රෝසා මඟහැරුණු ඔලිම්පික් පදක්කම

සෙල්ලප්පුලිගේ ලූෂන් බෙනඩික් රෝසා උපත ලද්දේ කන්ද උඩරට මහනුවර නගරය ආශ‍්‍රිතව පිහිටි අම්පිටිය ප‍්‍රදේශයේය. ඒ 1944 පෙබරවාරි මස 11 වන දිනය. රෝසාගේ වයස යම්තම් අවුරුදු 03ක් වන විට ඔහුගේ පියා මිය ගියේය. පියාගේ මරණයෙන් පසු මව සිය දෙවන විවාහය කරගත් අතර, මවගේ දෙවන සැමියා පළමු විවාහයේ දරුවන් නොසලකා හරිමින්, ඔවුනට විවිධ කෙනෙහිලිකම් සිදු කළේය. සුළු පියාගේ කෙනෙහිලිකම් මෙන්ම පහරදීම්ද ඉවසා ගත නොහැකි වූ රෝසා 1961 වර්ෂයේ එක් අඳුරු රාත‍්‍රියක නිවසින් පැන ගියේය. එවිට ඔහුගේ වයස යම්තම් අවුරුදු 17ක් වූවා පමණය.

බාධක කම්කටොලූ මැද සිටි රෝසා යම්තම් අවුරුදු 18 සම්පුර්ණ වන විට ශ‍්‍රී ලංකා යුද හමුදාවේ සෙබලෙකු ලෙස හමුදාවට එක්විය. අඩි 05යි අඟල් 06ක් උස, රාත්තල් 98ක් බරකින් යුත් තරුණ රෝසා මුලින්ම යොමු වූයේ මල්ලවපොර ක‍්‍රීඩාවටය. මල්ලවපොර ක‍්‍රීඩාව රෝසාගේ හිතට ඇල්ලූවේ නැත. වසර කීපයක් මල්ලව පොර ක‍්‍රීඩාවේ නිරතව සිටි ඔහු ක‍්‍රමයෙන් දිග දුර ධාවනය සදහා යොමු වුණේ මල්ලව පොර ක‍්‍රීඩාවට ආයුබෝවන් කියමිනි. 1965 වන විට ශ‍්‍රී ලංකාවේ මීටර් 5000 සහ 10000 ඉසව්වල ඉහළම ධාවන ශූරයා වුණේ ආර්.ජේ.කේ. කරුණානන්දය. 1965 කොළඹදී පැවැති ජාතික මට්ටමේ මීටර් 5000 ඉසව්ව තරගයේදී රෝසා, කරුණානන්ද පරදවා ජයග‍්‍රහණය කළ අතර, මෙම ජයග‍්‍රහණය ඔහුගේ ක‍්‍රීඩා දිවිය අසමසම පරිවර්තනයට ලක් කළ සිද්ධියක් විය. එතැන් පටන් බොහෝ දෙනා රෝසා ගැන කථා කිරීමට පටන් ගත් අතර, 1968 මෙක්සිකෝවේ පැවැති ඔලිම්පික් තරගාවලිය සදහා රෝසා නම් කරනු ලැබුවද, මතුව තිබුණු මූල්‍යමය අපහසුතා හේතුවෙන් අවසාන මොහොතේදී රෝසාගේ නම ඔලිම්පික් තරගාවලියට සහභාගි කිරීමට නම් කර සිටි කණ්ඩායමෙන් ඉවත් කර ගැනීමට බලධාරීන් කටයුතු කළේ, රෝසාගේ ප‍්‍රථම ඔලිම්පික් සිහිනය බොඳ කරමිනි.

