ජනාධිපතිවරණයක් ළඟ එයි. ඒ නිසාම මේ කාලයේ බොහෝ දේවල් හිටපු ආණ්ඩුවට සාපේක්ෂව සංසන්දනය කරනු ලබයි. 2015 ජනාධිපතිවරණයේදී රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව පරාජය කිරීමට ඉදිරිපත් වූ පුද්ගලයන්ගෙන් වෙනස සැපදැයි විමසන්නෝ සිටිති. ඇත්තෙන්ම 2015න් පසුව සිදුවූ වෙනසක් නැතිද. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව පරාජය කිරීම වැරදි තීරණයක්ද. හැම ක්ෂේත‍්‍රයක්ම ගියේ ආපස්සටද. ඒ ගැන සංසන්දනය කළ යුතුය. 2015 න් පසුව සිදුවූ දේවල් ගැන වෙනස වෙනුවෙන් මැදිහත් වූ ස්වාධීන පුරවැසියන් සෑහීමට පත්වන්නේ නැත. ඒ කාරණය ඉතා පැහැදිළිය. ඒත් ඒ කතාවේ තේරුම රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ගෙදර යැවීම මොඩකමක් යැයි ඔවුන් සිතන බව නොවේ. හෙමින් වුව යා යුත්තේ ඉදිරියටය. අප මේ සටහනෙන් දතත් මත පදනම්ව කියන්නට උත්සාහ කරන්නේ පසුගිය වසර කිහිපය තුළ පොලීසිය යාන්තමින් ඉදිරියට ගොස් ඇති බවය.
යහපාලන පොලීසිය
කතාව ඇරඹිය යුත්තේ ගෙවුණු වසර කිහිපයේදී පොලීසිය ගැන අප පුර්ණ වශයෙන් සෑහීමට පත් නොවන්නේ ඇයිද යන්න පැහැදිළි කරමින්ය. ක්ෂණිකව මතකයට නැගෙන සිදුවීම් කිහිපයක් මෙසේ සිහිපත් කළ හැකිය.
යාපනයේදී පොලීස් නිලධාරීන් කිහිපදෙනෙකු විශ්වවිද්‍යාල සිසුන් දෙදෙනෙකුට වෙඩිතබා ඝාතනය කළේය. ඒ සිදුවීම පිළිබඳ හරිහැටි යුක්තිය ක‍්‍රියාත්මක වන බවට විශ්වාසයක් නැත. ඇඹිලිපිටියේදීද පොලීසිය පුද්ගලයෙක්ව ඝාතනය කළේය. ඒ පිළිබඳවත් නීතිය ක‍්‍රියාත්මක වෙන්නේ නැත. පාතාල සාමාජිකයන්ව මහමඟදී වෙඩිතබා මැරීමේ සිදුවීම්ද වාර්තා විය. එපමණක් නොව උද්ඝෝෂණ ආදියේදී ඒවා පාලනය කරන්නට බලය පාවිච්චි කළ අවස්ථාවලදීද පොලීසිය පුරවැසියන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් කැඩූ අවස්ථා රැුසක් තිබුණි. අනෙක් අතට පුද්ගලයන්ගේ බලපෑම් මත සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ව අසාධාරණ ලෙස අත්අඩංගුවට ගැනීමේ සිදුවීම්ද ගණනාවකි. කොටදෙණියාවේ දැරියක් ඝාතනය කිරීමෙන් පසුව ගම්වාසීන්ව පැහැරගෙන ගොස් වධකාදුන් බව අපි වාර්තා කළෙමු.
