රටේ ආරක්‍ෂාව පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවට හිමි කාර්යභාරය සහ හිමි නැති කාර්යභාරය කුමක්ද යන්න අප දැන ගත යුතුය. කෙටියෙන් කිවහොත්, පාර්ලිමේන්තුවට හිමි නැති කාර්යභාරය නම් රාජ්‍ය පාලනය හෙවත් රට ආණ්ඩු කිරීමය. එ්, එය විධායකයේ හෙවත් ආණ්ඩුවේ කාර්යභාරය වන නිසාය. පාර්ලිමේන්තුවට හිමි කාර්යභාරය නම් ප‍්‍රධාන වශයෙන්ම, ආණ්ඩුව නිසි ලෙස ආණ්ඩු කරනවාද යන්න අධීක්‍ෂණය කිරීම, සුදුසු ලෙස උත්තර ලබා ගැනීම හා නිසි පාලනය පැවැත්වීමත්, රාජ්‍ය ප‍්‍රතිපත්තිය නීතිය බවට පත්කිරීමට අවශ්‍ය පනත් පැනවීම හා අධිකරණය කි‍්‍රයාත්මක කිරීමත්, රාජ්‍ය මූල්‍ය පිළිබඳ සම්පූර්ණ පාලනය පැවැත්වීමත්ය. මෙම ලිපිය මාතෘකාවට සීමා කරගත යුතු නිසා රටේ අරක්‍ෂාව පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවට හිමි කාර්යභාරය විමසීමට පමණක් මෙහිදී අවධානය යොමු කරමු.
අපගේ ව්‍යවස්ථාව අනුව පාර්ලිමේන්තුවට පවරා ඇති පාලන බලතල දෙකකි. එ් 4(අ* ව්‍යවස්ථාව අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය සහ 4(ඇ* ව්‍යවස්ථාව අනුව පාර්ලිමේන්තුව විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු ජනතාවගේ අධිකරණ බලයයි. ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේදී, විශේෂයෙන්ම රටේ ආරක්‍ෂාවට අදාල පනත් පාර්ලිමේන්තුව විසින් සුදුසු පරිදි, සුදුසු වේලාවේදී, සුදුසු ආකාරයට සම්මත කර ඇත්නම්, එනම් පැනවිය යුතු පනත් පැනවීම, සංශෝධනය කළයුතු පනත් සංශෝධනය කිරීම, ඉවත් කළයුතු පනත් ඉවත් කිරීම කර ඇත්නම්, පාර්ලිමේන්තුව එම කාර්යභාරය ඉටු කර ඇති බව කිව හැක. එනමුත්, විශේෂයෙන්ම රටේ ආරක්‍ෂාවට අදාල ත‍්‍රස්තවාදයට එරෙහි පනත් සම්බන්ධයෙන් ගත වූ දශකයේ බරපතළ නොතකා හැරීමක් සිදු වූ බවට ජනතාව සිතන බව පෙනේ.
ජනතාවගේ අධිකරණ බලය පිළිබඳවද පාර්ලිමේන්තුව විසින් සුදුසු පරිදි කි‍්‍රයා නොකොට, දියයුතු ප‍්‍රමුඛතාව ලබා නොදී බොහෝදුරට ඇල්මැරුණු ස්වරූපයෙන් කල්මරා ඇති බව ජනතාව සිතන බවද පෙනේ. එයද රටේ ආරක්‍ෂාවට අදාල බව පෙනේ. මෙම පසුබෑම පිළිබඳ චෝදනාව ආණ්ඩු පක්‍ෂයට මෙන්ම විපක්‍ෂයටද එක ලෙසම අදාල වනුයේ පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත‍්‍රීන් 225 දෙනාම එ් ගැන සමසමව වගඋත්තරකරුවන් වන හෙයිනිි.
