සෝමරත්න දිසානායක:
සෝමරත්න දිසානායකගේ චිත‍්‍රපටි ලංකාවේ නූතන තරුණ තරුණියන්ගේ ළමා කාලය ගොඩනැංවූ බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. සරෝජා, පුංචි සුරංගනාවි, සූරිය අරණ හා සමනළ තටු චිත‍්‍රපටිවල චරිත ළමා පෞරුෂයන්ට පැහැදිලිවම බලපෑවේය. විටෙක ඔහු දේශපාලන වේදිකාවේද සිටියේය. ඔහු සමඟ කතාබහකට අපි ඉඳගත්තෙමු. දැන් ඔහු සංස්කෘතික හා කලා ක්ෂේත‍්‍රයෙහි ජනාධිපති උපදේශකවරයෙකි. ඔහු මුණගැසෙන්නට අපි ඔහුගේ කාර්යාලයට ගියෙමු. ඔහු සාමාන්‍යයෙන් ජනප‍්‍රිය සිනමාවට අයිති සිනමාකරුවෙකු ලෙස වර්ග කෙරෙයි.
‘ලංකාවෙ චිත‍්‍රපටිකරුවන්ව වර්ගීකරණය කරන විදියේ අවුලක් තියෙනවා. වාණිජ චිත‍්‍රපටියක් කලාත්මක වෙන්නේ නැද්ද. චිත‍්‍රපටි බලන්න සෙනඟ ආවොත් ඒක කලාත්මක නැද්ද. ඔන්න ඔය අකරතැබ්බයට මම මුහුණදුන්නා. මගේ චිත‍්‍රපටි කලාත්මක නැද්ද. මට අන්තර්ජාතික සම්මාන නැතැයි හිතන හින්දාද. මම අන්තර්ජාතික සම්මාන 33ක් ලබපු අධ්‍යක්ෂවරයෙක්. මේක ලංකාවේ තියෙන ප‍්‍රශ්නයක්. මම කියන්නේ මගේ චිත‍්‍රපටි සර්ව සම්පූර්ණ බව නෙවෙයි. ඔය වර්ගීකරණයේ ප‍්‍රශ්නයක් තියෙනවා. මගේ වෙනස තමයි ඒවා ජනප‍්‍රිය වීම. මගේ ඊළඟ චිත‍්‍රපටිය හදලා ඉවරයි. මිනිස්සු ඒක එනතුරු බලාගෙන ඉන්නවා. ඒක මගේ වැරැුද්දක්ද.‘
xxxxxxx
සෝමරත්නගේ දේශපාලනය මොකක්දැයි බොහෝ අයට ඇත්තේ පැනයකි. ඔහුට තිබෙන්නේ තනතුරු ලබාගැනීමේ දේශපාලනයක් යැයි ඉඳහිට කෙනෙකු පවසන අයුරු ඇසේ. අපේ කතාබහේ මුල් මාතෘකාවක් බවට එය පත්විය. ඔහු තනතුරු කතාව සිනහවකින් බැහැර කරන්නේය.
‘මම 1994දී චන්ද්‍රිකා මැතිනියව දිනවන්නයි මුලින්ම දේශපාලනයට සම්බන්ධ වුණේ. එජාප පාලනයෙන් රට මුදාගන්න ඕනෑ බව එදා අපි හිතුවා. 2005දී මහින්ද රාජපක්ෂව දිනවන්න ඕනෑ කියලා හිතුවා. මොකද එදා හිටපු මහින්ද රාජපක්ෂ මහතාගෙන් නායකත්වයේ ලක්ෂණ අපි දැක්කා. ඒත් 2014දී මහින්ද රාජපක්ෂ පාලනය පරාජය කරන්න ඕනෑ බව හිතුවා. ඒකට හේතු ගණනාවක් තිබුණා. මම දැකපු ගොඩක් දේවල් නිසා මහින්ද රාජපක්ෂට එරෙහි දේශපාලන වේදිකාවට මම ගොඩවුණා. මම එජාප ප‍්‍රතිපත්ති පිළිගත්තේ නැතත්, මහින්දව පරද්දන්න ඕනෑ හින්දා එජාපය එක්කත් වේදිකාවේ හිටියා. මට ඕනෑ නම් 1994දී චන්ද්‍රිකා පාලනයෙන් පස්සේ තනතුරක් ගන්න තිබුණා. එහෙම නැත්නම් මහින්ද රාජපක්ෂ දින්නාට පස්සේ තනතුරක් ගන්න තිබුණා. ඒ කිසිම වෙලාවක මම තනතුරු ගත්තේ නැහැ. ඒත් 2015න් පස්සේ ආයතන කිහිපයක තනතුරු මම බාරගත්තේ ලොකු වෙනසක් ගැන යෝජනා කරපු හින්දයි. ඒ දවස්වල හැමෝම කතාකළේ වෙනසක් ගැනයි. ඒත් වැඩක් කරන්න බැරිවෙද්දී මම ඉල්ලා අස්වුණා. දවස් 50 කාලසීමාවේදී මට මාධ්‍ය ආයතන දෙකක් බාරදුන්නාම කෙටි කාලයකට මම එතැනට ගියා.’