පාස්කු ඉරිදා ත‍්‍රස්ත ප‍්‍රහාරයෙන් පසුව ගෙවුණු කාලසීමාව තුළ අසාධාරණ අත්අඩංගුවට ගැනීමේ සිදුවීම් බොහෝ වාර්තා විය. බෞද්ධ හිමිවරුන්ගේ බලපෑම් මත පුද්ගලයන්ව අත්අඩංගුවට ගැනීමත්, සුක්කානම් බෞද්ධ චක‍්‍ර කිරීමත්, ජාතීන් අතර ගැටුම් ඇතිවන අන්දමේ ප‍්‍රකාශ සිදුකළ බෞද්ධ හිමිවරුන්ව ආරක්ෂා කිරීමත් වත්මන් සත්‍යයි. පාස්කු ඉරිදා ත‍්‍රස්ත ප‍්‍රහාරයේ සැකකරුවන් පිළිබඳ වෙනත් සිදුවීම්වලට අදාල තොරතුරු ලැබුණත්, ඔවුන්ව ත‍්‍රස්ත ප‍්‍රහාරයට පෙර අත්අඩංගුවට ගැනීමට පොලීසිය කාර්යක්ෂම නොවීය. මුස්ලිම් ජනතාව ඉලක්ක කරමින් සිදුකළ අන්තවාදී ප‍්‍රහාර ගණනාවකදීම පොලීසිය ක‍්‍රියාත්මක නොවීය. පොලීසියට දේශපාලන බලපෑම් එල්ලවූ අවස්ථා ගණනාවක්ද තිබුණි.
ඒ සියලූ කාරණා සලකද්දී වත්මන් ආණ්ඩුව සමයේදී පොලීසිය ඉතා යහපත් ආයතනයක් බවට පත් නොවූ බව ඉතා පැහැදිළිව කිය හැක. ඒ නොසැහීම එසේ තිබියදීම, පොලීසිය තිබුණාට වඩා යම් දුරක් ඉදිරියට පැමිණ ඇති බව පෙන්වාදීම වටී. යම් යම් ක්ෂේත‍්‍ර සලකා බලද්දී පොලීසිය ගෙවුණු කාලයේදී සාර්ථකත්වයක් ලබා ඇත. විශේෂයෙන්ම පොලීසිය පිළිබඳ වාර්ෂික දත්ත සලකා බලද්දී ඒ බව කිව හැකිය. ඒ සඳහා රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව සමයේ පොලීසිය ගැන සිහියට නගාගත යුතුය.
රාජපක්ෂ පොලීසිය
එකල ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්ධූරයේ සිටි ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සිය තනතුරට සාමාන්‍යයෙන් පැවරෙන බලයට එහා ගිය බලයක් භුක්ති විඳිමින් සිටියේය. ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් යන තනතුරුනාමය ආරක්ෂක ලේකම් යනුවෙන් හඳුන්වාගත් ඔහු තමන්ගේ විෂය පථයට අයත් නොවී පොලීසියද පාලනය කළේය. ඒ බව පෙන්වන්නට පැහැදිළි සාක්ෂි ඕනෑ තරම්ය. පොලිස් නිලධාරීන්ට ඔහු ¥රකථන ඇමතුම් ලබාදෙන අන්දමත්, හදිසි අවස්ථාවල තමන් පොලීසිය මෙහෙයවමින් තත්වය පාලනය කරන්නට මැදිහත් වු බව පුවත්පත්වලට සම්මුඛ සාකච්ඡුා ලබාදුන් ආකාරයත් ඕනෑ තරම් දකින්නට ලැබුණි. එහෙව් රාජපක්ෂලාගේ කාලයේ පොලීසිය ගැන මතකයන් කෙබඳුද.