1970 ආසියානු ක‍්‍රීඩා උළෙල පැවැත්වුණේ තායිලන්තයේ බැංකොක් නුවරය. මෙම ක‍්‍රීඩා උළෙල රෝසාගේ ජාත්‍යන්තර ක‍්‍රීඩා දිවිය වර්ණවත් කළ අවස්ථාව ලෙස සඳහන් කළ හැක. බැංකොක් ආසියාතික ක‍්‍රීඩා උළෙල මීටර් 5000 හා 10000 ඉසව් දෙකෙන්ම රන්පදක්කම් ජයග‍්‍රහණය කිරීමට රෝසා සමත්විය. රන් පදක්කම් ජයග‍්‍රහණය කළද මෙතෙක් රෝසා සහභාගි වුණු මීටර 5000 සහ 10000 ඉසව් දෙක වෙනුවට ඔහු මැරතන් ධාවනයට පරිවර්තනය වීම සිදුවුණේද බැංකොක් ආසියානු ක‍්‍රීඩා උළෙලේදීය. මෙම ක‍්‍රීඩා උළෙලේ රෝසාගේ ක‍්‍රීඩා විලාසය අධ්‍යයනය කළ ඇමරිකානු ජාතික ටොම් රොසැන්ඩිච් සහ බොබ්ලෝසන් යන ක‍්‍රීඩා පුහුණුකරුවන් දෙදෙනා, මෙතෙක් මීටර් 5000 සහ 10000 ධාවනයේ යෙදුණු රෝසා මැරතන් ධාවනය සඳහා ඉතා සුදුසු ක‍්‍රීඩකයකු ලෙස හඳුනාගෙන ඔහු ඇමරිකාවේ විස්කොන්සින් ක‍්‍රීඩා සරසවියේ ශිෂ්‍යත්වලාභියකු ලෙස ඇමරිකාවට රැුගෙන ගියේය.

ආසියානු බැංකොක් තරගාවලියේදී මීටර් 5000 සහ 10000 ඉසව් සඳහා රන් පදක්කම් දෙකම ජයග‍්‍රහණය කළ රෝසා, එම ඉසව් සඳහා ධාවනයේ යෙදුණේ ක‍්‍රීඩා පාවහන් නොමැතිවය. රෝසා ප‍්‍රසිද්ධියට පත්ව සිටියේද, පාවහන් නොමැතිව ධාවනයේ යෙදෙන ක‍්‍රීඩකයා ලෙසය. විස්කොන්සින් ක‍්‍රීඩා සරසවියේදී රෝසාට මුණගැසුණ ලෝක ප‍්‍රකට දිගුදුර ධාවනය ප‍්‍රකටව සිටි වික් ගොඞ්ප‍්‍රි රෝසාගේ ධාවන ශෛලිය වෙනස් කිරීමට ක‍්‍රියා කළේය. පසුව රෝසා පැවසුයේ ‘වික් ගොඞ්ප‍්‍රි මාව සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කළා, ඔහුගේ උපදෙස් මැරතන් ධාවනයේදී මට ගොඩාක් උපකාරී වුණා.’ යනුවෙනි. 1972 මියුනිච් ග‍්‍රීෂ්ම ඔලිම්පික් තරගාවලිය සඳහා රෝසා ශ‍්‍රී ලංකාව නියෝජනය කරමින් සහභාගිවුණේ මීටර් 5000 සහ 10000 ඉසව් වෙනුවෙනි. ඒ වනවිට මැරතන් ධාවන තරග ඉසව් සඳහා රෝසා සහභාගිවුණේ ශ‍්‍රී ලංකීය ක‍්‍රීඩා නිලධාරින්ගේ බලකිරීම මතය. එම ඉසව් දෙකෙන්ම මූලික තරග වටවලින්ම රෝසාට පසුබෑමකට ලක්වීමට සිදුවු අතර, උණ රෝගයෙන් පෙළීම නිසා මැරතන් ධාවන තරගයට සහභාගිවීමටද රෝසාට නොහැකිවිය. මියුනිච් ඔලිම්පික් තරගාවලිය ඔහුගේ ක‍්‍රීඩා දිවිය තුළ අමිහිරි මතක සටහනක් එක් කළ අවස්ථාවක් බවට පත් කරමිනි.

