කියලා. මම ඇහුවා ඇයි කියලා. ඔවුන් කිව්වේ ඇකඩමික් ෆේ‍්‍රම් එකක් අස්සට දාලා උගන්නලා දැනට මම ගොඩනගාගෙන තිබෙන චිත‍්‍රණ විලාසය විනාශ කරන්න බැහැ කියලා.

චිත‍්‍රය හා කවිය අතර තිබෙන්නේ මොනවගේ බැඳීමක් ද?

මම මුහුණු අඳිනවා. සමහර මුහුණු මට හමුවෙනවා ඇන්දාට පස්සේ මදි වගේ හැඟීමක් එන. තව මොනාහරි මේ මූණ අස්සේ තියෙනවා කියලා හිතෙනකොට මම ඒ ගැන කවි ලියනවා. ඒක බලෙන් කරන දෙයක් නෙවෙයි. එහෙම සමහර චිත‍්‍රයකට කවියක් ලියවෙන්න පුළුවන්.

ඔබ වඩාත්ම කැමති සිත්තරා කවුද කියලා ඇහුවොත්..

වැන්ගෝට ගොඩාක් කැමතියි. මට නෙදර්ලන්තයේ ජීවත්වෙන්න ලැබීම එක අතකට වාසනාවක්. මම නිවාඩුවක් ආපු ගමන් කරන්නේ මහත්තයා එක්ක ඇම්ස්ටර්ඩෑම් ගිහිං මියුසියම්වල කලාගාරවල රස්තියාදු ගහන එක. මම වැන්ගෝට කැමති ඔහුත් මම වගේම ටිකක් පහුවෙලා චිත‍්‍ර අඳින්න පටං ගත්ත කෙනෙක්. මට වගේම ඔහුට මානසික ව්‍යාකුලතාව පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නයක් තිබුණා. අනික ඔහු චිත‍්‍ර අඳින්න පුළුවන්ද කියලා දැනගෙන හිටපු මනුෂ්‍යයෙක් නෙවෙයි.
ඔබ ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ මානසික සෞඛ්‍යය පිළිබඳව වැඩ කරන්න, ‘හෝප් හවුස් ඔෆ් සිලෝන්’ කියලා ආයතනයක් හදලා තිබෙනවා. මෙමගින් ඉදිරියේදී මොනවද කරන්නේ?

ලංකාවෙ මිනිස්සු කලර් ලයිට් එකේ රෙඞ් ලයිට් එක වෙලාවෙ වාහනය නතරකරලා තියෙනකොටත් හෝන් එක ගහනවා. අපි පාරෙතොටේ හැමතැනදීම හරිම කේන්තියෙන් ඉන්නේ. පොඩි ප‍්‍රශ්නයක් වුණත් ගහගන්න තමයි යන්නේ. අද කාටද ගෑස්ට‍්‍රයිටීස් නැත්තේ, 90%කට තියෙනවා. ගොඩාක් අය අධික විදිහට ආහාර ගන්නවා. මේවා සේරම මානසික සුවතාව පිළිබඳ අවුල්. අපි හැවෝටම ස්ටෙ‍්‍රස්. එතකොට ඇඟ හැම වෙලාවෙම හිතන්නේ එයා අනතුරකට මුහුණ දීලා ඉන්නේ කියලා. එතකොට හෝමෝන් හැම දෙයක්ම වැඩකරන්නේ ඒකට ප‍්‍රතිචාර විදිහට. මේක තමයි මේ අසනීප බොහෝමයකට හේතුව. ඉතිං මම හිතුවා ලංකාව ඇතුළේ මොන දේශපාලනය කළත් වැඩක් නෑ මේ මානසික ගැටලූවට පිළියම් යොදන්නේ නැතුව කියලා. ඒ අනුව තමයි මේ ආයතනය මම පටං ගත්තේ. මේ චිත‍්‍ර ප‍්‍රදර්ශනයේ අරමුණත් මේ ආයතනයේ සංවර්ධනයට අරමුදලක් ගොඩනැගීම. මම දැනටමත් අපේ‍්‍රල් 21 පාස්කු ප‍්‍රහාරයෙන් මානසිකව කම්පනයට ලක්වෙලා ඉන්න පිරිස් වෙනුවෙන් වැඩසටහන් කීපයක් සැලසුම් කරලා තිබෙනවා. ඒ වගේම මම ඔවුන්ගේ මුහුණු අඳිනවා. එතකොට අපිට පුළුවන් වෙයි ඔවුන් අද මුහුණ දීලා ඉන්න ඛේදනීය තත්ත්වය තේරුම් ගන්න. ඔවුන් අද හොඳටම පිරිහුණු මානසික තත්ත්වයකින් තමයි කාලය ගතකරන්නේ. රජයෙන් හෝ කිසිම තැනකින් ඔවුන්ගේ මානසික සුවතාව වෙනුවෙන් කරන දෙයක් නැහැ.