අනිත් පාලන බලතලය වන රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය, ජනතාව විසින් තෝරා පත්කර ගනු ලබන ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු බව 4(ආ* ව්‍යවස්ථාව අනුව දැක්වේ. එ් අනුව රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කළ යුතු වන්නේ ජනාධිපතිවරයා විසින් මිස පාර්ලිමේන්තුව විසින් නොවේ. රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම ජනාධිපතිවරයාගෙන් පවරා ගැනීමට පාර්ලිමේන්තුව ක‍්‍රියා කළහොත් එය ජාත්‍යන්තරය පිළිගන්නා බලතල බෙදීමේ න්‍යාය උල්ලංඝනයක් මෙන්ම මේ ව්‍යවස්ථාව පවතින තාක් කල් ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක්ද වේ. එයින් නිගමනය වන්නේ පාර්ලිමේන්තුවට රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳව කිසිදු ව්‍යවස්ථාපිත බලයක් නොමැති බවයි. එනමුත් රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ගැන පාර්ලිමේන්තුවට කිසිදු වගවීමක් නොමැති බවක් ඉන් අදහස් නොකෙරේ.
ඉහත සඳහන් පාලන බලතල තුනෙන් රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම ජනාධිපතිවරයාටත්, රටේ අරක්‍ෂාවට අදාල ජනතාවගේ ව්‍යවස්ථාදායක බලය සහ ජනතාවගේ අධිකරණ බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පාර්ලිමේන්තුවටත් පවරා ඇති බව එ් අනුව පැහැදිලිය. එහිදී පාර්ලිමේන්තුවට පවරා ඇති පාලන බලතල දෙක නිසි ලෙස ක‍්‍රියාත්මක කර නැත්නම් එ් ගැන පාර්ලිමේන්තුව ජනතාවට ඍජුව වගවිය යුතුය.
පවරා ඇති එම ඍජු කාර්යභාරය මෙන්ම රටේ අරක්‍ෂාව පිළිබඳව ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු සමස්ත විධායකය තම කාර්යභාරය නිසි ලෙස ඉටුකළේද යන්න හා ඉටුකරන්නේද යන්නද එය එසේ ඉටු නොවන්නේ නම් එ් මන්ද යන්න පිළිබඳ අධීක්‍ෂණය හා පාලනය පාර්ලිමේන්තුව අර්ථාන්විතව සිදු කළේද යන්නද විමසීමද මෙහිදී අපට වැදගත්ය.
රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවට ඇති අධීක්‍ෂණය කිරීමේ හා පාලනය පැවැත්වීමේ වගවීම ප‍්‍රධාන ව්‍යවස්ථා තුනක් යටතේ අපට සලකා බැලිය හැක. ඉන් එකක් වනුයේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 148 ව්‍යවස්ථාවෙහි දැක්වෙන ”රාජ්‍ය මූල්‍ය පිළිබඳ සම්පූර්ණ පාලනය පාර්ලිමේන්තුව සතු වන්නේය. …”යන්නය. රාජ්‍ය මූල්‍යය නොමැතිව රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීමට කිසිසේත්ම නොහැකිවන අතරම එම රාජ්‍ය මූල්‍යය පිළිබඳ සම්පූර්ණ පාලනය ඇත්තේ පාර්ලිමේන්තුවටය. මෙහිදී රාජ්‍ය මූල්‍යය යන්නෙන් අදහස් වෙන්නේ මුදල් පමණක් නොව රාජ්‍ය ශ‍්‍රම සම්පත, රාජ්‍ය අරමුදල් සම්පත, ස්වාභාවික හා සැකසූ රාජ්‍ය භෞතික සම්පත හා රාජ්‍ය සතු ශිල්පීය,