2015ට පෙර මාස කිහිපයකට වතාවත් කවුරුන් හෝ පාතාල සාමාජිකයෙක් ආයුධ පෙන්වන්නට ගොස් වෙඩි කා මියයෑමේ සිදුවීම් වාර්තා විය. 2014 වර්ෂයේදී පමණක් සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ට වෙඩි තැබීමේ සිදුවීම් කිහිපයක්, පුද්ගලයන්ව අසාධාරණ ලෙස අත්අඩංගුවට ගැනීමේ සිදුවීම් කිහිපයක්, අපරාධ පිළිබඳ පරීක්ෂණ යටගැසූ අවස්ථා ගණනාවක් වාර්තා විය. එමෙන්ම යුද්ධයෙන් පසුව පොලිස් ත‍්‍රස්ත විමර්ශන ඒකකය ඇතුලූ ආයතනවලින් පුද්ගලයන්ව අත්අඩංගුවට ගෙන වධදීමේ සිදුවීම් වාර්තා විය. ත‍්‍රස්ත විමර්ශන ඒකකයෙන් අත්අඩංගුවට ගත් බව කී ලලිත් හා කූගන් දෙපළ අතුරුදන් විය. සියල්ලට වඩා භයානක කාරණය වුණේ අපරාධ රැුසක් ගැන පොලීසිය විමර්ශන ක‍්‍රියාත්මක නොකර එම විමර්ශන යට ගැසීමය. රතුපස්වල, ජනක-සිසිත, ලසන්ත වික‍්‍රමතුංග, ප‍්‍රගීත් එක්නැලිගොඩ, පෝද්දල ජයන්ත, තාජුඞීන් ඇතුලූ කෙටි නම්වලින් එවැනි අපරාධ රැුසක් මතකයට නගාගත හැකිය.
අඩියක් පෙරට
අප පෙර කී තරම් ආයුධ පෙන්වන්නට ගොස් වෙඩි තැබීමේ සිදුවීම් ගෙවුණු ආණ්ඩුව සමයේදී ක‍්‍රියාත්මක නොවීය. භාරත ලක්ෂ්මන් ඝාතන නඩුව, විද්‍යා ඝාතන නඩුව, සිල්රෙදි නඩුව ආදී වර්ණවත් නඩු කිහිපයක තීන්දු ලබාගන්නා තැනට පොලිස් විමර්ශන ක‍්‍රියාත්මක වුණේ ඒ කාලයේදීය. එක්නැලිගොඩ, ලසන්ත වික‍්‍රමතුංග, තාජුඞීන්, නාවික හමුදාවේ කප්පම් කල්ලි, කීත් නොයාර් ආදී අපරාධ සිදුවීම් ගැන අපරාධ පර්යේෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ විමර්ශන සිදුවුණේ ඒ කාලයේදීය. මේවා අප පැතූ උපරිමය නොවේ. ඒත් ඉදිරියට අඩියක් තැබීමකි. රජයේ ප‍්‍රබල ඇමතිවරයෙකු වන රවී කරුණානායකගේ පවුලේ උදවියව සීඅයිඞීයෙන් ප‍්‍රශ්න කරන තැනට පොලීසිය ශක්තිමත්ව තිබීම හෙමින් හෝ අඩිය ඉදිරියට තැබීමකි. රිෂාද් බදියුදීන් වැනි ඇමතිවරුන් පොලීසියේ ප‍්‍රශ්න කිරීම්වලට ලක්විය.
පොලිස්පතිවරයාට ඕනෑ විදියට පෞද්ගලික පසමිතුරන්ට මාරුවීම් ලබාදීමට ඉඩ නොදීමට තරම් අධිකරණය හා පොලිස් කොමිෂන් සභාව ශක්තිමත් විය. හදිසි ආණ්ඩු මාරුවකින් පසු අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ විශිෂ්ඨ විමර්ශන නිලධාරියෙක් වන නිශාන්ත ද සිල්වාට බලහත්කාර මාරුවීමක් ලබාදීමට ජනාධිපතිවරයා ගත් උත්සාහයක් නවතින තැනට පොලීසිය ශක්තිමත් විය. සාපේක්ෂව සලකමින්, පොලීසිය ඉදිරියට ගොස් ඇති බව කීමට බිය විය යුතු නැත.
කුඩු සටන
ශ‍්‍රී ලංකාවේ මත්ද්‍රව්‍ය පරාජය කළ යුතු බව ඉතා පැහැදිළි කාරණයකි. ඇතැම් මත්ද්‍රව්‍ය වර්ගවලට පේ‍්‍රම කරන අපගේ හිතමිතුරන්ද සිටින බව සැබෑවකි. එහෙත් දරිද්‍රතාවයේ ඇහෙන් බලද්දී මත්ද්‍රව්‍ය යනු සෙල්ලමක් නොවේ. එය ජීවිත විනාශ කරන භයානක ව්‍යාපාරයකි. එහෙත් ජනාධිපති මෛත‍්‍රීපාල සිරිසේන මත්ද්‍රව්‍යවලට එරෙහිව ගෙනයනවායැයි කියන සටන සංදර්ශනයක් පමණි. මත්ද්‍රව්‍ය නවත්වන්නට ඒ සටන ප‍්‍රමාණවත් නැත. එසේ වුව අප රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවට සාපේක්ෂව මත්ද්‍රව්‍ය ගැන කතාකළොත් පැහැදිළි ඇත්තක් පෙන්වාදිය යුතුය.
