සැබෑ කවියාට, සැබෑ නිර්මාණකරුවාට කිසිවකුට හෝ කිසිවකට සේවය කළ නොහැකි ය. ඔහු සේවය කරන්නේ තමාගේ කවියට, නිර්මාණයට පමණකි. කිසියම් සාහිත්‍යකරුවකුට කවර වූ හෝ කඳවුරක පාර්ශ්වකරුවකුවීමට බැරි වන්නේ එහෙයිනි. එහෙත් පොදු වශයෙන් ලෝකය සමබිමක් විය යුතු යැයි ද ඒ වෙනුවෙන් ප‍්‍රබල මැදිහත් වීමක් කළ යුතු යැයි ද සිතූ, එසේ සිතමින් කිසියම් කඳවුරකට පක්ෂපාතී වූ ලේඛකයෝ හා කවියෝ ද වෙති.
මේ බලාපොරොත්තුව වූ කලි වසර සිය දහසක් මු`ඵල්ලේ පීඩිත ජනතාවගේ සිත්සතන් තුළ ද කැකෑරෙමින් පැවතුණකි. මේ බහුතරය විශ්වාස කළේ කිසියම් දිනෙක ලෝකයෙන් පන්තිභේදය අහෝසිවනු ඇතැයි කියා ය. පසුකාලීනව මේ විශ්වාසය පණගැන්වූයේ මාක්ස්වාදී දේශපාලන දර්ශනයයි. ඒ ඔස්සේ ඉතිහාසයේ සිදුවූ ජනතා නැගිටීම් අප හඳුන්වන්නේ ‘විප්ලව’ ලෙසිනි. එහෙත් දිළිඳුබවේ ක`ඵඅඳුර දුරැුලීමට නැගුණ හිරුම`ඩල ක`ඵවලාකු`ඵ අතරේ සැ`ගව ගිය අවස්ථා ද තිබේ. ශ්‍රේෂ්ඨ ඔක්තෝබර් විප්ලවයෙන් වසර සියයක් ඉකුත් වී ඇති අද දවසේදී ද දුගීදුප්පත්කම පැටවු ගසමින් සිටී. දුගීභාවය, වඳභාවයට ලක්කරන සැත්කමක් තවමත් ලෝකයට සොයාගත හැකි නැත.
ලෝකය ඉදිරියට ඇදී යන්නේ මිනිසුන්ගේ ප‍්‍රාර්ථනා පූරණය කරමින් නොවේ. ප‍්‍රතිසංස්කරණවාදී ව්‍යායාමයන් අතරේ වුව බොහෝ විට සිදු වූයේ එක විදිහක මර්දනකාරී තත්ත්වයකින් වෙනත් විදිහක මර්දනකාරී තත්ත්වයකට මිනිසුන් තල්ලූ කර හැරීමයි. පාලකයන් වෙනස් වුණ ද නව නීති සම්පාදනය වෙමින් නව ආණ්ඩුක‍්‍රම බිහිවුණ ද මර්දනයේ හා සූරාකෑමේ වෙනසක් සිදුවූයේ නම් එය සිදුව ඇත්තේ නොසිතූවිරූ ගැටලූ මතුකරමිනි. පරණ භේද තුරන්වී ගියේ අලූත් භේද හටගන්වමිනි.
සැබෑ සාහිත්‍යකරුවා විප්ලවවාදී වුව ද ප‍්‍රතිවිප්ලවය දැකීමේ හඳුනාගැනීමේ සියුම් ඇස ද ඔහු සතු ය. ශ්‍රේෂ්ඨ ඔක්තෝබර් විප්ලවයෙන් පසු රට තුළ ස්ථාපිත වූ කොමියුනිස්ට්වාදය ඔස්සේ සාමූහික දැක්මක් සඳහා සිදුවූ පෙළඹවීම් හා ඒවායේ ප‍්‍රතිඵල ජනිත වූ ආකාරය ගැන බොහෝ සාහිත්‍යකරුවෝ අවධාරණය කරති. එකල හැම කවියකුටම, සිත්තරකුටම සේවය කළ යුතු වූයේ සමාජවාදයට බව ප‍්‍රකට ය. සැබෑ සාහිත්‍යය, සැබෑ කවිය කුමක් ද යන්න තීරණය කෙරුණේ රාජ්‍ය මැදිහත්වීමෙනි. විප්ලවයට පෙර ලෝක ප‍්‍රකට ශ්‍රේෂ්ඨ නවකතාකරුවන්, කවියන්, රුසියාවෙන් බිහිවුණ ද රුසියානු සාහිත්‍යය බිඳවැටුණේ විප්ලවයෙන් පසුව යැයි විශ්වාස කරන්නෝ බොහෝ ය.
