බඹරු පොදියක් ඇවිල්ලා සපු අත්තක එල්ලිලා ඉන්නවා. දුමක්වත් අල්ලලා උන් රොත්ත එළවගන්ඩ ඕන කියලා හිතද්දි අම්මා කියනවා, උඹ කලබල වෙන්ඩ එපා ඔය ඇවිල්ලා ඉන්නෙ ගමන් ගෙඩියක්. ඕකුන් මහන්සි ඇරුණම යන අතක යන්නෙ නැතැයි කියලා. ඇත්ත තමයි තුන් දොහක් යන්ඩ ඉස්සර සපු අත්ත හිස් වෙනවා. අරුන්දැලා හිටි තැනක්වත් හොයාගන්ඩ නෑ.
ජීවිතයෙත් මහන්සිය නිවාගන්න නම් ගමන් ගෙඩියක් වෙන්න ඕන. කොහේ හරි ඈතකට ගිහිල්ලා දවස් දෙක තුනක්වත් හිටියොත් මහන්සිය නිවෙයි. ඒත් අපේ ජීවිත නම් ගමන් ගෙඩි වෙලාමද කොහේද තියෙන්නෙ. ඒ හින්දා සමහර වෙලාවට අපිට මහන්සි දැනෙන්නෙ ඔබ සතුටු වෙන තැන්වලදි. මං කාලෙකට ඉස්සර බලංගොඩ පහු කරල ඉලූක්පැලැස්සට ගියෙ ¥විලි ඇල්ලට පහළින් වළවේ ගඟ හරස් කරලා විදුලි බලාගාරයක් හදන්න සැලසුම් කරනවා කියලා අහන්න ලැබිලා. එතකොට බලංගොඩ ප‍්‍රාදේශීය ලේකම් චම්පික නිරෝෂ්. චම්පික කිව්වෙ මේ බලාගාරය හැදුවොත් කල්තොට ඒ සාවියේ අලි ඇත්තු තමන්ගෙ ගමන් දිශාව වෙනස් කරලා තන්ජන්තැන්න පැත්තට එන්න පටන් ගනියි කියලා. බුදුගල සෝමරතන හාමුදුරුවො ඇතුළු හාමුදුරු ගොල්ලයි ගම්මුයි එක පොකුරට හිටපු හින්දා තවම මේ බලාගාරය හදන්න බැරි වුණත් කවුද දන්නෙ ඔය සැලසුම් අකුල ගත්තෙ නැද්ද කියලා. ඔය ගමන්වලදි මං දැක්කා ඉලූක්පැලැස්ස පන්සල් වත්ත පාමුල අලි කකා ඇවිදිනවා. ගම්මු කිව්වෙ උන්ගෙන් සිරියාවන්තම, ‘කල්තොට රාජා’ කියලා නමක් හදාගෙන හිටපු ඇතා කියලා. මේ සද්දන්තයො කාටවත් කරදර කළේ නෑ. කාලෙකට ඉස්සර උන්ගෙ දරුපැටවු අල්ලලා හොරෙන්ම කැලයට පටවද්දිවත් උන් මිනිස්සුන්ට හිරිහැර කළේ නෑ. මෙතැනින් උඩහට හල්දුම්මුල්ල ආසන්නෙට යනකම්ම සහ එතැනින් කොස්ලන්ද මකල්දෙණිය පැත්තට යනකම්ම තියෙන්නෙ හරිම පුදුම හිතෙන අලි සංචරණ කලාපයක්. සමහර බිම් කට්ටිවලට උඩවලවෙ අලි එන්නෙ ලවණ පස් කන්න. එහෙම නැත්නම් අතරමැදි වගුරුවල ලැගලා මහන්සිය නිවාගන්න. උන්ට පුළුවන්වෙලා තියෙනවා කඳුකරේට හැඩ ගැහෙන්න. ඇත්තටම අපි හිතනවාට වැඩිය අලි කඳු නඟින්න දක්ෂයි.
උග්ගල් කල්තොට
මේක අලින්නෙ කැලෑව. ඒ විතරක් නෙවෙයි මිනිස්සුන්නෙ කැලෑව. නිකපිටිය පැත්තෙන් කැලෑ වදින රත්නපාලලා පරාල කට්ට, කෙස් පළිඟු හොයන, මැණිකක් හොයන කැලෑව. කලාතුරකින් මනුස්සයෙක් නෑඹිලියක් අරන් ඇවිත් රත්තරන් ගරන කැලෑව. විශ්වාස නැහැ නේද? ඒත් විශ්වාස කරන්නම වෙනවා. මහඑළිය තැන්නෙන් පටන්ගන්න වලවේ ගඟ එක සීමාවක් වෙද්දි අතරමැදින් වේලි ඔය, කාලකණ්ණි ඔය, කුඩා ඔය ගලන බිම. ලෝකෙ කොහේවත් දකින්න නැති යකඩ වගේ හයිය මැන්ඩෝරා ගස් වැවෙන්නෙ ඒ දිය සීරාව උරාගෙන.