ජනාධිපති උපදේශකවරයෙකු ලෙස සිටියද, තමාගේ යෝජනා හරිහැටි ක‍්‍රියාත්මක නොකිරීම ගැන විවේචනයක්ද ඔහුට ඇත.
‘මම සිනමාවේ වෙනස්කම් ගැන යෝජනාවලියක් ඉදිරිපත් කරලා තියෙනවා. තවත් යෝජනා ගණනක් ඉදිරිපත් කරලා තියෙනවා. ඒවාට ඇහුම්කන් දෙනවාද කියන එකයි ප‍්‍රශ්නය. යෝජනා ගොඩක් දුන්නාට එකක් දෙකක් හැර ගොඩක් ඒවා කෙරෙන්නේ නැහැ.‘
xxxxxxx
ඔහු වෛද්‍ය විකිරණ ශිල්පියෙකු ලෙස මුල් කාලයේදී රැුකියාව කළේය. විද්‍යා ධාරාවෙන්් පාසල් අධ්‍යාපනය අවසන් කොට කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයට ගියේය.
‘මම නාරම්මල මයුරපාදයේ ඉස්කෝලෙට ශිෂ්‍යත්වයෙන් ගියා. පාසල් වේදිකාවේ තමයි මම පුංචි කාලෙ ඉඳන් වැඩකළේ. ඉස්කෝලෙ වැඩවල මම කැපී පෙනුණා. ඉදිරිපත් වුණා. මම කවිවලට ආසයි. ඒ දවස්වල මම පැල් බැඳගෙන කියවපු කවියෝ හිටියා. කේයස්, කුමාරගම, පී.බී. අල්විස් වගේ කොළඹ යුගයේ සඳැස් කවියන්ට තමයි මම කැමති. මම කවි ලිව්වා. ඒවාත් හතරපද කවි.
මම උසස්පෙළට කළේ විද්‍යාව. එතකොට මට සිංහල භාෂාව ඉගෙනගන්න ලැබුණේ නැහැ. මට සාහිත්‍ය කලා සංගම්වලට යන්නත් නැහැ. මොකද විද්‍යා සංගමයේත් කලා සංගමයේත් වැඩ යෙදුණේ එකම දිනවල. ඒ නිසා මට විරුද්ධව පැමිණිලි ආවා විද්‍යා ශිෂ්‍යයෙක් වෙලා කලා සංගමයේ වැඩවල ඉන්නවා කියලා.
ප‍්‍රින්සිපල් නීතියක් දැම්මා මේ හැම සංගමයකම වැඩ එක දිනවල දාන්න එපා කියලා. ඒ නිසා තමයි මට විද්‍යාව හදාරන අතරේ කලා වැඩවලට යන්න අවස්ථාව ලැබුණේ. ඒත් හැම ඉස්කෝලෙම මට වගේ වාසනාවක් නැහැනේ. මම අද වුණත් ගොඩක් පාසල්වල දැකලා තියෙනවා, විද්‍යා සිසුන්ට කලා සාහිත්‍ය වැඩවලට යන්න අවස්ථාවක් නැහැ. ඔය අපරාධය කරන්න එපා කියලා මම කිහිප වතාවක් කියලා තියෙනවා. කලාව කියන්නේ සංවේදීතාව හා රසවිඳීම. ඒක මනුෂ්‍යයෙක්ට ඕනෑ දෙයක්. කලාවෙන් ලැබෙන සංවේදීතාව නැති නිසා තමයි අද අධ්‍යාපනයෙන් වෛද්‍යවරු හැදුවාට මනුෂ්‍යයෝ හදන්නේ නැත්තේ. කොහොම හරි මට නම් විද්‍යාව ඉගෙනගන්න අතරේ කලාව ඉගෙනගන්න අවස්ථාව ලැබුණා. විද්‍යා අංශයෙන් විශ්වවිද්‍යාලයටත් මම ගියා.