කළු සැප්තැම්බර් ගරිල්ලන්ගේ ප‍්‍රහාරය හමුවේ මියුනිච් ඔලිම්පික් තරගාවලිය ඔලිම්පික් ඉතිහාසයට කළු පැල්ලමක් එක්කළ තරගාවලියක් ලෙස ඉතිහාසයට එක්වී ඇත. 1974 වර්ෂය වනවිට රෝසා සිය ක‍්‍රීඩා දිවියේ උච්චතම අවස්ථාවට පැමිණ සිටියේය. 1974 වර්ෂයේ පුකෝකා ජාත්‍යන්තර මැරතන් ධාවන තරගයේ 03 වන ස්ථානය දිනාගත් රෝසා එම වර්ෂයේදීම ලොස් ඇන්ජලීස් ජාත්‍යන්තර මැරතන් තරගයේ 04 වන ස්ථානය දිනා ගත්තේ, මොන්ටි‍්‍රයල් ඔලිම්පික් මැරතන් ධාවන තරගයේදී රිදී පදක්කම දිනා ගත් ගැරී ටට්ල් සමග කරට කර සටනක යෙදෙමිනි.

1973 සහ 1974 වර්ෂයන්හි ලෝකයේ විවිධ රටවල පැවති ජාත්‍යාන්තර මැරතන් තරග රාශියක් ජයග‍්‍රහණය කිරීමට රෝසා සමත්වුණු අතර, 1974 වර්ෂය වන විට රෝසා සිය මැරතන් ධාවන තරගපිටියේ වාර්තා කළ හොඳම කාලය ලෙස පැය 02 විනාඩි 14 යි තප්පර 31 කාලයක් වාර්තා කිරීමට සමත්විය. වසර 30ක් පුරාවට ශ‍්‍රී ලංකා මැරතන් ධාවන වාර්තාව ලෙස පැවැති මෙම වාර්තාව 2004 වර්ෂයේදී අනුරාධ කුරේ ක‍්‍රීඩකයා විසින් බිඳ දමනු ලැබුවේ පැය 02 යි, විනාඩි 13 යි තප්පර 47 ක නව තරග වාර්තාවක් බිහි කරමිනි. මැරතන් ධාවකයකු ලෙස ක‍්‍රීඩා දිවියේ උපරිම තලයට පැමිණ සිටි රෝසා 1974 කැනඩාවේ මොන්ටි‍්‍රයල් නුවර පැවති ග‍්‍රීෂ්ම ඔලිම්පික් තරගාවලිය සඳහා සහභා ගිවීමට මොන්ටි‍්‍රයල් නුවරට පැමිණියේ දහසක් බලාපොරොත්තු රඳවාගෙනය. එහෙත්, ඒ බලාපොරොත්තු සියල්ල සුන්කරමින් ඒ වනවිට වර්ණභේදවාදය හේතුවෙන් ජාත්‍යන්තර ක‍්‍රීඩා තහනමකට ලක්ව සිටි දකුණු අප‍්‍රිකාව සමග රගර් තරගාවලියක් පැවැත්වීම නිසා, නවසීලන්තයට ඔලිම්පික් තහනමක් පනවන ලෙසට ඉල්ලමින්, අප‍්‍රිකානු රටවල් සහ ආසියානු රටවල් යෙදී සිටි දැවැන්ත උද්ඝෝෂණයට ශ‍්‍රී ලංකාවද එක්ව සිටියේය. අවසානයේදී, රෝසාගේ ඔලිම්පික් පදක්කම් සිහිනය බොඳ කරමින් මොන්ටි‍්‍රයල් ඔලිම්පික් උළෙල වර්ජනය කළ ආසියානු, අප‍්‍රිකානු රටවල් 36 අතරට ශ‍්‍රී ලංකාවද එක්ව සිටියේය. 1974 ඔලිම්පික් තරගාවලියේ මැරතන් ධාවන තරගයට රෝසා සහභා ගිවීමට සියලූ උත්සාහයන් දැරුවේ අවම වශයෙන් ඔලිම්පික් කොඩිය යටතේ හෝ ක‍්‍රීඩා උළෙලට සහභාගිවීමට අවස්ථාව ලබා ගැනීමට වුවද, එම අවස්ථාව අහිමිවුණු රෝසා හිස් අතින් ඇමරිකාවට ගියේ රෝසාගේ මෙන්ම ශ‍්‍රී ලංකාවේද ඔලිම්පික් පදක්කම් සිහිනය තවත් ඈතට තල්ලූ කරමිනි.