කෙසේ වුව ද රුසියානු සාහිත්‍යයේ ජීවගුණය වියැකී යන්නට වූයේ ඔක්තෝබර් විප්ලවයෙන් පසුව බව ඉතා පැහැදිලි ය. අඳුරු ගබඩා තුළ සිරගත කෙරුණු කවිය, ලාච්චුවල වසා දැමූ නිර්මාණ සාහිත්‍යය අතරේ කවිය ගැන අබමල් රේණුවක තරමේ හෝ හැ`ගීමක් දැනීමක් නැති රාජ්‍ය නිලධාරීන් විසින් කවිය නිගමනය කරනු ලැබුණේ ය.
කලාකරුවා, සාහිත්‍යකරුවා යනු විද්‍යාත්මක සිද්ධාන්ත හමුවේ වුව මෙල්ල වන්නෙක් නොවේ. සඳ තරණය කළ විද්‍යාඥයා සඳ ආවාටවලින් පිරී ඇතැයි කීව ද කවියාට තවමත් සුන්දර ගැහැනියකගේ වත සඳ මුහුණකි. වින්සන්ට් වෑන්ගෝ නම් වූ ලෝකප‍්‍රකට චිත‍්‍රශිල්පියා සිතුවම් කළ මහා ගස් අහස පසාරු කරගෙන තරුවලිනුත් ඉහළට ඇදී යන්නේ ඒ නිසා ය. වැන්ගෝට ඒ සම්බන්ධයෙන් ඇත්තේ මෙවැනි අදහසකි.
‘මගේ ගස් අසාර්ථක වුණත් (වැරදි වුණාත්* කමක් නැහැ. මං චිත‍්‍රයට නැගුවේ ගස්වලට තියන ආසාව. බලාපොරොත්තුව. හැම ගහකටම තියනවා. තරු ඉක්මවලා යන ආසාවක්, ගස් දිහා බලං ඉන්න කොට මට ඒක පේනවා. ඇහෙනවා.’
මේ කාව්‍යමය චින්තාව විද්‍යාඥයාට යෙනීයනු ඇත්තේ විකාරූපීව ය. එහෙත් වෑන්ගෝගේ කලාවට විද්‍යාත්මක සිද්ධාන්ත බලපෑම් කරන්නේ නැත. ඒ, කලාකරුවා සිය ආවරණ කලාපයට විද්‍යාව හෝ වැද්ද නොගන්නා නිසා ය. ඔහු විද්‍යාව සම`ග ගනුදෙනුවක යෙදෙන්නේ සිය පරිකල්පන අවකාශය තුළ ඊට අදාළ බිජුවටක් රෝපණය වුවහොත් පමණි.
මෙහිදී අප සාකච්ඡුා කරන්නේ විප්ලවයෙන් පසුව උද්ගත වූ යම් යම් තත්ත්වයන් ගැන හා විප්ලවයේ අතුරුඵල ගැන විවිධ කරුණු සාකච්ඡුාවට බදුන් කළ සාහිත්‍ය කෘති ගණනාවක් අතරින් තෝරා ගත් අතළොස්සක් පිළිබඳව ය.