විශ්වවිද්‍යාලයේදී නම් මට කලා වැඩවලට සම්බන්ධ වෙන්න අවස්ථාවක් ලැබුණේ නැහැ.‘
xxxxxxx
ඉන්පසුව ඔහු කොළඹ ලයනල් වෙන්ඞ්ට්හි රංග ශිල්ප ශාලිකාවට සම්බන්ධ වුණේය.
‘රංග ශිල්ප ශාලිකාවට ගියාම තමයි මට මගේ වර්ගයේ අයව මුණගැහෙන්න ලැබුණේ. උසස්පෙළ පන්තියේදී, විශ්වවිද්‍යාලයේදී මම ලියපු කවියක් අතට අරගෙන අගය කරන්න තබා උනන්දුවෙන් අතට අරගන්නවත් කෙනෙක් හිටියේ නැහැ. කවි, කෙටිකතා ලිවීම මෝඩ කාලය කා දැමීමක් විදියටයි සැලකුවේ. ඒත් රංග ශිල්ප ශාලිකාවේ ඉන්නේ මම කැමති විෂයට ප‍්‍රියකරන අය.
මම උපාධිය ලැබුවාම ලෝකයේ ඕනෑ රටක රැුකියාව කරන්න පුළුවන්කම තිබුණා. ඔය කාලයේදී වෛද්‍ය විකිරණ ශිල්පීන්ට ලෝකය පුරාවට ලොකු ඉල්ලූමක් තිබුණා. ඒත් මම නාට්‍ය ඉගෙනගන්න තමයි ලංකාවේ හිටියේ. මට ඕනෑ වුණේ රඟපාන්න. මම විතරක් නෙවෙයි හැමෝම ගියේ එහෙමයි. ඒත් ධම්ම ජාගොඩ ගුරුතුමා ළමයින්ගේ හැකියාවන් අඳුනා ගැනීමේ විශිෂ්ටයෙක්. එතැන රඟපෑමෙන් අපව අබිබවා යන අය හිටියා. එයා මටත් නිරිඇල්ලටත් කීවා උඹලා දෙන්නා රඟපාන හීනය අත්හරින්න කියලා. රචනය හා අධ්‍යක්ෂණය පැත්තට වැඩි අවධානයක් යොමු කරන්න කියලා කිව්වා.
ගොඩාක් අයට ඕක බැරි බව කිව්වා. ඉන් පස්සේ අපි රංගනය පැත්තට තරග කළේ නැහැ. තරග කළා නම් අපි පරාදයි. ඇත්තටම මම එච්.ඒ. පෙරේරා, සුමින්ද සිරිසේන, ගාමිණී හෙට්ටිආරච්චි වගේ අයත් එක්ක රඟපෑවා නම් නිකන්ම කැපිලා යනවා. ඒ වගේම තමයි එච්.ඒ. පෙරේරා මෙතැනට ආවේ සංගීතය ඉගෙනගන්න. එයාව රඟපෑම පැත්තට යොමුකළේත් ධම්ම ජාගොඩ. එඞ්වඞ් ජයකොඩි ආවේ රඟපෑම ඉගෙනගන්න. ධම්ම ජාගොඩගේ තේරීම් හරිම නිවැරදියි. අපි ශිෂ්‍යයෝ හැටියට ඉන්න කාලයේදී නාට්‍ය දෙකක් කළා. නිරිඇල්ලගේ ‘සෙක්කුව’, මගේ ‘වෙඩික්කාරයෝ’. සෙක්කුවට රාජ්‍ය නාට්‍ය උළෙලේ සම්මාන දෙකක් ලැබුණා. මගේ වෙඩික්කාරයෝ නාට්‍යය ජේවීපී කැරලිකරුවන් ගැන කරපු එකක් හින්දා ඒක තහනම් කළා.‘
xxxxxxx
ඒ කාලය අවසන් වුණේ සෝමරත්න ලංකාව හැර යෑමෙනි. ඔහු ඕස්ටේ‍්‍රලියාවට ගියේය. සිඞ්නි නුවරදී සිනමාව ගැන පශ්චාත් උපාධියක් හැදෑරීය. ඉන්පසුව ලංකාවට පැමිණ ‘සරෝජා’ චිත‍්‍රපටිය නිර්මාණය කළ ඔහු මීළඟට තිරගත වෙන චිත‍්‍රපටිය දක්වා සිනමා ගමන ඇරඹුවේය.
