‘මතක තියාගනිල්ලා, කවදා හරි සුද්දෝ මේ රට දාලා යනවා. උන් යන්නේ උන්ගේ දරුවෝ වගේ කඵ සුද්දෝ විසි තිස් දාහක් බෝ කලාට පස්සෙයි. ඊට පස්සේ මේ අපේ රට පාලනය කරන්නේ මේ කඵ සුද්දෝ. උන් සිංහල භාෂාවට සිරිත් විරිත්වලට වෛර කරනවා. උන් උඹලගේ දරුවන්ට උගන්නාවි ජාති ආගම් භාෂා භේදයක් එපාය කියලා. දෙමළාත් මරක්කලයාත් හම්බයාත් කොච්චියාත් බෝරාකාරායාත් එකයි කියලා. උන් කියාවි මේ රට උන් ඔක්කොටම අයිතියි කියලා. එහෙම කියලා උන් ඉංගී‍්‍රසියම රජ කරාවි. පන්සල් වටේ පල්ලි කෝවිල් හදාවි. උඹලා උඹලා වෙනුවෙන් දියසේන කුමාරයලා ඉපදෙන කල් බලා ඉන්නවා. උපදින්න ඉන්න දියසේනලා තිඹිරිගෙයිදිම මරා දමන්න මේ කඵ සුද්දාට පුඵවන් බව මතක තියාගනිල්ලා. අපේ හාමුදුරුවන්ට උන් එදාට ඉනා බේත් දෙනවා. ඉන් පස්සේ උඹලෑ කෙල්ලෝ කොල්ලන්ට ඇටි කෙහෙල් කාපු රිලව් වගේ නියෝ නියෝ ඉන්න සිද්ධවේවි.’
ඉහතින් උපුටා දක්වා ඇත්තේ, එක්කෝ ‘සෝබන මාළිගාව’ යනුවෙන් නම් කළ කැරවෑන් රථයේ නැගගෙන තැන් තැන්වලට යමින්, නැත්නම් ‘සිංහල බෞද්ධයා’ පත‍්‍රය මුද්‍රණය කරමින්, විසිවන සියවසේ මුල් භාගයේදී ශ‍්‍රී ලංකාවේ දියත්වූ යටත්විජිත විරෝධි ජාතික සටනේ නියමුවා ලෙස සමහරු සලකන දොන් ඬේවිඞ් හේවාවිතාරණ හෙවත් අනගාරික ධර්මපාල පැවැත්වූ කථාවල අඩංගු එක් කැපී පෙනෙන පාඨයකි.
ශ‍්‍රී ලංකාවේ අද දවස ගැන මෙනෙහි කරනවිට ඉහත දැක්වූ පාඨය දෝංකාර දෙන විත්තිය පාඨක ඔබට මනාව පසක්වනු ඇත. අනගාරික ධර්මපාලගේ එදා කථාව අදත් ශ‍්‍රී ලංකාව තුළ එකදිගටම පවතින ජනවාර් ගික ගැටුම්වලට ආගමික ගැටුම්වලට ගාමක බලය සපයන බව අවබෝධ කරගැනීමට අලූත් ප‍්‍රඥාවක් දැනමුතුකමක් අවශ්‍ය නැත. දෙමළා මරක්කලයා හම්බයා කොච්චියා බෝරාකාරයා සමග අදත් සිංහලයා කඩු හරඹ කරගනිමින් එකිනෙකා මරා ගනිමින් සිටී.
සමාජීය විද්‍යා ඥාණය යම් පමණකට උපයෝගී කරගෙන අනගාරික ධර්මපාල ඉදිරිපත් කළ මතවාදය හඳුනාගන්නට උත්සාහ ගතහොත් එය අයත්වන්්නේ Cultural Nationalism හෙවත් සංස්කෘතික ජාතිකවාදය නම් ප‍්‍රවර්ගයට බව පෙනී යෙයි. ඒ මතවාදය යටතේ දක්නට ලැබෙන්නේ කිසියම් ප‍්‍රජාවක් හිමිකම් කියන සංස්කෘතියක් නැවත නගා සිටුවිය යුතු යැයි කියමින් ඒ සඳහා දරණා උත්සාහයයි. එහිදී නගාසිටුවීමට හසුවන්නේ ජාතිය, භාෂාව, ආගම, ගතිසිරිත් යනාදියයි. ඒවා නගාසිටුවිය යුතු යැයි කියන අඩහැරයේ සැබෑ තේරුම නම් ඒවායේ තථ්‍යභාවය හෙවත් thenticity සොයායෑමය. මෙකියන තථ්‍යභාවය ජනවහරේ පවතින වඩා සරල පද දෙකක් ආශ‍්‍රයෙන් තේරුම්ගත හැකි යැයි සිතමි. ‘නියම’ සහ ‘පට්ට’ යන්න ඒ පද භාවිතා කරන විට ධර්මපාල සොයාගියේ නියම සිංහල, නියම බුද්ධාගම, පට්ට සිංහලකම, පට්ට් සිංහල ගතිය බව තේරුම්ගැනීමට අපහසු නැත.