වර්තමානයේ සෝවියට් දේශය නමින් යුත් දේශය සඳහා ලෝක සිතියමේ ඉඩක් වෙන්වී නැතත් සෝවියට් සාහිත්‍යයේ ‘සූර්යෝදය’ ලෙස හැඳින්විය හැකි අතිශයින්ම සංවේදී ලේඛකයා ලෙස අප හඳුනාගන්නේ චිංගීස් ආයිත්මාතොව් ය. මේ අපූරු ලේඛකයාගේ අපූරු නවකතාව ලෙස බොහෝ දෙනා හඳුනා සිටින්නේ ‘දුයිෂෙන්’ හෙවත් ‘ගුරු ගීතය’යි. එහි දුයිෂෙන් නම් වූ ගුරුවරයාගේ ගුරුභූමිකාව කරළියට නැගෙන්නේත් ඔහුගේ සිතුවිලි හා ක‍්‍රියාකාරකම්වලින් විශද වන්නේත් ‘විප්ලවය’ විෂයයෙහි කතුවරයා දරා සිටි උත්කර්ෂවත් ගෞරවයයි. එහෙත් අයිත්මාතොව්ගේ නවකතාවල සිටින විප්ලවවාදියෝ ද අනුක‍්‍රමයෙන් වින්දිතයන් බවට පත් වෙති. දුයිෂෙන් නම් වූ ගුරුවරයාගෙන් ඇරඹෙන විප්ලවවාදී පරපුරේම තවත් පුරුකක් වන අබුතාලිප් නම් වූ ගුරුවරයා ද එවැන්නෙකි. ඔහු අපට හමුවන්නේ අයිත්මාතොව්ගේ ඔයා ෘ්හ ක්ිඑි ඵදරු එය්බ ් ්‍යමබාරුා ශැ්රි (සියවසක් පවත්නා දවස, පරිවර්තනය:
චූලානන්ද සමරනායක* කෘතියෙනි.
මධ්‍යම ආසියානු ස්ටෙප්ස් බිමෙහි පිහිටි දුෂ්කර දුම්රිය මංසන්දියක අතිශයින් දුෂ්කර ජීවිත ගතකරන කම්කරුවන් අතරට අබුතාලිප් එක්වන්නේ යුද සිරකරුවකු ලෙස ද නොවිඳිනා දුක් අනුභව කිරීමෙන් පසුව ය. මුල් කාලයේදී ගුරු වෘත්තියේ නියැ`ඵණ අබුතාලිප් ස්ටෙප්ස් බිමට පැමිණි පසුව ඔහුගේ කල්‍යාණ මිත‍්‍රයා වන්නේ යෙදිගෙයි ය. කර්කශ වූ කම්කරු දිවිය අතරේ වුව ඉඩ ලැබුණු සැණින් දරුවන්ට උගන්වන්නට අබුතාලිප් යොමුවන්නේ පැරණි වෘත්තිය ජීවිතයේ හුරුපුරුද්ද නිසා ය. පසුකලෙක ඔහුට චෝදනා එල්ල වන්නේ මේ ලිවීම හා ඉගැන්වීම සම්බන්ධයෙනි. දරුවන්ගේ අභ්‍යාස පොත් පෙරලා බලන රාජ්‍ය නිලධාරියකු යෙෙදිගෙයිගෙන් ප‍්‍රශ්න කරන්නේ මෙසේ ය.
‘මේ තියෙන්නේ මුලින්ම ලියපු වචන. මේ පිටුවේ ළමයි මෙහෙම ලියා තියනවා… අපේ ගෙදර… ඒත් අද දවසේ අපේ ළමයින්ගේ කටේ තියෙන්න ඕන මුල්ම වචනේ මොකක්ද?… අපේ ජයග‍්‍රහණ… ජයග‍්‍රහණයයි ස්ටාලින්නුයි කියන්නේ හොහොමටවත් වෙන් කරන්න බැරි දෙයක්…’
අයිත්මාතෝව්ගේ නවකතා අතරේ සුවිශේෂී කෘතිය ලෙස සැලකෙන ත්‍්රුඇකකල ඨමකි්රහෟ (සමුගනිමු ගුල්සාරි, පරිවර්තනය: චූලානන්ද සමරනායක* ද විප්ලවය හා ප‍්‍රතිවිප්ලවය පිළිබඳ ඉතා සියුම් හෙළිදරව්වක් කරයි. (මේ සුවිශේෂ නවකතාව, අර්නස්ට් හෙමිංවේගේ ‘මහල්ලා හා මුහුද’ට සම වන කෘතියක් ලෙස ද පැසසුමට ලක් වී තිබේ.*
චිංගීස් අයිත්මාතොව්ගේ මානව කේන්ද්‍රීය දැක්ම, සත්ත්ව කරුණාව දක්වා ප‍්‍රසාරණය කෙරුණ අවස්ථා කිහිපයක් ම ඇති අතර ‘සමුගනිමු ගුල්සාරි’ ඒ එක් අවස්ථාවකි. මේ විශිෂ්ට නවකතාව විකාශනය වන්නේ ගුල්සාරි නම් වූ අජානීය තුර`ගකු හා තනබායි නම් වූ කාරුණික මනුෂ්‍යයකු අතර හටගැනෙන අපූරු සබඳතාවක් පාදකව ය. තමාගේ හැම චලනයක් කෙරෙහිම සංවේදී වන මේ අපූරු සත්ත්වයා තනබායි විසින් රැුකබලා ගනු ලබන්නේ පුත‍්‍ර ස්නේහයෙන් යුතුව ය. එහෙත් කිසියම් අවස්ථාවකදී තනබායිට මේ සත්ත්වයා වෙතින් ද වෙන්වන්නට, උගෙන් සමුගන්නට සිදුවෙයි.