‘මම මුලින්ම ලීවේ සරෝජා කියන කතාව. ඒකෙන් වේදිකා නාට්‍යයක් හදනවාද, නවකතාවක් විදියට ලියනවාද මොකක්ද කියලා හිතුවෙ නැහැ. පස්සේ මම මේක සිනමාපටයක් විදියට නිර්මාණය කරන්න හිතුවා. ගොඩක් අය මට කීවා ඕකෙන් චිත‍්‍රපටියක් කරන්න එපා, අමාරුවේ වැටේවි කියලා. නිෂ්පාදකයන්ව හොයාගෙන ගියත්, මම චිත‍්‍රපටි කරලා නැති නිසා කවුරුවත් මට සල්ලි දෙන්න කැමති වුණේ නැහැ. මම එකතුකරගත්ත සල්ලි ටිකක් තිබුණා. දෙමාපියන්ගෙන් ලැබුණු සල්ලි ටිකකුයි ඉඩමක් විකුණලා ලැබුණු සල්ලි ටිකකුයි එකතු කරගෙන මම චිත‍්‍රපටිය කරන්න ලෑස්තිවුණා. ඒක ප‍්‍රදර්ශනය කරන්න පටන්ගත්තාම අසීමිත ජනප‍්‍රියත්වයකට ගියා. මම වුණත් හිතුවේ නැහැ මේ චිත‍්‍රපටිය ලංකාවේ පේ‍්‍රක්ෂකයන් පිළිගනීවි කියලා. ඒකෙදී වහලා තිබුණු සිනමාහල් ඇරුණා. මිනිස්සු විශාල වශයෙන් සරෝජා බලන්න ආවා. ඒ කාලයෙ සිනමාව තිබුණු තත්වයේ හැටියට මේක ලොකු සන්ධිස්ථානයක් වුණා. සිනමාහල් හිමියන් වෙන චිත‍්‍රපටි ගලවන්න කියලා කරදර කරපු කාලයක් ඒක. ඒත් මගේ චිත‍්‍රපටිය ගලවන්න නොදී සිනමාහල් හිමියන් බලෙන් තියාගත්තා. මගේ ළඟ තිබුණු චිත‍්‍රපටියේ පිටපත් ප‍්‍රමාණයට වඩා සිනමාහල්වලින් චිත‍්‍රපටිය ඉල්ලූවා. ඒ නිසා වෙනත් අධ්‍යක්ෂවරු චිත‍්‍රපටි ගලවන්න එපා කියලා බැගෑපත් වෙද්දී මට සිද්ධවුණා බලෙන්ම සිනමාහල්වලින් චිත‍්‍රපටිය ගලවලා අනෙක් සිනමාහල්වලට දාන්න. මේක නොහිතපු සාර්ථකත්වයක්. මේකෙන් මම තේරුම්ගත්තා මට ලංකාවේ චිත‍්‍රපටි කරන්න පුළුවන් කියලා. ඒ නිසා මම ඕස්ටේ‍්‍රලියාවේ රැුකියාවට ගියේ නැහැ. එහේ පුරවැසිකම තියෙද්දී මම ඊළඟ චිත‍්‍රපටියේ වැඩ පටන්ගත්තා. ඒ සරෝජා චිත‍්‍රපටියෙන් ආපු ආදායම පාවිච්චි කරලා.