2010 වර්ෂයේදී හෙරෝයින් සම්බන්ධයෙන් පොලීසිය අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණේ 9,461 දෙනෙක්වය. මත්ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධයෙන් පොලීසියට වාර්තා වී තිබුණු සිදුවීම් සංඛ්‍යාව 9,520කි. එහෙත් 2017 වර්ෂයේදී හෙරෝයින් සම්බන්ධ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සංඛ්‍යාව 29,288ක් වී තිබුණි. වාර්තා වූ සිදුවීම් ප‍්‍රමාණය 29,296කි. මේ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සංඛ්‍යාවේ ඉහළ යෑමෙන් කියැවෙන්නේ කුඩු සම්බන්ධ අපරාධ වැඩිවි ඇති බව නොවේ. කුඩු ව්‍යාපාරය එදාත් ශක්තිමත්ව තිබුණි. සාපේක්ෂව එදා කුඩු පිළිබඳ අත්අඩංගුවට ගැනීම් අඩුවෙන් සිදුවිය. වසරින් වසර අත්අඩංගුවට ගැනීම් ප‍්‍රමාණය වැඩි වී තිබේ. දැනටත් ලංකාවේ මත්ද්‍රව්‍ය ව්‍යාපාර සිදුවෙන තරමට සාපේක්ෂව බැලූවොත් අත්අඩංගුවට ගැනීම් ප‍්‍රමාණවත් නැත. ඒත් හෙමින් හෝ අඩියක් ඉදිරියට තබා ඇත.
බරපතල අපරාධ පිළිබඳ දත්තද සැලකිල්ලට ගත යුත්තේ එසේමය. පොලීසියේ වාර්ෂික දත්ත අනුව රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව බලයේ සිටි 2014 වර්ෂයේදී වාර්තා වූ බරපතල අපරාධ සංඛ්‍යාව 50,962කි. ඒවා අතරින් විසඳා තිබුණේ 29,396 කි. නොවිසª සංඛ්‍යාව 215,66කි. අපරාධ විසඳීමේ ප‍්‍රතිශතය සීයට 57.68කි. එහෙත් 2017 දී වාර්තා වූ අපරාධ සංඛ්‍යාව 35,979ක් විය. ඒ අතරින් 28,016ක් විසඳා තිබුණි. විසª ප‍්‍රතිශතය 77.86කි. ඒ අනුව විසª අපරාධ ප‍්‍රතිශතය වර්ධනය වී ඇත. එමෙන්ම වාර්තා වූ අපරාධ සංඛ්‍යාවද අඩුවී ඇත. අඩියක් ඉදිරියට තබා ඇත.
සාපේක්ෂව සතුටුවිය හැකි අන්දමට පොලීසිය දියුණු කරගෙන ඇති දර්ශක දෙකක් ඇත. ඉන් එකක් වන්නේ ළමයින්ට එරෙහි අපරාධ විසඳීමේ ප‍්‍රතිශතය සීයට 73.43ක් දක්වා වර්ධනය විමයි. කාන්තාවන්ට එරෙහි වැරදි විසඳීමේ ප‍්‍රතිශතයද සීයට 72.24ක් දක්වා වර්ධනය වී තිබේ. මේ දර්ශක දෙකම 2015 පෙර සීයට 50 ආසන්න තත්වයේ තිබුණු දර්ශකයකි. ඇත්තෙන්ම 2016 දීද මේ දර්ශකය තිබුණේ සීයට 60ට ආසන්න තත්වයේය.