ඒ වූ කලි විප්ලවය මිනිසුන් වෙත නවලෝකයක්, නව චින්තනයක් ප‍්‍රදානය කර තිබූ යුගයයි. ඉඩම්, නිදහස, මිනිස් අයිතිවාසිකම් යන සියල්ලම තමන් අත්පත් කරගෙන ඇතැයි සිතමින් උදම්ව සිටින පිරිස විසින් ඉඩම් හිමියන්, මුල්ලාවරුන් හා ධනවතුන් අතුගා දමනු ලබන්නේ කෙතක වල්පැල උදුරා දමන ලෙසිනි. මේ වනවිට තනබායිගේ සහෝදරයා වන කු`ඵබායි දැඩි වෙහෙස මහන්සියකින්, කැපවීමකින් අනතුරුව තමාගේම වූ ජීවිතයක් ගොඩනගා ගෙන සිටියි. ඔහුට නිවෙසක් හිමිව තිබූ අතර එළදෙනක්, බැට`ඵවන් කිහිිප දෙනෙක්, කිිරි දෙවිය හැකි වෙළඹක්, ඇගේ පැටවා, නගුලක් ඇතු`ඵ ගොවි උපකරණ ගණනාවක් ද තිබේ. අස්වනු නෙළන කාලයට පමණක් කුලීකරුවන්ගේ සහාය ලබාගත්ත ද ඔහු ධනවතකු යැයි කිව හැකි නොවේ. එහෙත් සෝවියට් ගම්සභා රැුස්වීමේදී කු`ඵබායි පිළිබඳ මාතෘකාව සාකච්ඡුාවට ගැනෙද්දී සහෝදරයා වෙනුවෙන් හ`ඩක් අවදිකිරීමට කාරුණික තනබායි පවා යොමු නොවෙයි.
‘කු`ඵබායි මගේ සහෝදරයයි කියලා නුඹලාට කනගාටුවෙන්න කාරියක් නෑ. නුඹලාට බැරි නං මං ම එයාගේ දේපළ අහිමි කරන්නං.’
විප්ලවයේ උත්කර්ෂයෙන් ඔදවැඞී, ධනපතියන් පිළිබඳ වගාදිගා කරගත යුතු යැයි සිතා සිටින වෛරය උපරිම මට්ටමින් ශරීරගතකරගෙන සිටින තනබායි, කු`ඵබායි හමු වූ දවසේ දෙදෙනා අතර හුවමාරු වන දෙබස මෙවැනි ය.
‘මොන එහෙකටද බං උඹට මගේ දේපළ උදුර ගන්න ඕන වෙලා තියෙන්නෙ. එකට නෙවෙයිද අපි කුලීකාරයෝ හැටියට ගොවිපොළවල කැඹුරුවේ. ඉඩම් හිමියෝ අපි දෙන්නවම රවට්ටවල පයිං ගහල දොට්ට දැම්මෙත් එකටම නේද?’
‘ඒව දැන් ගණන් ගන්න බෑ. උඹ දැන් ඉඩම් හිමි ධනපතියෙක්.’
