x නිර්මාල් රංජිත් දේවසිරි
සාමාන්යයෙන් ඕනෑම ශිෂ්ටාචාරයක් තමන්ගේම වූ ඌරුවක් (ෑඑයදි* නිර්මාණය කරගනී. කිසියම් ශිෂ්ටාචාරගත ජනකායකගේ ආගමික ජීවිතය මෙම ඌරුව ගැබ් කරගන්නා ප්රධාන මානව ක්රියාකාරකම් ක්ෂේත්රයක් ලෙස සැලකිය හැක. වර්තමාන මුස්ලිම් ලෝකය පිළිබඳ ගැටලූව තේරුම් ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ගත් කල මෙම සාධකය ඉතාම වැදගත්ය. බටහිර නූතන ශිෂ්ටාචාරයට මුහුණ දුන් සෙසු බටහිර නොවන ශිෂ්ටාචාරවල ආගමික පද්ධතීන්ට සාපේක්ෂව ඉස්ලාමීය ආගමික පද්ධතිය තුළ එකී ආගමික පද්ධතිය හැදී වැඞී පෝෂණය වුණු ශිෂ්ටාචාරයේ ඌරුව ගැබ් කරගැනීම තිබූ හැකියාව ඉහළ එකකි.
හින්දු හා බෞද්ධ වැනි සෙසු බටහිර නොවන නූතන ආගම් දෙස බැලීමේ දී පෙනී යන්නේ එම ආගමික පද්ධතීන්ගේ නවීන ස්වරූපය බොහෝ දුරට බටහිර සමඟ අභිමුඛ වීමේ ප්රතිඵල ම බවය.
බටහිර බලවතුන් පෙරදිගට පැමිණෙන්නේ මුස්ලිම් ලෝකය විනිවිදිමින් නොව, මුස්ලිම් ලෝකය මඟ හරිමිනි. කුරුස යුද්ධවලින් පසුව බටහිර ශිෂ්ටාචාරය මුස්ලිම් ලෝකය සමඟ මුස්ලිම් ලෝකයේ කේන්ද්රීය ප්රදේශවලදී එකිනෙකාට තීරණාත්මක ලෙස අභිමුඛ වන්නේ පළමු ලෝක යුද්ධය පසුබිමේය. පළමුවන ලෝක යුද්ධයේ ප්රතිඵලයක් ලෙස, එවකට මැද පෙරදිග ඉස්ලාම් ලෝකය තුළ ආධිපත්යය හොබවනු ලැබූ තුර්කි ඔටෝමාන් අධිරාජ්යය විසුරුවා හරිනු ලැබීමත් සමඟ මැදපෙරදිග ප්රදේශය තුළ නිර්මාණය වූ දේශපාලන රික්තය පුරවනු ලැබූයේ බටහිර බලවතුන් විසිනි. නමුත් මෙලෙස සිදු වූ අභිමුඛ වීම බටහිර ශිෂ්ටාචාරය ලෝකයේ සෙසු ප්රදේශ සමඟ පහළොස්වන ශතවර්ෂයෙන් පසුව ඇති වූ අභිමුඛවීම්වලින් ව්යුහාත්මක ව වෙනස් විය.
මෙහිදී සාකච්ඡුා කිරීමට අවකාශ නොමැති වුව ද බටහිර ශිෂ්ටාචාරය සහ බටහිර ශිෂ්ටාචාරයේ මුල් භූගෝලීය කලාපය වූ යුරෝපය පහලොස්වන සියවසෙන් පසු ලෝකයේ සෙසු කලාප වෙත ව්යාප්ත වීමේ ක්රියාදාමය පරීක්ෂා කර බැලූ විට අපට එහි ආකෘති ගණනාවක් දක්නට ලැබුණි. අපගේ සාකච්ඡුාවට අදාළ තේමා වස්තුව, එනම් ගෝලීය මුස්ලිම් ප්රශ්නය, වඩා හොඳින් තේරුම් ගැනීම සඳහා යුරෝපය ඉන්දීය ශිෂ්ටාචාරය සමඟ අභිමඛ වීම සලකා බැලිය හැකිය.
මෙහිදී යුරෝපා ශිෂ්ටාචාරය ඉන්දීය ශිෂ්ටාචාරය තුළට කාවැදී එය ඇතුළතින්ම පරිවර්තනයකට භාජනය කරයි. ඉස්ලාම් ආගමට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් ආයතනගත පද්ධතියක් මගින් ඉන්දියානු ජනයාගේ ආගමික ජීවිතය හැසිරවුණු නිසාත්, මේ අභිමුඛ වීම සිද්ධවන විශේෂ සංදර්භය නිසාත්, මේ කාවැදීම සාපේක්ෂ වශයෙන් පහසු විය. මැකෝලේ සාමිවරයාට ඉන්දියාව සම්බන්ධයෙන් සිය සුප්රසිද්ධ ප්රකාශය කිරීමට හැකියාව සහ විශ්වාසය ලැබුණේත්, මැකෝලේගේ ව්යාපෘතිය ඇත්ත වශයෙන්ම ක්රියාත්මක කිරීමට හැකියාව ලැබුණේත් එම පසුබිම තුළයි. ඉන්දියාව තුළ සාර්ථක ලෙස ක්රියාත්මක වූ මේ ක්රමය ලංකාව තුළ ද සාර්ථක ලෙස ක්රියාත්මක කෙරිණි. මේ මගින් ඉන්දියානු ජන ජීවිතයේ බොහෝ ක්ෂේත්ර තීරණාත්මක පරිවර්තනයන්ට භාජනය කෙරිණි.