”ශ‍්‍රී ලංකාව මොන්ටි‍්‍රයල් ඔලිම්පික් ක‍්‍රීඩා උළෙල වර්ජනය කිරීම විහිළුවක්, එහෙනම් මොනවටද ක‍්‍රීඩා නිලධාරීන් මොන්ටි‍්‍රයල් ගියේ. ශ‍්‍රී ලංකා කොඩිය තරගාවලිය අවසන්වන තුරු ඔලිම්පික් ක‍්‍රීඩාංගණයේ ළෙලදුන්නේ ඇයි. මම හිතන්නේ ශ‍්‍රී ලංකාව ක‍්‍රීඩකයන් ඔලිම්පික් තරගයට සහභාගි නොකළේ මුදල් නැති හින්දයි. මම නියෝජනය කරන ඇමරිකාවේ පාක්සයිඞ් ක‍්‍රීඩා සමාජය මුදල් දෙන බව කියපුවාම ශ‍්‍රී ලංකා ක‍්‍රීඩා බලධාරීන් පිස්සු වැටුණා. ඔවුන් මගෙන් පළිගන්න අවම වශයෙන් ඔලිම්පික් කොඩිය යටතේවත් මට තරගයට සහභාගිවෙන්න ඉඩ දුන්නේ නැහැ. ඒ හින්දා මම විතරක් නොවෙයි, මුළු ලංකාවම පැරදුණා. මට ලෙහෙසියෙන් ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනාගන්න තිබුණ අවස්ථාව මෙම නිලධාරීන් නැති කළා.” රෝසා සිය වේදනාව සඟවා ගනිමින් මොන්ටි‍්‍රයල් නුවරදී මාධ්‍යවේදීන් අමතමින් පැවසීය.

1948 ලන්ඩන් ඔලිම්පික් උළෙලේදී ඩන්කට් වයිට් ක‍්‍රීඩකයා යාර 110 කඩුළු පැනීමේ ඉසව්වෙන් රිදී පදක්කම ජයග‍්‍රහණය කළාට පසු දෙවන ඔලිම්පික් පදක්කම දිනා ගැනීමට ශ‍්‍රී ලංකාවට වසර 52 ක් ගතවී. ඒ 2000 වර්ෂයේ සිඞ්නි ඔලිම්පික් උළෙලේදී සුසන්තිකා ජයසිංහ ක‍්‍රීඩිකාව මීටර් 100 ධාවන තරගයෙන් ලෝකඩ පදක්කම දිනා ගැනීම හේතුවෙනි. (රන් පදක්කම දිනාගත් ක‍්‍රීඩිකාව තහනම් උත්තේජක ගැනීම හේතුවෙන් ඇගේ පදක්කම අහිමි කිරීම නිසා පසුව මෙම ලෝකඩ පදක්කම වෙනුවට රිදී පදක්කම සුසන්තිකා ජයසිංහට හිමිවිය.* මෙම වසර 52 අතරතුර තවත් ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනා ගැනීමට තිබුණු අවස්ථාව අපේ ක‍්‍රීඩා බලධාරීන්ගේ අකාර්යක්ෂමතාව හේතුවෙන් රටට අහිමිවුණේ ඔලිම්පික් පදක්කම් සිහිනය, සිහිනයක්ම බව පසක් කරමිනි.x

x ප‍්‍රියන්ත ජයකොඩි