‘මං ධනපතියෙක් නෙවේ. මේ තියෙන හැම දෙයක්ම මගේ දාඩිය මහන්සියෙන් හරි හම්බ කරගත්ත දේවල්. මං ඒව අතහරින්න සූදානමින් ඉන්නේ. උඹට පු`ඵවනි ඒ ඔක්කොම ගන්න. ඒත් මොන එහෙකටද උඹලට මාව කුලාකයෙක් කරන්න ඕනෙ? හෘද සාක්ෂියක් කියල එකක් උඹට නැද්ද තනබායි?.’ (සමුගනිමු ගුල්සාරි, 204 පිටුව*
මතවාද, දෘෂ්ටිවාද මිනිසුන්ගේ හෘදය සාක්ෂියට යදම්ලන අවස්ථා බොහෝ ය. කු`ඵබායි සයිබීරියාවට පිටත්කර හැරිය ද තනබායි සසල නොවන්නේ ඒ නිසා ය. එහෙත් ඔහු තුළ මහත් වූ කම්පනයක් හටගන්නේ, ගුල්සාරි ගෙනයාමට පැමිණි නියෝජිතයන් තමාට දමා ගසන ඇතැම් ප‍්‍රශ්නවල ගැබ්ව ඇති භයංකාර සත්‍යය හේතුවෙනි.
‘මේ ටික අහන්න. ගුල්සාරි (අශ්වයා* ඔයාගෙ ද? ඔයාගෙ හිතේ ඌ ඔයාගේ පුද්ගලික දේපොළක් කියල ද? මොනවද ඔයාට කියල අයිති?’
නැත. ඔහුට ගුල්සාරි අයිති නැත. ස්ටෙප්ස් බිම ඔස්සේ විදුලියක් මෙන් හඹාගිය, තරගවලදී පවා තමාට ඉහළම කීර්තිය ලබාදුන්, පුත‍්‍රස්නේහයෙන් රැුකබලාගත් මේ අජානීය තුර`ගා ද දැන් සෝවියට් සභාවේ පොදු වස්තුවකි.
මිනිසාට මේ පොදු බව දරා සිටිය හැකි කිසියම් සීමාවක් ද තිබේ. ඒ සීමාව ඉක්ම වූ කල මිනිසා ගොදුරු වන්නේ ආතතියකට ය. පොදු දේපළ ක‍්‍රමය ඉතා යහපත් ය. ඒ බව සියල්ලෝම මනා ලෙස දැන සිටිති. එහෙත් ප‍්‍රශ්නය නම් සාමාන්‍ය මිනිසාට, මිනිස් ස්වභාවයට ප‍්‍රායෝගික වශයෙන් ඊට අනුගතවීමට, එය ජීර්ණය කරගැනීමට ඇති නොහැකියාවයි. තනබායිගේ ව්‍යාකූලත්වයට හේතුවන්නේ ද මේ ස්වභාවයයි.
අයිත්මාතෝව් තවත් හද සසල කරවන කතාපුවතක් අපට කියන්නේ ඔයැ ඡුක්ජැ දෙ එයැ ීනමකක (දංගෙඩිය, පරිවර්තනය: චූලානන්ද සමරනායක* ඔස්සේ ය. සමාජ සාධාරණය උදෙසා කැපවන අවංක විමුක්තිකාමියකු වූ අව්දි කලිස්ට‍්‍රාටොව්ට නිලධාරිවාදයෙන් එල්ලවන ප‍්‍රහාර ගැන නවකතාවේ එක් පැත්තකින් විස්තර වෙද්දී තවත් පැත්තකින්, හෘදය සංවේදීව විදාරණය වන්නේ රටේ සත්ත්ව සම්පත නිර්දය ලෙස ඝාතනය කිරීම සඳහා නිකුත් කෙරුණ නිලධාරි ආඥා හමුවේ අසරණ වී යන සත්ත්ව ජීවිත පිළිබඳවයි.