උඩවලවේ මහ කැලේ මැද්දෙත් මැන්ඩෝරා ගස් තියෙන්නෙ ගඟ දෙපැත්තෙ විතරයි. ගමන් ගෙඩියක් වාගෙ දෙතුන් දොහක් ඒ වාගෙ බිමක ඇවිදලා එන්න තියෙනවා නම් සැකයක් නැහැ මහන්සිය නිවෙයි. උග්ගල් කල්තොට කුඹුරු වතුපිටි අස්වද්දන්න නීල මහා යෝදයා අමුණක් බැන්දා කියලා ජනකතාවල කියවෙනවා. අන්තිමට එයා පළාත අතෑරලා යන්නෙ ඇඹේණියන්දෑ එක්ක තරහ වෙලා. මොකද මහ පදාසයක් කුඹුරු අස්වද්දලා නෙලාපු බැත කොත් කරලා ගොඩගහලා යෝධයා දරුවාට කියනවා, බලහං මුහුද පෙනේද කියලා. දරුවා අම්මගෙ ඉගැන්නුම් බහට කියනවා ඔහේ තව නෑ කියලා. යෝදයාට සැකයි. ඒක වෙන්න බැරි දෙයක්. තමන්ම ගොඩවෙලා බලද්දි තේරෙනවා අරුන්දැ තණ්හාවට දරුවා ලවා බොරු කියෙව්ව බව. ඉතිං යකා නැඟලා අර බැත සිසීකඩ විසිරෙන්න පයින් ගහලා උන්දැ ගමෙන් පිටමං වෙනවා. හැබැයි යෝදිත් අරින්නෙ නෑ. තනියම බිම් අස්වද්දනවා.
ඔය කතාව අහද්දි මං වතුරේ කරවටක් බැහැලා නානවා අමුණට ඩිංගක් පහළින්. මාළු ?න් පිටින් ඇවිල්ලා දත් ගහලා ඇඟ කිති කවනවා. සේපාලද කොහෙද කියනවා මහත්තයා එන්ඩ නයිට් එකක් ගහන්ඩ. ගං ඉවුරෙ මැළයක් අවුලවගෙන ඉමු. ටෝච් එක අල්ලලා මාළු ටිකක් කොටාගත්තම මැලේට දාලා මරු බයිට් එකක් හදාගත්තැකි. මොනාද කියන්නෙ එන්ඩ බැරි යැයි. හැබැයි මං කටේ තියන්නේ ලූලෙක්, මිරිගලයෙක්, පෙතියෙක් නම් විතරයි. මොකද මට මතක් වෙනවා ටිකක් එපිටහට වෙන්න පොඩි අවන්හලක් කුලියට ඇරගෙන කරපු සරත් අයියගෙ පුතාව. එදා අපි ගංඉවුරෙ බීර බොනවා. කොල්ලා තසිමක් පුරවලා බැඳපු කොරලි දෙහි පෙතිවලින් සරසලා ගෙනත් තියනවා පැතලි ගල් ඇන්ද උඩ. උන් විප්ලවේටයි පක්ෂෙටයි දියවෙලා ගියපු හිත හොඳ මිනිස්සු. බයිට් එක තියලා යන්නෙ නෑ. දන්න හැමදේම කියනවා. වීදුරුව වගේ පේන ගං වතුරට එබිලා බුලත් හපයගෙ ඉඳලා අපේ මාළු ගැන විස්තර කියලා දෙනවා. සමන් දෙයියන්නෙයි, කතරගම දෙයියන්නෙයි මේ අඩවියේ හැම දිය සීරාවකම අපිට ආවේණික දේවල් පිරිලා. එහෙව් එකේ මේ මාළුන්නෙන් හුඟ හරිය ආවේණිකයි. ඒකත් එක විදියක වාසනාවක්. ඇවිත් දන්න කියන කවුරුහරි මුණ ගැහුණනම් විස්තර අහගන්න පුළුවන්.