බටහිර සමඟ අභිමුඛ වීමේ මෙම ඉන්දියානු ක්රමයට සාපේක්ෂව බැලීමේ දී ඉස්ලාම් ලෝකයේ කේන්ද්රය තුළ අපට දක්නට ලැබෙන්නේ හාත්පසින්ම වෙනස් තත්වයකි. මෙහිදී ඉතාම වැදගත් දෙය වන්නේ ඉන්දියාව, ලංකාව වැනි බටහිර බලපෑමට ලක් වූ සමාජවල සිද්ධ වූවා මෙන් මැද පෙරදිග කලාපයේ පැවැති පූර්ව නූතන දේශපාලන ක්රම මූලික පරිවර්තනයකට භාජනය නොවීමයි. තුර්කිය, ඊජිප්තුව වැනි රටවල දේශපාලන නවීකරණයක් ඇති වුව ද ඉන්දියානු මොඩලයේ මූලික පරිවර්තනයකට සමස්ත මුස්ලිම් ලෝකය පරිවර්තනය වූයේ නැත.
මෙම තත්වයට මුස්ලිම් ලෝකය හා බටහිර ශිෂ්ටාචාරය අභිමුඛ වූ ආකාරය සෑහෙන කාර්යභාරයක් කළා වුව ද ඊටත් වඩා වැදගත් සාධකයක් මතුවිය. එනම් සෝවියට් සංගමයේ නැඟීම හා සීතල යුද්ධයයි. සෝවියට් දේශයේ නැඟීම විසින් මුස්ලිම් ලෝකයට ද නව අභියෝගයක් එල්ල විය. ඒ එවකට ලෝකය පුරා දේශපාලන දෘෂ්ටිවාදයක් ලෙස කොමිනිස්ට්වාදයට තිබූ බලපෑමට මුස්ලිම් ලෝකය ද ගොදුරු වීමේ අනතුර පැවැතීමයි. බටහිරින් පැමිණි ලිබරල්වාදී නූතනත්වයට වඩා පහළ සමාජ කොටස්වල විමුක්ති අභිලාෂයන්ට ආමන්ත්රණය කිරීමේ විභවයක් සෝවියට් දේශය හරහා පැමිණි කොමියුනිස්ට්වාදී නූතනත්වයට තිබුණි. ඒ වගේම මෙම කොමියුනිස්ට්වාදී නූතනත්වය තුළ මුස්ලිම් ලෝකයේ පැවැත්මේ කේන්ද්රීය සාධකය වූ ඉස්ලාම් ආගමිකත්වයට හානි වීමේ විභවය ද සාපේක්ෂ වශයෙන් විශාල විය. දෙවෙනි ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව තීව්ර වූ එක්සත් ජනපදය හා සෝවියට් සංගමය අතර ගැටුම විසින් මුස්ලිම් ලෝකයේ දේශපාලන ගතිකයන් මත කරනු ලැබූ බලපෑම මේ වන විටත් නොවෙනස්ව පවතී.
මැදපෙරදිග කලාපය තුළ පමණක් නොව මුස්ලිම් ලෝකයේ සෙසු කලාපවලද කොමියුනිස්ට් ව්යාප්තියට තිරිංග ලෑමට පැවැති බලවත් ම අවියක් ලෙස ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ඉස්ලාම් ආගමික ඉන්දුනීසියාවේ 1964 දී සිදුවූ මහා කොමියුනිස්ට් සංහාරය මෙන්ම ඇෆ්ගනිස්තානයේ සෝවියට් හිතැති පාලනය පරාජය කිරීමට ඇමරිකාවේ සහාය සහිතව මුස්ලිම් අන්තවාදය ප්රවර්ධනය කිරීම ද මේ සම්බන්ධයෙන් ඇති සම්භාව්ය උදාහරණ වේ. 1945 දී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය හා සවුදි අරාබිය අතර ඇතිවන උපාය මාර්ගික සම්බන්ධතාව මේ සම්බන්ධයෙන් ගත් කල ඉතාම වැදගත්ය.
මෙම තත්වයේ වැදගත් ප්රතිඵලය වූයේ සාම්ප්රදායික මුස්ලිම් ශිෂ්ටාචාරයේ ඌරුව නූතන මුස්ලිම් ලෝකය තුළ තව තවත් ශක්තිමත් වීමයි. මුස්ලිම් ලෝකය ද තීව්ර ලෙස බටහිර ශිෂ්ටාචාරයේ ධනවාදී පරිභෝජනවාදය වැනි අංගවලට සීමාන්තික ලෙස නිරාවරණය වීම නිසා ඇති වූ අසහනය සංවිධානය කෙරුණේද මේ සාම්ප්රදායික මුස්ලිම් ඌරුව මගින් හැඩගස්වනු ලැබූ දෘෂ්ටිවාදී හා දේශපාලන ප්රවණතා මගිනි. මුස්ලිම් මූලධර්මවාදය නමින් සාමාන්ය වශයෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ මෙයයි.x