නවකතාව විකාශනය වන්නේ ඉසික්කුල් කඳුකරයේ වෙසෙන ‘අක්බාරා‘ නම් වූ වෘකධේනුවගේ කඳු`ඵ කතාව ද සමගිනි. වෘකයන්ගේ සාමාන්‍ය උස ඉක්මවා සිටින අක්බාරා, ගෙල වටා වැඞී ගිය රිදීවන් වූ ලෝම සහිත නිල්දෑසින් යුතු අපූරු පෙනුමැති වෘකධේනුවකි. ප‍්‍රදේශයේ එෙ`ඞ්රුන් ඇය අමතන්නේ ‘අක්ඩාලි’ හෙවත් ‘පිටසුද්දී’ ලෙස ය. ටාශ් චයිනාර් නම් වූ සිය වල්ලභයා ද සම`ග එක් වී ඇය ලොවට බිහිකරන වෘක පැටවුන් සෑම වාරයකදීම බිලිගනු ලබන්නේ මිනිසුන් විසිනි. අක්බාරාගේ කු`ඵදුල් දරු තිදෙනා ‘ලොකුඔ`ඵවා’, ‘ඉක්මන් පාදයා’ හා ‘පෙම්බරී‘ නම් වෙති. තිරිසන් සතුන් තමන්ගේ පැටවුනට නම් ලබා නොදෙන මුත් පැටවුන්ගේ අංග ලක්ෂණ හඳුනා උන් නිිසිලෙස වර්ගීකරණය කරගැනීමට, වෙන්කරගැනීමට ඔවුන් සමත් වන්නේ යැයි අයිත්මාතෝව් කියයි. ඒ, මිනිසාට අහිමි, සතුනට පමණක් ම හිමි ‘ඉව’ නම් වූ සොබාදහමේ අපූරු වරප‍්‍රසාදය ඔස්සේ ය. සතුනගේ නැහැයට පමණක් නොව මු`ඵ සිරුරටම සංවේදී වන මේ අපූරු තත්ත්වය ඔස්සේ අක්බාරා ද සිය පැටවුන් (ශරීර ලක්ෂණවලට අනුකූලව* බෙදා වෙන් කරගෙන සිටියි. (තිරිසන් සතුනගේ චලනයන්, හැසිරීම් හා ඉරියව් පිළිබඳ මහා අවබෝධයක් අයිත්මාතෝව් ලබා සිටින්නේ කලක් පශුවෛද්‍ය විශේෂඥයකු ලෙසින් ද සේවය කර ඇති නිසා වීමට පු`ඵවන.* ඉසික්කුල් කඳුකරයට ‘මොයුන්කුම් මෙහෙයුම’ නම් වූ ඒ මහා සංහාරය, සමූහ ඝාතනය මුදා හැරෙන්නේ මේ පැටවුනට යාන්තම් අවුරුද්ද පිරී ඇති අවස්ථාවේ ය.
‘මිනිස්සු මානව දෙවිවරු…’ යි. මෙහිදී අයිත්මාතෝව් උත්ප‍්‍රාසයෙන් ලියා තබයි. ඔවුන් මුල්ම අවස්ථාවේදී සත්ත්ව හම් පොරවාගෙන දඩයමේ පැමිණියේ දුනු හී සහිතව අසුන්පිට නැගීගෙන ය. අනතුරුව ඔව්හු තුවක්කු මානමින් වාහනවලින් පැමිණෙති. සතුන්ගේ පලායාමේ ස්වභාවය හඳුනා සත්ත්ව රංචු නිරික්ෂණය කරමින් අත්දැකීම්වලින් පරිපූර්ණව දැන් දැන් ඔවුන් පැමිණෙන්නේ හෙලිකොප්ටරවලිනි. බිම රැුඳී සිටින ස්නයිපර් තුවක්කුකරුවෝ ඔවුනට මාර්ගෝපදේශ සලසමින් තිතට, නූලට, ඉලක්කයට දඩයමේ යෙදෙන අවස්ථාව උදාකර දෙති.