එලෙස නියම පට්ට දේවල් සොයා ගිය අනගාරික ධර්මපාලට සිදුවූයේ තමාට විෂයවන දේ හැර අනෙකුත් සියල්ල දරුණු ලෙස බැහැර කරන්නටය. දේවල් ඇතුඵකරගැනීම නොව පුඵවන්තරම් දේවල් බැහැර කරලීම ධර්මපාලගේ මාර්ගෝපදේශය විය. ධර්මපාල චින්තනය තුළ අඩංගු ප‍්‍රතිවිරෝධය, උභතෝකෝටිකය, න්‍යායවිරෝධය ඉස්මතුවූයේ එහි සංස්කෘතික ජාතිකවාදී ලක්‍ෂණ ආර්ථික ජාතිකවාදී ලක්‍ෂණ සමග ගණදෙනු කිරීමට ගිය වේලේය. ධර්මපාල චින්තනය තුළ සංස්කෘතික අඩංගුව සහ ආර්ථීක අඩංගුව විසඳාගත නොහෙන පරිද්දෙන් එකිනෙක ගැටුණි. මේ ගැටුම නිරාකරණය කරගත නොහැකිව සමනය කරගත නොහැකිව ධර්මපාල අන්ත අමාරුවක වැටුණි. අන්තිමේදී, තමන් ඉපදුණු රටට ඇතුඵවන්නටත් බැරුව විවාසිතයෙකු හැටියට ඔහු මළේද ඒ නිසාය.
අන්තිමේදී, ධර්මපාල සිංහලයාටත් සිංහල පෝසතාටත් සිංහල හාමුදුරුවන්ටත් පස්පඩංගුවේ බණිමින් මහණ වී ඉන්දියාවේම ඉන්නට සිද්ධවූයේ කළකිරීම නිසා යැයි ධර්මපාලවාදියෝ අණබෙර ගසා පවසනමුත් සිද්ධිවාචක සත්‍යයන් විශ්ලේෂණය කරනවිට එසේ වී ඇත්තේ මේ ප‍්‍රතිවිරෝධතා, උභතෝකෝටික, න්‍යාය විරෝධතා ගැන හරිහමන් අවබෝධයක් ධර්මපාලට නොතිබූ නිසා එහි ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙන්ය.
සංස්කෘතික ජාතිකවාදය යනු තනි කේවල ඒක පදාර්ථයක් නොව සංස්කෘතීන් ගණනාවක හවුලකි. ඒවා එකිනෙක අත්‍යන්තයෙන්ම බැඳී සිටී. ඒ සංස්කෘතීන් විටෙක එකිනෙක සමග ගැටෙනමුත් ඒ හා සමගම ඒවා අතර සංහිඳියාවක් ද පවතී. ඒ වූකලි ධනවාදයේ සහ ප‍්‍රාග්ධනයේ සමාජ හා දේශපාලන ප‍්‍රකාශනයේ මූලික ලක්‍ෂණයකි. ප‍්‍රාග්ධනීකරණයට ජාතියක් ජම්මයක් ආගමක් නැත. අනගාරික ධර්මපාලට ශ‍්‍රී ලංකාව තුළ ගොඩනැගෙමින් තිබූ යටත්විජිතවාදී සමාජ-ආර්ථික-දේශපාලන-සංස්කෘතික සැකැස්ම සහ ප‍්‍රාග්ධන ක‍්‍රියාවලිය තුළ ගැප් වූ හරය හා රූපය තේරුම්ගන්නට බැරිවූ නිසා, ගොඩනැගෙමින් තිබූ නූතන ධනවාදි ශ‍්‍රී ලාංකීය සමාජයේ රූපය සහ හරය තේරුම්ය.
x රංජිත් පෙරේරා