තාක්‍ෂණික, තොරතුරු ආදි සියලූ සම්පත් ද, දේශීය හා ජාත්‍යන්තර ණය ද, සම්පූර්ණ රාජ්‍ය ආදායම හා රාජ්‍ය වියදම ද වේ. මේ හැර 148 ව්‍යවස්ථාවෙහි තවදුරටත් දැක්වෙන පරිදි ”පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරනු ලැබූ නීතියක හෝ පවත්නා යම් නීතියක හෝ අධිකාරිය අනුව හෝ එ් යටතේ හෝ මිස ….. වෙනත් පොදු අධිකාරියක් විසින් හෝ කිසිම බද්දක්, වරිපනමක් හෝ වෙනත් යම්කිසි බදු විශේෂයක් නියම කිරීමට බලය නොමැත්තේය”. එ් අනුව කියැවෙනුයේ පාර්ලිමේන්තු බලය රහිතව කිසිම තරාතිරමක අයෙකු විසින් කිසිදු රාජ්‍ය ආදායමක් කැඳවීම ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් වන බවයි. එනම් ජනාධිපතිවරයාට, අමාත්‍ය මණ්ඩලයට, කිසිදු ආයතනයකට හෝ නිලධාරියෙකුට පාර්ලිමේන්තු බලය රහිතව කිසිම රාජ්‍ය ආදායමක් කැඳවීම ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථා උල්ලංඝනයක් වන බවයි. තවද රටේ අරක්‍ෂාවට අදාල සම්පත් හා ණයද, ආදායම් හා වියදම්ද සම්පූර්ණයෙන් පාලනය කළ යුත්තේ පාර්ලිමේන්තුවයි. රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පාර්ලිමේන්තුවට අයත් කාර්යභාරය නොවූවද එම ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පාර්ලිමේන්තු පාලනයට සම්පූර්ණයෙන් යටත් කාර්යභාරයක් බව මේ අනුව තහවුරු වේ. එනිසා කිසිදු රාජ්‍ය ආයතනයකට හෝ රාජ්‍ය නිලධරයෙකුට පාර්ලිමේන්තු පාලනය නොතකා කිසිදු රාජ්‍ය ආදායමක්, වියදමක්, රාජ්‍ය සම්පතක් හෝ ණයක් සිදුකිරීමට නෛතික බලයක් නොමැත.
එනම් රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම සම්පූර්ණයෙන්ම පාර්ලිමේන්තු පාලනයට යටත්ය. පාර්ලිමේන්තුව සතු රාජ්‍ය මූල්‍යය පිළිබඳ මෙම ව්‍යවස්ථාමය සම්පූර්ණ පාලන බලය ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පහළින් ඇති කිසිම පනතකින් හෝ වෙනත් විධිවිධානයකින් කප්පාදු කළ නොහැක. එනිසා රාජ්‍ය මූල්‍යයට සම්බන්ධිත ඕනෑම පුද්ගලයෙක්, තොරතුරක් හෝ ලියවිල්ලක් පාර්ලිමේන්තු සභා ගර්භයට හෝ පාර්ලිමේන්තු අනුමැතිය ප‍්‍රකාරව එහි ඕනෑම කාරක සභාවක් වෙත කැඳවා රාජ්‍ය මූල්‍ය පිළිබඳ පාලනය පැවැත්වීමට අවශ්‍ය ව්‍යවස්ථාමය බලය පාර්ලිමේන්තුව සතුය. එහිදී රාජ්‍ය බුද්ධි තොරතුරු අංශයේ නාමයෙන් යම් යම් අයගේ දේශපාලන අවශ්‍යතා, පෞද්ගලික හා පවුල්වල අවශ්‍යතා සඳහා එම ගෞරවනීය අංශය යොදා ගැනීම හා එම සේවයේ නාමයෙන් විවිධ පාර්ශ්වවලට රහස්‍ය ගිණුම් ඔස්සේ වංචනික ගෙවීම් කිරීම් ආදිය සිදුවී නැති බවට රාජ්‍ය මූල්‍ය පාලනයේදී පාර්ලිමේන්තුව සෑහීමට පත්විය යුතුය.
රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවට ඇති කාර්යභාරයට අදාල තවත් එක විධිවිධානයක් වනුයේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 33අ. ව්‍යවස්ථාව යටතේ දැක්වෙන ”ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේද, මහජන ආරක්‍ෂාව සම්බන්ධයෙන් තත් කාලයේ්් බලපවත්නා නීතිය ඇතුළු ලිබිත නීතියක් යටතේද, ස්වකීය බලතල, කාර්ය හා කර්තව්‍යය යථා පරිදි කි‍්‍රයාත්මක කිරීම සහ යථා පරිදි ඉටු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුත්තේය.” යන විධිවිධානයයි.