හෙලිකොප්ටර් හ`ඩ මුලින් ම අසන අක්බාරා තැතිගෙන අවට බලන්නේ ඒවා ස්ටෙප්ස් බිම හරහා ඇදී යන මේඝ ගර්ජනාවල ද නොවූ අමුතුම ආකාරයේ ආගන්තුක හ`ඩක් නගන නිසා ය. අහසින් පොළොවෙන් හතර වටින් ගිනි-වැසි වසිද්දී ඇන්ටිලෝපයන්ගේ මරණීය විලාප සම`ග වෝකිටෝකි යන්ත‍්‍ර හ`ඩ ගා කියන ‘මේ පැත්තෙන් වෙඩි තියන්න’ වැනි විධාන රැුව්දෙද්දී තිරිසන් සතුන් නන්නත්තාරව යන්නේ කිසිවක් තේරුම්ගත නොහැකිව ය. මිය ගිය සතුන්, පණ අදින සතුන් ආදි වශයෙන් නෙළාගත් අස්වැන්න සියල්ල එකතු කිරීමට තවත් මිනිස්සු එහි රැුඳී සිටිති. ඔවුහු ලේ තැවරුණ, පණ අදින සතුන් හා මළසිරුරු ගාත්වලින් අල්ලා ඔසවා වේගයෙන් පද්දා ට‍්‍රක්රථ තුළට වීසි කරති. තමාගේ ආදරණීය පැටවා – ලොකු ඔ`ඵවා වෙඩි වැදී, අහසට වීසි වී බිම වැටී ඇලයකට පෙරළී අතපය දිග හැර නිසල වූ පසු උගේ සිරුර මතින්ම පිම්මක් පැන දුවන්නට අක්බාරාට ද සිදුවෙයි.
ඉසික්කුල් විල අද්දරදී මේ වෘකයන්ගේ වෘත්තාන්තය, ඛේදාන්තයක් වන අයුරු අයිත්මාතෝව් සිතුවම් කරන්නේ සංවේදී මිනිසුන්ගේ දෑස් කඳුළින් බොඳ කරමිනි. අවසානයේදී දරු සම්පත් සියල්ල අහිමිව සහකරුවා ද මියගොස් සිටියදී හුදෙකලාව ගම්වදින අක්බාරා, ගැමියකුගේ නිවෙසකට රහසේ ඇතු`ඵ වී සෙමින් සෙමින් ළංවන්නේ කුඩා දරුපැටියකු වෙත ය. අහිමි වී ගිය දාරක ස්නේහය යළි මතකයට නගන ඇය, දරුවාගේ කොපුල්තල ලෙව කා බලයි. මේ සුරතලය අතරේදී ඇගේ සිත විමසන්නේ මේ කුඩා මිනිස් පැටවාට අර ගල්පවුව යට ලෙනෙහි තමන් සම`ග විසිය නොහැකි දැයි කියා ය. අනතුරුව මහත් වූ පරිස්සමකින්, පැටවුන් ඩැහැගන්නා ආකාරයටම මිනිස් දරුවාගේ කබා කොලරයෙන් අල්ලා ඔසවාගන්නා ඇය කඳුකරයට පැනයන්නේ මිනිස් වෙඩි ප‍්‍රහාර වැස්සක් අතරිනි. කිසියම් අවස්ථාවකදී ඇය ඒ උණ්ඩයකට ගොදුරු වන අතර වෘක ධේනුවගේ මළසිරුර අසලම මිනිස් පැටවා ද මියගොස් සිටිනු දක්නට ලැබෙයි. එහෙත් ඒ කුඩා ළය දැදුරු වී ඇත්තේ වෙඩි උණ්ඩයකින් මිස තියුණු වෘක දත්වලින් නම් නොවේ.
මේ කතාව ලිවීමේදී මේ අපූරු නිර්මාණකරුවා තුළ උතුරා යන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි දයා කරුණාවේ පරිමාණය, එහි ගැඹුර කොතෙක් නම් විය හැකි දැයි උපකල්පනය කරන්නට මම කිසියම් උත්සාහයක යෙදුණෙමි. මානව විමුක්තිය උදෙසා නන්අයුරින් ක‍්‍රියා කළ ඔහුගේ පිරුණු හදවතේ රැුලිි නැගූ දයා කරුණාව, නැංගුරම් ලා ඇත්තේ මානව දයාව අසල පමණක් නොවන බව ය, එතැනදී ද මට පෙනී ගියේ.