සරෝජා ආදායම ‘පුංචි සුරංගනාවි’ චිත‍්‍රපටියට දැම්මා. ඒකේ ආදායම ‘සූරිය අරණ’ට දැම්මා. ඒ විදියට එක් චිත‍්‍රපටියකින් ලැබුණු ආදායම එදිනෙදා වියදම් පියවාගෙන ඊළඟ චිත‍්‍රපටියට දාන්න මට පුළුවන් වුණා. ඒ අතරමැද්දේ තරුණයෙකුගේ චිත‍්‍රපටියකට මුදල් දීලා උදව් කරන්න පුළුවන් වුණා. ප‍්‍රසන්න ජයකොඩි, සංජීව පුෂ්පකුමාර වගේ අයට අපි නිෂ්පාදනයෙන් දායක වුණා.‘
xxxxxxx
සෝමරත්නගේ පේ‍්‍රම කතාව අපූරු හා සංකීර්ණ එකකි.
‘මගේ විවාහ දෙකක් තියෙනවා. පළවැනි විවාහය තමයි නෑනා. ඇය අම්මාගේ අයියාගේ දුව. ඇයට තරුණ කාලයේ ඉඳලාම මම පෙම් කළා. අපි දෙන්නාට දරුවන් දෙන්නෙක් හිටියා. ඒත් අපි නොහිතපු විදියට අසූ ගණන්වලදී ඇය දුම්රියට බිලිවුණා. මම ඕස්ටේ‍්‍රලියාවේ හිටපු යම් කාලයකදී පේ‍්‍රමය එපාවෙලයි හිටියේ.
රේණු (රේණුකා බාලසූරිය* කියන්නේ රංග ශිල්ප ශාලිකාවේදී මුලින් හමුවුණ කෙනෙක්. රංග ශිල්ප ශාලිකාවේ වැඩක පසුබිම් නර්තනයට පාසල් දැරියෝ ටිකක් ඕනෑ වුණා. ඇය එතකොට ආනන්ද බාලිකාවේ. රේණුව මුණගැහුණේත් පොඩි ළමයෙක් හැටියට එතැනදීයි. දැන හැඳිනගැනීමක් තිබුණා. එතැන ආදරයක් තිබුණාද, නැද්ද කියන එක පැහැදිලි කරන්න හරි අමාරු සංකීර්ණ තැනක්. මම ආදරය කළත් නැතත් මම ඒ ගෑනු ළමයාට හරිම ප‍්‍රිය කළා. මම එයාට කවි ලිව්වා. දවසක් මම එයා නටන දිහා බලාගෙන ඉඳලා ලියපු කවියක් එයාට දීලා බයෙන් ගැහි ගැහී හිටියා.
නෙලූම් මල් විලක් මැද ළහිරු හිනැහෙන උදේ
බිඟුන් නොදුටුව මලක් සදිසි පියකරු ළඳේ
තනම් දෙන තාලයට වැයෙන විට බෙරපදේ
රැුඟුම් දෙන ඔබ සොයා මගෙ නුවන් යුග ඇදේ
දැන් මට බයයි අම්මාට කියයිද, ගුරුවරුන්ට කියයිද කියලා. මොකද එයා ළමයෙක්නෙ. එයා මේ කවිය බලලා මොනවත් නොකියා ගෙදර ගියා. ඒත් කවුරුත් නැති වෙලාවක රේණු මගේ ළඟට ආවා. සෝමෙ අයියෙ අර කවිය හරි ලස්සනයි, මට තවත් එකක් ලියලා දෙන්නකෝ කියලා ඉල්ලූවා.’
විවාහය සම්බන්ධයෙන් ඔහුට තෝරාගැනීමක් කරන්නට සිදුවී තිබුණි. ඔහු තමාගේ පැරණි පේ‍්‍රමය වූ ගමේ පෙම්වතිය තෝරාගත්තේය. ඔහු ප‍්‍රථම පේ‍්‍රමවන්තිය සමඟ විවාහ වුණේය.