2017 දී ඒ දර්ශක දෙක සීයට 70 ඉක්මවීම සතුටුදායක කරුණකි.පොලීසියට ස්වාධීන ලෙස ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට සාපේක්ෂව නිදහසක් ලැබීම ඉහත කී වෙනස්කම්වලට මූලික හේතුවක් බව කිව හැකිය. ඉහත කී සංඛ්‍යාලේඛන තව තවත් දියුණු කරගැනීමට නම් කළ යුත්තේ පොලීසියට සම්පූර්ණ ස්වාධීනත්වය ලබාදීමය.
මඟහැරුණු තැන්
පොලීසිය අඩියක් ඉදිරියට ගොස් ඇතිවාක් මෙන්ම පොලීසිය ඉතා යහපත් හා දැවැන්ත වෙනස්කම්වලටත් 2015න් පසුව යෝජනා ඉදිරිපත් වී තිබුණි. එහෙත් ඒවා යෝජනා මට්ටමෙන් ඉදිරියට ගොස් නැත. ඉන් ප‍්‍රධාන එකක් වන්නේ අත්අඩංගුවට ගන්නා සැකකරුවන්ට කිසිදු අයුරකින් ශාරීරික වධහිංසා නොකර ප‍්‍රශ්න කිරීමටත් ප‍්‍රශ්න කොට තොරතුරු ලබාගැනීමටත් විද්‍යාත්මක විමර්ශන ක‍්‍රමවේද යොදාගැනීම සඳහා වූ ව්‍යාපෘතියයි. දියුණු රටවල් බොහෝවිට ඒ ක‍්‍රමවේද පාවිච්චි කරයි. ඒ සඳහා දිවයින පුරා පොලිස් ස්ථානාධිපතිවරුන්ව යොදවා වැඩමුළු පවා පැවැත්වුවත් එම ව්‍යාපෘතිය ඉදිරියට ගොස් තිබුණේ නැත.
තවත් ව්‍යාපෘතියක් වන්නේ පොලිස් දෙපාර්තමේන්තුව තාක්ෂණික වශයෙන් දියුණු කිරීමේ ව්‍යාපෘතියයි. 2017 අයවැයෙන් ශ‍්‍රී ලංකා පොලීසියට රුපියල් මිලියන 5000ක් වෙන්කර තිබුණේ නවීන තාක්ෂණය යොදාගනිමින් පොලීසිය නවීකරණය කිරීමටය. එහෙත් ඒ මුදල් උපයෝජනය කොට පොලීසිය නවීකරණය කිරීම සිදුකර තිබුණේ නැත. ඒ ව්‍යාපෘතියට අත ගැසීමටවත් කටයුතු කර තිබුණේ නැත.
අනෙක් ව්‍යාපෘතිය වන්නේ රථවාහන පිළිබඳ ව්‍යාපෘතියයි. රථවාහන දඩ අයකරගැනීම පොලීසියේ ප‍්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය බවට සැක නැත. එහෙත් බොහෝවිට රිය අනතුරු පාලනය කිරීමටත්, මාර්ගයේ විනය ආරක්ෂා කරගැනීමටත් ඒ දඩ අයකිරීමේ ක‍්‍රමවේදය සමත් වී නැති බව පැහැදිළිය. බොහෝවිට මාර්ගයේ පොලිස් නිලධාරීන් සිටීනම්, වාහනවල ප‍්‍රධාන ලාම්පු දල්වමින් පොලීසිය සිටින බව කලින් අනතුරු හඟවන්නට ලංකාවේ රියැදුරන් හුරුවී සිටියි. වාහන සම්බන්ධ ලියකියවිලි අඩුපාඩු මත දඩ ගැසීමේ සිදුවිම්වලට වඩා වැදගත් වෙන්නේ අධික වේගය ඇතුලූ මාර්ග නීති කැඞීම සම්බන්ධයෙන් දඩ ගැසීමේ සිදුවීම් වැඩි වීමය.