මාලදොළ පැරණි ගම
පෙතියොයි, මිරිගල්ලූයි කනව නම් කටු බේරලා පරිස්සමට කන්න ඕන. හැබැයි උන් රහයි. වෙහෙරගලෙන්, හඳපානාගලෙන් නැත්නම් ලූණුගම්වෙහෙරෙන් අල්ලගත්ත පෙතියො නැත්නම් මිරිගලයො කටු බේරගෙන සුදු බත් එක්ක අනාගෙන කාපු වාර ගාණක් මට මතක් වෙනවා. අන්තිමට ගඟට බැහැලා මාළු කොටමුද කියලා ඇහුවෙ මාලදොළ කොල්ලො. ඒත් එදා කොහොම මාළු කොටන්ඩද? ඒක පන්සලකට ගිය ගමනක්. උඩරට අමරපුර නිකාය ආරම්භ කරපු විදුරුපොළ පියතිස්ස මහානායක හාමුදුරුවො පෝය කර්ම කරපු සීමාව තවම තියෙනවා. හැබැයි නොකිව්වොත් හිතට මහ මොකක්ද වගේ. එදා ? ගම්මු අලි වෙඩි ගහලා හූ කියලා අලි එළවන සද්දෙ ඕසෙට. මායි අපේ කාණ්ඩෙ දෙතුන් දෙනයි වෙල් යාය මැද්දෙ ඇළ කණ්ඩියට බැඳපු සිමෙන්ති බැම්මෙ දිගාවෙලා වෙහෙස නිවාගන්නවා. සනීපෙට හුළඟ ඇඟට දැනෙන්නෙ. මදුරුවෙක් බෙහෙතකටවත් හොයාගන්න නැහැ. ආසයි ඒ බැම්ම උඩම නිදාගන්න. රස සෝම පානය හිස් වෙනවා. ගමෙන් පොඩි සාත්තුවක් හදිස්සියට බැදගෙන ආපු හාල්මැස්සොයි සෝයා මීටුයි එක්ක. මේ ගම් ඇතුළට ආවම වෙන මොනවත් හපන්න හොයාගන්න එක ලේසි නැහැ. ඊටපස්සෙ උණු බත් ගම්වල ජාතික ආහාරය වෙච්ච මඤ්ඤොක්කා කොළ කොටලා හදාපු මැල්ලූමයි, පොළොස් ඇඹුලයි එක්ක. මහ ? පන්සලේ නින්දක් දාලා ඇහැරුණාම ළඟපාත කුඹුරු කීපයක් අලි කාලා. ඕක තමයි ඉතිං ජීවිතේ. අන්තිමට අලිත් හිරිහැර කරන්නෙ උන්ට අබැටක හානියක් නොකරන අහිංසක මිනිස්සුන්ට.
ඉතිං මේ කිව්වෙ වලවේ ගඟ උඩිස්සෙ එගොඩ මෙගොඩ ගම් දෙකක කතාවක්. මහන්සිය නිවාගන්න හිතාගෙන හක්කලං කරන්න එනවනම් ඔබ බාරගන්න මේ පොළව සූදානම්. කල්තොට ඉලූක්පැලැස්ස පැත්තට යනවනම් බලංගොඩින් බැහැලා හම්බෙගමුව ඉලක්ක කරගෙන යන්න. උඩහට එනවනම් බෙලිහුල්ඔය පහු කරලා ඇවිත් හල්දුම්මුල්ලෙ බහින්න. දඩමස් ගැන එහෙම අහලා වැඩක් නෑ. අපේ චමිල ජයසිංහ අලූත් ප‍්‍රාදේශීය ලේකමුයි, වනජීවී එකේ ටෙල්ශානුයි තිතට වැඩ කරන නීතිකාරයෝ. ඒකට මොකද අඩුවක් නැතිව ජීවන හුස්ම උරා ගන්න පුළුවන්. ලංකාවේ උසම දියඇල්ල බඹරකන්ද බලන්න. දෙවැන්න දියලූම බලන්න. ඒ දිය ඇලිිවල ඉස්මත්තෙ දවසක් කුඩාරම් අටවගෙන නවතින්න ආස හිතෙන හීනයක් හැමෝටම තියෙයි. අඩු ගාණකට පොඩි නවාතැනක් හොයාගන්නත් වැඩි අමාරුවක් නැති පළාතක් මේක. ආවොත් අනිවාර්යයෙන්ම ගම්වල ඇවිදින්න යන්න අමතක කරන්න එපා. ඒවයෙ මිනිස්සු මනුස්සකමට ආදරෙයි. x
x ලසන්ත ද සිල්වා