‘ඒ ගැන රේණුට පශ්චාත්තාපයක් තිබුණා. ඒත් මට කරන්න දෙයක් තිබුණේත් නැහැ. ඒකෙන් පස්සේ මම ඕස්ටේ‍්‍රලියාවට ගියා. රේණු සහ මා අතර ලිපි කිහිපයක් හුවමාරු වුණා පමණයි. ඒත් මගේ පළමු බිරිඳ සමග විවාහ වුණාට පස්සේ මම හිටියේ වේදනාවෙන්. ඔය අතරේ තමයි මම ‘මීපුර වැසියෝ’ කෙටි නාට්‍යය කරන්න ලංකාවට ආවේ. එතැනට නළුනිළියෝ එකතු කරන්න මම රංග ශිල්ප ශාලිකාවේ සම්බන්ධතා ජාලය පාවිච්චි කරලා කට්ටියට කතාකළා. එතැනට රේණු අහම්බයෙනුයි ඇවිත් හිටියේ. අපි ආයෙමත් මුණ ගැහුණා. එතකොට එයා නාවික හමුදාවේ කෙනෙක් එක්ක විවාහ වෙලා. ඒත් ඒ විවාහය නොගැළපීම් නිසා බිඳී ගිහින් තිබුණා. ඒ නිසා වෙනම මාවත් දෙකක යන්න හිටපු අප දෙදෙනා එකතු වුණා. ඕකේ හරිම සංකීර්ණ හා සුන්දර කතාන්දරයක් තියෙනවා ඉතින්.‘
xxxxxxx
මේ වෙද්දී ඔහුට තමන්ගේ නිර්මාණවලින් ඉපැයූ ධනයක් ඇත. ඔහුගේ දිනචර්යාව හැදෙන්නේ ඒ තත්වයට ගැළපෙන ලෙසය.
‘මම පාන්දර ඉරඑළියට කලින් නැඟිටින කෙනෙක්. පහට කලින් අවදි වෙනවා. මම ලියන කියන තැනක් තියෙනවා. එතැන කටයුතුවල යෙදෙනවා. වැඩක් නැති දවසට මම පුස්තකාලයෙන් පොතක් කියවනවා. දැන් නම් අන්තර්ජාලය තියෙන හින්දා ඒකේ කියවනවා. ක‍්‍රිකට් මැච් එකක් තිබුණොත් බලනවා. තේ එකක් ලැබෙනවා. අට විතර වෙනකන් මම වැඩ ටිකක් කරනවා.
මගේ තව විනෝදාංශයක් තමයි ගෙවතු වගාව. ගෙදර කෑමට ගන්නා ගොඩක් දේවල් මම වවපුවා. අපි ඉතින් ගමෙන් ආපු ගොවියෝ. කෘෂිකර්මය වෙනුවෙන් මම උදේටත් හැන්දෑවටත් වෙලාව වැය කරනවා. හරි ආසා හිතෙන වැඩක් ඒක. පැළයක් හදලා, ඒකට වැඩෙන්න දීලා, ලෙඩ හැදුණොත් බෙහෙත් හොයලා කරන වැඬේ ළමයෙක් හදනවා වගේ තමයි. දවසට පැය දෙකතුනක් පැළ එක්ක මම ගතකරනවා. ඒ වෙලාවේ මම ඉන්නේ පාලූවෙන් තනියමනේ. නිර්මාණ ගැනත් මට අදහස් එන්නේ ඒ වෙලාවට. අපේ කාලෙ කලාකරුවන්ට විතරක් නෙවෙයි ඕනෑම නිර්මාණකරුවෙකුට හුදෙකලාව අවශ්‍යයි. අපේ අයගේ ලොකු අඩුවක් තමයි හුදෙකලාවේ කාලය ගත නොකිරීම. කලාකරුවෙකුට හුදෙකලාව අවශ්‍යයි.
මම මගේ ගෙදර ඉස්සරහ වැවක් හැදුවා. පර්චස් හතළිහක වගේ කුඹුරක් අරගෙන තමයි හැදුවේ. මගේ ගමේත් අක්කර හතරක විතර වැවක් හැදුවා. දැන් ගමේ කුඹුරු යායටම ඒ වැවෙන් වතුර ගන්නවා. චිත‍්‍රපටිවලින් ලැබුණු සල්ලිවලින් මම කරපු එක වැඩක් තමයි ඒක.‘ x