එ් අනුව එහි සඳහන් හැම කරුණක් පිළිබඳවම යථා පරිදි කි‍්‍රයාත්මක කිරීම සහ යථා පරිදි ඉටු කිරීම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුතු අතර ජනාධිපතිවරයා විසින් එම වගවීම නිසි පරිදි ඉටු කරන බව තහවුරු කිරීමට පාර්ලිමේන්තුව ව්‍යවස්ථාපිතව බැඳෙයි. ”2019 අප්‍රේල් 21 වැනි දින ශී‍්‍ර ලංකාවේ විවිධ ස්ථානවල සිදු වූ ත‍්‍රස්ත ප‍්‍රහාර පිළිබඳ සොයා බලා පාර්ලිමේන්තුවට වාර්තා කිරීම සඳහා වන පාර්ලිමේන්තු විශේෂ කාරක සභාව” ට තැනැත්තන් කැඳවීමට ව්‍යවස්ථානුකූල හිමිකම පාර්ලිමේන්තුව විසින් විධිමත්ව බලය ලබා දී ඇතිවා සේම රටේ අරක්‍ෂාව පිළිබඳව ව්‍යවස්ථානුකූලව ඍජුවම වගවිය යුතු ජනාධිපතිවරයා එම පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවට කැඳවීමටද කිසිදු ව්‍යවස්ථානුකූල බාධාවක් නැති බව පෙනේ. මන්දයත් 33අ. ව්‍යවස්ථාව යටතේ දැක්වෙන සියලූ කාරණා පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවට වගකීමට ජනාධිපතිවරයා ව්‍යවස්ථානුකූලවම බැඳී ඇති හෙයින්ය. 32(3* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනාධිපතිවරයා ස්වකීය ධුරයෙහි බලය ප‍්‍රකාර මාස තුනකට එක් වරක් පාර්ලිමේන්තුවට සහභාගි විය යුත්තේය යන ව්‍යවස්ථානුකූල බැඳීමටද මෙය උපස්තම්භකයක් වනු ඇත.
බුද්ධි අංශ නිලධාරීන් හා අනිකුත් නිලධාරීන් පාර්ලිමේන්තු තේරීම් කාරක සභාවට පැමිණ දෙන පිළිතුරුවලින් තමාට හෝ තම ප‍්‍රාර්ථනාවලට යම් අගතිදායී හෙළිදරව්වක් වේයයි ජනාධිපතිවරයා අදහස් කරන්නේ නම් තමාම එම කාරක සභාවට පැමිණ පිළිතුරු දීම උචිතම විසඳුම වනු ඇත. ජනාධිපතිවරයා පැමිණ පිළිතුරු දුන් පමණකින් නිලධාරීන් ඇතුළු අනිත් තැනැත්තන් කැඳවීමේ අවශ්‍යතාව ඉවත් වේයයි ඉන් අදහස් නොකෙරේ.
කෙසේ වුවද එවැන්නකින් සත්‍ය තත්වය එළිදරව් වීම තම ඉදිරි ගමනට හානිකර බැව් සිතේ නම් 70 ව්‍යවස්ථාව යටතේ පාර්ලිමේන්තුවේ වාරාවසාන කිරීමකින් ගැටලූව බේරාගැනීමේ හැකියාව තිබිණිද යන්න ගැනද අප සලකා බැලිය හැකිය. එවැනි පියවරක් රාජ්‍ය යාන්ත‍්‍රණටත්, සමස්ත ජනතාවටත් කෙතරම් හානිකර වුවත් අතීත අත්දැකීම් අපට පෙන්වා දෙන්නේ මෙබඳු බොහෝ ක‍්‍රියාවල පදනම ස්වාර්ථය මිස රටට අදාල ¥රදර්ශීභාවය නොවන බවයි. එනිසා එබඳු පියවරද විසඳුම් ලෙස දැකීමට යම් යම් අයට ඉඩකඩක් පැවතිණ. ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුවේ වාරාවසාන කළවිට පාර්ලිමේන්තුවේ බොහෝ කාරක සභාවල කි‍්‍රයාකාරිත්වය අහෝසි වන නමුත් මෙම පාර්ලිමේන්තු විශේෂ කාරක සභාව එලෙස අක‍්‍රිය කළ නොහැක. එසේ කළ නොහැක්කේ, මෙම විශේෂ කාරක සභාව පිහිටුවීමේදීම එහි අංක 3(ඊ* යටතේ ”කලින් කල අන්තර්වාර වාර්තා ඉදිරිපත් කිරීමටද, පාර්ලිමේන්තුව කල් තබන ලද්දේ වුවද රැුස්වීම් පවත්වාගෙන යාමටද බලය තිබිය යුතුය.” යනුවෙන් බලාත්මක වී ඇති නිසාද, ස්ථාවර නියෝග අංක 109 යටතේ ”පාර්ලිමේන්තුව කල් තබනු ලැබ හෝ වාරාවසාන කරනු ලැබ තිබුණද විශේෂ කාරක සභාවක් විසින් සිය විමර්ශන නොකඩවා කරගෙන යනු ලැබිය හැකි අතර, එහි වාර්තාව පාර්ලිමේන්තුවට පිළිගන්වනු ලබන තෙක් හෝ පාර්ලිමේන්තුවේ යෝජනාවකින් මිස එය විසුරුවා හරිනු නොලැබිය යුත්තේය.” යනුවෙන් බලාත්මක වී ඇති නිසාද වේ.
රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුවට ඇති කාර්යභාරයට අදාලව බහුලව ක‍්‍රියාත්මක වන විධිවිධානය වනුයේ ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 42(2* ව්‍යවස්ථාව යටතේ දැක්වෙන ”අමාත්‍ය මණ්ඩලය පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගකීමට සහ උත්තර බැඳීමට බැඳී සිටින්නේය.” යනුවෙන් දැක්වෙන විධිවිධානයයි. 42(3* ව්‍යවස්ථාව යටතේ ” ජනාධිපතිවරයා අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙක්ද, අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප‍්‍රධානයාද වන්නේය.” යනුවෙන් දැක්වෙන නිසා ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු සම්පූර්ණ අමාත්‍ය මණ්ඩලයම 42(1* ව්‍යවස්ථාව යටතේ දැක්වෙන ජනරජයේ ආණ්ඩුවේ පාලනය මෙහෙයවීම සහ එ් පාලනය පිළිබඳ විධානය භාර අමාත්‍ය මණ්ඩලය වශයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට සාමූහිකව වගකීමට සහ උත්තර බැඳීමට බැඳී සිටිති. ස්ථාවර නියෝග අතරින් ප‍්‍රධාන ලෙස අංක 17-92 ඔස්සේ පාර්ලිමේන්තුව, සභා ගර්භය වශයෙන්ද, ස්ථාවර නියෝග අතරින් ප‍්‍රධාන ලෙස අංක 93-132 ඔස්සේ පාර්ලිමේන්තු කාරක සභා වශයෙන්ද කි‍්‍රයා කිරීමේ හරය වන්නේ විධායකයේ කාර්යසාධනය පිළිබඳව පාර්ලිමේන්තුව අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමූහික වගකීම සහ උත්තර බැඳීම ලබා ගැනීමයි. එම වගකීම සහ උත්තර බැඳීම ලබා දීමට ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු මුළු අමාත්‍ය මණ්ඩලයම ව්‍යවස්ථානුකූලව බැඳේ. ඉදිරියේදීවත් අනපේක්‍ෂිත ත‍්‍රස්ත ප‍්‍රහාර සිදුවීම් වලක්වා ගෙන රටේ ආරක්‍ෂාව තහවුරු කිරීමට රාජ්‍ය යාන්ත‍්‍රණය ක‍්‍රියා කළයුතුව ඇත.
ඉහත දැක් වූ කරුණු අනුව පෙනී යනුයේ පාර්ලිමේන්තුවට ඍජුව පවරා ඇති පාලන බලතල දෙක නිසි ලෙස ක‍්‍රියාත්මක කිරීම මෙන්ම ජනාධිපතිවරයා මත ස්ථානගත කර ඇති රටේ අරක්‍ෂාව ඇතුළුව ජනතාවගේ විධායක බලය ක‍්‍රියාත්මක කිරීම මුළුමණින්ම අධීක්‍ෂණය කිරීමට හා පාලනය කිරීමට පාර්ලිමේන්තුව ව්‍යවස්ථානුකූලවම බැඳී ඇති බවයි. එහිදී ජනාධිපතිවරයා ප‍්‍රමුඛ විධායකයේ වගවීම ලබා ගැනීම පාර්ලිමේන්තුව නිසි ලෙස නොකළහොත් වගවීම පැහැරහැරීමේ චූදිත බවට පාර්ලිමේන්තුව පත් වනු ඇත.
x සරත් සී. මායාදුන්නේ
විශ‍්‍රාමික විගණකාධිපති හා හිටපු පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රී