ලංකාවේ පසුගිය වසර ගණනාවක් තිස්සේ බොහෝ වර්ගවලට අයත් අපරාධ සංඛ්‍යාත්මකව අඩුවී ඇතත්, ක‍්‍රම ක‍්‍රමයෙන් වර්ධනය වූ අර්බූදයක් ඇත. ඒ රථවාහන අනතුරු සංඛ්‍යාවයි. මහාමාර්ගයේ සිට පුද්ගලයන්ට දඩගැසීම් සිදුකළත්, රථවාහන අනතුරු සංඛ්‍යාව ක‍්‍රමයෙන් වැඩිවී ඇත. ඒ අනුව මාරක අනතුරු සංඛ්‍යාව 2015 දී 2,590කි. ඒ සංඛ්‍යාව 2017 දී 2,962ක් දක්වා වැඩිවී තිබේ. සමස්ථ අනතුරු සංඛ්‍යාව 2015 සිට 2017 දක්වා 36,918ක සිට 37,596 දක්වා වැඩිවී තිබේ. රිය අනතුරු අඩු කරගැනීම පොලීසිය අනිවාර්යයෙන්ම සකසාගත යුතු අඩුපාඩුවකි. රිය අනතුරු අවම කරගැනීමට කළ හැකි ප‍්‍රධාන ක‍්‍රමවේදයක් වන්නේ මාර්ග නීති කඩන පුද්ගලයන්ට එරෙහිව කාර්යක්ෂමව නීතිය ක‍්‍රියාත්මක කරන ක‍්‍රමවේදයකි.
ඒ සඳහා රථවාහන නීති උල්ලංඝනය කළ අවස්ථාවලදී උසාවියට ඉදිරිපත් නොකරන අන්දමේ වැරදි සඳහා ස්වයංක‍්‍රීයව දඩමුදල් ගෙවීමේ ක‍්‍රමවේදයක් සඳහා ව්‍යාපෘතියක් යෝජනා කර තිබී ඇත. එහෙත් තවමත් ඒ ව්‍යාපෘතිය ක‍්‍රියාත්මක වී නැත. ඊට අමතරව පොලිස් තොරතුරු සන්නිවේදන ව්‍යාපෘතියක් ස්ථාපිත කිරීමට රුපියල් මිලියන 150ක් වෙන්කර තිබුණි. එහෙත් ඒ මුදල පොලිස්පති ප‍්‍රවර්ථන බැංකු ගිණුමේ රඳවා තිබී ඇත. ඒ මුදල් වැයකොට තොරතුරු සන්නිවේදන ව්‍යාපෘතිය ස්ථාපිත කර තිබුණේ නැත. අනෙක් අතට ශ‍්‍රී ලංකාවට පොලිස් විශ්වවිද්‍යාලයක් හා පොලිස් සහ අපරාධ යුක්ති විශ්වවිද්‍යාලයක් අවශ්‍ය බව කාලයක පටන් පෙන්වූ අවශ්‍යතාවයක් විය. ඒ සඳහා මුදල් වෙන්කොට, අත්තිඩියේ අක්කර 16ක ඉඩමක්ද තෝරාගෙන තිබුණත්, එහි වැඩකටයුතු තවමත් ප‍්‍රමාණවත් ලෙස සිදුවී නැත.
මේ ව්‍යාපෘති සියල්ලම පාහේ ශ‍්‍රී ලංකාවේ පොලීසිය ගව් ගණනක් ඉදිරියට ගෙනයෑමට අවශ්‍ය ව්‍යාපෘතිය. අඩියකින් පොලීසිය ඉදිරියට ගියත්, යහපාලන ආණ්ඩුව සමයේදී පොලීසිය ගව් ගණනක් ඉදිරියට ගෙනයෑමට නොහැකි වුණේ ඉහත කී ව්‍යාපෘති ක‍්‍රියාත්මක නොවූ නිසාය. පොලීසිය දියුණු වන තරමට සමාජය යහපත් වනු ඇත. ඒ නිසා ඉහත කී ව්‍යාපෘති ක‍්‍රියාත්මක කරමින්, පොලීසිය අඩියකින් නොව ගව්වකින් ඉදිරියට ගෙනයෑම ඊළඟ ආණ්ඩුවක වගකීමයි.x