1990 මුල් කාලයේදී ගොර්බචොෆ්ගේ උපදේශකයකු වශයෙන් ද තවත් වරකදී කිර්ගිසියානු පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත‍්‍රීවරයකු ලෙසින් ද රටවල් ගණනාවක කිර්ගිසියානු තානාපතිවරයා වශයෙන් ද විශේෂයෙන් කොමියුනිස්ට් පක්ෂයට ළැදි සෝවියට් පාලනයේ ප‍්‍රගතිය උදෙසා සටන් වැදුණකු ලෙසින් ද ප‍්‍රකටව සිටි චිංගීස් අයිත්මාතෝව් ඒ සියල්ලට ම ඉහළින් කැපී පෙනෙන්නේ කාරුණික සත්‍යවාදියකු ලෙසිනිි යි ඔහුගේ පොත් කියවන විට සිතෙයි.
විප්ලවයේ අතුරුපල වශයෙන් රුසියානු සමාජයට බලපෑම් කළ යම් යම් නිශේධනීය තත්ත්වයන් පිළිබඳව වගකිව යුතු වන්නේ විප්ලවය නොවේ. ඒ සියලූ තත්ත්වයන් ප‍්‍රකට කරන්නේ ව්‍යුහමය වෙනස්කම්වලින් පමණක් අපේක්ෂිත අරමුණු කරා ළ`ගාවිය හැකි නොවන බව ය. මේ වන විට සිංහල භාෂාවේ ඇතැම් පදවලට, වචනවලට පවා උත්ප‍්‍රාසය මුසු කර ඇත්තේ මිනිසාගේ ක‍්‍රියාකාරකම් ය. ‘ධර්මිෂ්ඨ’ යන්න එක්තරා කාලයකදී මේ රටේ මිනිසුනට හාස්‍යජනක වූූ අයුරින්ම ඒ ඉරණමම අද වනවිට හිිමිවී ඇත්තේ ‘සාමය’, ‘සංහිඳියාව’ වැනි පදවලට ය. වචනවල බර ක්ෂය වී ඇත්තේ මිනිසාගේ අභ්‍යන්තරය දියාරු වී සැහැල්ලූ වී ඇති නිසා ය. මිනිසාගේ අභ්‍යන්තර විප්ලවයක් සිදුවන තුරුම මේ තත්ත්වයන් මේ තත්ත්වයෙන්ම පවතින බව නිසැක ය. එහෙත් මේ ආත්මශෝධනය කවරාකාරයෙන් සිදුවිය යුතු දැයි හරියටම කියන්නට බැරි ය. ඇතැම් විට එය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් ආකාරයකින් සිදුවිය හැක්කකි. කෙසේ වුව ද එය සිදුවන තුරුම ශ්‍රේෂ්ඨ යැයි, ගෞරවනීය යැයි අපට කටපුරා කිව හැකි වන්නේ නීතිපද්ධති, ව්‍යුහ සම්බන්ධයෙන් පමණි.
අප කිසිවකුට අපේ උපත, ජන්මය ඉල්ලා ගත නොහැකි ය. අප සිංහලයකු, ද්‍රවිඩයකු හෝ මුස්ලිම් ජාතිකයකු වන්නේ පූර්ව අනුමැතියකින් පූර්ව ක‍්‍රියාකාරකමකින් නොවේ. ප‍්‍රභූන් හා නිර්ප‍්‍රභූන් ගැන කියන්නට ඇත්තේ ද ඒ කතාවම ය. කිසිවකු ඉසුරුමත් මවුපියනට දාව උපදින්නේත් තවත් කිසිවකු දිළිඳු පැලක උපත ලබන්නේත් පූර්ව කොන්දේසි සපුරා නොවේ. එසේ නම් ඒ ඒ ජන්මයන් සම්බන්ධයෙන් ඒ කිසිවකු වගඋත්තරකරුවන් වන්නේ ද නැත.
ගිලටීනයට ගෙල දුන් ප‍්‍රංශයේ මාරිඇන්ටනෙට් රැුජිනට ද මේ ධර්මතාව පොදු ය. ඇගේ ස්වයං චරිතාපදානය ඔස්සේ කියැවෙන්නේ ද එක්තරා කඳු`ඵ කතාවකි.x
x කැත්ලීන් ජයවර්ධන
